بزه: تفاوت میان نسخهها
جز ربات:انتقال رده > رده:گناهان به رده:رذایل به درخواست Calak |
|||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''جُرم''' یا '''بزه'''<ref>مصوب [[فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی]]</ref> |
'''جُرم''' یا '''بزه'''،<ref>مصوب [[فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی]]</ref> به معنی هر انجام هر نوع رفتار یا ترک رفتاریست که [[قانون]] را نقض میکند و [[مجازات]] در پی دارد. اهمیت نسبی جرایم مختلف و شیوه کیفر دادن فعالیتهای مجرمانه؛ در طول [[تاریخ]] و در جوامع مختلف، متفاوت بودهاست. |
||
جرم و جنایت و بزهکاری از مفاهیم کلیدی در [[حقوق جزا]]، [[ |
جرم و جنایت و بزهکاری از مفاهیم کلیدی در [[حقوق جزا]]، [[جامعهشناسی]] و [[روانشناسی]] هستند. |
||
== تاریخچه == |
== تاریخچه == |
||
ماهیت رفتار مجرمانه معمولاً توسط مقامات دولتی تعریف میشود. با این حال در [[فرهنگ]]های مختلف، ماهیت جرایم متفاوت است. در طول [[تاریخ]] نیز، جرایم بسیار تفاوت کردهاند. به ویژه جانشینی [[نظام اجتماعی]] صنعتی به جای جوامع سنتی روستایی؛ باعث تغییر ماهیت جرایم در بسیاری از [[کشور|کشورها]] شد. |
ماهیت رفتار مجرمانه معمولاً توسط مقامات دولتی تعریف میشود. با این حال در [[فرهنگ]]های مختلف، ماهیت جرایم متفاوت است. در طول [[تاریخ]] نیز، جرایم بسیار تفاوت کردهاند. به ویژه جانشینی [[نظام اجتماعی]] صنعتی به جای جوامع سنتی روستایی؛ باعث تغییر ماهیت جرایم در بسیاری از [[کشور|کشورها]] شد. |
||
=== جرایم در [[اروپا]] === |
=== جرایم در [[اروپا]] === |
||
در [[اروپا|اروپای]] پیش از [[انقلاب صنعتی]]، بزرگترین جرایم، که بالاترین [[کیفر|کیفرها]] را دریافت میکردند، ماهیت مذهبی داشتند، یا جرایمی بودند که علیه اموال و دارایی فرمانروا یا [[طبقه بالا]] صورت میگرفتند. [[بدعت]] در دین(اعلام عقاید مذهبی غیرمسیحی)، تجاوز به مقدسات، [[کفرگویی]]، سرقت اموال [[کلیسا]]؛ برای زمان طولانی در بسیاری از کشورهای اروپایی [[مجازات مرگ]] داشت. شکار یا ماهیگیری، بریدن درختان و بوتهها، چیدن میوهها در زمینهای شاه و اشراف توسط مردم عادی نیز از جرایمی بود که در بسیاری از موارد کیفر مرگ داشت. قتل یک فرد عادی توسط دیگری جرم بااهمیت تلقی نمیگردید و متهم اغلب میتوانست با پرداخت [[خونبها]] به خویشاوندان مقتول، جنایت خود را جبران کند. پس از انقلاب صنعتی، ماهیت جرایم نیز تغییر کرد و پس از قرن نوزدهم، دیگر کسی در اروپا به جرم کفرگویی، اعدام نمیشد؛ امروزه نیز جرایمی مانند سرقت اموال کلیسا تخلفات جزئی محسوب میشوند. |
در [[اروپا|اروپای]] پیش از [[انقلاب صنعتی]]، بزرگترین جرایم، که بالاترین [[کیفر|کیفرها]] را دریافت میکردند، ماهیت مذهبی داشتند، یا جرایمی بودند که علیه اموال و دارایی فرمانروا یا [[طبقه بالا]] صورت میگرفتند. [[بدعت]] در دین (اعلام عقاید مذهبی غیرمسیحی)، تجاوز به مقدسات، [[کفرگویی]]، سرقت اموال [[کلیسا]]؛ برای زمان طولانی در بسیاری از کشورهای اروپایی [[مجازات مرگ]] داشت. شکار یا ماهیگیری، بریدن درختان و بوتهها، چیدن میوهها در زمینهای شاه و اشراف توسط مردم عادی نیز از جرایمی بود که در بسیاری از موارد کیفر مرگ داشت. قتل یک فرد عادی توسط دیگری جرم بااهمیت تلقی نمیگردید و متهم اغلب میتوانست با پرداخت [[خونبها]] به خویشاوندان مقتول، جنایت خود را جبران کند. پس از انقلاب صنعتی، ماهیت جرایم نیز تغییر کرد و پس از قرن نوزدهم، دیگر کسی در اروپا به جرم کفرگویی، اعدام نمیشد؛ امروزه نیز جرایمی مانند سرقت اموال کلیسا تخلفات جزئی محسوب میشوند. |
||
=== جرایم در [[ایران]] === |
=== جرایم در [[ایران]] === |
||
{{بخش-خرد}} |
{{بخش-خرد}} |
||
در آبان |
در آبان ۱۳۹۴ رئیس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور اعلام کرد سالانه حدود ۵۰۰ هزار نفر وارد زندانهای کشور میشوند که ۷۰ درصد آنان شغل ثابت ندارند و دچار مشکلات شدید اقتصادی هستند.<ref>[http://www.irna.ir/fa/News/81825349/ سالانه 500 هزار نفر وارد زندانهای کشور میشوند] . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]</ref> |
||
== علت پدید آمدن جرم == |
== علت پدید آمدن جرم == |
||
[[نظریه برچسبزنی]] که فرض میکند برچسب زدن به فردی به عنوان مجرم؛ رفتار جنایتکارانهاش را تقویت خواهد کرد، دارای اهمیت است زیرا مبتنی بر این اصل است که هیچ عملی ذاتاً تبهکارانه یا طبیعی نیست. |
[[نظریه برچسبزنی]] که فرض میکند برچسب زدن به فردی به عنوان مجرم؛ رفتار جنایتکارانهاش را تقویت خواهد کرد، دارای اهمیت است زیرا مبتنی بر این اصل است که هیچ عملی ذاتاً تبهکارانه یا طبیعی نیست. |
||
=== میزان جرم === |
=== میزان جرم === |
||
خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
=== انواع جرایم === |
=== انواع جرایم === |
||
* جرم مدنی به افعالی گفته میشود که به دیگری زیان رسانده و شخص را به جبران آن زیان ملتزم میداند. با اینکه در جرایم کیفری معمولاً وجود عمد و سوء نیت مجرم لازم است در جرایم مدنی ممکن است بر اثر بیاحتیاطی و اهمال صورت پذیرند.<ref>اردبیلی، ''حقوق جزای عمومی،'' ص |
* جرم مدنی به افعالی گفته میشود که به دیگری زیان رسانده و شخص را به جبران آن زیان ملتزم میداند. با اینکه در جرایم کیفری معمولاً وجود عمد و سوء نیت مجرم لازم است در جرایم مدنی ممکن است بر اثر بیاحتیاطی و اهمال صورت پذیرند.<ref>اردبیلی، ''حقوق جزای عمومی،'' ص ۱۲۱–۱۲۲</ref> |
||
* جرم یا تخلف انتظامی به نقض مقررات صنفی یا گروهی اجتماعاتی که شخص در آن عضو است گفته میشود. ارتکاب اینگونه جرایم در مراجع خاص همان گروهها رسیدگی میشود و مجازاتهای متنوعی از توبیخ و تذکر تا اخراج دائم از گروه را ممکن است در پی داشته باشد.<ref>اردبیلی، ''حقوق جزای عمومی،'' ص ۱۲۳</ref> |
* جرم یا تخلف انتظامی به نقض مقررات صنفی یا گروهی اجتماعاتی که شخص در آن عضو است گفته میشود. ارتکاب اینگونه جرایم در مراجع خاص همان گروهها رسیدگی میشود و مجازاتهای متنوعی از توبیخ و تذکر تا اخراج دائم از گروه را ممکن است در پی داشته باشد.<ref>اردبیلی، ''حقوق جزای عمومی،'' ص ۱۲۳</ref> |
||
* جرایم یقهسفیدان و قدرتمندان به جرایمی اطلاق میشود که توسط افرادی که در [[قشر|قشرهای]] مرفهتر [[جامعه]] مانند [[طبقه بالا]] و [[طبقه متوسط]] قرار دارند؛ انجام میشوند. |
* جرایم یقهسفیدان و قدرتمندان به جرایمی اطلاق میشود که توسط افرادی که در [[قشر|قشرهای]] مرفهتر [[جامعه]] مانند [[طبقه بالا]] و [[طبقه متوسط]] قرار دارند؛ انجام میشوند. |
||
* جرایم سازمان یافته به شکلهای نهادینه شده فعالیت مجرمانه گفته میشود که بسیاری از ویژگیهای سازمانهای رسمی در آن ظاهر میشوند، اما فعالیتهایی که انجام میشود به طور منظم غیرقانونی است. |
* جرایم سازمان یافته به شکلهای نهادینه شده فعالیت مجرمانه گفته میشود که بسیاری از ویژگیهای سازمانهای رسمی در آن ظاهر میشوند، اما فعالیتهایی که انجام میشود به طور منظم غیرقانونی است. |
||
* جرایم بی قربانی، به فعالیتهایی گفته میشود که افراد کموبیش آزادانه به آنها اشتغال میورزند، اما به عنوان فعالیتهای غیرقانونی تعریف شدهاند. |
* جرایم بی قربانی، به فعالیتهایی گفته میشود که افراد کموبیش آزادانه به آنها اشتغال میورزند، اما به عنوان فعالیتهای غیرقانونی تعریف شدهاند. |
||
* جرایم عمومی به فعالیت مجرمانه(از نظر قانونگذار) گفته میشود که قربانی خاصی نداشته و به کل جامعه و خواست آن اعم از |
* جرایم عمومی به فعالیت مجرمانه (از نظر قانونگذار) گفته میشود که قربانی خاصی نداشته و به کل جامعه و خواست آن اعم از باورها، عفت عمومی، امنیت روانی و غیره زیان میرساند<ref>ویکیپدیا انگلیسی[//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Offence_(law)&oldid=444976196 Offence (law)] بازبینی ۱۵ اوت ۲۰۱۱</ref> |
||
گاه نیز جرایم را بر حسب شدت آنها با نامهای متفاوتی مشخص میکنند. برای مثال در قانون مجازات عمومی سابق ایران جرایم به ترتیب شدت به ''جنایت، جنحه و خلاف'' تقسیم میشدند یا در [[قانون جزای افغانستان]]، جرایم با توجه به شدت به سه دسته «جنایت، جنحه و قباحت» تقسیم شدهاند.<ref>ماده ۲۳ قانون جزای افغانستان (مصوب ۱۳۵۵)</ref> |
گاه نیز جرایم را بر حسب شدت آنها با نامهای متفاوتی مشخص میکنند. برای مثال در قانون مجازات عمومی سابق ایران جرایم به ترتیب شدت به ''جنایت، جنحه و خلاف'' تقسیم میشدند یا در [[قانون جزای افغانستان]]، جرایم با توجه به شدت به سه دسته «جنایت، جنحه و قباحت» تقسیم شدهاند.<ref>ماده ۲۳ قانون جزای افغانستان (مصوب ۱۳۵۵)</ref> |
||
جرایم مذهبی هم دستهای دیگر از جرایم است که بیشتر به [[گناه]] معروفند. این جرایم نقض دستورات خداوند در باور معتقدان به یک دیدگاه مذهبی است. در برخی مذاهب و برخی جوامع این اختیار به مراجع قضائی دنیوی هم داده شده که این نقض دستورات را مجازات کنند. |
جرایم مذهبی هم دستهای دیگر از جرایم است که بیشتر به [[گناه]] معروفند. این جرایم نقض دستورات خداوند در باور معتقدان به یک دیدگاه مذهبی است. در برخی مذاهب و برخی جوامع این اختیار به مراجع قضائی دنیوی هم داده شده که این نقض دستورات را مجازات کنند. |
||
== [[جرائم سیاسی ومطبوعاتی]] == |
== [[جرائم سیاسی ومطبوعاتی]] == |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
== پانویس == |
== پانویس == |
||
{{پانویس}} |
{{پانویس|۲}} |
||
== جستارهای وابسته == |
== جستارهای وابسته == |
||
* [[قانون]] |
* [[قانون]] |
||
* [[حقوق کیفری]] |
* [[حقوق کیفری]] |
||
* [[اعدام]] |
* [[اعدام]] |
||
== منابع == |
== منابع == |
||
* {{یادکرد-ویکی|پیوند =http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Crime&oldid=192696213 |عنوان = Crime|زبان = انگلیسی|بازیابی =۲آوریل ۲۰۰۹}} |
* {{یادکرد-ویکی|پیوند =http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Crime&oldid=192696213 |عنوان = Crime|زبان = انگلیسی|بازیابی =۲آوریل ۲۰۰۹}} |
نسخهٔ ۱۰ ژانویهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۲۲:۱۴
جُرم یا بزه،[۱] به معنی هر انجام هر نوع رفتار یا ترک رفتاریست که قانون را نقض میکند و مجازات در پی دارد. اهمیت نسبی جرایم مختلف و شیوه کیفر دادن فعالیتهای مجرمانه؛ در طول تاریخ و در جوامع مختلف، متفاوت بودهاست.
جرم و جنایت و بزهکاری از مفاهیم کلیدی در حقوق جزا، جامعهشناسی و روانشناسی هستند.
تاریخچه
ماهیت رفتار مجرمانه معمولاً توسط مقامات دولتی تعریف میشود. با این حال در فرهنگهای مختلف، ماهیت جرایم متفاوت است. در طول تاریخ نیز، جرایم بسیار تفاوت کردهاند. به ویژه جانشینی نظام اجتماعی صنعتی به جای جوامع سنتی روستایی؛ باعث تغییر ماهیت جرایم در بسیاری از کشورها شد.
جرایم در اروپا
در اروپای پیش از انقلاب صنعتی، بزرگترین جرایم، که بالاترین کیفرها را دریافت میکردند، ماهیت مذهبی داشتند، یا جرایمی بودند که علیه اموال و دارایی فرمانروا یا طبقه بالا صورت میگرفتند. بدعت در دین (اعلام عقاید مذهبی غیرمسیحی)، تجاوز به مقدسات، کفرگویی، سرقت اموال کلیسا؛ برای زمان طولانی در بسیاری از کشورهای اروپایی مجازات مرگ داشت. شکار یا ماهیگیری، بریدن درختان و بوتهها، چیدن میوهها در زمینهای شاه و اشراف توسط مردم عادی نیز از جرایمی بود که در بسیاری از موارد کیفر مرگ داشت. قتل یک فرد عادی توسط دیگری جرم بااهمیت تلقی نمیگردید و متهم اغلب میتوانست با پرداخت خونبها به خویشاوندان مقتول، جنایت خود را جبران کند. پس از انقلاب صنعتی، ماهیت جرایم نیز تغییر کرد و پس از قرن نوزدهم، دیگر کسی در اروپا به جرم کفرگویی، اعدام نمیشد؛ امروزه نیز جرایمی مانند سرقت اموال کلیسا تخلفات جزئی محسوب میشوند.
جرایم در ایران
این بخش نیازمند گسترش است. میتوانید با افزودن به آن کمک کنید. |
در آبان ۱۳۹۴ رئیس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور اعلام کرد سالانه حدود ۵۰۰ هزار نفر وارد زندانهای کشور میشوند که ۷۰ درصد آنان شغل ثابت ندارند و دچار مشکلات شدید اقتصادی هستند.[۲]
علت پدید آمدن جرم
نظریه برچسبزنی که فرض میکند برچسب زدن به فردی به عنوان مجرم؛ رفتار جنایتکارانهاش را تقویت خواهد کرد، دارای اهمیت است زیرا مبتنی بر این اصل است که هیچ عملی ذاتاً تبهکارانه یا طبیعی نیست.
میزان جرم
ارزیابی میزان جرم و جنایت در هر جامعهای دشوار است، چون همه جرایم گزارش نمیشوند. برخی از جوامع، سطح جرم و جنایت بالاتری نسبت به جوامع دیگر دارند.
جنسیت و جرم
میزان جرم در مورد زنان بسیار کمتر از مردان است. جامعهشناسان علت این اصل را تفاوتهای کلی پذیرش اجتماعی بین زنان و مردان، و شرکت زیادتر مردان در عرصه عمومی دانستهاند.
مفاهیم قضایی
مجرم
مجرم یا بزهکار به کسی گفته میشود که مرتکب جرم یا بزه میشود.
قربانی
قربانی یا بزهدیده کسی است که بر او جنایت رفته است. کسی که جرم یا بزه به ضرر او واقع شده است. فرهنگستان ایران در سال۱۳۲۰ واژه بزهدیده را به جای مجنیعلیه و در سال ۱۳۱۷ هجری شمسی واژه بزه را به جای جرم و بزهکار را به جای مجرم برگزید.
انواع جرایم
- جرم مدنی به افعالی گفته میشود که به دیگری زیان رسانده و شخص را به جبران آن زیان ملتزم میداند. با اینکه در جرایم کیفری معمولاً وجود عمد و سوء نیت مجرم لازم است در جرایم مدنی ممکن است بر اثر بیاحتیاطی و اهمال صورت پذیرند.[۳]
- جرم یا تخلف انتظامی به نقض مقررات صنفی یا گروهی اجتماعاتی که شخص در آن عضو است گفته میشود. ارتکاب اینگونه جرایم در مراجع خاص همان گروهها رسیدگی میشود و مجازاتهای متنوعی از توبیخ و تذکر تا اخراج دائم از گروه را ممکن است در پی داشته باشد.[۴]
- جرایم یقهسفیدان و قدرتمندان به جرایمی اطلاق میشود که توسط افرادی که در قشرهای مرفهتر جامعه مانند طبقه بالا و طبقه متوسط قرار دارند؛ انجام میشوند.
- جرایم سازمان یافته به شکلهای نهادینه شده فعالیت مجرمانه گفته میشود که بسیاری از ویژگیهای سازمانهای رسمی در آن ظاهر میشوند، اما فعالیتهایی که انجام میشود به طور منظم غیرقانونی است.
- جرایم بی قربانی، به فعالیتهایی گفته میشود که افراد کموبیش آزادانه به آنها اشتغال میورزند، اما به عنوان فعالیتهای غیرقانونی تعریف شدهاند.
- جرایم عمومی به فعالیت مجرمانه (از نظر قانونگذار) گفته میشود که قربانی خاصی نداشته و به کل جامعه و خواست آن اعم از باورها، عفت عمومی، امنیت روانی و غیره زیان میرساند[۵]
گاه نیز جرایم را بر حسب شدت آنها با نامهای متفاوتی مشخص میکنند. برای مثال در قانون مجازات عمومی سابق ایران جرایم به ترتیب شدت به جنایت، جنحه و خلاف تقسیم میشدند یا در قانون جزای افغانستان، جرایم با توجه به شدت به سه دسته «جنایت، جنحه و قباحت» تقسیم شدهاند.[۶]
جرایم مذهبی هم دستهای دیگر از جرایم است که بیشتر به گناه معروفند. این جرایم نقض دستورات خداوند در باور معتقدان به یک دیدگاه مذهبی است. در برخی مذاهب و برخی جوامع این اختیار به مراجع قضائی دنیوی هم داده شده که این نقض دستورات را مجازات کنند.
جرائم سیاسی ومطبوعاتی
رسیدگی به جرایم سیاسی و مطبوعاتی علنی است و با حضور هیئت منصفه در محاکم دادگستری صورت میگیرد. نحوه انتخاب، شرایط، اختیارات هیئت منصفه و تعریف جرم سیاسی را قانون براساس موازین اسلامی معین میکند.[۷] جرائم مطبوعاتی هم اکنون دردادگاه مطبوعات با حضور هیئت منصفه تشکیل میشود اما چون جرم سیاسی هنوز بموجب قانون مشخص نگردیده است لذا رسیدگی به جرائم سیاسی همانند سایر جرائم عمومی است[۸]
پانویس
- ↑ مصوب فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی
- ↑ سالانه 500 هزار نفر وارد زندانهای کشور میشوند . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]
- ↑ اردبیلی، حقوق جزای عمومی، ص ۱۲۱–۱۲۲
- ↑ اردبیلی، حقوق جزای عمومی، ص ۱۲۳
- ↑ ویکیپدیا انگلیسیOffence (law) بازبینی ۱۵ اوت ۲۰۱۱
- ↑ ماده ۲۳ قانون جزای افغانستان (مصوب ۱۳۵۵)
- ↑ اصل۱۶۸قانون اساسی
- ↑ قانون مطبوعات
جستارهای وابسته
منابع
- مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «Crime». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی، بازبینیشده در ۲آوریل ۲۰۰۹.
- محمدعلی اردبیلی، حقوق جزای عمومی، جلد ۲، تهران: نشر میزان، چاپ پنجم. ۱۳۸۳، ISBN 964-5997-11-9
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ بزه موجود است. |