دسترسی آزاد: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
جدا کردن پانویس از منبع + افزودن منابع اصلی
افزودن دوازده منبع (برای مطالعه بیشتر)
برچسب: افزودن پیوند وب‌نوشت (وبلاگ) یا انجمن (فروم)
خط ۴۶: خط ۴۶:
| license = CC-BY-SA
| license = CC-BY-SA
}}
}}
{{پایان چپ‌چین}}


== برای مطالعه بیشتر ==
{{چپ‌چین}}
{{چپ‌چین}}
* {{Cite book |last=Suber |first=Peter |url=http://cyber.law.harvard.edu/hoap/Open_Access_%28the_book%29 |title=Open access |publisher=[[MIT Press]] |year=2012 |isbn=978-0-262-51763-8 |edition=The MIT Press Essential Knowledge Series |location=Cambridge, Mass.|author-link=Peter Suber |access-date=20 October 2015}}<!-- This book is CC-BY. The link given is to a page which directs users to various versions of the book and to further notes. -->
* Kirsop, Barbara, and Leslie Chan. (2005) [https://tspace.library.utoronto.ca/handle/1807/4416 Transforming access to research literature for developing countries.] Serials Reviews, 31(4): 246–255.
* {{Cite journal |last1=Laakso |first1=Mikael |last2=Welling |first2=Patrik |last3=Bukvova |first3=Helena |last4=Nyman |first4=Linus |last5=Björk |first5=Bo-Christer |last6=Hedlund |first6=Turid |year=2011 |title=The Development of Open Access Journal Publishing from 1993 to 2009 |journal=PLOS ONE |volume=6 |issue=6 |page=e20961 |bibcode=2011PLoSO...620961L |doi=10.1371/journal.pone.0020961 |pmc=3113847 |pmid=21695139|doi-access=free }}
* {{Cite journal |last1=Hajjem |first1=C. |last2=Harnad |first2=S |author-link2=Stevan Harnad |last3=Gingras |first3=Y. |year=2005 |title=Ten-Year Cross-Disciplinary Comparison of the Growth of Open Access and How It Increases Research Citation Impact |url=http://eprints.ecs.soton.ac.uk/11688/ |journal=IEEE Data Engineering Bulletin |volume=28 |issue=4 |pages=39–47 |arxiv=cs/0606079 |bibcode=2006cs........6079H}}
* {{Cite journal |last1=Tötösy |last2=de Zepetnek |first2=S. |last3=Joshua |first3=Jia |year=2014 |title=Electronic Journals, Prestige, and the Economics of Academic Journal Publishing |journal=CLCWeb: Comparative Literature and Culture |volume=16 |issue=1 |page=2014 |doi=10.7771/1481-4374.2426 |doi-access=free}}
* [http://poynder.blogspot.com/ "Open and Shut?"] [[Blog]] on open access by Richard Poynder, a freelance journalist, who has done a [http://richardpoynder.co.uk/the-state-of-open-access.html series of interviews] with a few of the leaders of the open access movement.
* {{Cite web |last=Mietchen |first=Daniel |date=15 January 2014 |title=Wikimedia and Open Access — a rich history of interactions |url=https://blog.wikimedia.org/2014/01/15/wikimedia-and-open-access/ |access-date=10 January 2015 |website=Wikimedia Blog |publisher=Wikimedia Foundation}}
* {{Cite book |last1=Okerson, Ann |url=https://books.google.com/books?id=InDgAAAAMAAJ |title=Scholarly Journals at the Crossroads: A Subversive Proposal for Electronic Publishing |last2=O'Donnell, James (Eds.) |date=June 1995 |publisher=[[Association of Research Libraries]] |isbn=978-0-918006-26-4 |location=Washington, DC}}.
* {{Cite book |last=Willinsky, John |url=http://mitpress.mit.edu/sites/default/files/titles/content/9780262512664_Download_the_full_text.pdf |title=The Access Principle: The Case for Open Access to Research and Scholarship |publisher=[[MIT Press]] |year=2006 |isbn=9780262512664 |location=Cambridge, MA |archive-url=https://web.archive.org/web/20131105133741/http://mitpress.mit.edu/sites/default/files/titles/content/9780262512664_Download_the_full_text.pdf |archive-date=5 November 2013}}
* {{Cite web |year=2012 |title=Accessibility, sustainability, excellence: how to expand access to research publications |url=http://www.researchinfonet.org/wp-content/uploads/2012/06/Finch-Group-report-FINAL-VERSION.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20120619050440/http://www.researchinfonet.org/wp-content/uploads/2012/06/Finch-Group-report-FINAL-VERSION.pdf |archive-date=19 June 2012 |access-date=15 July 2012 |publisher=Working Group on Expanding Access to Published Research Findings |location=United Kingdom}}
* [https://web.archive.org/web/20130116065504/http://www.arl.org/resources/pubs/mmproceedings/138guedon.shtml In Oldenburg's Long Shadow: Librarians, Research Scientists, Publishers, and the Control of Scientific Publishing]
* {{Cite web |last=Glyn Moody |date=17 June 2016 |title=Open access: All human knowledge is there—so why can't everybody access it? |url=https://arstechnica.com/science/2016/06/what-is-open-access-free-sharing-of-all-human-knowledge/ |access-date=20 June 2016 |website=Ars Technica}}
{{پایان چپ‌چین}}


== پیوند به بیرون ==
== پیوند به بیرون ==

نسخهٔ ‏۴ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۲۰:۲۹

دسترسی آزاد (به انگلیسی: Open access) یا OA به معنی دسترسی بلافاصله، رایگان، و آنلاین به آثار، با حق استفاده از آنها در محیط دیجیتال است.

مهم‌ترین گروه‌های پیشگام جنبش دسترسی آزاد به منابع علمی به دعوت مؤسسه جامعهٔ باز برای اولین بار در فوریه ۲۰۰۲ در بوداپست مجارستان با هدف یافتن چگونگی ارتباط و همکاری بین همهٔ موسساتی که در این زمینه فعال هستند، گرد هم آمدند. این اجلاس به ایجاد مؤسسه دسترسی آزاد بوداپست انجامید. هدف این نشست، تسریع فعالیت بین‌المللی به منظور دسترس پذیرکردن مقاله‌های پژوهشی در تمام حوزه‌های علوم بود.

این جنبش پس از بوداپست (۲۰۰۲)، در بتسدا آمریکا (در ژوئن ۲۰۰۳)، برلین (اکتبر ۲۰۰۴) و سالوادور برزیل (سپتامبر ۲۰۰۵) برای تبادل نظر و پیشبرد اهداف دسترسی آزاد گردهمایی‌های مهمی را برگزار کرده‌است. در هر گردهمایی بیانیه و قطعنامه‌هایی صادر شده که رشد جنبش و پیگیری اهداف آن را می‌توان در این بیانیه‌ها به خوبی مشاهده نمود.

در بیانیه بوداپست، دو راهبرد برای دسترسی آزاد برای مطالعهٔ اجمالی نشر دسترسی آزاد، پیشنهاد شده‌است: نخست، آرشیوهای دسترسی آزاد و دوم مجلات دسترسی آزاد.

بنابراین می‌توان گفت که دسترسی باز در سه بیانیه‌های عمومی تعریف شده بود: طرح دسترسی آزاد بوداپست در فوریه سال ۲۰۰۲، بیانیه بتسدا انتشار دسترسی آزاد در ژوئن ۲۰۰۳ و اعلامیه برلین در دسترسی آزاد به دانش در علوم و علوم انسانی در اکتبر ۲۰۰۳.
که در بیانیهٔ بوداپست دسترسی باز به صورت زیر تعریف می‌شود:
بسیاری از درجه و نوع دسترسی گسترده‌تر و آسان‌تر در این ادبیات وجود دارد. منظور ما از دسترسی آزاد در این ادبیات، امکان دسترسی رایگان و همگانی کاربران به منابع، در اینترنت، امکان خواندن، دانلود، کپی، توزیع، چاپ، جستجو یا لینک به متن کامل مقاله، یا استفاده از آن‌ها برای هرگونه هدف قانونی، بدون موانع مالی، قانونی یا فنی است. تنها محدودیت در توزیع، و تنها نقش کپی رایت در این حوزه این است که باید به نویسندگان به درستی اذعان و استناد کرد.
اظهارات بتسدا و برلین می‌گویند که در آن، کاربران باید قادر به " کپی، استفاده، توزیع باشند و در هر رسانه‌ای دیجیتال برای هر منظور و مقصودی مسئول، منوط به تخصیص مناسب از نویسندگی است".
که هر سه نفر در این روش دسترسی آزاد بر " آزادی برای خواندن "، یا "رایگان" بودن تأکید دارند.
بسیاری از رسانه‌های سنتی مانند روزنامه‌های خاص، تلویزیون و برنامه‌های رادیویی می‌تواند دسترسی آزاد در نظر گرفته شوند.

ویژگی‌ها

از آنجایی که انتشار دسترسی آزاد، هزینه‌ای برای خواننده‌ها ندارد بنابراین بایستی هزینه‌های خود را از طریق مدل‌های مالی دیگری تأمین کند.[۱] دسترسی آزاد ممکن است از طرف ناشران تجاری‌ای که خود مجلات با حق اشتراک نیز منتشر می‌کنند یا از طرف ناشران اهدا کننده مثل PLOS فراهم شود. فواید و مضرات دسترسی آزاد بحث‌های زیادی در میان محققان، فرهیختگان، کتابداران، مدیران دانشگاه‌ها، سازمان‌های سرمایه‌گذار، مسئولان دولتی، ناشران تجاری، تیم ویراستاری و ناشران انجمن علمی ایجاد کرده‌است.[۲]

جستارهای وابسته

پانویس

  1. ↑ "OA journal business models". Open Access Directory. 2009–2012. Archived from the original on 2015-10-18. Retrieved 2015-10-20.
  2. ↑ Markin, Pablo (25 April 2017). "The Sustainability of Open Access Publishing Models Past a Tipping Point". OpenScience. Retrieved 26 April 2017.

منابع

برای مطالعه بیشتر

پیوند به بیرون

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=دسترسی_آزاد&oldid=33690738»