دیورتیکول

دیورتیکول
نام‌های دیگر	Diverticula
ترسیم شماتیک دیورتیکولوم کاذب. A: موکوسا؛ B: ساب موکوسا؛ C: موسکولاریس؛ D: سروسا و سابسروسا.
تخصص	پزشکی گوارش
طبقه‌بندی و منابع بیرونی

در پزشکی یا زیست‌شناسی، دیورتیکول یا دیورتیکولوم (به انگلیسی: Diverticulum)، نوعی بیرون‌زدگی از یک ساختار توخالی (یا پر از مایع) در بدن است. براساس این که چه لایه‌هایی از ساختار درگیر باشند، دیورتیکول‌های مربوطه به صورت حقیقی یا کاذب توصیف می گردد.

در پزشکی، این عبارت اغلب متضمن این است که ساختار مورد نظر در حالت عادی وجود ندارد. با این حال، در رویان‌شناسی این عبارت را برای برخی از ساختارهای طبیعی که از دیگر ساختارها برآمده باشند به کار می برند، مثل دیورتیکول تیروئید که از زبان نشأت می گیرد.

این کلمه از لاتین dīverticulum، به معنای «جاده فرعی» یا «جاده کوچک کم عبور و مرور» می‌باشد.

مثال‌ها

دیورتیکول‌های متعدد در جدار روده بزرگ را دیورتیکولوز می‌نامند. دیورتیکول مری، دیورتیکول مثانه و دیورتیکول مکل نیز در انسان مشاهده می‌شود. دیورتیکول‌ها یا کاذب هستند یا واقعی (جدار دیورتیکول داراری جدار عضلانی وادوانتیس نیز می‌باشد).

دیورتیکولوز روده بزرگ

دیورتیکول یک کیسه حباب مانند است که در اثر افزایش فشار داخل رودهٔ بزرگ و وارد شدن آن به جدار روده و ایجاد بیرون‌زدگی‌های بادکنک شکل نازک از میان بخش‌های ضعیف شدهٔ جدار روده بزرگ، پدید می‌آید. وجود این دیورتیکول‌ها را دیورتیکولوز گویند که در ۳۰ تا ۴۰ درصد افراد بالای ۵۰ سال ایجاد می‌شود و شیوع آن در دهه‌های بعد افزایش می‌یابد. در اکثر افراد دیورتیکول‌ها هرگز علامتی ایجاد نمی‌کنند. این عارضه ممکن است باعث انقباضات شکمی و درد در قسمت تحتانی شکم شود که تنها با دفع گاز یا حرکت روده برطرف می‌گردد. دو عارضهٔ اصلی دیورتیکولوز خونریزی و التهاب (دیورتیکولیت) است. خونریزی از دیورتیکول‌ها باعث دفع خون روشن همراه با مدفوع می‌شود و نشانگر این است که باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. التهاب باعث درد شکمی حاد اغلب در قسمت تحتانی و چپ شکم می‌شود. پارگی دیورتیکول‌ها می‌تواند منجر به التهاب صفاق تهدیدکنندهٔ حیات گردد.

علل

علت دقیقی برای این بیماری شناخته نشده‌است اما تا حدودی ارثی می‌باشد و طی مطالعات بر روی حیوانات و همچنین انسان علت این بیماری را یبوست مزمن و افزایش فشار داخل کولون طی مدت طولانی وابسته دانسته‌اند. رژیم‌های کم فیبر و کم حجم علاوه بر ایجاد یبوست، همچنین در دراز مدت سبب دیورتیکول می‌شود. به علت کم حجم بودن غذا، مواد زائد در قسمت سیگمویید روده بزرگ تجمع پیدا می‌کند و باعث افزایش فشار داخل لومن رودهٔ بزرگ می‌شود. در نهایت به علت فشار زیاد وارده، بافت پوششی داخل روده بزرگ به شکل کیسه‌هایی کوچک از دیواره روده بزرگ بیرون می‌زند.

تشخیص

پزشک بعد از معاینه و سؤال در مورد وضعیت مزاجی بیمار چند آزمایش زیر را برای او تجویز خواهد کرد:

• انمای باریم: برای این آزمایش، به بیمار انما داده می‌شود. تزریق مایع از طریق معقد به داخل راست روده (با یک مایع که باعث می‌شود روده بزرگ شما در اشعه X، نشان داده شود.)
• کولونوسکوپی: پزشک لوله ای را به همراه دوربین درون روده بیمار می فرستد. در این آزمایش بیمار توسط مواد بی حس کننده خواب آلوده می‌شود تا دردی احساس نکند.
• سی تی اسکن: در این نوع آزمایش هم به کمک پرتوهای x کیسه‌های دستگاه گوارش را که احتمالا ملتهب شده‌اند مشاهده کند.
• سیگموئیدوسکوپی: در این آزمایش نیز پزشک یک لوله را به همراه دوربین از طریق مقعد به داخل انتهایی‌ترین قسمت راست روده می فرستد تا بتواند آنجا را بررسی کند.

جستارهای وابسته

• دیورتیکول مکل
• دیورتیکولیت

منابع

Diverticula