درگاه:پستانداران
درگاههای ویکیپدیا: فرهنگ · جغرافیا · بهداشت و درمان · تاریخ · ریاضیات · علوم طبیعی · مردم · فلسفه · دین · اجتماعی · فناوری
پستاندارانپستانداران ردهای از جانوران مهرهدار هستند که با غدهٔ پستانیشان (که در جنس ماده، شیر برای تغذیهٔ نوزاد تولید میکند)، مو یا خز و خونگرم بودنشان مشخص میشوند. مغز پستانداران دما و دستگاه گردش خون را که شامل یک قلب چهار حفرهایست کنترل میکند. دستهٔ پستانداران شامل ۵۵۰۰ گونه(از جمله انسان) است که در ۱۲۰۰ تیره، ۱۵۲ خانواده و ۴۶ راسته توزیع شدهاند، هر چند این به نوع ردهبندی علمی نیز بستگی دارد. به دلیل خطرات و آلودگیهای زیستمحیطی، بسیاری از پستانداران در معرض خطر انقراض هستند. اتحادیه بینالمللی حفاظت از محیط زیست در گزارش سال ۲۰۱۱ خود اعلام کرد که ۲۵٪ از پستانداران زمین در شرف نابودیند. از ویژگیهای خونگرمی، مو، میانپردهٔ تنفسی، چابکی زیاد و ماهیچههای صورت که به جانور اجازهٔ شیر خوردن میدهد پستانداران باید در دستکم برخی از این خصوصیات با نیاکان ددکاو (تراپسیدی) خود سهیم بوده باشند. این ویژگیها در پستانداران یک مجموعهٔ سازگاری واحد را تشکیل میدهد. پستانداران در طی همزیستی درازمدت خود با دایناسورها پیشرفتهایی حاصل کردند که آنها را در موقعیت خوبی قرار داد. پستاندارانی که جنینشان دارای جفت است در طی دورهٔ کرتاس پدید آمدند و به آرامی شاخه-شاخه شدند. راستهٔ نخستیسانان که انسان نیز در آن قرار میگیرد زمانی پدید آمد که دایناسورها هنوز بر زمین چیرگی داشتند. بدینترتیب، چند دودمان از پستانداران بیش از دایناسورها زنده ماندند. این دودمانها طی دوران نوزیستی بهطرز مؤثری شاخه-شاخه شدند. تعدادی از دودمانهایی که در آن موقع بهوجود آمدند، اکنون منقرض شدهاند، بهطوری که تعداد راستههای پستانداران امروزی از اوایل دوران نوزیستی کمتر است. هنگامی که دایناسورها از میان رفتند، پستانداران به داخل مناطق مسکونی خالی راه یافتند تا به نوبهٔ خود بر محیط خشکی چیرگی یابند. فعالیت تکاملی پستانداران طی دو میلیون سال گذشته به اوج خود رسید و این شاید بهخاطر گوناگونی زیادی بود که همراه با یخبندان اواخر دوران نوزیستی در آب و هوا پدید آمد. واپسین رویداد مهم برای پستانداران موج انقراضی بود که بهویژه در مورد پستانداران بزرگ، که شامل گونههای انسانریخت هم میشد، روی داد. نوشتار برگزیدهدُلفینها پستاندارانی دریازی از راسته آببازسانان هستند که رابطه نزدیکی با نهنگها و گرازماهیها دارند. اجداد این جانوران جفتسمانی بودند که نزدیک به ۵۰ میلیون سال پیش برای پیدا کردن غذا از خشکی به دریا وارد شدند. به صورت تقریبی ۴۰ گونه دلفین وجود دارد که در ۱۷ سرده گوناگون ردهبندی شدهاند. بدن دلفینها در طی میلیونها سال به تدریج برای زندگی در آب تطابق یافته است. دلفینها و دیگر آببازسانان برای حرکت در آب باله دارند و دمشان همچون ایجادکننده پیشرانش کار میکند. بدنشان نیز به گونهای است که برای شنای هر چه سریعتر در آب و ماندگاری برای مدت زمان بیشتر در آن با یک بار نفسگیری مناسب است. نیاز به پدید آوردن سامانههای عصبی پیشرفته برای پژواکیابی در آب باعث شده است که دلفینها مغزهای بزرگ و به نسبت پیچیدهتری به دست آورند. چنین چیزی تواناییهای ادراکی بالایی به آنها بخشیده که باعث شده است در میان بعضی از آنها، گونهای فرهنگ نمودار باشد. آنها همانند بسیاری دیگر پستانداران فرزندانشان را زنده به دنیا میآورند و به آنها شیر میدهند. زیستن گروهی در بسیاری از انواع دلفینها به آنها کمک میکند تا خطرات زندگی در طبیعت را برای خود و فرزندانشان کمینه سازند. آنها از تواناییهایی چون تولید سونار و شنوایی بسیار قوی برای یافتن طعمههایشان بهره میگیرند. غذای این جانوران را ماهی و سرپایان تشکیل میدهند. نهنگ قاتل اما تنها دلفینی است که پستانداران دریایی بزرگ را نیز شکار میکند. اعضای دو گروه عمده دلفینهای اقیانوسی و دلفینهای رودخانهای در همه آبهای آزاد جهان و همچنین در بعضی رودخانههای در امتداد آب شیرین یافت میشوند. به دلیل تواناییهای هوشی بالا، ظاهر دوستانه، و جنب و جوش همیشگیشان، دلفینها از گذشته در طول تاریخ توجه انسانها را به خود جلب کردهاند. آنها نه تنها در فرهنگ و هنر آدمیان حضور پیدا کردهاند، که انسانها از دلفینها برای کاربردهای گوناگونی چون یافتن ماهی، مینیابی، و حتا خوردن گوشتشان بهره گرفتهاند.
آیا میدانید
نگارهٔ برگزیده
طبقه بندی علمیآنچه میتوانید انجام دهیدرده هاویکیپروژهها
درگاه های وابستهدر دیگر پروژههای ویکیمدیا |