دین و باروری: تفاوت میان نسخه‌ها
| [نسخهٔ بررسی‌نشده] | [نسخهٔ بررسی‌نشده] |
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
=== تشویق به باروری در مزدیسنا === |
=== تشویق به باروری در مزدیسنا === |
||
[[جان هینلز]] استاد [[دین‌شناسی تطبیقی]] تشویق به باروری در دستورهای دینی [[مزدیسنا]] را به این صورت شرح می‌دهد: طبق جهان‌بینی دینی [[مزدیسنا]] این جهان به خدا تعلق دارد، پس رهبانیت یا [[ریاضت‌طلبی]] و کناره‌گیری از آن گناه است. اگر مشخصهٔ خدا آفرینندگی و افزایش‌بخشی است، پس وظیفهٔ دینی آدمیان کار برای افزایش آفرینش خوب از طریق کشاورزی و پیشه‌وری و [[ازدواج]] است. [[مجرد|تجرد]] گناه است زیرا مانع آفرینش خوب است. [[سقط جنین]] و [[همجنس‌گرایی]] نیز گناه به‌شمار می‌روند، زیرا این اعمال به گونه‌ای مؤثر مانع تحقق هدف واقعی که همان افزایش آفرینش خوب است، می‌شوند.<ref>{{پک|هینلز|۱۳۷۵|ک=شناخت اساطیر ایران|ص=۱۹۲}}</ref> |
[[ماریان موله]] عقیده دارد که اساس نظام [[مزدیسنا]] مفهوم [[باروری]] بوده‌است.<ref name="یامائوچی">{{پک|یامائوچی|۱۳۹۰|ک=ایران و ادیان باستانی|ص=۴۸۴–۴۸۰}}</ref> [[جان هینلز]] استاد [[دین‌شناسی تطبیقی]] تشویق به باروری در دستورهای دینی [[مزدیسنا]] را به این صورت شرح می‌دهد: طبق جهان‌بینی دینی [[مزدیسنا]] این جهان به خدا تعلق دارد، پس رهبانیت یا [[ریاضت‌طلبی]] و کناره‌گیری از آن گناه است. اگر مشخصهٔ خدا آفرینندگی و افزایش‌بخشی است، پس وظیفهٔ دینی آدمیان کار برای افزایش آفرینش خوب از طریق کشاورزی و پیشه‌وری و [[ازدواج]] است. [[مجرد|تجرد]] گناه است زیرا مانع آفرینش خوب است. [[سقط جنین]] و [[همجنس‌گرایی]] نیز گناه به‌شمار می‌روند، زیرا این اعمال به گونه‌ای مؤثر مانع تحقق هدف واقعی که همان افزایش آفرینش خوب است، می‌شوند.<ref>{{پک|هینلز|۱۳۷۵|ک=شناخت اساطیر ایران|ص=۱۹۲}}</ref> |
||
=== ریشه‌های نقش‌های جنسیتی سنتی === |
|||
به دلیل عدم تعادل سرمایه‌گذاری اولیه والدین در پستانداران (از جمله انسان) و عدم اطمینان از پدری ناشی از تخمک‌گذاری پنهان، مادینه‌ها مستعد مراقبت مستقیم بیشتری از فرزندان خود نسبت به پدران هستند. در واقع، در بیشتر جوامع [[غذایابی|غذایاب]]، پدران نسبت به مادران مراقبت مستقیم بسیار کمتری از فرزندان خود ارائه می‌دهند. در جامعه بشری نشان داده شده‌است که عدم اطمینان از آینده بر اثر غیرقابل‌پیش‌بینی بودن وقایع (مانند قحطی، عوامل بیماری‌زا، بلایای طبیعی و خشونت) موجب نرخ بالای مرگ و میر نوزادان و تسریع تاریخچه زندگی به عنوان بلوغ فیزیولوژیکی زودتر، شروع جنسی زودتر، و تولید مثل زودتر افراد می‌شود. همه این عوامل به‌طور مؤثر در خدمت طولانی کردن شغل باروری زنان و در نهایت، به حداکثر رساندن موفقیت باروری فعلی هر دو جنس هستند. تسریع تاریخچه زندگی این احتمال را افزایش می‌دهد که یک فرد قبل از اینکه محیط‌های خطرناک زیستی را تحت تأثیر بیماری یا مرگ و میر ترک کند، حداقل یک فرزند داشته باشد. فعالیت‌های تولیدمثلی مانند بارداری، شیردهی و مراقبت از کودک مانع عمده‌ای برای مشارکت زنان در بیشتر فعالیت‌های تولید اقتصادی است. آسیب‌پذیری زنان در طول این دوره‌های بحرانی، اتکای آنها را به تدارکات مردان افزایش می‌دهد. به طوری که هر چه زنان فرزندان بیشتری داشته باشند، زمان و انرژی کمتری را صرف فعالیت‌های غیر باروری می‌کنند. در محیط‌های فقیرانه و خطرناک ممکن است سرمایه‌گذاری پدر بر روی نگهداری مستقیم از فرزند محدود شود، بنابراین در چنین محیط‌هایی بار بیشتری از مراقبت از کودکان بر دوش زنان گذاشته می‌شود. به عبارت دیگر، هزینه‌های بیشتر باروری زنان تنها زمانی با تقسیم کار و جنسیتی سنتی (یعنی زنان به عنوان مراقب و مردان به عنوان ارائه‌دهنده) همکاری و کمک می‌کند که هزینه‌های پایبندی به چنین نقش‌های سفت و سخت جنسیتی برای دستیابی به موفقیت باروری بالاتر در مواجهه با خطرات بیرونی ضروری تشخیص داده شود.<ref name="i2fde">{{یادکرد ژورنال | نام خانوادگی=Zhu | نام=Nan | نام خانوادگی۲=Chang | نام۲=Lei | عنوان=Evolved but Not Fixed: A Life History Account of Gender Roles and Gender Inequality | ژورنال=Frontiers in Psychology | ناشر=Frontiers Media SA | جلد=10 | تاریخ=2019-07-23 | issn=1664-1078 | doi=10.3389/fpsyg.2019.01709 | صفحه=}}</ref> |
|||
== تأثیر == |
== تأثیر == |
||
| خط ۱۳۰: | خط ۱۳۳: | ||
== منابع == |
== منابع == |
||
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=هینلز|نام=جان|پیوند نویسنده=جان هینلز|کتاب=شناخت اساطیر ایران|ترجمه= [[ژاله آموزگار]] و [[احمد تفضلی]]|سال=۱۳۷۵|ناشر=نشر چشمه|شهر=تهران|شابک= 964-6194-06-0}} |
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=هینلز|نام=جان|پیوند نویسنده=جان هینلز|کتاب=شناخت اساطیر ایران|ترجمه= [[ژاله آموزگار]] و [[احمد تفضلی]]|سال=۱۳۷۵|ناشر=نشر چشمه|شهر=تهران|شابک= 964-6194-06-0}} |
||
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=یامائوچی|نام=ادوین ماسائو|پیوند نویسنده=ادوین ماسائو یامائوچی|کتاب=ایران و ادیان باستانی|ترجمه=منوچهر پزشک|سال=۱۳۹۰|ناشر=اتهران ققنوس|شهر=تهران}} |
|||
== پیوند به بیرون == |
== پیوند به بیرون == |
||
نسخهٔ ۷ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۳۵
باروری اغلب در اسطوره‌ها، خدایان باروری و در نظام‌های اعتقادی یا ادیان مختلف وجود دارد.[۱] دین یکی از نظام‌های ارزشی و فرهنگی است که به نگرش و باور افراد و پیروانشان نسبت به باروری و کنترل جمعیت تأثیر می‌گذارد. باروری در یهودیت، مسیحیت و برخی دیگر از دین‌های ابراهیمی دستوری الهی و فرهنگی است. در سفر پیدایش ۱:۲۸ یافت می‌شود که در آن خدا پس از آفرینش جهان و هر چه در آن است، وظیفه پر کردن و تسلیم کردن و حکومت بر زمین را بر عهده بشر می‌گذارد. به نظر کالیون گلدشایدر «فرضیه الهیات ویژه» رابطهٔ میان دین، مذهب و باروری را توضیح می‌دهد. مذاهب نگرش و آموزه‌های ویژه‌ای به باروری، فرزندآوری و استفاده از وسایل پیشگیری از حاملگی دارند. گروه‌های مذهبی که دارای هنجار باروری یا ارزش‌های خانوادگی بالاتری هستند، بیشتر از سایر گروه‌های مذهبی باروری دارند.
پیشینه
خدایان باروری
در طول تاریخ باستانی جهان، چندخداپرستی — که معمولاً به عنوان پاگانیسم شناخته می‌شود — جنبه تعیین‌کننده همه جوامع و تمدن‌ها بود. اجداد انسان امروزی اعتقاد به طبیعت داشتند — آنها این جنبه‌های طبیعی زندگی و مرگ، باران و خورشید، و بالاتر از همه باروری را تجسم می‌کردند و نام‌هایی برای آنها گذاشتند، آنها را مردان و زنان تصور کردند — خدایان قدرتمندی که می‌توانستند برای کمک به محصولات کشاورزی، زایمان یا پیروزی در جنگ همراه شوند. بخش مرکزی همهٔ ادیان چندخدایی باروری بود و از آنجایی که طبیعت به طرز پیچیده‌ای باروری را با زنانگی مرتبط می‌کند، الهه‌ها مورد احترام بودند. اولین عبادت‌ها در جهان دقیقاً به موضوع باروری ارتباط داشتند. در دوران پارینه سنگی، جوامع اولیه از ۳۵۰۰۰ سال پیش، مجسمه‌های مادرانه الهه‌های باروری را می‌پرستیدند.[۲]
الهه‌های باروری یکی از ساختارهای اصلی باورهای بدوی بودند و در جوامع چندخدایی توسعه‌یافته‌تر، زنان، زمین و باروری اغلب با هم ترکیب می‌شدند و خدایان پیچیده‌تر را به وجود می‌آوردند تا برداشت پربار، زایمان ایمن و جشن تولید مثل را تضمین کنند. پرستش باروری جنبهٔ مشترک بسیاری از فرهنگ‌های چندخدایی جهان بود.[۲]
آیین‌های باروری
آیین‌های باروری به آیین‌هایی گفته می‌شود که برای ارتقای باروری در انسان، رشد گیاهان و افزایش دام انجام می‌شدند.[۳] بن مایهٔ این آیین‌ها بر پایهٔ چرخهٔ سالانهٔ طبیعت میان خشکی و سرسبزی است. این مراسم، تجسمی آیینی از مرگ و سپس باروری طبیعت بود که آن را در مرگ و سپس بازگشت مجدد یک ایزد؛ یا ازدواج و آمیزش دو ایزد با هم و غایب شدن ایزد نرینه — و به ندرت مادینه — و سپس بازگشت او تصور می‌کردند. مشهورترین شکل آیین‌های باروری به این صورت است که ایزدی زیبارو و نرینه که عامل باروری و برکت بخشی است، در برهه‌ای از سال به دلایلی چون مرگ یا سفر، به جهان مردگان (جهان زیرِ زمین، دوزخ) می‌رود. با رفتن یا مرگ این ایزد، همسرش که ایزدی مادینه است، به دنبال او به جهان مردگان می‌رود. در این مدت، باروری و زایایی طبیعت مختل می‌شود و خشکی و نازایی همه جا را فرا می‌گیرد، اما پس از آنکه الههٔ مادینه، موفق به یافتن ایزد نر و بازگرداندن او به روی زمین می‌شود، سرسبزی و باروری به طبیعت بازمی‌گردد و زمین و دیگر عناصر طبیعی، نیروی باروری و زایایی خود را دوباره به دست می‌آورند. هدف از آیین‌های باروری به دست آوردن خوراک و فرزندان فراوان و کنترل نیروهای غیرقابل پیش‌بینی طبیعت بوده‌است. این مراسم‌ها به وسیله رقص مقدس، نیایش کردن، به‌کارگیری جادو و طلسم و اجرای نمایش‌های مقدس انجام می‌گیرند. آیین سوگ سیاوش در ایران باستان نمونه‌ای از آیین باروری است.[۴]
تشویق به باروری در مزدیسنا
ماریان موله عقیده دارد که اساس نظام مزدیسنا مفهوم باروری بوده‌است.[۵] جان هینلز استاد دین‌شناسی تطبیقی تشویق به باروری در دستورهای دینی مزدیسنا را به این صورت شرح می‌دهد: طبق جهان‌بینی دینی مزدیسنا این جهان به خدا تعلق دارد، پس رهبانیت یا ریاضت‌طلبی و کناره‌گیری از آن گناه است. اگر مشخصهٔ خدا آفرینندگی و افزایش‌بخشی است، پس وظیفهٔ دینی آدمیان کار برای افزایش آفرینش خوب از طریق کشاورزی و پیشه‌وری و ازدواج است. تجرد گناه است زیرا مانع آفرینش خوب است. سقط جنین و همجنس‌گرایی نیز گناه به‌شمار می‌روند، زیرا این اعمال به گونه‌ای مؤثر مانع تحقق هدف واقعی که همان افزایش آفرینش خوب است، می‌شوند.[۶]
ریشه‌های نقش‌های جنسیتی سنتی
به دلیل عدم تعادل سرمایه‌گذاری اولیه والدین در پستانداران (از جمله انسان) و عدم اطمینان از پدری ناشی از تخمک‌گذاری پنهان، مادینه‌ها مستعد مراقبت مستقیم بیشتری از فرزندان خود نسبت به پدران هستند. در واقع، در بیشتر جوامع غذایاب، پدران نسبت به مادران مراقبت مستقیم بسیار کمتری از فرزندان خود ارائه می‌دهند. در جامعه بشری نشان داده شده‌است که عدم اطمینان از آینده بر اثر غیرقابل‌پیش‌بینی بودن وقایع (مانند قحطی، عوامل بیماری‌زا، بلایای طبیعی و خشونت) موجب نرخ بالای مرگ و میر نوزادان و تسریع تاریخچه زندگی به عنوان بلوغ فیزیولوژیکی زودتر، شروع جنسی زودتر، و تولید مثل زودتر افراد می‌شود. همه این عوامل به‌طور مؤثر در خدمت طولانی کردن شغل باروری زنان و در نهایت، به حداکثر رساندن موفقیت باروری فعلی هر دو جنس هستند. تسریع تاریخچه زندگی این احتمال را افزایش می‌دهد که یک فرد قبل از اینکه محیط‌های خطرناک زیستی را تحت تأثیر بیماری یا مرگ و میر ترک کند، حداقل یک فرزند داشته باشد. فعالیت‌های تولیدمثلی مانند بارداری، شیردهی و مراقبت از کودک مانع عمده‌ای برای مشارکت زنان در بیشتر فعالیت‌های تولید اقتصادی است. آسیب‌پذیری زنان در طول این دوره‌های بحرانی، اتکای آنها را به تدارکات مردان افزایش می‌دهد. به طوری که هر چه زنان فرزندان بیشتری داشته باشند، زمان و انرژی کمتری را صرف فعالیت‌های غیر باروری می‌کنند. در محیط‌های فقیرانه و خطرناک ممکن است سرمایه‌گذاری پدر بر روی نگهداری مستقیم از فرزند محدود شود، بنابراین در چنین محیط‌هایی بار بیشتری از مراقبت از کودکان بر دوش زنان گذاشته می‌شود. به عبارت دیگر، هزینه‌های بیشتر باروری زنان تنها زمانی با تقسیم کار و جنسیتی سنتی (یعنی زنان به عنوان مراقب و مردان به عنوان ارائه‌دهنده) همکاری و کمک می‌کند که هزینه‌های پایبندی به چنین نقش‌های سفت و سخت جنسیتی برای دستیابی به موفقیت باروری بالاتر در مواجهه با خطرات بیرونی ضروری تشخیص داده شود.[۷]
تأثیر
یافته‌ها نشان می‌دهد که افزایش ایمان مذهبی با رشد جمعیت در بخش‌هایی از جهان همراه بوده‌است. ایمان و نفوذ مذهبی می‌توانند بر میزان باروری کل در سطوح فردی و کشوری تأثیر بگذارند. بر اساس نظرسنجی پیمایش ارزش‌های جهانی، پیپا نوریس و اینگلهارت، ۷۳ کشور را به‌عنوان «سکولارترین»، «معتدل‌ترین» یا «مذهبی‌ترین» رتبه‌بندی کردند. میانگین میزان باروری کل در ۱۹۷۰–۱۹۷۵ برای سکولارترین کشورها ۲٫۸ کودک، برای متوسط ۳٫۳ و برای بیشتر مذهبی‌ها ۵٫۴ بود. مقادیر مربوط در سال‌های ۲۰۰۰–۲۰۰۵ ۱٫۸، ۱٫۷ و ۲٫۸ بودند. چندین مطالعه دیگر نیز نشان می‌دهد که دینداری طرفدار میزان باروری کل بالا است.[۸] در سال ۲۰۲۱ در نتیجه پژوهشی که توسط گروه علوم زیستی و محیطی دانشگاه گوتنبرگ در کشورهای آفریقای جنوب صحرا صورت گرفته آمده‌است: یافته‌ها به وضوح نشان می‌دهد که دین بر باروری و استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری تأثیر می‌گذارد. این تأثیر در اسلام و دین‌های بومی آفریقایی در مقایسه با مسیحیت بیشتر بوده‌است. علاوه بر این، سایر عوامل مهم اجتماعی-اقتصادی و فرهنگی بر باروری و پیشگیری از بارداری تأثیر می‌گذارند. تحصیلات، اقتصاد و دسترسی به تنظیم خانواده با دینداری رابطه منفی دارد، اما قدرت این رابطه بسته به دین، محل سکونت و منطقه به‌طور کلی متفاوت است.[۹]
شرط تأثیر
کوین مک‌کوئیلن در مقاله چه زمانی مذهب بر باروری تأثیر می‌گذارد؟ (۲۰۰۴) نوشته‌است: دین زمانی نقش مؤثری ایفا می‌کند که سه شرط برآورده شود:[۱۰]
- اول، دین حاوی هنجارهای رفتاری اثرگذار بر باروری باشد.
- دوم، دین ابزاری برای انتقال این ارزش‌ها و ترویج تبعیت داشته باشد.
- سوم، دین جزء اصلی هویت اجتماعی پیروانش را تشکیل بدهد.[۱۱]
مکانیسم
کالیون گلدشایدر در کتاب جمعیت، نوسازی و ساختار اجتماعی (۱۹۷۱) فرض می‌کند که دینداری می‌تواند به طرق مختلف بر فرایند تصمیم‌گیری فرزندآوری تأثیر بگذارد. به‌ویژه، آموزه‌های دینی تولدگرایی برای درک این تأثیر محوری هستند. گلدشایدر تأثیر آموزه‌های مستقیم مذهبی را تحت عنوان «الهیات ویژه» خلاصه کرد و تأکید کرد که بسیاری از ادیان صریحاً پیروان خود را تشویق به داشتن تعداد زیادی فرزند می‌کنند. کوین مک‌کوئیلن در سال (۲۰۰۴) نوشته‌است علاوه بر این، ادیان اغلب بر ارزش‌های خانوادگی مرتبط با والدین، مانند اهمیت ازدواج و نقش زنان به‌عنوان مادر و مراقب تأکید می‌کنند. برای مثال، کلیسای کاتولیک مجموعه‌ای از قوانین و ارزش‌های تولدگرایی تعریف‌شده در رابطه با ازدواج و خانواده ایجاد کرده‌است. سطح بالای دینداری همچنین منجر به تماس بیشتر و روابط قوی‌تر با سایر افراد بسیار مذهبی می‌شود که ممکن است نظرات مشابهی در مورد خانواده و فرزندان داشته باشند.[۱۳] برای مثال، در مورد کاتولیک‌ها، مورمون‌ها و دین‌های بومی آفریقایی، ارتباط بین اصول الهیات خاص و نگرش‌ها و پیامدهای باروری مشخص شده‌است.[۱۰] در فرضیه الهیات ویژه برخی از آموزش‌های دینی مانند مخالفت با روش‌های پیشگیری از بارداری، پدرسالاری و محدود کردن استقلال زنان به‌طور مستقیم و غیرمستقیم باعث افزایش باروری می‌شوند.[۱۴]
- تأثیر بر کم کردن نگرانی
افراد مذهبی به دلیل اعتقاد به قدرت بالاتری که از آنها در تربیت فرزندان حمایت می‌کند و آنها را از نگرانی‌ها و نگرانی‌های والدینی نجات می‌دهد، می‌توانند اهداف باروری متفاوتی را شکل دهند. در حال حاضر شواهد تجربی وجود دارد که نشان می‌دهد برای افراد مذهبی‌تر، هزینه‌های فرزندآوری در مقایسه با افراد کمتر مذهبی اهمیت کمتری دارد.[۱۳]
تفاوت در میزان حمایت و کمک‌های رفاهی دولت‌ها از خانواده‌ها ممکن است مهم باشد. در کشورهای سنتی و خانواده‌گرا، چنین حمایتی عموماً محدود است و انتظار می‌رود خانواده‌ها از خود مراقبت کنند. از مردان این کشورها انتظار می‌رود که امکانات مالی را برای حمایت از خانواده خود فراهم کنند. به عنوان مثال، در صورت بیکاری یا سایر مشکلات اقتصادی، مردان غیر مذهبی ممکن است نیت باروری خود را به میزان قابل توجهی محدود کنند، زیرا آنها دیگر قادر به حمایت از فرزندان دیگر نیستند. از سوی دیگر، مردان مذهبی‌تر در آن موقعیت، ممکن است قصد خود را برای داشتن فرزند حفظ کنند، زیرا ایمان آنها می‌تواند به آنها در مقابله با نگرانی در برابر مشکلات اقتصادی کمک کند. به‌طور کلی، این موضوع ممکن است منجر به تفاوت بزرگتر در نیات باروری بین مردان مذهبی بیشتر و کمتر در کشورهای سنتی شود.[۱۳]
مکانیسمی که توسط آن نظام‌های جنسیتی ممکن است بر رابطه در سطح فردی بین دینداری و نیات باروری تأثیر بگذارد، حول این واقعیت است که ادیان خود نهادهای جنسیتی هستند. بسیاری از مذاهب نقش‌های جنسیتی سنتی را تبلیغ می‌کنند و قوانین متفاوتی برای مردان و زنان دارند. برای مثال، در کلیسای کاتولیک یا کلیسای ارتدکس روسی روسیه فقط مردان اجازه دارند کشیش شوند. بیشتر ادیان نیز سازوکارهایی را در رابطه با روابط جنسیتی در حوزه خصوصی ایجاد کرده‌اند و بر مطلوب بودن زن به عنوان مادری دلسوز و همسری خوب تأکید دارند. از سوی دیگر، از مردان انتظار می‌رود که شوهران و نان‌آوران خوبی باشند. بسیاری از ادیان از برابری جنسیتی یا آزادی زنان انتقاد می‌کنند.[۱۳]
در رژیم‌های جنسی سنتی‌تر، تأثیر دینداری بر نیات باروری بر روی مردان قوی‌تر از زنان است. برخی از مؤسسات مذهبی کشورهای غربی آموزه‌های خود را تعدیل کرده‌اند و به‌طور فزاینده‌ای شروع به ترویج برابری جنسیتی و مشارکت مردان در حوزه‌های خانگی و خصوصی کرده‌اند. در نتیجه، در کشورهای مترقی‌تر، مردان مذهبی ممکن است نیات باروری خود را کاهش داده باشند، زیرا سطح بالاتری از برابری جنسیتی مسئولیت‌های بیشتری را در حوزه خانواده و فرزندآوری بر عهده آنها می‌گذارد. این اثر در نظام‌های سنتی‌تر قابل مشاهده نیست.[۱۳]
- تحصیلات زن
در میان بسیاری از عوامل تعیین‌کننده باروری که در کشورهای توسعه‌یافته مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، میزان تحصیلات و وابستگی مذهبی عوامل مهم و متضاد هستند. در حالی که سطح باروری با تعلقات مذهبی افزایش می‌یابد، با سطح تحصیلات زنان کاهش می‌یابد.[۱۲] زنان با تحصیلات بهتر دیرتر ازدواج می‌کنند و فرزندان کمتری دارند.[۱۵]
- استقلال زنان
دین با تقویت دیدگاه‌های سنتی در مورد تبعیت زنان از مردان، نابرابری جنسیتی را ارتقا می‌دهد.[۱۶] به‌طور سنتی زنان قدرت‌های بسیار کمی در ادیان داشته‌اند.[۱۷] در کنفرانس جمعیت سازمان ملل در قاهره در سال ۱۹۹۴، رهبران واتیکان و مسلمانان با جنبه‌هایی از تنظیم خانواده، به‌ویژه سقط جنین و استقلال زنان مخالفت کردند.[۸]
در نتیجه پژوهشی که در کشورهای آفریقای جنوب صحرا انجام گرفته آمده‌است، فرزندان کمتر با توانمندی اقتصادی زنان در ارتباط است. صرف نظر از کشور، زنان توانمندتر در مقایسه با همتایان کمتر توانمند خود، به‌طور قابل توجهی به داشتن فرزندان کمتری تمایل دارند. عناصر خاص در ارتباط با توانمندی زنان که برای اولویت‌های باروری مهم هستند شامل تحصیل، توسعه مهارت‌ها، قدرت تصمیم‌گیری و کنترل بر منابع خانوار است.[۱۸]
- تأثیر در موقعیت اجتماعی
از داستان‌ها و روایات تورات چنین برمی‌آید که باروری مهم‌ترین عامل ازدواج با زنان محسوب می‌شد. بر این اساس، زنانی که توانایی باروری را داشته، عزیز و گرامی بودند و در عوض زنی که نازا بود جایگاه استواری در خانواده نداشتند. از طرف دیگر، مردانی هم که نمی‌توانستند تولید مثل کنند با مشکلات زیادی مواجه بودند. در آیات عهد عتیق آمده‌است مردانی که توانایی تولید مثل ندارند، نباید در جماعت خداوند حاضر شوند.[۱۹]
در نتیجه پژوهشی که در ایالت پنجاب پاکستان انجام شد، مشخص شده‌است که برای زنان، مادری نه تنها منبع موقعیت و قدرت است، بلکه تنها راه تضمین امنیت زناشویی زنان است. همچنین زنان نسبت به مردان با پیامدهای روانی، اجتماعی، عاطفی و جسمی شدیدتری از بی‌فرزندی مواجه هستند.[۲۰]
چشم‌انداز تحول
گلدشایدر استدلال می‌کند که تحول‌های اجتماعی شامل تغییر به سمت اندازهٔ خانواده کوچک‌تر است و دگرگونی‌های فرهنگی، ارزش‌های فرهنگی جدیدی را به ارمغان می‌آورند. این ارزش‌های فرهنگی در پاسخ به فرایندهای گستردهٔ توسعهٔ اقتصادی، افزایش تحصیلات، غربی‌شدگی و شهری‌سازی تغییر می‌کند. از آنجا که حمایت‌های فرهنگی پاسخی به شرایط جمعیتی اجتماعی و اقتصادی جدید است، جهت‌گیری‌های عرفی جانشین ارزش‌های دینیِ باروری به تعداد زیاد می‌شود. در طی این فرایند افراد، محور تصمیم‌گیری‌ها و انتخاب‌های عمدی یا آگاهانه هستند و خود دربارهٔ تعداد فرزندانشان در تناسب با شرایط اقتصادی تصمیم می‌گیرند.[۲۱]
باروری در پنج دین بزرگ جهان
بودیسم
برخلاف برخی ادیان دیگر، بودیسم به شدت طرفدار خانواده نیست و فرزندآوری را یک وظیفه دینی نمی‌داند. نگرش بودایی به پیشگیری از بارداری بر این ایده استوار است که کشتن به هر دلیلی اشتباه است. رایج‌ترین دیدگاه بودایی‌ها در مورد کنترل بارداری این است که اگر مانع از بارداری شود، پیشگیری از بارداری قابل قبول است، اما داروهای ضدبارداری که با توقف رشد تخمک بارور شده عمل می‌کنند، اشتباه هستند و نباید استفاده شوند. بودایی‌ها بر این باورند که زندگی زمانی آغاز می‌شود که تخمک بارور می‌شود. به همین دلیل است که برخی از روش‌های پیشگیری از بارداری، مانند آی‌یودی، که با کشتن تخمک بارور شده و جلوگیری از لانه گزینی عمل می‌کنند، غیرقابل قبول هستند.[۲۲]
هندوئیسم
بر باور هندوئیسم برای به کمال رسیدن انسان چهار هدف مشروع در زندگی انسان وجود دارد: «آرتا»، کسب ثروت مادی، «کاما»، لذّت و بهره‌مندی از تمامی اقسام ثروت انسان، «دارما»، تحقق خیر یا مناسکی که زندگی را تقویت می‌کند و «موکشا»، رهایی که بالاترین هدف زندگی است. در هندوئیسم دارما اساساً وظیفه‌ای است که باید برای رفاه خود و جامعه انجام شود. عدم انجام این کار منجر به هرج و مرج اجتماعی و هرج و مرج کیهانی می‌شود. در هندوئیسم تولید فرزند یک وظیفه زمینی و ضروری برای حفظ ثبات جامعه است.[۲۳] بسیاری از هندوها تولید فرزندان را یک «وظیفهٔ عمومی» می‌دانند، نه صرفاً بیان فردی انتخاب شخصی بنابراین آیین هندو به‌طور کلی با سقط جنین مخالف است، مگر در مواردی که برای نجات جان مادر ضروری باشد.[۲۴] اساطیر هند پر از داستان‌هایی در مورد کارهایی که زوج‌ها در گذشته برای غلبه بر مشکل ناباروری خود انجام داده‌اند. هر فرد هندو به دلیل دارما موظف است که یک فرزند بیاورد که باید مراسم سالانه شرادها (ارائه هدایایی به اجداد) را انجام دهد. این کودک یک دارما پوترا است. هدایای شرادها به اجداد هندوها این امکان را می‌دهد که خود را در محل زندگی‌شان در پاتالا (دنیای پس از مرگ) تغذیه کنند. بدون دارما پوترا (فرزند) برای ارائه آن پیشکش، اجداد در پاتالا از شکنجه، گرسنگی و تشنگی رنج می‌برند.[۲۵]
مفهوم بدهی به اجداد
یهودیت
اهمیت باروری در کتاب مقدس اشاره شده‌است: «بارور باشید و کثیر شوید و زمین را پر کنید» (سفر پیدایش ۱:۲۸) اولین فرمانی بود که پس از خلقت آدم به او داده شد. به همین ترتیب، «او جهان را برای ویران شدن نیافرید، بلکه برای سکنه شدن» (کتاب اشعیا ۴۵:۱۸) راحیل، همسر دوم یعقوب به او گفت: «به من فرزندان بده، وگرنه من مرده‌ام» (سفر پیدایش ۳۰:۱) مبنای اهمیت باروری برای یهودیان ارتدکس است.[۲۶]
- یهودیان ارتدکس
از هر ده یهودی، یک نفر پیرو یهودیت ارتدکس (۱۰٪) است، از جمله ۶٪ به جوامع افراطی ارتدکس یا حریدی و ۳٪ ارتدکس مدرن تعلق دارند.[۲۷] نرخ بالای زاد ولد یکی از جنبه‌های مهم جمعیت یهودیت ارتدکس است: آنها در بین تمام یهودیان زایش بیشتری دارند و جوامع افراطی ارتدوکس یا حریدی با ۶ فرزند در هر خانواده متوسط، برخی از بالاترین نرخ‌ها را در جهان دارند.[۲۸] یهودیان حریدی، به جدایی جنسیتی مطلق باور دارند.[۲۹] در سال ۲۰۱۳ در نظرسنجی مرکز تحقیقات پیو به‌طور متوسط ۴٫۱ کودک در میان یهودیان ارتدوکس در سنین ۴۰ تا ۵۹ سال، در مقایسه با ۱٫۹ کودک به ازای هر بزرگسال یهودی وجود داشت. به‌طور کلی. این نشان می‌دهد که سهم ارتدوکس از جمعیت یهودی در حال افزایش است.[۳۰] بر اساس نظرسنجی مرکز تحقیقات پیو در سال ۲۰۱۳، در گذشته، باروری بالا در جامعه ارتدوکس ایالات متحده حداقل تا حدی با فرسایش جبران می‌شد: تقریباً نیمی از پاسخ دهندگان در نظرسنجی که به عنوان یهودیان ارتدوکس بزرگ شده بودند، می‌گویند که دیگر ارتدوکس نیستند. اما به نظر می‌رسد که روند افت پیروی از ارتدکس در حال کاهش است و در بین افراد ۱۸ تا ۲۹ ساله به‌طور قابل توجهی کمتر از افراد مسن است.[۳۰]
مسیحیت
در عهد جدید یا بخش دوم کتاب مقدس مسیحیان مواردی از پیام خداوند مبنی بر اینکه زیاد شوید و زمین را پُـر سازید به چشم نمی‌خورد. در ابتدای تاریخ مسیحیت حواریون به پیروی از عیسی مسیح ازدواج، توجه به جسم و غرایز جنسی را مذموم می‌دانستند و پیروانشان نیز این اهداف را مدنظر قرار می‌دادند اما روحانیان بعدی این دین از قبیل آگوستین (۴۳۰–۳۵۴ میلادی) پیشگیری و سقط را مذموم دانستند. در حال حاضر کشیشان کاتولیک هرچند خود حق ازدواج ندارند اما معتقد هستند که اولین هدف از ازدواج باروری و تولید فرزند است.[۱۴]
شاخه‌های اصلی مسیحیت، از جمله کلیسای عیسی مسیح قدیسان آخرالزمان[۳۱] و کلیسای کاتولیک[۳۲][۳۳][۳۴] تولید مثل را تشویق می‌کنند. در سال ۱۹۷۹ یک مقاله تحقیقاتی نشان داد که مردم آمیش به‌طور متوسط ۶٫۸ فرزند در هر خانواده دارند.[۳۵]
- جنبه سیاسی
جنبشی در میان پروتستان‌های محافظه‌کار، که به جنبش کویورفول معروف است، از خانواده‌های پرجمعیت حمایت می‌کند و کودکان را نعمتی از جانب خداوند می‌داند.[۳۶][۳۷][۳۸] کویورفول به مزامیر ۱۲۷ از کتاب مقدس، جنبه سیاسی داه‌اند، آنها همچنین از یک سیستم اعتقادی پیروی می‌کنند که از کنترل تولد اجتناب می‌کند و معتقد است که خداوند تعداد مناسبی فرزندان را به آنها خواهد داد. آنها به معنای واقعی کلمه بر این باورند که هر کسی که بیشترین نوزاد را داشته باشد برنده است و آن را مبارزه اساسی سیاسی و معنوی می‌دانند.[۳۹]
بخشی از مضمون مزامیر ۱۲۷ بیان می‌کند که «فرزندان هدایایی هستند از جانب خداوند. آنها پاداشی هستند که خداوند به انسان می‌دهد. پسرانی که برای مرد جوان متولد می‌شوند، مانند تیرهای تیزی در دست او هستند. خوشا به حال کسی که تیردان خود را از چنین تیرهایی پر می‌کنند. او در جدل با دشمنان هرگز مغلوب نخواهد شد.»[۴۰]
یکی از نویسندگان مرتبط با کویورفول گفته‌است:
این رحم است که «بذر الهی» را دریافت و تغذیه می‌کند که بیرون خواهد آمد تا نور در تاریکی باشد و اعمال شیطان را در این جهان نابود کند. خدا به دنبال ارتش است. … رحم سلاحی قدرتمند در برابر شیطان است. برخی از زنان از آوردن نوزاد به این دنیای شیطانی می‌ترسند، اما این یکی از مهم‌ترین دلایل بچه دار شدن است – روشنایی در این دنیای تاریک![۳۹]
اسلام
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان یکی از فواید و حکمت‌های ازدواج را از دیدگاه قرآن، بقای نسل انسان و حفظ حیات نوع بشر می‌داند. یکی از آیاتی که مفسران در آن غرض از ازدواج را به‌طور عمده تولید مثل و زاد و ولد، دانسته‌اند، آیه ۲۲۳ بقره است. این آیه در مقام بیان مسئله زناشویی و تولید نسل برای بقای نوع انسان، مرد را مانند کشاورز بذرافشان و زن را چون کشتزاری می‌داند که نطفه مرد در رحم او رشد می‌کند و زن با تولید فرزند مایه بقای نسل آدمی است.[۴۱]
آمار
| ۸–۷ بچه ۷–۶ بچه ۶–۵ بچه ۵–۴ بچه | ۴–۳ بچه ۳–۲ بچه ۲–۱ بچه ۱–۰ بچه |
روندهای مذهبی جهانی که در پیش‌بینی‌های جمعیتی جدید توسط مرکز تحقیقات پیو برجسته شده‌اند. در سطح جهان، مسلمانان بالاترین نرخ باروری را دارند، به‌طور متوسط ۳٫۱ فرزند به ازای هر زن - بسیار بالاتر از سطح جایگزینی (۲٫۱)، حداقلی که معمولاً برای حفظ یک جمعیت پایدار لازم است. باروری هندوها (۲٫۴) مشابه میانگین جهانی (۲٫۵) است. در سراسر جهان، باروری یهودیان (۲٫۳ فرزند برای هر زن) نیز بالاتر از سطح جایگزینی است. همه گروه‌های دیگر سطح باروری بسیار پایینی برای حفظ جمعیت خود دارند: ادیان عامیانه (۱٫۸ فرزند به ازای هر زن)، سایر ادیان (۱٫۷)، غیر مذهبی‌ها (۱٫۷) و بودایی‌ها (۱٫۶).[۴۳]
پیش‌بینی جمعیت
مشخصات دینی جهان به سرعت در حال تغییر است، که عمدتاً به دلیل تفاوت در نرخ باروری و اندازه جمعیت جوانان در میان ادیان اصلی جهان، و همچنین به دلیل تغییر عقاید مردم است. در طول چهار دهه آینده:
- مسیحیان بزرگ‌ترین گروه مذهبی باقی خواهند ماند، اما اسلام سریعتر از هر دین بزرگ دیگری رشد خواهد کرد. اگر روند فعلی ادامه یابد، تا سال ۲۰۵۰ تعداد مسلمانان تقریباً برابر با تعداد مسیحیان در سراسر جهان خواهد بود.[۴۳]
- آتئیست‌ها، آگنوستیک‌ها و سایر افرادی که به هیچ دینی وابسته نیستند — اگرچه در کشورهایی مانند ایالات متحده و فرانسه افزایش می‌یابد — سهم رو به کاهشی از کل جمعیت جهان را تشکیل خواهند داد.[۴۳]
- جمعیت جهانی بودایی تقریباً به همان اندازه ای خواهد بود که در سال ۲۰۱۰ بود، در حالی که جمعیت هندوها و یهودیان بیشتر از امروز خواهند بود.[۴۳]
- در اروپا، مسلمانان ۱۰ درصد از کل جمعیت را تشکیل خواهند داد.[۴۳]
- هند اکثریت هندو را حفظ خواهد کرد، اما همچنین بیشترین جمعیت مسلمان را در بین کشورهای جهان خواهد داشت و از اندونزی پیشی می‌گیرد.[۴۳]
- در ایالات متحده، مسیحیان از بیش از سه چهارم جمعیت در سال ۲۰۱۰ به دو سوم در سال ۲۰۵۰ کاهش خواهند یافت و یهودیت دیگر بزرگ‌ترین دین غیر مسیحی نخواهد بود. تعداد مسلمانان در ایالات متحده بیشتر از افرادی است که بر اساس دین خود را یهودی معرفی می‌کنند.[۴۳]
- از هر ۱۰ مسیحی در جهان، چهار نفر در جنوب صحرای آفریقا زندگی می‌کنند.[۴۳]
- بودایی‌ها در سال ۲۰۱۵ تقریباً ۷ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دادند، اما انتظار می‌رود تا سال ۲۰۶۰ به حدود ۵ درصد کاهش یابد. این به این دلیل است که بودایی‌ها نرخ باروری نسبتاً پایینی در مقایسه با سایر گروه‌های مذهبی دارند.[۴۴]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ "What does the Bible say about fertility?". GotQuestions.org (به انگلیسی). 2019-08-13. Retrieved 2022-11-15.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ Vučković, Aleksa (2019-12-28). "Praying For Life – Top 10 Ancient Fertility Goddesses". Ancient Origins Reconstructing the story of humanity's past (به انگلیسی). Retrieved 2022-11-18.
- ↑ Ananti, Emmanuel (January 1986). AnthonyBonanno (ed.). Archaeology and Fertility Cult in the Ancient Mediterranean: First International Conference on Archaeology of the Ancient Mediterranean. B R Gruner Publishing. ISBN 9789027272539.
- ↑ مالمیر, تیمور; پناهی, حسین (2014-10-01). "بررسی و تحلیل آیین‌های باروری در شاهنامهٔ فردوسی". ادب پژوهی (به انگلیسی). 8 (27): 41–67. ISSN 1735-8027. Retrieved 2022-11-16.
- ↑ یامائوچی، ایران و ادیان باستانی، ۴۸۴–۴۸۰.
- ↑ هینلز، شناخت اساطیر ایران، ۱۹۲.
- ↑ Zhu، Nan؛ Chang، Lei (۲۰۱۹-۰۷-۲۳). «Evolved but Not Fixed: A Life History Account of Gender Roles and Gender Inequality». Frontiers in Psychology. Frontiers Media SA. ۱۰. doi:10.3389/fpsyg.2019.01709. شاپا 1664-1078.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Götmark, Frank; Andersson, Malte (2020-02-22). "Human fertility in relation to education, economy, religion, contraception, and family planning programs". BMC Public Health (به انگلیسی). Springer Science and Business Media LLC. 20 (1). doi:10.1186/s12889-020-8331-7. ISSN 1471-2458.
- ↑ Turner, Nicola (2020-02-22). "Influence of Religion and Religiosity on Fertility and Contraceptive Use in Continental Sub-Saharan Africa: A Comprehensive Review" (به انگلیسی).
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Cranney, Stephen (2015-02-13). "The Association Between Belief in God and Fertility Desires in Slovenia and the Czech Republic". Perspectives on Sexual and Reproductive Health (به انگلیسی). Guttmacher Institute. 47 (2). doi:10.1363/47e2915. ISSN 1538-6341.
- ↑ McQuillan, Kevin (2004). "When Does Religion Influence Fertility?". Population and Development Review (به انگلیسی). Wiley. 30 (1). doi:10.1111/j.1728-4457.2004.00002.x. ISSN 0098-7921.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ Peri-Rotem, Nitzan (2020-07-22). "Fertility differences by education in Britain and France: The role of religion". Population (به انگلیسی). 75 (1): 9–36. ISSN 0032-4663. Retrieved 2022-11-13.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ ۱۳٫۳ ۱۳٫۴ Bein, Christoph; Gauthier, Anne H.; Mynarska, Monika (2021-02-05). "Religiosity and Fertility Intentions: Can the Gender Regime Explain Cross-Country Differences?". European Journal of Population (به انگلیسی). Springer Science and Business Media LLC. 37 (2). doi:10.1007/s10680-020-09574-w. ISSN 0168-6577.
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ زارع, سعید; هاشمی, حکیمه. "تأثیر دین بر سیاست‌های جمعیتی و باروری". فصلنامه علمی - پژوهشی اسلام و علوم اجتماعی (به انگلیسی). 5 (10): 81–95. ISSN 2322-2506. Retrieved 2022-11-15.
- ↑ "Women's Status and Fertility Rates". World Population (به انگلیسی). 2020-09-04. Retrieved 2022-11-15.
- ↑ "17.3 Sociological Perspectives on Religion". Publishing Services (به انگلیسی). 2016-04-08. Retrieved 2021-09-05.
- ↑ McGivern, Ron (2014-11-06). "Chapter 15. Religion". BCcampus Open Publishing – Open Textbooks Adapted and Created by BC Faculty (به انگلیسی). Retrieved 2021-09-06.
- ↑ Atake, Esso-Hanam; Gnakou Ali, Pitaloumani (2019-04-05). "Women's empowerment and fertility preferences in high fertility countries in Sub-Saharan Africa". BMC Women's Health (به انگلیسی). Springer Science and Business Media LLC. 19 (1). doi:10.1186/s12905-019-0747-9. ISSN 1472-6874.
- ↑ «مقاله تحلیل آموزه‌های قرآن و تورات در ارتباط با فرزندآوری و افزایش جمعیت». سایت مگ ایرانز. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ Mumtaz, Zubia; Shahid, Umber; Levay, Adrienne (2013-01-15). "Understanding the impact of gendered roles on the experiences of infertility amongst men and women in Punjab". Reproductive Health (به انگلیسی). Springer Science and Business Media LLC. 10 (1). doi:10.1186/1742-4755-10-3. ISSN 1742-4755.
- ↑ کاوه فیروز، زینب؛ عباسی شوازی، محمدجلال؛ سراج زاده، سید حسین؛ رمضی، نگار. «رابطهٔ دینداری و ارزش‌های خانواده با تمایلات و قصد فرزندآوری در میان زنان متأهل شهر تهران». مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران. موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی. ۱۰ (۲). doi:10.22059/jisr.2020.302336.1064.
- ↑ "Religions - Buddhism: Contraception". BBC (به انگلیسی). 2005-08-22. Retrieved 2022-11-18.
- ↑ Abhipadananda, Swami; Vakyananda, Swami Jyotir (2022-07-20). "Hindu". Religious Coalition for Reproductive Choice (به انگلیسی). Retrieved 2022-11-18.
- ↑ "Religions - Hinduism: Abortion". BBC (به انگلیسی). 2003-10-15. Retrieved 2022-11-15.
- ↑ Orman, Emma (2018-12-07). "Religious Attitudes to Fertility: A Hindu View - Harley Street Fertility Clinic". Fertility Plus - Harley Street Fertility Clinic (به انگلیسی). Retrieved 2022-12-04.
- ↑ Orman, Emma (2018-12-12). "Religious Attitudes to Fertility: A Jewish View - Harley Street Fertility Clinic". Fertility Plus - Harley Street Fertility Clinic (به انگلیسی). Retrieved 2022-11-12.
- ↑ "Chapter 3: Jewish Identity". Pew Research Center's Religion & Public Life Project (به انگلیسی). 2013-10-01. Retrieved 2022-11-17.
- ↑ Orthodox To Dominate American Jewry In Coming Decades As Population Booms, فورورد، 12 June 2018; Haredi: Half of Britain's Jews will soon be strictly Orthodox, ایندیپندنت، 15 October 2015. See also: Haredi Demography – The United States and the United Kingdom, JPPI.
- ↑ زندگی پنهانی من به عنوان یک یهودی ارتدکس همجنسگرا، بی‌بی‌سی فارسی
- ↑ ۳۰٫۰ ۳۰٫۱ Cooperman, Alan (2020-05-30). "Eight facts about Orthodox Jews from the Pew Research survey". Pew Research Center (به انگلیسی). Retrieved 2022-11-17.
- ↑ First Presidency and Council of the Twelve Apostles (September 23, 1995), "Gospel Topics – The Family: A Proclamation to the World", LDS.org, LDS Church, retrieved 2013-12-11. See also: The Family: A Proclamation to the World
- ↑ پاپ پل ششم (1968-07-25). "Humanae Vitae: Encyclical on the Regulation of Birth". Vatican: Vatican Publishing House. Retrieved 2008-11-12.
- ↑ Pope Pius XI (1930-12-31). "Casti Connubii: Encyclical on Christian Marriage". واتیکان: Vatican Publishing House. Retrieved 2008-11-12.
- ↑ Pope John Paul II (1981-11-22). "Apostolic Exhortation Familiaris Consortio: On the Role of the Christian Family in the Modern World". واتیکان: Vatican Publishing House. Retrieved 2008-11-12.
- ↑ Ericksen, Julia A; Ericksen, Eugene P; Hostetler, John A; Huntington, Gertrude E (July 1979). "Fertility Patterns and Trends among the Old Order Amish". Population Studies. 33 (2): 255–76. doi:10.2307/2173531. ISSN 0032-4728. JSTOR 2173531. OCLC 39648293. PMID 11630609.
- ↑ Hess, Rick and Jan (1990). A Full Quiver: Family Planning and the Lordship of Christ. Brentwood, TN: Hyatt Publishers. ISBN 0-943497-83-3.
- ↑ Dennis Rainey (2002). "The Value of Children (11 July 2002 FamilyLife Today Radio Broadcast)". FamilyLife Today. Archived from the original (Transcript of radio broadcast) on October 1, 2005. Retrieved 2006-09-30.
- ↑ Campbell, Nancy (2003). Be Fruitful and Multiply: What the Bible Says about Having Children. San Antonio: Vision Forum. ISBN 0-9724173-5-4.
- ↑ ۳۹٫۰ ۳۹٫۱ از setkhabar (۲۰۲۲-۰۶-۱۴). «عیسی، اسلحه، بچه‌ها: خشونت مذهبی اکنون کانون توجه حزب جمهوری‌خواه است». شبکه ست set. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۷.
- ↑ «مزامیر 127 - PCB کتاب‌مقدس - یوورژن». Bible.com (به عربی). دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۷.
- ↑ «تحلیل آموزه‌های قرآن و تورات در ارتباط با فرزندآوری و افزایش جمعیت». جامعه مجازی تدبر در قرآن کریم. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۱-۱۵.
- ↑ «افزایش دوبرابر جمعیت افغانستان تا سال 2050». افغان پیپر. ۳۱ تیر ۱۳۹۵.
- ↑ ۴۳٫۰ ۴۳٫۱ ۴۳٫۲ ۴۳٫۳ ۴۳٫۴ ۴۳٫۵ ۴۳٫۶ ۴۳٫۷ Wormald, Benjamin (2015-04-02). "The Future of World Religions: Population Growth Projections, 2010-2050". Pew Research Center's Religion & Public Life Project (به انگلیسی). Retrieved 2022-11-15.
- ↑ "Buddhism ana fertility - Search results". Wikipedia (به انگلیسی). 2022-11-16. Retrieved 2022-11-16.
منابع
- هینلز، جان (۱۳۷۵). شناخت اساطیر ایران. ترجمهٔ ژاله آموزگار و احمد تفضلی. تهران: نشر چشمه. شابک ۹۶۴-۶۱۹۴-۰۶-۰.
- یامائوچی، ادوین ماسائو (۱۳۹۰). ایران و ادیان باستانی. ترجمهٔ منوچهر پزشک. تهران: اتهران ققنوس.
پیوند به بیرون
- "The Changing Global Religious Landscape". Pew Research Center's Religion & Public Life Project (به انگلیسی). 2017-04-05. Retrieved 2022-11-12.
- * Peri-Rotem, Nitzan (2021-02-15). "Religion as a moderating factor in the education-fertility relationship". N-IUSSP (به انگلیسی). Retrieved 2022-11-12.
- * Götmark, Frank; Andersson, Malte (2020-02-22). "Human fertility in relation to education, economy, religion, contraception, and family planning programs". BMC Public Health (به انگلیسی). Springer Science and Business Media LLC. 20 (1). doi:10.1186/s12889-020-8331-7. ISSN 1471-2458.
- Wolfinger, Nicholas H. "America's Growing Religious-Secular Fertility Divide". Institute for Family Studies (به انگلیسی). Retrieved 2022-11-12.