مقسومعلیه
در ریاضیات، مقسومعلیه (یا شمارنده) یک عدد صحیح n، که یک عامل n هم خوانده میشود، عدد صحیحیست که n بر آن تقسیم میشود و هیچ باقیماندهای در این تقسیم نمیمانَد. یا به عبارت دیگر اگر عدد n را بر عدد k تقسیم کنیم و باقیمانده تقسیم صفر شود آنگاه میتوان گفت که عدد k مقسوم علیه عدد n است.
توضیح[ویرایش]
برای مثال، ۷ یک مقسوم علیه ۴۲ است، چون ۴۲ تقسیم بر ۷ میشود ۶. همچنین میتوان گفت ۴۲ بر ۷ بخشپذیر است یا ۴۲ ضریبی از ۷ است یا ۷ عددِ ۴۲ را بخش میکند یا ۷ یک عامل از ۴۲ است و ما معمولاً مینویسیم ۴۲ | ۷ (7 , 42 را عاد می کند.). برای نمونه مقسوم علیههای مثبت ۴۲ این اعداد هستند: ۱، ۲، ۳، ۶، ۷، ۱۴، ۲۱ و ۴۲.
می توان شمارنده های یک عدد را (T آن عدد) با فرمول زیر پیدا کرد:
A:(am)(bp)(ck) T(a):(m+1)(p+1)(k+1)
واژه[ویرایش]
بخشیاب یکی از اصطلاحات مربوط به عمل تقسیم است[۱] که در متون ریاضی کاربرد دارد. در ریاضیات، عددی را که بر آن بخش یا تقسیم میکنیم بخشیاب یا مقسومعلیه میخوانند. برای نمونه، در تقسیم ۶ بر ۲، عدد ۲، بخشیاب یا مقسومعلیه است. این واژه از واژگانیست که تا پایان سال ۱۳۱۹ در فرهنگستان پذیرفته شدهاست.[۲] بخشیاب به معنی مقسومعلیه در فرهنگ آریانپور نیز آمدهاست.[۳] همچنین در سال ۱۳۷۳ به عنوان برابر فارسی واژه مقسومعلیه از سوی ابوالقاسم پرتو در فرهنگ واژهیاب پیشنهاد شدهاست.[۴] این واژه را در فرهنگ دهخدا و چند فرهنگ فارسی کهنهتر نیز میتوان یافت.[۵]
پانویس[ویرایش]
- ↑ «معنی بخشیاب | لغتنامه دهخدا». www.vajehyab.com. دریافتشده در ۲۰۲۰-۰۲-۰۹.
- ↑ واژههای نو که تا پایان سال ۱۳۱۹ در فرهنگستان ایران پذیرفته شدهاست، انتشارات دبیرخانه فرهنگستان، چاپخانه «تابان»، تهران.
- ↑ فرهنگ هفت جلدی انگلیسی به فارسی پیشرو آریانپور، انتشارات جهان رایانه.
- ↑ http://www.parsianjoman.org/wp-content/uploads/VazheYab-3-www.ParsiAnjoman.ir_.pdf
- ↑ http://parsianjoman.org/wp-content/uploads/2018/10/FarhangeNafisi05.pdf
منابع[ویرایش]
- التفهیم، نوشته ابوریحان بیرونی.
- کتاب «ریاضیات زودیاب» به ترجمه زینب زادمهر، انتشارات نیم خط، چاپ اول ۱۳۹۵، شابک: ۱-۶-۹۶۶۳۳-۶۰۰-۹۷۸
- کتاب سهجلدی واژهیاب: فرهنگ «برابرهای پارسی واژگان بیگانه» به کوشش ابوالقاسم پرتو، انتشارات اساطیر، چاپ اول ۱۳۷۳، شابک دوره سهجلدی: ۳-۶۷-۵۹۶۰-۹۶۴
- فرهنگ فارسی حسن عمید
- فرهنگ واژگان تخصصی هوشیار
![]() |
این یک مقالهٔ خرد ریاضیات است. با گسترش آن به ویکیپدیا کمک کنید. |