آلپ‌ارسلان تورکش

{{Infobox Officeholder |honorific-prefix=حزب حرکت ملی |name=آلپ‌ارسلان تورکش |image= | Türkeş, Alparslan | hakankoral | Flickr |imagesize= |birth_date=۲۵ نوامبر ۱۹۱۷ |birth_place=[[قبرس] نیکوزیا] |death_date=۵ آوریل ۱۹۹۷ (۷۹ سال) |death_place=آنکارا، ترکیه |office=Deputy Prime Minister of Turkey |term_start=۲۱ ژوئیه ۱۹۷۷ |term_end=۵ ژانویه ۱۹۷۸ |1blankname=Served with |1namedata=نجم‌الدین اربکان |primeminister=سلیمان دمیرل |predecessor=Orhan Eyüboğlu |successor=Turhan Feyzioğlu |term_start۱=۳۱ مارس ۱۹۷۵ |term_end۱=۲۱ ژوئن ۱۹۷۷ |primeminister1=سلیمان دمیرل |1namedata1=نجم‌الدین اربکان
Turhan Feyzioğlu |predecessor1=Zeyyat Baykara |successor1=Orhan Eyüboğlu |office2=حزب حرکت ملی |term_start۲=۸ فوریه ۱۹۶۹ |term_end۲=۵ آوریل ۱۹۹۷ |predecessor2=تشکیل پست |successor2=Devlet Bahçeli |office3=Member of the مجلس ملی کبیر ترکیه |term_start۳=۱۰ اکتبر ۱۹۹۱ |term_end۳=۲۴ دسامبر ۱۹۹۵ |constituency3=Yozgat (۱۹۹۱) |term_start۴=۱۰ اکتبر ۱۹۶۵ |term_end۴=۱۲ سپتامبر ۱۹۸۰ |constituency4=Ankara (۱۹۶۵)
Adana (۱۹۶۹، ۱۹۷۳، ۱۹۷۷) |religion=سنی |party=Republican Villagers Nation Party
(۱۹۵۸–۱۹۶۹)
حزب حرکت ملی
(۱۹۶۹–۱۹۹۷) |alma_mater=Kuleli Military High School |spouse= |allegiance=ترکیه |branch=نیروی زمینی ترکیه |serviceyears=۱۹۳۳–۱۹۶۳ |rank=سرهنگ }}

آلپ‌ارسلان تورکش (به ترکی استانبولی: Alparslan Türkeş) (زاده ۲۵ نوامبر ۱۹۱۷ نیکوزیا - درگذشته ۴ آوریل ۱۹۹۷ آنکارا) با نام اصلی «حسین فیض‌الله» سیاست‌مدار ملی‌گرای اهل ترکیه بود. تورکش مؤسس و رئیس حزب جنبش ملی‌گرا بود. او که جناح دست راست را در طیف سیاسی ترکیه نمایندگی می‌کرد در سال ۱۹۴۵ به اتهام «فعالیت‌های فاشیستی و نژادپرستانه» محاکمه شد اما در سال ۱۹۴۷ در دادگاه تبرئه گشت. وی در دهه ۱۹۴۰ به طرفداری از نازی‌ها متهم شد

پس از مرگ تورکش، افشا شد که وی دو تریلیون لیره ترک از فدراسیون اروپایی ترکیه اختلاس کرده‌است. گروه پان‌ترکیست تورکش بخشی از پول این اختلاس‌ها را برای پشتیبانی از جنگ دوم چچن و کمک به ابوالفضل ایلچی‌بیگ در جمهوری آذربایجان استفاده کردند.

پیشینه

آلپ‌ارسلان تورکش در نیکوزیا، پایتخت قبرس، به‌دنیا آمد ولی در سن پانزده‌سالگی به جمهوری ترکیه آمد. وی در ترکیه افسر ارتش شد، ولی در اواخر دومین دهه عمرش، عمیقاً در فعالیت‌های سیاسی جناح راست درگیر شد. او در پایان جنگ جهانی دوم و در زمانی که نسبت به طرفداران پان‌ترکیسم واحد سختگیری می‌شد مدت کوتاهی به زندان افتاد. در سال ۱۹۶۰ نقش مهمی در کودتای نظامی علیه دولت عدنان مندرس ایفا کرد و از عناصر تندروی شورای نظامی (کمیته اتحاد ملی) به‌شمار می‌رفت که پس از کودتا حکومت کشور را به‌دست گرفته بود؛ ولی او و هوادارانش کمی بعد پاکسازی شدند و وقتی میانه‌روها کشور را به مسیر دموکراسی بازمی‌گرداندند، آلپ‌ارسلان، آرام و بی صدا، به سمت وابسته نظامی ترکیه در دهلی نو منصوب شد. در سال ۱۹۶۳، او با رها کردن سمت خود به ترکیه بازگشت و وارد سیاست شد. تا سال ۱۹۶۵، وی به ریاست «حزب جمهوری‌خواه دهقان و ملت» رسید (که پس از سال ۱۹۶۹ «حزب ملی‌گرایانه اقدام» نام گرفت) و تا زمان مرگش، از شخصیت‌های سیاسی برجسته در حیات ترکیه بود و در برخی از دولت‌های ائتلافی به کابینه راه یافت.

منابع

• Wikipedia contributors, "Alparslan Türkeş," Wikipedia, The Free Encyclopedia, (accessed April 18, 2014).