سیلسور

سیلِسور; محدودهٔ زمانی: تریاس پسین، ۲۲۴ تا ۲۰۹ میلیون سال پیش PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
	اسکلت بازسازی‌شده
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
کلاد:	†Silesauridae
سرده:	†Silesaurus; دزیک، ۲۰۰۲
گونه‌ها
	S. opolensis Dzik, 2003 (type);

سیلِسور (Silesaurus) سرده ای از دایناسورها از خانواده سیلسوریان از تریاس پسین است که در لهستان فعلی می‌زیستند.

کشف[ویرایش]

بقایای فسیل‌شده سیلسور در سنگ‌های گّلی کویپر در کراشیوو در نزدیکی اوپوله، سیلزی لهستان، پیدا شده‌است که منشأ نام آن نیز می‌باشد. گونه نماد آن یعنی Silesaurus opolensis توسط یرزی دزیک در سال ۲۰۰۳ توصیف شد. حدود ۲۰ اسکلت از سیلِسور شناخته شده است که آن را به یکی از بهترین گونه‌های دایناسورهای اولیه تبدیل می‌کند.^[۱]

شرح[ویرایش]

سیلسور تقریباً ۲٫۳ متر (۷٫۵ فوت) طول داشت. این دایناسور حیوان سبک و احتمالاً سریع و چابک با سبک زندگی فعال بود. پوزه باریک با سوراخ‌های بینی رو به جلو داشت و چشمخانه‌های بزرگش احتمالاً دید تیزی را برای سیلسور فراهم می‌کردند.

در ابتدا تصور می‌شد که سیلسور کاملاً گیاه‌خوار است، اما تحقیقات بعدی روی محتویات مدفوع فسیل‌شده نشان می‌دهد که ممکن است حشره‌خوار بوده باشد،^[۲] و از حشراتی مانند سوسک Triamyxa تغذیه می‌کرده‌است. دندان‌های این حیوان کوچک، مخروطی و دندانه‌دار بود و به‌طور نامنظم در آرواره‌هایش پخش شده بود. نوک استخوان فک پایین، دندان نداشت و شواهد نشان می‌دهد که توسط یک نوک کراتینه پوشیده شده بود.^[۱]

طبقه‌بندی[ویرایش]

دانشمندان فکر می‌کنند که سیلسور دایناسور نبود، بلکه جزو دایناسورسانان بوده‌است. ویژگی‌های دایناسوری که در سیلسور وجود ندارد عبارتند از: تاج دالی‌سینه‌ای (دلتوپکتورال) بزرگ شده (اتصال ماهیچه‌ای روی بازو)، و سر استخوان (اتصال بزرگ شده زردپی بالای زوائد مفصلی) روی مهره‌های گردنی.

با این حال، سیلسور برخی از ویژگی‌های دایناسوری نیز دارد:

استخوان تهیگاهی کوتاه (سطح استخوانی روی استخوان تهیگاهی که به عنوان پیوندگاه ماهیچه‌های دم عمل می‌کند)
استخوان نشیمنگاهی با مجرای باریک
استخوان ران با کاهش توبروزیت که در مرز رباط سر استخوان ران قرار دارد
یک تروکانتر کوچکتر برجسته
همپوشانی روند صعودی قاپ با استخوان درشت‌نی
یک سطح مفصلی نزدیک مقعر برای پذیرش انتهای دیستال نازک‌نی پا

در نتیجه، فرضیه‌های جایگزین، سیلسور را در قاعده دایناسورهای پرنده‌کَفَل یا نزدیک آن قرار می‌دهند. دانشمندان دیگر یک پیوند پایه بین خزنده‌پاریختان‌ پایه و پرنده‌کفلان را پیشنهاد می‌کنند.^[۱]

جایگاه رده‌شناسی بر پایه از نس‌بیت (۲۰۱۱):^[۳]

دیرین‌زیستی[ویرایش]

سوسک بال‌پوش و سایر بقایای بندپایان در مدفوع فسیل‌شده (کوپرولیت) که در مجاورت سنگواره‌های سیلسور بازیابی شده‌اند، یافت شده‌اند. اندازه و شکل کوپرولیت‌ها همراه با معماری منقاری عجیب جمجمه سیلسور ممکن است نشان دهد که این حیوان کوپرولیت دفع می‌کرده و به‌طور کامل یا تا حدی حشره‌خوار بوده است. ممکن است با نوک زدن از حشرات و سایر بندپایان کوچک تغذیه می‌کرده و از نوک منقار مانند پوزه برای هدف قرار دادن دقیق طعمه به روشی مشابه پرندگان امروزی استفاده می‌کرده است. اگر چنین بوده باشد، این اولین رخداد شناخته شده این شیوه تغذیه بسیار مشتق شده را نشان می‌دهد و پیامدهایی برای درک سازگاری‌های تکاملی دارد که در نهایت منجر به پیدایش دایناسورها می‌شود.^[۲]

محیط دیرینه[ویرایش]

سیلسور در یک محیط نیمه‌گرمسیری شبیه به حوضه مدیترانه امروزی با باران‌های موسمی تابستانی و زمستان‌های خشک زندگی می‌کرد. زیستگاه باتلاقی وسیع و دارای گیاه سرخس این جاندار با تعداد زیادی از بی‌مهرگان و همچنین شش‌ماهی و ماهیان فلس‌دار، بریده‌مهرگان، گیاه‌خزنده‌سانان و پتروسورهای اولیه مشترک بود.^[۴]

منابع[ویرایش]

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ Dzik J (2003). "A beaked herbivorous archosaur with dinosaur affinities from the early Late Triassic of Poland" (PDF). Journal of Vertebrate Paleontology. 23 (3): 556–574. doi:10.1671/a1097. Archived from the original (PDF) on 9 May 2020. Retrieved 28 February 2022.
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ Martin Qvarnström; Joel Vikberg Wernström; Rafał Piechowski; Mateusz Tałanda; Per E. Ahlberg; Grzegorz Niedźwiedzki (2019). "Beetle-bearing coprolites possibly reveal the diet of a Late Triassic dinosauriform". Royal Society Open Science. 6 (3): Article ID 181042. doi:10.1098/rsos.181042. PMC 6458417. PMID 31031991.
↑ Nesbitt, Sterling J. (2011). "The Early Evolution of Archosaurs: Relationships and the Origin of Major Clades". Bulletin of the American Museum of Natural History. 352: 1–292. doi:10.1206/352.1.
↑ John W. M. Jagt, Grzegorz Hebda, Sławomir Mitrus, Elena Jagt-Yazykova, Adam Bodzioch, Dorota Konietzko-Meier, Klaudia Kardynał, Kamil Gruntmejer. 2015. Field Guide, Conference Paper, European Association of Vertebrate Palaeontologists XIII Annual Meeting.

[dzik03-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ Dzik J (2003). "A beaked herbivorous archosaur with dinosaur affinities from the early Late Triassic of Poland" (PDF). Journal of Vertebrate Paleontology. 23 (3): 556–574. doi:10.1671/a1097. Archived from the original (PDF) on 9 May 2020. Retrieved 28 February 2022.

[:0-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ Martin Qvarnström; Joel Vikberg Wernström; Rafał Piechowski; Mateusz Tałanda; Per E. Ahlberg; Grzegorz Niedźwiedzki (2019). "Beetle-bearing coprolites possibly reveal the diet of a Late Triassic dinosauriform". Royal Society Open Science. 6 (3): Article ID 181042. doi:10.1098/rsos.181042. PMC 6458417. PMID 31031991.

[Nesbitt11-3] Nesbitt, Sterling J. (2011). "The Early Evolution of Archosaurs: Relationships and the Origin of Major Clades". Bulletin of the American Museum of Natural History. 352: 1–292. doi:10.1206/352.1.

[4] John W. M. Jagt, Grzegorz Hebda, Sławomir Mitrus, Elena Jagt-Yazykova, Adam Bodzioch, Dorota Konietzko-Meier, Klaudia Kardynał, Kamil Gruntmejer. 2015. Field Guide, Conference Paper, European Association of Vertebrate Palaeontologists XIII Annual Meeting.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]