دیوان غربی–شرقی

یادبود دیالوگ تلویحی گوته و حافظ در دیوان غربی-شرقی گوته، واقع در شهر وایمار آلمان

دیوان غربی–شرقی یا دیوان باختری–خاوری (به آلمانی: West-Östlicher Divan) اثری از یوهان ولفگانگ فون گوته، شاعر، فیلسوف و دانشمند آلمانی، است که در سال ۱۸۱۹ منتشر شد. این کتاب به نظم سروده شده است و نویسنده بیشتر در آن از نمادها و عناصر ادبیات شرقی و ایرانی الهام گرفته است.

محتوا

این کتاب که گفتارهای گوناگون آن از حافظ و فرهنگ ایرانی الهام گرفته، از یکسو بازتابانندهٔ باورها و اندیشه‌های ایرانی و به ویژه حافظ، و از سوی دیگر بازتاب‌دهندهٔ نگاه منتقدانهٔ گوته به آن هاست. در سراسر این دیوان، گفته‌ها، پندارها و شخصیت و نام حافظ به کرات مشاهده می شود؛ نویسنده بارها در کتاب خود را مرید و تاثیر پذیرفته از حافظ می‌داند گویی، وی برای سرودن بیشتر شعرهای دیوان از حافظ یاری جسته است. در این دیوان واژگان فارسی و عربی بسیاری نظیر بلبل، ساقی، درویش، حوری، الله، مشک، میرزا، مفتی، وزیر، ترک و غیره یافت می‌شود که به همان وجه به کار رفته‌اند. دیوان غربی–شرقی جزء واپسین آفریده‌های گوته به شمار می‌رود. او در جایی این کتاب را به عنوان «برآیند زندگی خود» معرفی می‌کند.

ترجمه به فارسی

دیوان غربی–شرقی گوته برای سه بار توسط مترجمان ایرانی به فارسی ترجمه شد. ابتدا این اثر توسط شجاع‌الدین شفا به صورت آزاد ترجمه و برای بار دوم توسط کورش صفوی به ترجمه کامل این اثر اقدام و توسط انتشارات هرمس منتشر شد. ترجمه سوم از «دیوان شرقی غربی» توسط انتشارات کتاب پارسه با ترجمه محمود حدادی و با مقدمه‌ای از برند اربل سفیر آلمان منتشر شد.

گفتارها

دیوان غربی–شرقی ۱۲ گفتار به نام‌های زیر دارد:

• نواگر نامه (مغنی نامه)
• حافظ نامه
• مهرنامه
• اندیشه نامه
• رنج نامه
• اندرز نامه
• تیمور نامه
• زلیخانامه
• ساقی نامه
• زبانزد نامه
• پارسی نامه
• پردیس نامه

جستارهای وابسته

• گوته
• حافظ