واکسیناسیون کووید-۱۹ در ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Mani Çukur (بحث | مشارکت‌ها)
۴۵۶ ویرایش‌ها
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۵: خط ۵:
== پیشینه ==
== پیشینه ==
اولین مورد ابتلا به کروناویروس در ایران به‌صورت رسمی در ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ تأیید شد.<ref name="BBC News فارسی 2020">{{cite web | title=مرگ دو نفر در اثر ویروس کرونا در قم | website=BBC News فارسی | date=2020-02-19 | url=https://www.bbc.com/persian/iran-51556578 | language=fa | access-date=2020-02-20 | archive-date=1 مارس 2021 | archive-url=https://web.archive.org/web/20210301160618/https://www.bbc.com/persian/iran-51556578}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Azarafza|first=Mehdi|last2=Azarafza|first2=Mohammad|last3=Tanha|first3=Jafar|date=2020-05-20|title=COVID-19 Infection Forecasting based on Deep Learning in Iran|url=https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.05.16.20104182v1|journal=medRxiv|language=en|pages=2020.05.16.20104182|doi=10.1101/2020.05.16.20104182}}</ref> پیش از این تاریخ، با انتشار سریع بیماری در نقاط مختلف جهان و گمانه‌زنی‌ها از احتمال ورود بیماری به ایران، در ایران نیز گفته‌هایی پیرامون آمادگی برای مقابله با این بیماری، و از جمله تحقیقات برای ساخت واکسن مطرح شد. در این زمان، تحقیقات پیرامون واکسن در تعدادی از کشورها از جمله چین، آلمان، و [[ایالات متحده]] آغاز شده بود، اما امکان، اثربخشی و زمان لازم برای ساخت این واکسن در ابهام قرار داشت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =https://www.nationalgeographic.com/science/article/why-coronavirus-vaccine-could-take-way-longer-than-a-year |عنوان =Why a coronavirus vaccine could take way longer than a year |ناشر =national geographic |تاریخ =۱۰ آوریل ۲۰۲۰ |تاریخ بازدید =۱۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date =18 فوریه 2021 |archive-url =https://web.archive.org/web/20210218182615/https://www.nationalgeographic.com/science/article/why-coronavirus-vaccine-could-take-way-longer-than-a-year}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.cnn.com/2020/03/31/us/coronavirus-vaccine-timetable-concerns-experts-invs/index.html |عنوان =The timetable for a coronavirus vaccine is 18 months. Experts say that's risky | ناشر = |تاریخ =April 1, 2020 |تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱}}</ref>
اولین مورد ابتلا به کروناویروس در ایران به‌صورت رسمی در ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ تأیید شد.<ref name="BBC News فارسی 2020">{{cite web | title=مرگ دو نفر در اثر ویروس کرونا در قم | website=BBC News فارسی | date=2020-02-19 | url=https://www.bbc.com/persian/iran-51556578 | language=fa | access-date=2020-02-20 | archive-date=1 مارس 2021 | archive-url=https://web.archive.org/web/20210301160618/https://www.bbc.com/persian/iran-51556578}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Azarafza|first=Mehdi|last2=Azarafza|first2=Mohammad|last3=Tanha|first3=Jafar|date=2020-05-20|title=COVID-19 Infection Forecasting based on Deep Learning in Iran|url=https://www.medrxiv.org/content/10.1101/2020.05.16.20104182v1|journal=medRxiv|language=en|pages=2020.05.16.20104182|doi=10.1101/2020.05.16.20104182}}</ref> پیش از این تاریخ، با انتشار سریع بیماری در نقاط مختلف جهان و گمانه‌زنی‌ها از احتمال ورود بیماری به ایران، در ایران نیز گفته‌هایی پیرامون آمادگی برای مقابله با این بیماری، و از جمله تحقیقات برای ساخت واکسن مطرح شد. در این زمان، تحقیقات پیرامون واکسن در تعدادی از کشورها از جمله چین، آلمان، و [[ایالات متحده]] آغاز شده بود، اما امکان، اثربخشی و زمان لازم برای ساخت این واکسن در ابهام قرار داشت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =https://www.nationalgeographic.com/science/article/why-coronavirus-vaccine-could-take-way-longer-than-a-year |عنوان =Why a coronavirus vaccine could take way longer than a year |ناشر =national geographic |تاریخ =۱۰ آوریل ۲۰۲۰ |تاریخ بازدید =۱۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date =18 فوریه 2021 |archive-url =https://web.archive.org/web/20210218182615/https://www.nationalgeographic.com/science/article/why-coronavirus-vaccine-could-take-way-longer-than-a-year}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.cnn.com/2020/03/31/us/coronavirus-vaccine-timetable-concerns-experts-invs/index.html |عنوان =The timetable for a coronavirus vaccine is 18 months. Experts say that's risky | ناشر = |تاریخ =April 1, 2020 |تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱}}</ref>
در تاریخ ۱۵ بهمن ۹۸ سازمان [[پدافند غیرعامل]] کشور از «تلاش برای کشف پادتن و واکسن» کرونا توسط این سازمان با همکاری برخی موسسات دانش‌بنیان<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.mashreghnews.ir/news/1038239/آغاز-تحقیقات-برای-تولید-واکسن-کرونا-در-ایران |عنوان =آغاز تحقیقات برای تولید واکسن کرونا در ایران | ناشر = |تاریخ =۱۵ بهمن ۱۳۹۸ |تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.ilna.news/بخش-سیاسی-3/867953-تلاش-سازمان-پدافند-غیرعامل-کشور-برای-کشف-پادتن-کرونا-امنیت-زیستی-در-شرایط-سفید-است |عنوان =تلاش سازمان پدافند غیرعامل کشور برای کشف پادتن کرونا/ امنیت زیستی در شرایط «سفید» است | ناشر = |تاریخ =۱۵ بهمن ۱۳۹۸ |تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱}}</ref> خبر داد. در ۱۱ اسفند ۹۸، رئیس [[دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله]] شروع تحقیقات برای واکسن را اعلام و برای ساخت واکسن در کمتر از یک سال ابراز امیدواری کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.iribnews.ir/fa/news/2660188/تولید-واکسن-کرونا-در-بازه-زمانی-کمتر-از-یک-سال|عنوان = تولید واکسن کرونا در بازه زمانی کمتر از یک سال|ناشر = |تاریخ = ۱۱ اسفند ۱۳۹۸|تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱|archive-date = 5 مارس 2020|archive-url = https://web.archive.org/web/20200305013349/https://www.iribnews.ir/fa/news/2660188/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D9%87-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D9%85%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%DB%8C%DA%A9-%D8%B3%D8%A7%D9%84}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده =مرجان شریفزاده |نشانی =https://www.iribnews.ir/files/fa/news/1398/12/20/4611449_637.pdf |عنوان =نگاهی به تالش ایران و دیگر کشورهای جهان برای ساخت واکسن کرونا |ناشر =اداره پژوهش‌های سیاسی صدا و سیما |تاریخ =۲۵ اسفند ۱۳۹۸ |تاریخ بازدید =۱۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date =1 مارس 2021 |archive-url =https://web.archive.org/web/20210301160620/https://www.iribnews.ir/files/fa/news/1398/12/20/4611449_637.pdf}}</ref>
در تاریخ ۱۵ بهمن ۹۸ سازمان [[پدافند غیرعامل]] کشور از «تلاش برای کشف پادتن و واکسن» کرونا توسط این سازمان با همکاری برخی موسسات دانش‌بنیان<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.mashreghnews.ir/news/1038239/آغاز-تحقیقات-برای-تولید-واکسن-کرونا-در-ایران |عنوان =آغاز تحقیقات برای تولید واکسن کرونا در ایران | ناشر = |تاریخ =۱۵ بهمن ۱۳۹۸ |تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.ilna.news/بخش-سیاسی-3/867953-تلاش-سازمان-پدافند-غیرعامل-کشور-برای-کشف-پادتن-کرونا-امنیت-زیستی-در-شرایط-سفید-است |عنوان =تلاش سازمان پدافند غیرعامل کشور برای کشف پادتن کرونا/ امنیت زیستی در شرایط «سفید» است | ناشر = |تاریخ =۱۵ بهمن ۱۳۹۸ |تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱}}</ref> خبر داد. در ۱۱ اسفند ۹۸، رئیس [[دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله]] شروع تحقیقات برای واکسن را اعلام و برای ساخت واکسن در کمتر از یک سال ابراز امیدواری کرد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.iribnews.ir/fa/news/2660188/تولید-واکسن-کرونا-در-بازه-زمانی-کمتر-از-یک-سال|عنوان = تولید واکسن کرونا در بازه زمانی کمتر از یک سال|ناشر = |تاریخ = ۱۱ اسفند ۱۳۹۸|تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱|archive-date = 5 مارس 2020|archive-url = https://web.archive.org/web/20200305013349/https://www.iribnews.ir/fa/news/2660188/تولید-واکسن-کرونا-در-بازه-زمانی-کمتر-از-یک-سال}}</ref><ref>{{یادکرد وب |نویسنده =مرجان شریفزاده |نشانی =https://www.iribnews.ir/files/fa/news/1398/12/20/4611449_637.pdf |عنوان =نگاهی به تالش ایران و دیگر کشورهای جهان برای ساخت واکسن کرونا |ناشر =اداره پژوهش‌های سیاسی صدا و سیما |تاریخ =۲۵ اسفند ۱۳۹۸ |تاریخ بازدید =۱۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date =1 مارس 2021 |archive-url =https://web.archive.org/web/20210301160620/https://www.iribnews.ir/files/fa/news/1398/12/20/4611449_637.pdf}}</ref>


این گفته‌ها از سوی مقامات مختلف در ایران مبنی بر ادامه تحقیقات به موازات بقیه کشورها برای امکان‌سنجی و ساخت واکسن تا پایان سال،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.irna.ir/news/83836456/هدف-گذاری-ساخت-واکسن-ایرانی-کرونا-تا-پایان-امسال|عنوان = هدف‌گذاری ساخت واکسن ایرانی کرونا تا پایان امسال|ناشر = |تاریخ = ۹ تیر ۱۳۹۹|تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱|archive-date = 23 سپتامبر 2020|archive-url = https://web.archive.org/web/20200923162326/https://www.irna.ir/news/83836456/%D9%87%D8%AF%D9%81-%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AA%D8%A7-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%84}}</ref> حمایت از چند شرکت در این زمینه،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.mehrnews.com/news/4927123/حمایت-از-۱۰-شرکت-تولیدکننده-واکسن-برای-ساخت-واکسن-کرونا|عنوان = حمایت از ۱۰ شرکت تولیدکننده واکسن برای ساخت واکسن کرونا|ناشر = |تاریخ = ۴ خرداد ۱۳۹۹|تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱|archive-date = 26 مه 2020|archive-url = https://web.archive.org/web/20200526175001/https://www.mehrnews.com/news/4927123/%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%DB%B1%DB%B0-%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7}}</ref> و نیز احتمال انتقال فناوری در صورت موفقیت دیگر کشورها در ساخت واکسن<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3683216-آخرین-وضعیت-تولید-واکسن-ایرانی-کرونا |عنوان =آخرین وضعیت تولید واکسن ایرانی کرونا |ناشر = |تاریخ =۲۷ مرداد ۱۳۹۹ |تاریخ بازدید =۱۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date =19 ژانویه 2021 |archive-url =https://web.archive.org/web/20210119060745/https://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-62/3683216-%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7}}</ref> ادامه داشت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =https://www.borna.news/بخش-اجتماعی-4/1022431-ایران-به-تولید-واکسن-کرونا-نزدیک-است |عنوان =ایران به تولید واکسن کرونا نزدیک است |ناشر = |تاریخ =۱۰ تیر ۱۳۹۹ |تاریخ بازدید =۱۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date =17 ژانویه 2021 |archive-url =https://web.archive.org/web/20210117184548/https://www.borna.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-4/1022431-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D9%86%D8%B2%D8%AF%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%D8%B3%D8%AA}}</ref> در پایان مرداد ۱۳۹۸ اعلام شد که سه تا چهار مورد از پروژه‌های تحقیقاتی واکسن در ایران پیشرفت‌های داشته و به فاز مطالعات بالینی (حیوانی) رسیده‌اند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3684281-تولید-واکسن-کرونا-در-ایران-به-کجا-رسید |عنوان = تولید واکسن کرونا در ایران به کجا رسید؟ |ناشر = |تاریخ = ۳۱ مرداد ۱۳۹۸ |تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date = 30 دسامبر 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201230232519/https://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-62/3684281-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%AC%D8%A7-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF}}</ref>
این گفته‌ها از سوی مقامات مختلف در ایران مبنی بر ادامه تحقیقات به موازات بقیه کشورها برای امکان‌سنجی و ساخت واکسن تا پایان سال،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.irna.ir/news/83836456/هدف-گذاری-ساخت-واکسن-ایرانی-کرونا-تا-پایان-امسال|عنوان = هدف‌گذاری ساخت واکسن ایرانی کرونا تا پایان امسال|ناشر = |تاریخ = ۹ تیر ۱۳۹۹|تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱|archive-date = 23 سپتامبر 2020|archive-url = https://web.archive.org/web/20200923162326/https://www.irna.ir/news/83836456/هدف-گذاری-ساخت-واکسن-ایرانی-کرونا-تا-پایان-امسال}}</ref> حمایت از چند شرکت در این زمینه،<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.mehrnews.com/news/4927123/حمایت-از-۱۰-شرکت-تولیدکننده-واکسن-برای-ساخت-واکسن-کرونا|عنوان = حمایت از ۱۰ شرکت تولیدکننده واکسن برای ساخت واکسن کرونا|ناشر = |تاریخ = ۴ خرداد ۱۳۹۹|تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱|archive-date = 26 مه 2020|archive-url = https://web.archive.org/web/20200526175001/https://www.mehrnews.com/news/4927123/حمایت-از-۱۰-شرکت-تولیدکننده-واکسن-برای-ساخت-واکسن-کرونا}}</ref> و نیز احتمال انتقال فناوری در صورت موفقیت دیگر کشورها در ساخت واکسن<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3683216-آخرین-وضعیت-تولید-واکسن-ایرانی-کرونا |عنوان =آخرین وضعیت تولید واکسن ایرانی کرونا |ناشر = |تاریخ =۲۷ مرداد ۱۳۹۹ |تاریخ بازدید =۱۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date =19 ژانویه 2021 |archive-url =https://web.archive.org/web/20210119060745/https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3683216-آخرین-وضعیت-تولید-واکسن-ایرانی-کرونا}}</ref> ادامه داشت.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =https://www.borna.news/بخش-اجتماعی-4/1022431-ایران-به-تولید-واکسن-کرونا-نزدیک-است |عنوان =ایران به تولید واکسن کرونا نزدیک است |ناشر = |تاریخ =۱۰ تیر ۱۳۹۹ |تاریخ بازدید =۱۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date =17 ژانویه 2021 |archive-url =https://web.archive.org/web/20210117184548/https://www.borna.news/بخش-اجتماعی-4/1022431-ایران-به-تولید-واکسن-کرونا-نزدیک-است}}</ref> در پایان مرداد ۱۳۹۸ اعلام شد که سه تا چهار مورد از پروژه‌های تحقیقاتی واکسن در ایران پیشرفت‌های داشته و به فاز مطالعات بالینی (حیوانی) رسیده‌اند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3684281-تولید-واکسن-کرونا-در-ایران-به-کجا-رسید |عنوان = تولید واکسن کرونا در ایران به کجا رسید؟ |ناشر = |تاریخ = ۳۱ مرداد ۱۳۹۸ |تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date = 30 دسامبر 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201230232519/https://donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3684281-تولید-واکسن-کرونا-در-ایران-به-کجا-رسید}}</ref>


== خرید واکسن ==
== خرید واکسن ==
با انتشار نتایج تحقیقات فاز نهایی [[واکسن کووید-۱۹ فایزر–بیوان‌تک|واکسن]] توسط شرکت‌های [[فایزر]] و [[بیوان‌تک]] در ۱۹ آبان و در ادامه آن دیگر واکسن‌ها نظیر [[واکسن کووید-۱۹ آکسفورد-آسترازنکا|آکسفورد-آسترازنکا]]، اعلام گردید که واکسن‌های ایرانی نیز به آستانه ورود به مراحل تست انسانی رسیده‌اند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.tabnak.ir/fa/news/1016244/آخرین-خبرها-از-تولید-واکسن-کرونای-ایرانی |عنوان = آخرین خبرها از تولید واکسن کرونای ایرانی |ناشر = |تاریخ = ۳۰ آبان ۱۳۹۹ |تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date = 1 مارس 2021 |archive-url = https://web.archive.org/web/20210301160633/https://www.tabnak.ir/fa/news/1016244/%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%AE%D8%A8%D8%B1%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.tabnak.ir/fa/news/1016244/آخرین-خبرها-از-تولید-واکسن-کرونای-ایرانی |عنوان =رقابت ایران و آمریکا در تولید واکسن کرونا؛ واکسن ایرانی هم در راه است | ناشر = |تاریخ =۲۰ آبان ۱۳۹۹ |تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱}}</ref>
با انتشار نتایج تحقیقات فاز نهایی [[واکسن کووید-۱۹ فایزر–بیوان‌تک|واکسن]] توسط شرکت‌های [[فایزر]] و [[بیوان‌تک]] در ۱۹ آبان و در ادامه آن دیگر واکسن‌ها نظیر [[واکسن کووید-۱۹ آکسفورد-آسترازنکا|آکسفورد-آسترازنکا]]، اعلام گردید که واکسن‌های ایرانی نیز به آستانه ورود به مراحل تست انسانی رسیده‌اند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.tabnak.ir/fa/news/1016244/آخرین-خبرها-از-تولید-واکسن-کرونای-ایرانی |عنوان = آخرین خبرها از تولید واکسن کرونای ایرانی |ناشر = |تاریخ = ۳۰ آبان ۱۳۹۹ |تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date = 1 مارس 2021 |archive-url = https://web.archive.org/web/20210301160633/https://www.tabnak.ir/fa/news/1016244/آخرین-خبرها-از-تولید-واکسن-کرونای-ایرانی}}</ref><ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.tabnak.ir/fa/news/1016244/آخرین-خبرها-از-تولید-واکسن-کرونای-ایرانی |عنوان =رقابت ایران و آمریکا در تولید واکسن کرونا؛ واکسن ایرانی هم در راه است | ناشر = |تاریخ =۲۰ آبان ۱۳۹۹ |تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱}}</ref>


همزمان، اعلام شد که مذاکرات برای واردات واکسن نیز آغاز شده و ایران، با در نظرگرفتن شرایط ویژه توزیع هر واکسن، برای سه مدل مختلف واکسن از طریق کوواکس که دربردارندهٔ واکسن‌های فایزر و [[واکسن کووید-۱۹ مدرنا|مدرنا]] نیز هست ثبت‌نام کرده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =https://www.irna.ir/news/84120387/سفارش-خرید-واکسن-خارجی-کرونا-در-کوواکس-ثبت-شده-است |عنوان =سفارش خرید واکسن خارجی کرونا در کوواکس ثبت شده‌است |ناشر = |تاریخ =۴ آذر ۱۳۹۹ |تاریخ بازدید =۱۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date =1 مارس 2021 |archive-url =https://web.archive.org/web/20210301160635/https://www.irna.ir/news/84120387/%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D9%88%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3-%D8%AB%D8%A8%D8%AA-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA}}</ref> در ۱۶ دی ۱۳۹۹ رئیس [[بانک مرکزی]] از واریز پیش‌پرداخت خرید ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دز واکسن به حساب کارگزار سازمان بهداشت جهانی خبر داد.<ref>{{یادکرد خبر|نام = |نام خانوادگی = |همکاران = |پیوند = https://www.eghtesadonline.com/بخش-بانک-بیمه-190/495794-خرید-میلیون-هزار-دوز-واکسن-کوواکس-بانک-مرکزی-پول-خرید-واکسن-کرونا-را-واریز-کرد |عنوان =خرید ۱۶میلیون و ۸۰۰هزار دوز واکسن کوواکس/ بانک مرکزی پول خرید واکسن کرونا را واریز کرد |اثر = | ناشر = |صفحه = |تاریخ =۱۶ دی ۱۳۹۹ |بازیابی = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱}}</ref>
همزمان، اعلام شد که مذاکرات برای واردات واکسن نیز آغاز شده و ایران، با در نظرگرفتن شرایط ویژه توزیع هر واکسن، برای سه مدل مختلف واکسن از طریق کوواکس که دربردارندهٔ واکسن‌های فایزر و [[واکسن کووید-۱۹ مدرنا|مدرنا]] نیز هست ثبت‌نام کرده‌است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =https://www.irna.ir/news/84120387/سفارش-خرید-واکسن-خارجی-کرونا-در-کوواکس-ثبت-شده-است |عنوان =سفارش خرید واکسن خارجی کرونا در کوواکس ثبت شده‌است |ناشر = |تاریخ =۴ آذر ۱۳۹۹ |تاریخ بازدید =۱۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date =1 مارس 2021 |archive-url =https://web.archive.org/web/20210301160635/https://www.irna.ir/news/84120387/سفارش-خرید-واکسن-خارجی-کرونا-در-کوواکس-ثبت-شده-است}}</ref> در ۱۶ دی ۱۳۹۹ رئیس [[بانک مرکزی]] از واریز پیش‌پرداخت خرید ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دز واکسن به حساب کارگزار سازمان بهداشت جهانی خبر داد.<ref>{{یادکرد خبر|نام = |نام خانوادگی = |همکاران = |پیوند = https://www.eghtesadonline.com/بخش-بانک-بیمه-190/495794-خرید-میلیون-هزار-دوز-واکسن-کوواکس-بانک-مرکزی-پول-خرید-واکسن-کرونا-را-واریز-کرد |عنوان =خرید ۱۶میلیون و ۸۰۰هزار دوز واکسن کوواکس/ بانک مرکزی پول خرید واکسن کرونا را واریز کرد |اثر = | ناشر = |صفحه = |تاریخ =۱۶ دی ۱۳۹۹ |بازیابی = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱}}</ref>


در همین زمان، بر اساس گفته‌های محمد مخبر، رئیس وقت ستاد اجرایی فرمان امام، هدف‌گذاری گروه برکت، خودکفایی ایران در زمینه تولید واکسن تا بهار سال ۱۴۰۰ و سپس صادرات آن بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران را در تولید واکسن کرونا خودکفا می‌کنیم|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5143283/ایران-را-در-تولید-واکسن-کرونا-خودکفا-می-کنیم|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-02-09|بازبینی=2021-08-12|کد زبان=fa}}</ref> حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در یک برنامه رادیویی می‌گوید که پروژه خرید واکسن به خاطر وعده‌های تولیدکنندگان واکسن داخلی به تأخیر انداخته شد.<ref name=":32">{{یادکرد وب|عنوان=به خاطر واکسن داخلی در خرید واکسن تأخیر داشتیم|نشانی=https://tejaratnews.com/تاخیر-در-خرید-واکسن|وبگاه=تجارت‌نیوز|تاریخ=2021-08-19|بازبینی=2021-08-20|کد زبان=fa-IR}}</ref> رئیس جهاد دانشگاهی می‌گوید که به مسئولان ارشد کشور پیشنهاد دادند که با توجه به وعده‌های تولید واکسن داخلی، واکسن خارجی خریداری نشود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=برنامه منسجمی برای پیشرفت دانش بنیان نداریم/ به موقع برای تأمین واکسن کرونا اقدام نکردیم/ چرا عده‌ای توضیحاتی به مسئولان ارشد دادند تا واکسن خارجی نخرند؟!|نشانی=https://www.ilna.news/بخش-اجتماعی-5/1120231-برنامه-منسجمی-برای-پیشرفت-دانش-بنیان-نداریم-به-موقع-برای-تامین-واکسن-کرونا-اقدام-نکردیم-چرا-عده-ای-توضیحاتی-به-مسئولان-ارشد-دادند-تا-واکسن-خارجی-نخرند|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|بازبینی=2021-09-09|کد زبان=fa}}</ref> مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به ریاست علیرضا زاکانی، در گزارشی که هشتم بهمن ماه سال ۱۳۹۹ منتشر کرده‌است با توجه به احتمال تولید واکسن داخلی در بهار ۱۴۰۰، توصیه می‌کند که واکسیناسیون عمومی به تعویق بیفتد.<ref name=":17">{{یادکرد وب|عنوان=توصیه مرکز پژوهش‌های مجلس برای «تأخیر» در خرید واکسن|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/169466/سیاسی-و-اجتماعی/توصیه-مرکز-پژوهش‌های-مجلس-برای-%C2«ØªØ£Ø®ÛŒØ±%C2»-در-خرید-واکسن|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2021-08-15|بازبینی=2021-09-09|کد زبان=fa}}</ref>
در همین زمان، بر اساس گفته‌های [[محمد مخبر]]، رئیس وقت ستاد اجرایی فرمان امام، هدف‌گذاری گروه برکت، خودکفایی ایران در زمینه تولید واکسن تا بهار سال ۱۴۰۰ و سپس صادرات آن بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران را در تولید واکسن کرونا خودکفا می‌کنیم|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5143283/ایران-را-در-تولید-واکسن-کرونا-خودکفا-می-کنیم|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-02-09|بازبینی=2021-08-12|کد زبان=fa}}</ref> حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت، درمان و [[آموزش پزشکی]] در یک برنامه رادیویی می‌گوید که پروژه خرید واکسن به خاطر وعده‌های تولیدکنندگان واکسن داخلی به تأخیر انداخته شد.<ref name=":32">{{یادکرد وب|عنوان=به خاطر واکسن داخلی در خرید واکسن تأخیر داشتیم|نشانی=https://tejaratnews.com/تاخیر-در-خرید-واکسن|وبگاه=تجارت‌نیوز|تاریخ=2021-08-19|بازبینی=2021-08-20|کد زبان=fa-IR}}</ref> رئیس [[جهاد دانشگاهی]] می‌گوید که به مسئولان ارشد کشور پیشنهاد دادند که با توجه به وعده‌های تولید واکسن داخلی، واکسن خارجی خریداری نشود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=برنامه منسجمی برای پیشرفت دانش بنیان نداریم/ به موقع برای تأمین واکسن کرونا اقدام نکردیم/ چرا عده‌ای توضیحاتی به مسئولان ارشد دادند تا واکسن خارجی نخرند؟!|نشانی=https://www.ilna.news/بخش-اجتماعی-5/1120231-برنامه-منسجمی-برای-پیشرفت-دانش-بنیان-نداریم-به-موقع-برای-تامین-واکسن-کرونا-اقدام-نکردیم-چرا-عده-ای-توضیحاتی-به-مسئولان-ارشد-دادند-تا-واکسن-خارجی-نخرند|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|بازبینی=2021-09-09|کد زبان=fa}}</ref> [[مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی]] به ریاست [[علیرضا زاکانی]]، در گزارشی که هشتم بهمن ماه سال ۱۳۹۹ منتشر کرده‌است با توجه به احتمال تولید واکسن داخلی در بهار ۱۴۰۰، توصیه می‌کند که واکسیناسیون عمومی به تعویق بیفتد.<ref name=":17">{{یادکرد وب|عنوان=توصیه مرکز پژوهش‌های مجلس برای «تأخیر» در خرید واکسن|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/169466/سیاسی-و-اجتماعی/توصیه-مرکز-پژوهش‌های-مجلس-برای-%C2«ØªØ£Ø®ÛŒØ±%C2»-در-خرید-واکسن|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2021-08-15|بازبینی=2021-09-09|کد زبان=fa}}</ref>


=== دستور سید علی خامنه‌ای ===
=== دستور سید علی خامنه‌ای ===
در ۱۹ دی ۱۳۹۹، [[سید علی خامنه‌ای]]، [[رهبر انقلاب اسلامی]]، واردات «واکسن آمریکایی و انگلیسی» به ایران را ممنوع اعلام کرده و با اشاره به [[پرونده خون‌های آلوده]]، بیان داشت که نسبت به فرانسه هم «خوش‌بین» نیست وی گفت: آمریکایی‌ها اگر توانسته بودند واکسن تولید کنند این افتضاح کرونایی در کشورشان به‌وجود نمی‌آمد که در یک روز حدود ۴ هزار نفر تلفات داشته باشند. ضمن اینکه اساساً به آنها اعتمادی نیست و گاهی این واکسن‌ها برای آزمایش بر روی ملت‌ها است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رهبر معظم انقلاب: ورود واکسن آمریکایی و انگلیسی به کشور ممنوع است|نشانی=https://www.isna.ir/news/99101914261/رهبر-معظم-انقلاب-ورود-واکسن-آمریکایی-و-انگلیسی-به-کشور-ممنوع|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-01-08|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=10 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210110005042/https://www.isna.ir/news/99101914261/%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D8%B8%D9%85-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B9}}</ref> مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی که هشتم بهمن ماه سال ۱۳۹۹ منتشر کرده‌است با تأکید بر پیشنهاد شرکت فایزر برای فروش «۱۲ میلیون دز واکسن از طریق کوواکس به ایران»، پیشنهاد فایزر به ایران را تلاش برای انجام «آزمون و خطا بر روی مردم ایران» خوانده‌است.<ref name=":17"/>
در ۱۹ دی ۱۳۹۹، [[سید علی خامنه‌ای]]، [[رهبر انقلاب اسلامی]]، واردات «واکسن آمریکایی و انگلیسی» به ایران را ممنوع اعلام کرده و با اشاره به [[پرونده خون‌های آلوده]]، بیان داشت که نسبت به فرانسه هم «خوش‌بین» نیست وی گفت: آمریکایی‌ها اگر توانسته بودند واکسن تولید کنند این افتضاح کرونایی در کشورشان به‌وجود نمی‌آمد که در یک روز حدود ۴ هزار نفر تلفات داشته باشند. ضمن اینکه اساساً به آنها اعتمادی نیست و گاهی این واکسن‌ها برای آزمایش بر روی ملت‌ها است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رهبر معظم انقلاب: ورود واکسن آمریکایی و انگلیسی به کشور ممنوع است|نشانی=https://www.isna.ir/news/99101914261/رهبر-معظم-انقلاب-ورود-واکسن-آمریکایی-و-انگلیسی-به-کشور-ممنوع|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-01-08|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=10 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210110005042/https://www.isna.ir/news/99101914261/رهبر-معظم-انقلاب-ورود-واکسن-آمریکایی-و-انگلیسی-به-کشور-ممنوع}}</ref> مرکز پژوهش‌های [[مجلس شورای اسلامی]] در گزارشی که هشتم بهمن ماه سال ۱۳۹۹ منتشر کرده‌است با تأکید بر پیشنهاد شرکت فایزر برای فروش «۱۲ میلیون دز واکسن از طریق کوواکس به ایران»، پیشنهاد فایزر به ایران را تلاش برای انجام «آزمون و خطا بر روی مردم ایران» خوانده‌است.<ref name=":17"/>
<!-- پس از این دستور، افراد و گروه‌های مختلف از جمله [[سعید نمکی]] وزیر بهداشت،<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=دفاع وزیر بهداشت ایران از دستور آیت‌الله خامنه‌ای: خرید واکسن آمریکایی با عقل جور درنمی‌آید|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-55609726|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-01-31|زبان=fa|archive-date=13 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210213135312/https://www.bbc.com/persian/iran-55609726}}</ref> [[سید احمد علم‌الهدی]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسنی را وارد کنیم که خود آمریکایی‌ها جرأت تزریق آن را ندارند؟!|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5127917/واکسنی-را-وارد-کنیم-که-خود-آمریکایی-ها-جرأت-تزریق-آن-را-ندارند|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-01-22|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=5 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210205061239/https://www.mehrnews.com/news/5127917/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85-%DA%A9%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D8%AC%D8%B1%D8%A3%D8%AA-%D8%AA%D8%B2%D8%B1%DB%8C%D9%82-%D8%A2%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF}}</ref> [[سید ابراهیم رئیسی]]،<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=ابراهیم رئیسی: ایران آزمایشگاه واکسن آمریکایی و انگلیسی نیست|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-55614825|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-01-31|زبان=fa|archive-date=11 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210211132253/https://www.bbc.com/persian/iran-55614825}}</ref> [[محمدعلی موحدی کرمانی]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=منع واردات واکسن آمریکایی مبنای علمی دارد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5118466/منع-واردات-واکسن-آمریکایی-مبنای-علمی-دارد|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-01-18|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=18 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210118085109/https://www.mehrnews.com/news/5118466/%D9%85%D9%86%D8%B9-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D8%A8%D9%86%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF}}</ref> [[حسین‌علی شهریاری]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ممنوعیت واکسن آمریکایی و انگلیسی پشتوانه علمی و منطقی دارد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5118109/ممنوعیت-واکسن-آمریکایی-و-انگلیسی-پشتوانه-علمی-و-منطقی-دارد|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-01-11|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=1 مارس 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210301160625/https://www.mehrnews.com/news/5118109/%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF}}</ref> بیش از ۲۰۰ نماینده [[دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی|مجلس]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بیانیه بیش از 200 نماینده مجلس در حمایت از تولید واکسن ایرانی کرونا- اخبار مجلس و دولت ایران - اخبار سیاسی تسنیم {{!}} Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/10/21/2429745/بیانیه-بیش-از-200-نماینده-مجلس-در-حمایت-از-تولید-واکسن-ایرانی-کرونا|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=29 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210129155135/https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/10/21/2429745/%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-200-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7}}</ref> «جمعی از» اساتید [[دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=حمایت اساتید دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه از مواضع رهبرمعظم انقلاب|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5122450/حمایت-اساتید-دانشگاه-علوم-پزشکی-کرمانشاه-از-مواضع-رهبرمعظم-انقلاب|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-01-15|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=5 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210205162418/https://www.mehrnews.com/news/5122450/%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B6%D8%B9-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%D9%85%D8%B9%D8%B8%D9%85-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8}}</ref> از این تصمیم دفاع کردند.<ref name=":0">{{یادکرد خبر|عنوان=ممنوعیت خرید واکسن بریتانیا و آمریکا؛ واکنش‌ها به سخنان آیت‌الله خامنه‌ای، تصمیم درست یا بازی با جان مردم؟|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-55595478|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-01-31|زبان=fa|archive-date=13 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210113213533/https://www.bbc.com/persian/iran-features-55595478}}</ref> [[عفو بین‌الملل]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکنش عفو بین‌الملل به دستور ممنوعیت خرید واکسن از سوی رهبر جمهوری اسلامی: خامنه‌ای جان میلیون‌ها نفر را به بازی گرفته‌است {{!}} صدای آمریکا فارسی|نشانی=https://ir.voanews.com/persiannewsiran/iran-amnesti-vaccine|وبگاه=ir.voanews.com|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=11 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210111162931/https://ir.voanews.com/persiannewsiran/iran-amnesti-vaccine}}</ref> و افرادی از جمله [[سید مصطفی تاج‌زاده]] و [[صادق زیباکلام]] هم از این ممنوعیت انتقاد کردند.<ref name=":0"/> چهار تن از رؤسای [[سازمان نظام پزشکی]] ایران، شامل [[محمدرضا ظفرقندی]]، [[ایرج فاضل]]، [[مصطفی معین]] و [[عباس آقازاده مسرور]]، در نامه‌ای خطاب به [[حسن روحانی]]، [[رئیس‌جمهور ایران]]، از وی درخواست کردند تا «به دور از مسائل سیاسی»، در جهت «تهیه واکسن مطمئن و مورد تأیید مراجع علمی» تلاش کند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=هشدار روسای نظام پزشکی ایران: واکسن را سیاسی نکنید، حق بدیهی مردم است|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-55609732|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-01-31|زبان=fa|archive-date=28 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210128140703/https://www.bbc.com/persian/iran-55609732}}</ref> -->
<!-- پس از این دستور، افراد و گروه‌های مختلف از جمله [[سعید نمکی]] وزیر بهداشت،<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=دفاع وزیر بهداشت ایران از دستور آیت‌الله خامنه‌ای: خرید واکسن آمریکایی با عقل جور درنمی‌آید|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-55609726|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-01-31|زبان=fa|archive-date=13 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210213135312/https://www.bbc.com/persian/iran-55609726}}</ref> [[سید احمد علم‌الهدی]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسنی را وارد کنیم که خود آمریکایی‌ها جرأت تزریق آن را ندارند؟!|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5127917/واکسنی-را-وارد-کنیم-که-خود-آمریکایی-ها-جرأت-تزریق-آن-را-ندارند|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-01-22|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=5 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210205061239/https://www.mehrnews.com/news/5127917/واکسنی-را-وارد-کنیم-که-خود-آمریکایی-ها-جرأت-تزریق-آن-را-ندارند}}</ref> [[سید ابراهیم رئیسی]]،<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=ابراهیم رئیسی: ایران آزمایشگاه واکسن آمریکایی و انگلیسی نیست|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-55614825|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-01-31|زبان=fa|archive-date=11 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210211132253/https://www.bbc.com/persian/iran-55614825}}</ref> [[محمدعلی موحدی کرمانی]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=منع واردات واکسن آمریکایی مبنای علمی دارد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5118466/منع-واردات-واکسن-آمریکایی-مبنای-علمی-دارد|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-01-18|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=18 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210118085109/https://www.mehrnews.com/news/5118466/منع-واردات-واکسن-آمریکایی-مبنای-علمی-دارد}}</ref> [[حسین‌علی شهریاری]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ممنوعیت واکسن آمریکایی و انگلیسی پشتوانه علمی و منطقی دارد|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5118109/ممنوعیت-واکسن-آمریکایی-و-انگلیسی-پشتوانه-علمی-و-منطقی-دارد|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-01-11|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=1 مارس 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210301160625/https://www.mehrnews.com/news/5118109/ممنوعیت-واکسن-آمریکایی-و-انگلیسی-پشتوانه-علمی-و-منطقی-دارد}}</ref> بیش از ۲۰۰ نماینده [[دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی|مجلس]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=بیانیه بیش از 200 نماینده مجلس در حمایت از تولید واکسن ایرانی کرونا- اخبار مجلس و دولت ایران - اخبار سیاسی تسنیم {{!}} Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/10/21/2429745/بیانیه-بیش-از-200-نماینده-مجلس-در-حمایت-از-تولید-واکسن-ایرانی-کرونا|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=29 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210129155135/https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/10/21/2429745/بیانیه-بیش-از-200-نماینده-مجلس-در-حمایت-از-تولید-واکسن-ایرانی-کرونا}}</ref> «جمعی از» اساتید [[دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=حمایت اساتید دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه از مواضع رهبرمعظم انقلاب|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5122450/حمایت-اساتید-دانشگاه-علوم-پزشکی-کرمانشاه-از-مواضع-رهبرمعظم-انقلاب|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-01-15|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=5 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210205162418/https://www.mehrnews.com/news/5122450/حمایت-اساتید-دانشگاه-علوم-پزشکی-کرمانشاه-از-مواضع-رهبرمعظم-انقلاب}}</ref> از این تصمیم دفاع کردند.<ref name=":0">{{یادکرد خبر|عنوان=ممنوعیت خرید واکسن بریتانیا و آمریکا؛ واکنش‌ها به سخنان آیت‌الله خامنه‌ای، تصمیم درست یا بازی با جان مردم؟|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-features-55595478|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-01-31|زبان=fa|archive-date=13 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210113213533/https://www.bbc.com/persian/iran-features-55595478}}</ref> [[عفو بین‌الملل]]<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکنش عفو بین‌الملل به دستور ممنوعیت خرید واکسن از سوی رهبر جمهوری اسلامی: خامنه‌ای جان میلیون‌ها نفر را به بازی گرفته‌است {{!}} صدای آمریکا فارسی|نشانی=https://ir.voanews.com/persiannewsiran/iran-amnesti-vaccine|وبگاه=ir.voanews.com|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=11 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210111162931/https://ir.voanews.com/persiannewsiran/iran-amnesti-vaccine}}</ref> و افرادی از جمله [[سید مصطفی تاج‌زاده]] و [[صادق زیباکلام]] هم از این ممنوعیت انتقاد کردند.<ref name=":0"/> چهار تن از رؤسای [[سازمان نظام پزشکی]] ایران، شامل [[محمدرضا ظفرقندی]]، [[ایرج فاضل]]، [[مصطفی معین]] و [[عباس آقازاده مسرور]]، در نامه‌ای خطاب به [[حسن روحانی]]، [[رئیس‌جمهور ایران]]، از وی درخواست کردند تا «به دور از مسائل سیاسی»، در جهت «تهیه واکسن مطمئن و مورد تأیید مراجع علمی» تلاش کند.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=هشدار روسای نظام پزشکی ایران: واکسن را سیاسی نکنید، حق بدیهی مردم است|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-55609732|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-01-31|زبان=fa|archive-date=28 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210128140703/https://www.bbc.com/persian/iran-55609732}}</ref> -->


به دنبال ممنوعیت واردات واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی توسط [[سید علی خامنه‌ای]] رهبر جمهوری اسلامی ایران، ورود ۱۵۰ هزار دز واکسن فایزر از سوی [[جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران]] لغو شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ورود 150 هزار دوز واکسن کرونا از آمریکا توسط هلال احمر منتفی شد- اخبار تهران - اخبار اجتماعی تسنیم {{!}} Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/10/19/2428505/ورود-150-هزار-دوز-واکسن-کرونا-از-آمریکا-توسط-هلال-احمر-منتفی-شد|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=7 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210207035932/https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/10/19/2428505/%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF-150-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B2-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D9%87%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%B1-%D9%85%D9%86%D8%AA%D9%81%DB%8C-%D8%B4%D8%AF}}</ref>
به دنبال ممنوعیت واردات واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی توسط [[سید علی خامنه‌ای]] [[رهبر جمهوری اسلامی ایران]]، ورود ۱۵۰ هزار دز واکسن فایزر از سوی [[جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران]] لغو شد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ورود 150 هزار دوز واکسن کرونا از آمریکا توسط هلال احمر منتفی شد- اخبار تهران - اخبار اجتماعی تسنیم {{!}} Tasnim|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/10/19/2428505/ورود-150-هزار-دوز-واکسن-کرونا-از-آمریکا-توسط-هلال-احمر-منتفی-شد|وبگاه=خبرگزاری تسنیم {{!}} Tasnim|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=7 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210207035932/https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/10/19/2428505/ورود-150-هزار-دوز-واکسن-کرونا-از-آمریکا-توسط-هلال-احمر-منتفی-شد}}</ref>


=== واکسن فایزر ===
=== واکسن فایزر ===
خط ۲۷: خط ۲۷:


==== درخواست خرید از [[آلمان]] ====
==== درخواست خرید از [[آلمان]] ====
(۱۱ شهریور ۱۴۰۰) وزیر امور خارجه [[حسین امیرعبداللهیان|امیرعبداللهیان]] از همتای آلمانی خود [[هایکو ماس]] خواست برای نهایی کردن مذاکرات انجام شده برای ارسال واکسن [[بیوان‌تک]] به ایران اقدام نماید. وزیر امور خارجه آلمان از آمادگی برلین برای انجام کلیه اقدامات به منظور ارسال واکسن بیوان‌تک به مقصد ایران خبر داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=درخواست امیرعبداللهیان از آلمان برای نهایی کردن ارسال واکسن فایزر به ایران|نشانی=http://www.entekhab.ir/fa/news/635743|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۰/۰۶/۱۱–۱۹:۴۰|بازبینی=2021-09-02|کد زبان=fa|نام=پایگاه خبری تحلیلی انتخاب {{!}}|نام خانوادگی=Entekhab.ir}}</ref>
(۱۱ شهریور ۱۴۰۰) [[وزیر امور خارجه]] [[حسین امیرعبداللهیان|امیرعبداللهیان]] از همتای آلمانی خود [[هایکو ماس]] خواست برای نهایی کردن مذاکرات انجام شده برای ارسال واکسن [[بیوان‌تک]] به ایران اقدام نماید. وزیر امور خارجه آلمان از آمادگی برلین برای انجام کلیه اقدامات به منظور ارسال واکسن بیوان‌تک به مقصد ایران خبر داد.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=درخواست امیرعبداللهیان از آلمان برای نهایی کردن ارسال واکسن فایزر به ایران|نشانی=http://www.entekhab.ir/fa/news/635743|وبگاه=fa|تاریخ=۱۴۰۰/۰۶/۱۱–۱۹:۴۰|بازبینی=2021-09-02|کد زبان=fa|نام=پایگاه خبری تحلیلی انتخاب {{!}}|نام خانوادگی=Entekhab.ir}}</ref>


=== اسپوتنیک ===
=== اسپوتنیک ===
در اواسط بهمن ۱۳۹۹، ایران اقدام به صدور مجوز اضطراری<ref name=":1"/><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسن روسی کرونا برای استفاده در ایران تأیید شد|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/118326/سیاسی-و-اجتماعی/واکسن-روسی-کرونا-برای-استفاده-در-ایران-تایید-شد|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2021-01-28|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=31 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210131033315/https://www.independentpersian.com/node/118326/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%AF-%D8%B4%D8%AF}}</ref> و واردات واکسن [[اسپوتنیک ۵]] از روسیه<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=واکسن اسپوتنیک روسی در ایران مجوز گرفت {{!}} DW {{!}} 28.01.2021|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/واکسن-اسپوتنیک-روسی-در-ایران-مجوز-گرفت/a-56374697|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)|archive-date=31 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210131112412/https://www.dw.com/fa-ir/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%88%D8%AA%D9%86%DB%8C%DA%A9-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%AC%D9%88%D8%B2-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA/a-56374697}}</ref> نمود. نتایج فاز سوم بالینی این واکسن چند روز بعد منتشر گردید.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(21)00191-4/fulltext |عنوان =Sputnik V COVID-19 vaccine candidate appears safe and effective |ناشر =The Lancet |تاریخ =۲ فوریه ۲۰۲۱ |تاریخ بازدید =۱۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date =1 مارس 2021 |archive-url =https://web.archive.org/web/20210301114303/https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736%2821%2900191-4/fulltext}}</ref> [[وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی]] در ۹ بهمن ۱۳۹۹ برای واکسن اسپوتنیک ۵، که هنوز در انتظار انتشار نتایج تحقیقات بالینی بود، مجوز استفاده اضطراری صادر کرد.<ref name=":1"/><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسن روسی کرونا برای استفاده در ایران تأیید شد|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/118326/سیاسی-و-اجتماعی/واکسن-روسی-کرونا-برای-استفاده-در-ایران-تایید-شد|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2021-01-28|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=31 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210131033315/https://www.independentpersian.com/node/118326/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%AF-%D8%B4%D8%AF}}</ref>
در اواسط بهمن ۱۳۹۹، ایران اقدام به صدور مجوز اضطراری<ref name=":1"/><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسن روسی کرونا برای استفاده در ایران تأیید شد|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/118326/سیاسی-و-اجتماعی/واکسن-روسی-کرونا-برای-استفاده-در-ایران-تایید-شد|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2021-01-28|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=31 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210131033315/https://www.independentpersian.com/node/118326/سیاسی-و-اجتماعی/واکسن-روسی-کرونا-برای-استفاده-در-ایران-تایید-شد}}</ref> و واردات واکسن [[اسپوتنیک ۵]] از روسیه<ref name=":1">{{یادکرد وب|عنوان=واکسن اسپوتنیک روسی در ایران مجوز گرفت {{!}} DW {{!}} 28.01.2021|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/واکسن-اسپوتنیک-روسی-در-ایران-مجوز-گرفت/a-56374697|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)|archive-date=31 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210131112412/https://www.dw.com/fa-ir/واکسن-اسپوتنیک-روسی-در-ایران-مجوز-گرفت/a-56374697}}</ref> نمود. نتایج فاز سوم بالینی این واکسن چند روز بعد منتشر گردید.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی =https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(21)00191-4/fulltext |عنوان =Sputnik V COVID-19 vaccine candidate appears safe and effective |ناشر =The Lancet |تاریخ =۲ فوریه ۲۰۲۱ |تاریخ بازدید =۱۸ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date =1 مارس 2021 |archive-url =https://web.archive.org/web/20210301114303/https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(21)00191-4/fulltext}}</ref> [[وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی]] در ۹ بهمن ۱۳۹۹ برای واکسن اسپوتنیک ۵، که هنوز در انتظار انتشار نتایج تحقیقات بالینی بود، مجوز استفاده اضطراری صادر کرد.<ref name=":1"/><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسن روسی کرونا برای استفاده در ایران تأیید شد|نشانی=https://www.independentpersian.com/node/118326/سیاسی-و-اجتماعی/واکسن-روسی-کرونا-برای-استفاده-در-ایران-تایید-شد|وبگاه=ایندیپندنت فارسی|تاریخ=2021-01-28|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=31 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210131033315/https://www.independentpersian.com/node/118326/سیاسی-و-اجتماعی/واکسن-روسی-کرونا-برای-استفاده-در-ایران-تایید-شد}}</ref>


صدور مجوز پیش از انتشار نتایج تحقیقات فاز سوم منجر به انتقاداتی به واکسن روسی از طرف برخی از جمله [[مینو محرز]]، مدیر پروژه ساخت واکسن کرونا در ایران،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسن ایرانی کرونا تا 'تیر ماه آینده می‌رسد'|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-55209902|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2020-12-06|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=6 دسامبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201206195015/https://www.bbc.com/persian/iran-55209902}}</ref><ref name="ir814">{{یادکرد وب|عنوان=واکسن روسی تزریق نمی‌کنم|وبگاه=روزنامه جهان صنعت|تاریخ=2021-01-27|پیوند=https://jahanesanat.ir/واکسن-روسی-تزریق-نمی‌کنم-2/146850/|کد زبان=fa|تاریخ بازبینی=2021-01-31|archive-date=5 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210205083819/https://jahanesanat.ir/%d9%88%d8%a7%da%a9%d8%b3%d9%86-%d8%b1%d9%88%d8%b3%db%8c-%d8%aa%d8%b2%d8%b1%db%8c%d9%82-%d9%86%d9%85%db%8c%e2%80%8c%da%a9%d9%86%d9%85-2/146850/}}</ref> [[بهرام پارسایی]]، از نمایندگان [[دوره دهم مجلس شورای اسلامی]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مناقشه بر سر واکسن روسی کرونا در آستانه ورود آن به ایران {{!}} DW {{!}} 30.01.2021|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/مناقشه-بر-سر-واکسن-روسی-کرونا-در-آستانه-ورود-آن-به-ایران/a-56391460|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)|archive-date=31 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210131111557/https://www.dw.com/fa-ir/%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B4%D9%87-%D8%A8%D8%B1-%D8%B3%D8%B1-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/a-56391460}}</ref> حسین‌علی شهریاری، رئیس [[کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی|کمیسیون بهداشت و درمان]] مجلس یازدهم،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رئیس کمیسیون بهداشت مجلس هم واکسن روسی نمی‌زند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/hossein-ali-shahriari-member-of-the-iranian-parliament-russian-vaccine/31077634.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=31 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210131113454/https://www.radiofarda.com/a/hossein-ali-shahriari-member-of-the-iranian-parliament-russian-vaccine/31077634.html}}</ref> سازمان نظام پزشکی ایران<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سازمان نظام پزشکی ایران: از نظر ما واکسن روسی کرونا تأییدشده نیست|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/31078438.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=1 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210201022042/https://www.radiofarda.com/a/31078438.html}}</ref>
صدور مجوز پیش از انتشار نتایج تحقیقات فاز سوم منجر به انتقاداتی به واکسن روسی از طرف برخی از جمله [[مینو محرز]]، مدیر پروژه ساخت واکسن کرونا در ایران،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسن ایرانی کرونا تا 'تیر ماه آینده می‌رسد'|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-55209902|وبگاه=BBC News فارسی|تاریخ=2020-12-06|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=6 دسامبر 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201206195015/https://www.bbc.com/persian/iran-55209902}}</ref><ref name="ir814">{{یادکرد وب|عنوان=واکسن روسی تزریق نمی‌کنم|وبگاه=روزنامه جهان صنعت|تاریخ=2021-01-27|پیوند=https://jahanesanat.ir/واکسن-روسی-تزریق-نمی‌کنم-2/146850/|کد زبان=fa|تاریخ بازبینی=2021-01-31|archive-date=5 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210205083819/https://jahanesanat.ir/واکسن-روسی-تزریق-نمی‌کنم-2/146850/}}</ref> [[بهرام پارسایی]]، از نمایندگان [[دوره دهم مجلس شورای اسلامی]]،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مناقشه بر سر واکسن روسی کرونا در آستانه ورود آن به ایران {{!}} DW {{!}} 30.01.2021|نشانی=https://www.dw.com/fa-ir/مناقشه-بر-سر-واکسن-روسی-کرونا-در-آستانه-ورود-آن-به-ایران/a-56391460|وبگاه=DW.COM|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa-IR|نام=Deutsche|نام خانوادگی=Welle (www.dw.com)|archive-date=31 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210131111557/https://www.dw.com/fa-ir/مناقشه-بر-سر-واکسن-روسی-کرونا-در-آستانه-ورود-آن-به-ایران/a-56391460}}</ref> حسین‌علی شهریاری، رئیس [[کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی|کمیسیون بهداشت و درمان]] مجلس یازدهم،<ref>{{یادکرد وب|عنوان=رئیس کمیسیون بهداشت مجلس هم واکسن روسی نمی‌زند|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/hossein-ali-shahriari-member-of-the-iranian-parliament-russian-vaccine/31077634.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=31 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210131113454/https://www.radiofarda.com/a/hossein-ali-shahriari-member-of-the-iranian-parliament-russian-vaccine/31077634.html}}</ref> سازمان نظام پزشکی ایران<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سازمان نظام پزشکی ایران: از نظر ما واکسن روسی کرونا تأییدشده نیست|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/31078438.html|وبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=1 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210201022042/https://www.radiofarda.com/a/31078438.html}}</ref>
و ۹۸ عضو مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی<ref name=":2">{{یادکرد خبر|عنوان=مجمع عمومی نظام پزشکی ایران واکسن روسی را 'خطر آفرین' خواند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-55877312|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-01-31|زبان=fa|archive-date=31 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210131183821/https://www.bbc.com/persian/iran-55877312}}</ref> گردید. سعید نمکی، وزیر بهداشت ایران، هم از واردات اسپوتنیک ۵ دفاع کرده و انتقادها از این واکسن را «خیانت ملی» و «خباثت» خواند و اشاره کرد که استفاده از این واکسن در کشورهای روسیه، آرژانتین، مجارستان، صربستان، مکزیک، [[امارات متحده عربی]]، پاکستان، بلاروس، بولیوی، الجزایر و «چند کشور دیگر»، پیش از ایران شروع شده‌است.<ref name=":2"/><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکنش تند وزیر بهداشت به حواشی واکسن روسی {{!}} اقتصاد آنلاین|نشانی=https://www.eghtesadonline.com/بخش-سلامت-84/502295-واکنش-تند-وزیر-بهداشت-به-حواشی-واکسن-روسی|وبگاه=www.eghtesadonline.com|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=5 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210205203721/https://www.eghtesadonline.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA-84/502295-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4-%D8%AA%D9%86%D8%AF-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D8%AD%D9%88%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ویدئو {{!}} حرف‌ها دربارهٔ واکسن روسی خیانت ملی است {{!}} این چه خباثتی است؟|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/582326/ویدئو-حرف-ها-درباره-واکسن-روسی-خیانت-ملی-است-این-چه-خباثتی|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2021-01-31|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=31 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210131150401/https://www.hamshahrionline.ir/news/582326/%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D9%88-%D8%AD%D8%B1%D9%81-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%AE%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%DA%86%D9%87-%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%AB%D8%AA%DB%8C}}</ref>
و ۹۸ عضو مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی<ref name=":2">{{یادکرد خبر|عنوان=مجمع عمومی نظام پزشکی ایران واکسن روسی را 'خطر آفرین' خواند|نشانی=https://www.bbc.com/persian/iran-55877312|کوشش=BBC News فارسی|تاریخ بازبینی=2021-01-31|زبان=fa|archive-date=31 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210131183821/https://www.bbc.com/persian/iran-55877312}}</ref> گردید. سعید نمکی، وزیر بهداشت ایران، هم از واردات اسپوتنیک ۵ دفاع کرده و انتقادها از این واکسن را «خیانت ملی» و «خباثت» خواند و اشاره کرد که استفاده از این واکسن در کشورهای روسیه، آرژانتین، مجارستان، صربستان، مکزیک، [[امارات متحده عربی]]، پاکستان، بلاروس، بولیوی، الجزایر و «چند کشور دیگر»، پیش از ایران شروع شده‌است.<ref name=":2"/><ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکنش تند وزیر بهداشت به حواشی واکسن روسی {{!}} اقتصاد آنلاین|نشانی=https://www.eghtesadonline.com/بخش-سلامت-84/502295-واکنش-تند-وزیر-بهداشت-به-حواشی-واکسن-روسی|وبگاه=www.eghtesadonline.com|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=5 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210205203721/https://www.eghtesadonline.com/بخش-سلامت-84/502295-واکنش-تند-وزیر-بهداشت-به-حواشی-واکسن-روسی}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=ویدئو {{!}} حرف‌ها دربارهٔ واکسن روسی خیانت ملی است {{!}} این چه خباثتی است؟|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/582326/ویدئو-حرف-ها-درباره-واکسن-روسی-خیانت-ملی-است-این-چه-خباثتی|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2021-01-31|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=31 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210131150401/https://www.hamshahrionline.ir/news/582326/ویدئو-حرف-ها-درباره-واکسن-روسی-خیانت-ملی-است-این-چه-خباثتی}}</ref>


=== واکسن آکسفورد-آسترازنکا ===
=== واکسن آکسفورد-آسترازنکا ===
خط ۳۹: خط ۳۹:


== ساخت واکسن در ایران ==
== ساخت واکسن در ایران ==
نخستین واکسن ایرانی کووید-۱۹ که به مرحله [[کارآزمایی بالینی]] رسید<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کارآزمایی بالینی کُوو ایران برکت؛ نخستین واکسن ایرانی کرونا|نشانی=https://www.irna.ir/news/84165723/کارآزمایی-بالینی-کوو-ایران-برکت-نخستین-واکسن-ایرانی-کرونا|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2020-12-29|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|نام خانوادگی=817|archive-date=26 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210126031233/https://www.irna.ir/news/84165723/%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%a2%d8%b2%d9%85%d8%a7%db%8c%db%8c-%d8%a8%d8%a7%d9%84%db%8c%d9%86%db%8c-%da%a9%d9%88%d9%88-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d8%b1%da%a9%d8%aa-%d9%86%d8%ae%d8%b3%d8%aa%db%8c%d9%86-%d9%88%d8%a7%da%a9%d8%b3%d9%86-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7%d9%86%db%8c-%da%a9%d8%b1%d9%88%d9%86%d8%a7}}</ref> توسط [[گروه دارویی برکت]] و شرکت شفا دارو با نام «[[کوو ایران برکت]]» توسعه یافت. بنا به اطلاعات منتشرشده توسط [[سازمان جهانی بهداشت]]، این واکسن با فناوری [[واکسن غیرفعال شده|ویروس غیرفعال شده]] ساخته شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسن ایرانی کرونا چه شباهتی به واکسن‌های چینی و چه تفاوتی با واکسن‌های آمریکایی دارد؟|نشانی=https://per.euronews.com/2020/12/29/features-iranian-coronavirus-covis-19-vaccine-coviran-barekat|وبگاه=euronews|تاریخ=2020-12-29|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=13 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210213161834/https://per.euronews.com/2020/12/29/features-iranian-coronavirus-covis-19-vaccine-coviran-barekat}}</ref> این واکسن تا ۱۰ بهمن ۱۳۹۹ به ۳۵ داوطلب از مجموع ۵۶ داوطلب تزریق شده‌است که به گفته حامد حسینی، مدیر مرکز کارآزمایی بالینی [[دانشگاه علوم پزشکی تهران]]، وضعیت عمومی تمام آنان «مطلوب» بوده و «عارضه خارج از انتظار» در آنان مشاهده نشده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مرحله اول تست انسانی واکسن ایرانی کرونا از نیمه گذشت|نشانی=https://www.irna.ir/news/84202944/مرحله-اول-تست-انسانی-واکسن-ایرانی-کرونا-از-نیمه-گذشت|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2021-01-29|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|نام خانوادگی=776|archive-date=6 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210206003143/https://www.irna.ir/news/84202944/%D9%85%D8%B1%D8%AD%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%AA%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87-%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA}}</ref> بنا به گفته حسن جلیلی، مسئول گروه تحقیقاتی تولید واکسن در [[ستاد اجرایی فرمان امام]]، کوو ایران برکت در ایجاد ایمنی در برابر [[VOC-202012/01]]، نمونه جهش‌یافته‌ای از کووید-۱۹ که نخستین بار در بریتانیا مشاهده شد، موفق بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسن «کوو ایران» ویروس انگلیسی را خنثی می‌کند|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5134315/واکسن-کوو-ایران-ویروس-انگلیسی-را-خنثی-می-کند|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-01-30|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=31 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210131080103/https://www.mehrnews.com/news/5134315/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%DA%A9%D9%88%D9%88-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%AE%D9%86%D8%AB%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%DA%A9%D9%86%D8%AF}}</ref>
نخستین واکسن ایرانی کووید-۱۹ که به مرحله [[کارآزمایی بالینی]] رسید<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کارآزمایی بالینی کُوو ایران برکت؛ نخستین واکسن ایرانی کرونا|نشانی=https://www.irna.ir/news/84165723/کارآزمایی-بالینی-کوو-ایران-برکت-نخستین-واکسن-ایرانی-کرونا|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2020-12-29|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|نام خانوادگی=817|archive-date=26 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210126031233/https://www.irna.ir/news/84165723/کارآزمایی-بالینی-کوو-ایران-برکت-نخستین-واکسن-ایرانی-کرونا}}</ref> توسط [[گروه دارویی برکت]] و شرکت شفا دارو با نام «[[کوو ایران برکت]]» توسعه یافت. بنا به اطلاعات منتشرشده توسط [[سازمان جهانی بهداشت]]، این واکسن با فناوری [[واکسن غیرفعال شده|ویروس غیرفعال شده]] ساخته شده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسن ایرانی کرونا چه شباهتی به واکسن‌های چینی و چه تفاوتی با واکسن‌های آمریکایی دارد؟|نشانی=https://per.euronews.com/2020/12/29/features-iranian-coronavirus-covis-19-vaccine-coviran-barekat|وبگاه=euronews|تاریخ=2020-12-29|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=13 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210213161834/https://per.euronews.com/2020/12/29/features-iranian-coronavirus-covis-19-vaccine-coviran-barekat}}</ref> این واکسن تا ۱۰ بهمن ۱۳۹۹ به ۳۵ داوطلب از مجموع ۵۶ داوطلب تزریق شده‌است که به گفته حامد حسینی، مدیر مرکز کارآزمایی بالینی [[دانشگاه علوم پزشکی تهران]]، وضعیت عمومی تمام آنان «مطلوب» بوده و «عارضه خارج از انتظار» در آنان مشاهده نشده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=مرحله اول تست انسانی واکسن ایرانی کرونا از نیمه گذشت|نشانی=https://www.irna.ir/news/84202944/مرحله-اول-تست-انسانی-واکسن-ایرانی-کرونا-از-نیمه-گذشت|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2021-01-29|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|نام خانوادگی=776|archive-date=6 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210206003143/https://www.irna.ir/news/84202944/مرحله-اول-تست-انسانی-واکسن-ایرانی-کرونا-از-نیمه-گذشت}}</ref> بنا به گفته حسن جلیلی، مسئول گروه تحقیقاتی تولید واکسن در [[ستاد اجرایی فرمان امام]]، کوو ایران برکت در ایجاد ایمنی در برابر [[VOC-202012/01]]، نمونه جهش‌یافته‌ای از کووید-۱۹ که نخستین بار در بریتانیا مشاهده شد، موفق بوده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=واکسن «کوو ایران» ویروس انگلیسی را خنثی می‌کند|نشانی=https://www.mehrnews.com/news/5134315/واکسن-کوو-ایران-ویروس-انگلیسی-را-خنثی-می-کند|وبگاه=خبرگزاری مهر {{!}} اخبار ایران و جهان {{!}} Mehr News Agency|تاریخ=2021-01-30|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|archive-date=31 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210131080103/https://www.mehrnews.com/news/5134315/واکسن-کوو-ایران-ویروس-انگلیسی-را-خنثی-می-کند}}</ref>


علاوه بر کوو ایران برکت، [[مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی]] هم به تلاش برای توسعه واکسنی بر پایه «پروتئین نوترکیب» پرداخته‌است. در ۲۹ دی ۱۳۹۹، گزارش شد که این واکسن مجوز کارآزمایی بالینی را دریافت کرده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نخستین واکسن نوترکیب ایرانی کرونا مجوز کارآزمایی بالینی گرفت|نشانی=https://www.irna.ir/news/84188765/نخستین-واکسن-نوترکیب-ایرانی-کرونا-مجوز-کارآزمایی-بالینی-گرفت|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2021-01-18|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|نام خانوادگی=776|archive-date=5 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210205043640/https://www.irna.ir/news/84188765/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D9%85%D8%AC%D9%88%D8%B2-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA}}</ref>
علاوه بر کوو ایران برکت، [[مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی]] هم به تلاش برای توسعه واکسنی بر پایه «پروتئین نوترکیب» پرداخته‌است. در ۲۹ دی ۱۳۹۹، گزارش شد که این واکسن مجوز کارآزمایی بالینی را دریافت کرده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نخستین واکسن نوترکیب ایرانی کرونا مجوز کارآزمایی بالینی گرفت|نشانی=https://www.irna.ir/news/84188765/نخستین-واکسن-نوترکیب-ایرانی-کرونا-مجوز-کارآزمایی-بالینی-گرفت|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2021-01-18|بازبینی=2021-01-31|کد زبان=fa|نام خانوادگی=776|archive-date=5 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210205043640/https://www.irna.ir/news/84188765/نخستین-واکسن-نوترکیب-ایرانی-کرونا-مجوز-کارآزمایی-بالینی-گرفت}}</ref>


علاوه بر تلاش برای توسعه و آزمایش واکسن «[[کووایران برکت]]» و واکسن [[مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی|مؤسسه رازی]]، همکاری با کوبا در خصوص انجام تحقیقات بالینی و تولید واکسن [[سوبرانا ۰۲]] تحت عنوان پیشرفته‌ترین واکسن از بین چهار واکسن ساخت کوبا، پیگیری شده‌است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Cuba to collaborate with Iran on coronavirus vaccine|نشانی=https://www.reuters.com/article/uk-health-coronavirus-cuba-iran-idUSKBN29E0JO|کوشش=Reuters|تاریخ=2021-01-09|تاریخ بازبینی=2021-01-31|زبان=en|نام=Sarah|نام خانوادگی=Marsh|archive-date=5 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210205142820/https://www.reuters.com/article/uk-health-coronavirus-cuba-iran-idUSKBN29E0JO}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Iran, Cuba, Under U.S. Sanctions, Team Up for Covid-19 Vaccine Trials|نشانی=https://www.wsj.com/articles/iran-cuba-under-u-s-sanctions-team-up-for-covid-19-vaccine-trials-11610481712|کوشش=Wall Street Journal|تاریخ=2021-01-12|تاریخ بازبینی=2021-01-31|شاپا=0099-9660|زبان=en-US|نام=Sune Engel Rasmussen in London and Aresu Eqbali in|نام خانوادگی=Tehran|archive-date=27 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210127145344/https://www.wsj.com/articles/iran-cuba-under-u-s-sanctions-team-up-for-covid-19-vaccine-trials-11610481712}}</ref>
علاوه بر تلاش برای توسعه و آزمایش واکسن «[[کووایران برکت]]» و واکسن [[مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی|مؤسسه رازی]]، همکاری با کوبا در خصوص انجام تحقیقات بالینی و تولید واکسن [[سوبرانا ۰۲]] تحت عنوان پیشرفته‌ترین واکسن از بین چهار واکسن ساخت کوبا، پیگیری شده‌است.<ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Cuba to collaborate with Iran on coronavirus vaccine|نشانی=https://www.reuters.com/article/uk-health-coronavirus-cuba-iran-idUSKBN29E0JO|کوشش=Reuters|تاریخ=2021-01-09|تاریخ بازبینی=2021-01-31|زبان=en|نام=Sarah|نام خانوادگی=Marsh|archive-date=5 فوریه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210205142820/https://www.reuters.com/article/uk-health-coronavirus-cuba-iran-idUSKBN29E0JO}}</ref><ref>{{یادکرد خبر|عنوان=Iran, Cuba, Under U.S. Sanctions, Team Up for Covid-19 Vaccine Trials|نشانی=https://www.wsj.com/articles/iran-cuba-under-u-s-sanctions-team-up-for-covid-19-vaccine-trials-11610481712|کوشش=Wall Street Journal|تاریخ=2021-01-12|تاریخ بازبینی=2021-01-31|شاپا=0099-9660|زبان=en-US|نام=Sune Engel Rasmussen in London and Aresu Eqbali in|نام خانوادگی=Tehran|archive-date=27 ژانویه 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210127145344/https://www.wsj.com/articles/iran-cuba-under-u-s-sanctions-team-up-for-covid-19-vaccine-trials-11610481712}}</ref>
خط ۵۳: خط ۵۳:
| [[پاستوکووک]]||[[مؤسسه فینلای|موسسه فینلای]] در کوبا با همکاری [[انستیتو پاستور ایران|انستیتو پاستور]]|| Protein-Based || {{بله}} ||{{بله}} || {{بله}}|| {{نه}}|| {{بله}}<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5247274/واکسن-پاستور-ایران-مجوز-مصرف-اضطراری-گرفت واکسن پاستور ایران مجوز مصرف اضطراری گرفت] خبرگزاری مهر</ref>
| [[پاستوکووک]]||[[مؤسسه فینلای|موسسه فینلای]] در کوبا با همکاری [[انستیتو پاستور ایران|انستیتو پاستور]]|| Protein-Based || {{بله}} ||{{بله}} || {{بله}}|| {{نه}}|| {{بله}}<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5247274/واکسن-پاستور-ایران-مجوز-مصرف-اضطراری-گرفت واکسن پاستور ایران مجوز مصرف اضطراری گرفت] خبرگزاری مهر</ref>
|-
|-
| [[رازی کووپارس]]|| [[مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی]]|| پروتئین نوترکیب (recombinant protein) || {{بله}}<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.irna.ir/news/84230468/واکسن-کرونا-رازی-هفته-آینده-وارد-فاز-کارآزمایی-بالینی-می-شود |عنوان = واکسن کرونا رازی هفته آینده وارد فاز کارآزمایی بالینی می‌شود |ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۷ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date = 16 فوریه 2021 |archive-url = https://web.archive.org/web/20210216074258/https://www.irna.ir/news/84230468/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A2%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D9%81%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF}}</ref> || {{بله}}<ref>[https://news.rvsri.ac.ir/news/tabid/541/ArticleID/1169/ایمنی-واکسن-رازی-کووپارس-در-فاز-اول-تایید-شد-مطالعه-فاز-دوم-روی-۵۰۰-داوطلب-قابلیت-طراحی-به-صورت-چندگانه ایمنی واکسن رازی کووپارس در فاز اول تأیید شد/ مطالعه فاز دوم روی ۵۰۰ داوطلب/ قابلیت طراحی به صورت چندگانه] وبگاه مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی</ref> ||{{بله}}<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آخرین وضعیت تولید واکسن‌های ایرانی کرونا/ افراد زیر ۱۸ سال، این واکسن را تزریق کنند|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3795603-آخرین-وضعیت-تولید-واکسن-های-ایرانی-کرونا-افراد-زیر-سال-این-واکسن-را-تزریق-کنند|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2021-09-07|کد زبان=fa}}</ref>|| {{نه}}|| {{نه}}
| [[رازی کووپارس]]|| [[مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی]]|| پروتئین نوترکیب (recombinant protein) || {{بله}}<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.irna.ir/news/84230468/واکسن-کرونا-رازی-هفته-آینده-وارد-فاز-کارآزمایی-بالینی-می-شود |عنوان = واکسن کرونا رازی هفته آینده وارد فاز کارآزمایی بالینی می‌شود |ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۷ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date = 16 فوریه 2021 |archive-url = https://web.archive.org/web/20210216074258/https://www.irna.ir/news/84230468/واکسن-کرونا-رازی-هفته-آینده-وارد-فاز-کارآزمایی-بالینی-می-شود}}</ref> || {{بله}}<ref>[https://news.rvsri.ac.ir/news/tabid/541/ArticleID/1169/ایمنی-واکسن-رازی-کووپارس-در-فاز-اول-تایید-شد-مطالعه-فاز-دوم-روی-۵۰۰-داوطلب-قابلیت-طراحی-به-صورت-چندگانه ایمنی واکسن رازی کووپارس در فاز اول تأیید شد/ مطالعه فاز دوم روی ۵۰۰ داوطلب/ قابلیت طراحی به صورت چندگانه] وبگاه مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی</ref> ||{{بله}}<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آخرین وضعیت تولید واکسن‌های ایرانی کرونا/ افراد زیر ۱۸ سال، این واکسن را تزریق کنند|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3795603-آخرین-وضعیت-تولید-واکسن-های-ایرانی-کرونا-افراد-زیر-سال-این-واکسن-را-تزریق-کنند|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2021-09-07|کد زبان=fa}}</ref>|| {{نه}}|| {{نه}}
|-
|-
|[[اسپایکوژن]]
|[[اسپایکوژن]]
خط ۶۴: خط ۶۴:
| {{نه}}
| {{نه}}
|-
|-
| [[واکسن فخرا|فخرا]] || [[وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]]|| ویروس غیرفعال (inactivated coronaviruses)<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.ilna.news/بخش-اجتماعی-5/1032171-واکسن-میلاد-نور-مشابه-ایران-برکت-است|عنوان = واکسن "میلاد نور" مشابه "ایران برکت" است|ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۷ فوریه ۲۰۲۱|archive-date = 2 فوریه 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210202010711/https://www.ilna.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-5/1032171-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%88%D8%B1-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%AA}}</ref>|| {{بله}}<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.isna.ir/news/99110705256/واکسن-وزارت-دفاع-در-آستانه-اخذ-مجوز-تست-انسانی |عنوان = واکسن کرونای "میلاد نور" در آستانه اخذ مجوز تست انسانی |ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۷ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date = 28 ژانویه 2021 |archive-url = https://web.archive.org/web/20210128124135/https://www.isna.ir/news/99110705256/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%AE%D8%B0-%D9%85%D8%AC%D9%88%D8%B2-%D8%AA%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C}}</ref>|| {{بله}}<ref>[https://www.isna.ir/news/1400031913490/آغاز-تزریق-واکسن-فخرا-به-۵۰۰-داوطلب-در-فاز-دوم آغاز تزریق واکسن "فخرا" به ۵۰۰ داوطلب در فاز دوم] ایسنا</ref> ||{{بله}}<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آخرین وضعیت تولید واکسن‌های ایرانی کرونا/ افراد زیر ۱۸ سال، این واکسن را تزریق کنند|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3795603-آخرین-وضعیت-تولید-واکسن-های-ایرانی-کرونا-افراد-زیر-سال-این-واکسن-را-تزریق-کنند|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2021-09-07|کد زبان=fa}}</ref>|| {{نه}}|| {{نه}}
| [[واکسن فخرا|فخرا]] || [[وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح]]|| ویروس غیرفعال (inactivated coronaviruses)<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.ilna.news/بخش-اجتماعی-5/1032171-واکسن-میلاد-نور-مشابه-ایران-برکت-است|عنوان = واکسن "میلاد نور" مشابه "ایران برکت" است|ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۷ فوریه ۲۰۲۱|archive-date = 2 فوریه 2021|archive-url = https://web.archive.org/web/20210202010711/https://www.ilna.news/بخش-اجتماعی-5/1032171-واکسن-میلاد-نور-مشابه-ایران-برکت-است}}</ref>|| {{بله}}<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.isna.ir/news/99110705256/واکسن-وزارت-دفاع-در-آستانه-اخذ-مجوز-تست-انسانی |عنوان = واکسن کرونای "میلاد نور" در آستانه اخذ مجوز تست انسانی |ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۷ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date = 28 ژانویه 2021 |archive-url = https://web.archive.org/web/20210128124135/https://www.isna.ir/news/99110705256/واکسن-وزارت-دفاع-در-آستانه-اخذ-مجوز-تست-انسانی}}</ref>|| {{بله}}<ref>[https://www.isna.ir/news/1400031913490/آغاز-تزریق-واکسن-فخرا-به-۵۰۰-داوطلب-در-فاز-دوم آغاز تزریق واکسن "فخرا" به ۵۰۰ داوطلب در فاز دوم] ایسنا</ref> ||{{بله}}<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آخرین وضعیت تولید واکسن‌های ایرانی کرونا/ افراد زیر ۱۸ سال، این واکسن را تزریق کنند|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-سایت-خوان-62/3795603-آخرین-وضعیت-تولید-واکسن-های-ایرانی-کرونا-افراد-زیر-سال-این-واکسن-را-تزریق-کنند|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2021-09-07|کد زبان=fa}}</ref>|| {{نه}}|| {{نه}}
|-
|-
| نورا || [[دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله]]|| ویروس غیرفعال (inactivated coronaviruses) || {{بله}}<ref>[https://www.irna.ir/news/84383397/واکسن-ضد-کرونای-نورا-رونمایی-شد واکسن ضد کرونای «نورا» رونمایی شد] ایرنا</ref> || {{نه}} || {{نه}}|| {{نه}}||{{نه}}
| نورا || [[دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله]]|| ویروس غیرفعال (inactivated coronaviruses) || {{بله}}<ref>[https://www.irna.ir/news/84383397/واکسن-ضد-کرونای-نورا-رونمایی-شد واکسن ضد کرونای «نورا» رونمایی شد] ایرنا</ref> || {{نه}} || {{نه}}|| {{نه}}||{{نه}}
خط ۱۱۲: خط ۱۱۲:
<!-- ;۱. کادر درمان و بهداشت، افراد مسن، و افراد
<!-- ;۱. کادر درمان و بهداشت، افراد مسن، و افراد
اولویت نخست دریافت واکسن کرونا کادر درمان مقابله با این بیماری از جمله پزشکان و پرستاران آی‌سی‌یو هستند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.khabaronline.ir/news/1483978/جزییاتی-از-نحوه-شروع-واکسیناسیون-کرونا-در-کشور-از-روز-سه-شنبه |عنوان =جزییاتی از نحوه شروع واکسیناسیون کرونا در کشور از روز سه‌شنبه | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱}}</ref> -->
اولویت نخست دریافت واکسن کرونا کادر درمان مقابله با این بیماری از جمله پزشکان و پرستاران آی‌سی‌یو هستند.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده = |نشانی = https://www.khabaronline.ir/news/1483978/جزییاتی-از-نحوه-شروع-واکسیناسیون-کرونا-در-کشور-از-روز-سه-شنبه |عنوان =جزییاتی از نحوه شروع واکسیناسیون کرونا در کشور از روز سه‌شنبه | ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۱۸ فوریه ۲۰۲۱}}</ref> -->
این برنامه در ایران حداقل یک‌سال از زمان شروع طول خواهد کشید. فاز عمومی که در آن واکسن در دسترس همه افراد قرار خواهد گرفت قرار است از زمستان ۱۴۰۰ شروع شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.farsnews.ir/news/13991127000626/سیر-تا-پیاز-واکسیناسیون-کرونا-در-ایران-نوبت-واکسیناسیون-شما-چه-زمانی |عنوان = سیر تا پیاز واکسیناسیون کرونا در «ایران» / نوبت واکسیناسیون شما چه زمانی است؟ |ناشر = خبرگزاری فارس |تاریخ = ۲۸ بهمن ۱۳۹۹ |تاریخ بازدید = ۲۶ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date = 1 مارس 2021 |archive-url = https://web.archive.org/web/20210301160629/https://www.farsnews.ir/news/13991127000626/%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%AA%D8%A7-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D8%B2-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%A8%D8%AA-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86-%D8%B4%D9%85%D8%A7-%DA%86%D9%87-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C}}</ref> انتظار می‌رود تا اسفند ۱۴۰۰ حدود ۶۰ درصد جمعیت ایران واکسینه شده‌باشند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.isna.ir/news/99110705256/واکسن-وزارت-دفاع-در-آستانه-اخذ-مجوز-تست-انسانی |عنوان = واکسن وزارت دفاع در آستانه اخذ مجوز تست انسانی |ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۷ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date = 28 ژانویه 2021 |archive-url = https://web.archive.org/web/20210128124135/https://www.isna.ir/news/99110705256/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86-%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%AE%D8%B0-%D9%85%D8%AC%D9%88%D8%B2-%D8%AA%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C}}</ref>
این برنامه در ایران حداقل یک‌سال از زمان شروع طول خواهد کشید. فاز عمومی که در آن واکسن در دسترس همه افراد قرار خواهد گرفت قرار است از زمستان ۱۴۰۰ شروع شود.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.farsnews.ir/news/13991127000626/سیر-تا-پیاز-واکسیناسیون-کرونا-در-ایران-نوبت-واکسیناسیون-شما-چه-زمانی |عنوان = سیر تا پیاز واکسیناسیون کرونا در «ایران» / نوبت واکسیناسیون شما چه زمانی است؟ |ناشر = خبرگزاری فارس |تاریخ = ۲۸ بهمن ۱۳۹۹ |تاریخ بازدید = ۲۶ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date = 1 مارس 2021 |archive-url = https://web.archive.org/web/20210301160629/https://www.farsnews.ir/news/13991127000626/سیر-تا-پیاز-واکسیناسیون-کرونا-در-ایران-نوبت-واکسیناسیون-شما-چه-زمانی}}</ref> انتظار می‌رود تا اسفند ۱۴۰۰ حدود ۶۰ درصد جمعیت ایران واکسینه شده‌باشند.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی = https://www.isna.ir/news/99110705256/واکسن-وزارت-دفاع-در-آستانه-اخذ-مجوز-تست-انسانی |عنوان = واکسن وزارت دفاع در آستانه اخذ مجوز تست انسانی |ناشر = |تاریخ = |تاریخ بازدید = ۲۷ فوریه ۲۰۲۱ |archive-date = 28 ژانویه 2021 |archive-url = https://web.archive.org/web/20210128124135/https://www.isna.ir/news/99110705256/واکسن-وزارت-دفاع-در-آستانه-اخذ-مجوز-تست-انسانی}}</ref>


تا انتهای وزارت [[سعید نمکی]] ۱۷ میلیون و ۵۷۳ هزار و ۷۸۵ نفر دُز اول واکسن کرونا و ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار و ۸۳۴ نفر نیز دُز دوم را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به ۲۴ میلیون و ۴۷۴ هزار و ۶۱۹ دُز رسید.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=۶۶۵ فوتی جدید کرونا در کشور|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-خبر-64/3792779-فوتی-جدید-کرونا-در-کشور|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2021-08-25|کد زبان=fa}}</ref> ۲۰ تا ۳۰ درصد سالمندان و تعداد زیادی از جوانان واجد شرایط واکسیناسیون برای تزریق مراجعه نکرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=در انتشار آمار مرگ‌ومیر افراد شیطنت شده‌است|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400053020258/در-انتشار-آمار-مرگ-ومیر-افراد-شیطنت-شده-است|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-08-20|بازبینی=2021-08-28|کد زبان=fa}}</ref>
تا انتهای وزارت [[سعید نمکی]] ۱۷ میلیون و ۵۷۳ هزار و ۷۸۵ نفر دُز اول واکسن کرونا و ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار و ۸۳۴ نفر نیز دُز دوم را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به ۲۴ میلیون و ۴۷۴ هزار و ۶۱۹ دُز رسید.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=۶۶۵ فوتی جدید کرونا در کشور|نشانی=https://www.donya-e-eqtesad.com/بخش-خبر-64/3792779-فوتی-جدید-کرونا-در-کشور|وبگاه=روزنامه دنیای اقتصاد|بازبینی=2021-08-25|کد زبان=fa}}</ref> ۲۰ تا ۳۰ درصد سالمندان و تعداد زیادی از جوانان واجد شرایط واکسیناسیون برای تزریق مراجعه نکرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=در انتشار آمار مرگ‌ومیر افراد شیطنت شده‌است|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400053020258/در-انتشار-آمار-مرگ-ومیر-افراد-شیطنت-شده-است|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-08-20|بازبینی=2021-08-28|کد زبان=fa}}</ref>
خط ۱۳۱: خط ۱۳۱:
|۱۶٫۱٪
|۱۶٫۱٪
|۴۲٬۰۰۳٬۸۶۳
|۴۲٬۰۰۳٬۸۶۳
|<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آخرین آمار واکسیناسیون کرونا ایران ۲۷ شهریور|نشانی=https://www.imna.ir/news/522918/%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DB%B2%DB%B7-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B1|وبگاه=خبرگزاری ایمنا {{!}} IMNA|بازبینی=2021-09-18|کد زبان=fa}}</ref>
|<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آخرین آمار واکسیناسیون کرونا ایران ۲۷ شهریور|نشانی=https://www.imna.ir/news/522918/آخرین-آمار-واکسیناسیون-کرونا-ایران-۲۷-شهریور|وبگاه=خبرگزاری ایمنا {{!}} IMNA|بازبینی=2021-09-18|کد زبان=fa}}</ref>
|}
|}
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
خط ۱۹۲: خط ۱۹۲:
|۱۲٬۷۷۲٬۷۶۷
|۱۲٬۷۷۲٬۷۶۷
|۳۷٬۸۶۶٬۵۵۱
|۳۷٬۸۶۶٬۵۵۱
|<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمار تفکیکی واکسیناسیون کرونا در کشور تا امروز|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400062317384/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%AA%D9%81%DA%A9%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%AA%D8%A7-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2|وبگاه=خبرگزاری ایسنا {{!}} ISNA|بازبینی=2021-09-16|کد زبان=fa}}</ref>
|<ref>{{یادکرد وب|عنوان=آمار تفکیکی واکسیناسیون کرونا در کشور تا امروز|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400062317384/آمار-تفکیکی-واکسیناسیون-کرونا-در-کشور-تا-امروز|وبگاه=خبرگزاری ایسنا {{!}} ISNA|بازبینی=2021-09-16|کد زبان=fa}}</ref>
|}
|}
تا ظهر ۲۷ شهریور ۱۴۰۰، ۱۳ میلیون و ۶۲۰ هزار و ۸۶۸ نفر دُز دوم واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند. با توجه به این که مرکز آمار ایران، جمعیت کشور را ۸۴ میلیون و ۷۹۶ هزار و ۷۰۳ نفر اعلام کرد، در واقع ۱۶٫۱ درصد جمعیت ایران فعلا در برابر بیماری کووید-۱۹ به‌طور کامل واکسینه شده‌اند.
تا ظهر ۲۷ شهریور ۱۴۰۰، ۱۳ میلیون و ۶۲۰ هزار و ۸۶۸ نفر دُز دوم واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند. با توجه به این که [[مرکز آمار ایران]]، جمعیت کشور را ۸۴ میلیون و ۷۹۶ هزار و ۷۰۳ نفر اعلام کرد، در واقع ۱۶٫۱ درصد جمعیت ایران فعلاً در برابر بیماری کووید-۱۹ به‌طور کامل واکسینه شده‌اند.


آمار جهانی واکسیناسیون کرونا نشان می‌دهد که تا کنون به بیش از ۳۱٫۵ درصد جمعیت جهان دو دُز واکسن بیماری کووید-۱۹ تزریق شده‌است. همچنین ۷۳ کشورهای جهان تا کنون افزون بر ۲۴ درصد جمعیت خود را به‌طور کامل واکسینه کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران از نظر درصد جمعیت واکسینه شده در برابر کرونا چندمین کشور جهان است؟|نشانی=https://per.euronews.com/2021/08/20/iran-rank-country-world-percentage-population-fully-vaccinated-against-coronavirus|وبگاه=euronews|تاریخ=2021-08-20|بازبینی=2021-08-26|کد زبان=fa}}</ref>
آمار جهانی واکسیناسیون کرونا نشان می‌دهد که تا کنون به بیش از ۳۱٫۵ درصد [[جمعیت جهان]] دو دُز واکسن بیماری کووید-۱۹ تزریق شده‌است. همچنین ۷۳ [[کشورهای جهان]] تا کنون افزون بر ۲۴ درصد جمعیت خود را به‌طور کامل واکسینه کرده‌اند.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ایران از نظر درصد جمعیت واکسینه شده در برابر کرونا چندمین کشور جهان است؟|نشانی=https://per.euronews.com/2021/08/20/iran-rank-country-world-percentage-population-fully-vaccinated-against-coronavirus|وبگاه=euronews|تاریخ=2021-08-20|بازبینی=2021-08-26|کد زبان=fa}}</ref>


== دلایل عقب افتادن واکسیناسیون در ایران ==
== دلایل عقب افتادن واکسیناسیون در ایران ==
=== با وجود گرفتن تمام پول قرارداد، روسیه(۶۰ میلیون دز) و هند(۲ میلیون دز) را تحویل نمی‌دهند ===
=== با وجود گرفتن تمام پول قرارداد، روسیه(۶۰ میلیون دز) و هند(۲ میلیون دز) را تحویل نمی‌دهند ===
«کیانوش جهانپور» گفت: (۲۸ تیر ۱۴۰۰) «علت اصلی تأخیر یا وقفه در روند واکسیناسیون در ایران خلف وعده طرف‌های فروشنده واکسن به ایران در کشورهای روسیه، چین، هند و تولیدکنندگان واکسن آسترازنکا بود. '''هند''' که بعد از تحویل حدود ۱۳۵ هزار دز واکسن کواکسین شرکت باهارات با حکم دادستان حیدرآباد تحویل واکسن به ایران را متوقف کرد و محموله‌های بعدی ارسال نشد. '''روس'''‌ها بر اساس قرارداد قرار بود ۶۲ میلیون واکسن اسپوتنیک به ایران تحویل دهد که عملاً حدود ۲ میلیون واکسن تحویل شد.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جهانپور: روسیه فقط ۲ میلیون از ۶۲ میلیون واکسن کرونا را به ایران داد {{!}} زیر بار قرارداد ترکمانچای نمی‌رویم|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/615393/جهانپور-روسیه-فقط-۲-میلیون-از-۶۲-میلیون-واکسن-کرونا-را-به-ایران|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2021-07-19|بازبینی=2021-07-19|کد زبان=fa}}</ref> (۱ تیر ۱۴۰۰) «ما ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دز سفارش قطعی از سازوکار کووکس داریم.»<ref name=":7">{{یادکرد وب|عنوان=روزنامه شهروند: خریداری ۱۶میلیون دوز واکسن کوواکس|نشانی=https://www.pishkhan.com/news/229547|وبگاه=www.pishkhan.com|بازبینی=2021-07-23}}</ref>«کووکس در تحویل واکسن به ایران خلف وعده کرد. ۳/۶ میلیون دوز وعده داد، ۲/۲ میلیون دوز تحویل داد»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جهانپور: کووکس در تحویل واکسن به ایران خلف وعده کرد {{!}} ۳/۶ میلیون دوز وعده داد، ۲/۲ میلیون دوز تحویل داد|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/619115/جهانپور-کووکس-در-تحویل-واکسن-به-ایران-خلف-وعده-کرد-۳-۶-میلیون|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2021-08-06|بازبینی=2021-08-25|کد زبان=fa}}</ref>
«کیانوش جهانپور» گفت: (۲۸ تیر ۱۴۰۰) «علت اصلی تأخیر یا وقفه در روند واکسیناسیون در ایران خلف وعده طرف‌های فروشنده واکسن به ایران در کشورهای روسیه، چین، هند و تولیدکنندگان واکسن آسترازنکا بود. '''هند''' که بعد از تحویل حدود ۱۳۵ هزار دز واکسن کواکسین شرکت باهارات با حکم دادستان حیدرآباد تحویل واکسن به ایران را متوقف کرد و محموله‌های بعدی ارسال نشد. '''روس'''ها بر اساس قرارداد قرار بود ۶۲ میلیون واکسن اسپوتنیک به ایران تحویل دهد که عملاً حدود ۲ میلیون واکسن تحویل شد.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جهانپور: روسیه فقط ۲ میلیون از ۶۲ میلیون واکسن کرونا را به ایران داد {{!}} زیر بار قرارداد ترکمانچای نمی‌رویم|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/615393/جهانپور-روسیه-فقط-۲-میلیون-از-۶۲-میلیون-واکسن-کرونا-را-به-ایران|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2021-07-19|بازبینی=2021-07-19|کد زبان=fa}}</ref> (۱ تیر ۱۴۰۰) «ما ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دز سفارش قطعی از سازوکار کووکس داریم.»<ref name=":7">{{یادکرد وب|عنوان=روزنامه شهروند: خریداری ۱۶میلیون دوز واکسن کوواکس|نشانی=https://www.pishkhan.com/news/229547|وبگاه=www.pishkhan.com|بازبینی=2021-07-23}}</ref>«کووکس در تحویل واکسن به ایران خلف وعده کرد. ۳/۶ میلیون دوز وعده داد، ۲/۲ میلیون دوز تحویل داد»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=جهانپور: کووکس در تحویل واکسن به ایران خلف وعده کرد {{!}} ۳/۶ میلیون دوز وعده داد، ۲/۲ میلیون دوز تحویل داد|نشانی=https://www.hamshahrionline.ir/news/619115/جهانپور-کووکس-در-تحویل-واکسن-به-ایران-خلف-وعده-کرد-۳-۶-میلیون|وبگاه=همشهری آنلاین|تاریخ=2021-08-06|بازبینی=2021-08-25|کد زبان=fa}}</ref>


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
خط ۲۴۹: خط ۲۴۹:
|-
|-
|چین
|چین
|طبق امار گمرک نامشخص (احتمالا سینوفارم)<ref name=":6">{{یادکرد وب|عنوان=واردات ۵ میلیون دز واکسن بی‌نام/ شرط چین برای فروش واکسن به ایران!|نشانی=https://tejaratnews.com/تزریق-واکسن-کرونا|وبگاه=تجارت‌نیوز|تاریخ=2021-07-14|بازبینی=2021-07-20|کد زبان=fa-IR}}</ref><ref name=":5">{{یادکرد وب|عنوان=جایگاه هلال ایران سیاسی نیست/ انتظار ما رفع تحریم‌هاست|نشانی=http://rcs.ir/news/جایگاه-هلال-ایران-سیاسی-نیست⁄-انتظار-ما-رفع-تحریم‌هاست/156694|وبگاه=rcs.ir|بازبینی=2021-07-15|کد زبان=fa|نام خانوادگی=niafam.com}}</ref>
|طبق امار گمرک نامشخص (احتمالاً سینوفارم)<ref name=":6">{{یادکرد وب|عنوان=واردات ۵ میلیون دز واکسن بی‌نام/ شرط چین برای فروش واکسن به ایران!|نشانی=https://tejaratnews.com/تزریق-واکسن-کرونا|وبگاه=تجارت‌نیوز|تاریخ=2021-07-14|بازبینی=2021-07-20|کد زبان=fa-IR}}</ref><ref name=":5">{{یادکرد وب|عنوان=جایگاه هلال ایران سیاسی نیست/ انتظار ما رفع تحریم‌هاست|نشانی=http://rcs.ir/news/جایگاه-هلال-ایران-سیاسی-نیست⁄-انتظار-ما-رفع-تحریم‌هاست/156694|وبگاه=rcs.ir|بازبینی=2021-07-15|کد زبان=fa|نام خانوادگی=niafam.com}}</ref>
|۱۷٬۹۱۰٬۰۰۰
|۱۷٬۹۱۰٬۰۰۰
|
|
خط ۲۶۹: خط ۲۶۹:


==== اجازه ندادن واردات واکسن به محمدجواد ظریف(۲۰ میلیون) و علی لاریجانی(۱۸ میلیون) توسط ستاد کرونا ====
==== اجازه ندادن واردات واکسن به محمدجواد ظریف(۲۰ میلیون) و علی لاریجانی(۱۸ میلیون) توسط ستاد کرونا ====
[[محمدجواد ظریف]] وزیر خارجه ایران گفت: کدام دستگاه پروفورمای (پیش فاکتور) ورود ۲۰ میلیون واکسن از اروپا را رد کرد؟ کدام دستگاه به مهمترین تأمین کننده خارجی واکسن کشور (هلال اهمر) هر روز حمله می‌کند؟<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کدام دستگاه بیش از ۲۴ میلیون واکسن وارد کشور کرد؟ {{!}} اقتصاد آنلاین|نشانی=https://www.eghtesadonline.com/بخش-عمومی-30/552888-کدام-دستگاه-بیش-از-میلیون-واکسن-وارد-کشور-کرد|وبگاه=www.eghtesadonline.com|بازبینی=2021-08-27|کد زبان=fa}}</ref>
[[محمدجواد ظریف]] [[وزیر خارجه]] ایران گفت: کدام دستگاه پروفورمای (پیش فاکتور) ورود ۲۰ میلیون واکسن از اروپا را رد کرد؟ کدام دستگاه به مهمترین تأمین کننده خارجی واکسن کشور (هلال اهمر) هر روز حمله می‌کند؟<ref>{{یادکرد وب|عنوان=کدام دستگاه بیش از ۲۴ میلیون واکسن وارد کشور کرد؟ {{!}} اقتصاد آنلاین|نشانی=https://www.eghtesadonline.com/بخش-عمومی-30/552888-کدام-دستگاه-بیش-از-میلیون-واکسن-وارد-کشور-کرد|وبگاه=www.eghtesadonline.com|بازبینی=2021-08-27|کد زبان=fa}}</ref>


علی لاریجانی گفت: «حدود مردادماه سال گذشته (۱۳۹۹) بود که دیدم وضعیت کرونا خراب است و با اینکه مسئولیتی نداشتم با طرف چینی مذاکره کردم که واکسن بفرستند». «قرار شد ۱۸ میلیون واکسن با قیمت ارزان بفرستند که مسئولان وزارت بهداشت تعلل کردند و این کار انجام نشد.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=لاریجانی: وزارت بهداشت پارسال اجازه ورود ۱۸میلیون واکسن را نداد {{!}} اقتصاد آنلاین|نشانی=https://www.eghtesadonline.com/بخش-عمومی-30/556868-لاریجانی-وزارت-بهداشت-پارسال-اجازه-ورود-میلیون-واکسن-را-نداد|وبگاه=www.eghtesadonline.com|بازبینی=2021-08-27|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=لاریجانی: وزارت بهداشت اجازه ورود واکسن را نداد|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400060503379/لاریجانی-وزارت-بهداشت-اجازه-ورود-واکسن-را-نداد|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-08-27|بازبینی=2021-08-27|کد زبان=fa}}</ref>
[[علی لاریجانی]] گفت: «حدود مردادماه سال گذشته (۱۳۹۹) بود که دیدم وضعیت کرونا خراب است و با اینکه مسئولیتی نداشتم با طرف چینی مذاکره کردم که واکسن بفرستند». «قرار شد ۱۸ میلیون واکسن با قیمت ارزان بفرستند که مسئولان وزارت بهداشت تعلل کردند و این کار انجام نشد.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=لاریجانی: وزارت بهداشت پارسال اجازه ورود ۱۸میلیون واکسن را نداد {{!}} اقتصاد آنلاین|نشانی=https://www.eghtesadonline.com/بخش-عمومی-30/556868-لاریجانی-وزارت-بهداشت-پارسال-اجازه-ورود-میلیون-واکسن-را-نداد|وبگاه=www.eghtesadonline.com|بازبینی=2021-08-27|کد زبان=fa}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=لاریجانی: وزارت بهداشت اجازه ورود واکسن را نداد|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400060503379/لاریجانی-وزارت-بهداشت-اجازه-ورود-واکسن-را-نداد|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-08-27|بازبینی=2021-08-27|کد زبان=fa}}</ref>


==== مجوز واردات واکسن هلال احمر کند صادر شد ====
==== مجوز واردات واکسن هلال احمر کند صادر شد ====
(۲۸ فروردین ۱۴۰۰) سخنگوی [[جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران]]، محمدحسن قوسیان گفت: «نزدیک به چهارماه است که جمعیت هلال احمر برای تهیه و تأمین واکسن کرونا در حال تلاش و پیگیری است و حتی رایزنی‌هایی را نیز با کشورهای چین، روسیه و هند برای تأمین واکسن داشت، اما با توجه به اینکه مجوز تأمین واکسن از سوی وزارت بهداشت صادر نشده بوده، امکان تهیه آن از سوی هلال احمر وجود نداشت و وزارت بهداشت مجوز تهیه واکسن از سوی هلال احمر را به تازگی و از تاریخ '''۱۴ فروردین ماه ۱۴۰۰''' صادر کرده‌است.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=از طریق هلال احمر انجام می‌شود: ورود محموله 10 میلیونی واکسن کرونا در خردادماه/تولید سالانه ٢میلیون صافی دیالیز|نشانی=http://rcs.ir/news/-از-طریق-هلال-احمر-انجام-می-شود:-ورود-محموله-10-میلیونی-واکسن-کرونا-در-خردادماه⁄تولید-سالانه-٢میلیون-صافی-دیالیز/152706|وبگاه=rcs.ir|بازبینی=2021-07-15|کد زبان=fa|نام خانوادگی=niafam.com}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=سخنگوی جمعیت هلال احمر: بیش از ۳ماه دنبال تهیه واکسن کرونا بودیم اما مجوز نداشتیم|نشانی=http://rcs.ir/اخبار-ستادی/سخنگوی-جمعیت-هلال-احمر:-بیش-از-۳ماه-دنبال-تهیه-واکسن-کرونا-بودیم-اما-مجوز-نداشتیم/150324|وبگاه=rcs.ir|بازبینی=2021-07-15|کد زبان=fa|نام خانوادگی=niafam.com}}</ref>
(۲۸ فروردین ۱۴۰۰) سخنگوی [[جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران]]، محمدحسن قوسیان گفت: «نزدیک به چهارماه است که [[جمعیت هلال احمر]] برای تهیه و تأمین واکسن کرونا در حال تلاش و پیگیری است و حتی رایزنی‌هایی را نیز با کشورهای چین، روسیه و هند برای تأمین واکسن داشت، اما با توجه به اینکه مجوز تأمین واکسن از سوی وزارت بهداشت صادر نشده بوده، امکان تهیه آن از سوی [[هلال احمر]] وجود نداشت و وزارت بهداشت مجوز تهیه واکسن از سوی هلال احمر را به تازگی و از تاریخ '''۱۴ فروردین ماه ۱۴۰۰''' صادر کرده‌است.»<ref>{{یادکرد وب|عنوان=از طریق هلال احمر انجام می‌شود: ورود محموله 10 میلیونی واکسن کرونا در خردادماه/تولید سالانه ٢میلیون صافی دیالیز|نشانی=http://rcs.ir/news/-از-طریق-هلال-احمر-انجام-می-شود:-ورود-محموله-10-میلیونی-واکسن-کرونا-در-خردادماه⁄تولید-سالانه-٢میلیون-صافی-دیالیز/152706|وبگاه=rcs.ir|بازبینی=2021-07-15|کد زبان=fa|نام خانوادگی=niafam.com}}</ref><ref>{{یادکرد وب|عنوان=سخنگوی جمعیت هلال احمر: بیش از ۳ماه دنبال تهیه واکسن کرونا بودیم اما مجوز نداشتیم|نشانی=http://rcs.ir/اخبار-ستادی/سخنگوی-جمعیت-هلال-احمر:-بیش-از-۳ماه-دنبال-تهیه-واکسن-کرونا-بودیم-اما-مجوز-نداشتیم/150324|وبگاه=rcs.ir|بازبینی=2021-07-15|کد زبان=fa|نام خانوادگی=niafam.com}}</ref>


==== روند کند صادر شدن مجوز واردات واکسن بخش خصوصی مانع واردات ۶ میلیون واکسن شد ====
==== روند کند صادر شدن مجوز واردات واکسن بخش خصوصی مانع واردات ۶ میلیون واکسن شد ====
ناصر ریاحی، از اعضای هیئت رئیسه اتاق بازرگانی تهران اعلام کرد که در صورت موافقت دولت، می‌توانند با بسیج کردن شرکت‌های خوشنام و معتبر بخش خصوصی از بازار جهانی برای تأمین واکسن اقدام کنند و در این مورد نگرانی از بابت انتقال ارز وجود ندارد. وزارت بهداشت (۲۸ اسفند ۱۳۹۹) طی نامه‌ای با موضوع فراخوان تأمین واکسن کووید۱۹، از شرکت‌های واردکننده دارو خواست در صورت امکان از منابع معتبر واکسن تأمین کنند.<ref name=":16">{{یادکرد وب|عنوان=مستندات اتاق بازرگانی دربارهٔ تعلل وزارت بهداشت برای واردات واکسن کرونا منتشر شد+ اسناد {{!}} خبرگزاری فارس|نشانی=https://www.farsnews.ir/news/14000523000815/مستندات-اتاق-بازرگانی-درباره-تعلل-وزارت-بهداشت-برای-واردات-واکسن|وبگاه=www.farsnews.ir|بازبینی=2021-08-25}}</ref>
ناصر ریاحی، از اعضای هیئت رئیسه [[اتاق بازرگانی]] تهران اعلام کرد که در صورت موافقت دولت، می‌توانند با بسیج کردن شرکت‌های خوشنام و معتبر [[بخش خصوصی]] از بازار جهانی برای تأمین واکسن اقدام کنند و در این مورد نگرانی از بابت انتقال ارز وجود ندارد. وزارت بهداشت (۲۸ اسفند ۱۳۹۹) طی نامه‌ای با موضوع فراخوان تأمین واکسن کووید۱۹، از شرکت‌های واردکننده دارو خواست در صورت امکان از منابع معتبر واکسن تأمین کنند.<ref name=":16">{{یادکرد وب|عنوان=مستندات اتاق بازرگانی دربارهٔ تعلل وزارت بهداشت برای واردات واکسن کرونا منتشر شد+ اسناد {{!}} خبرگزاری فارس|نشانی=https://www.farsnews.ir/news/14000523000815/مستندات-اتاق-بازرگانی-درباره-تعلل-وزارت-بهداشت-برای-واردات-واکسن|وبگاه=www.farsnews.ir|بازبینی=2021-08-25}}</ref>


(۱۴۰۰/۱/۳۱) نایب رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق بازرگانی تهران گفت: ما ۶ میلیون دوز واکسن را از طریق یک عمده فروش در یکی از کشورهای عربی رزرو کرده بودیم و سه بار توانستیم پروفرم‌ها را تمدید کنیم. اما روند عادی سازمان غذا و دارو طولانی است و برای اینطور موارد اضطراری که پروفرم‌ها برای فروش بیش از یک هفته اعتبار ندارد مناسب نبود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=۶ میلیون واکسن بخش خصوصی به کشورهای دیگر فروخته شد/ مذاکرات جدید را آغاز کردیم|نشانی=https://www.ilna.news/بخش-اقتصادی-4/1079087-میلیون-واکسن-بخش-خصوصی-به-کشورهای-دیگر-فروخته-شد-مذاکرات-جدید-را-آغاز-کردیم|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|بازبینی=2021-08-25|کد زبان=fa}}</ref>
(۱۴۰۰/۱/۳۱) نایب رئیس کمیسیون [[اقتصاد سلامت]] اتاق بازرگانی تهران گفت: ما ۶ میلیون دوز واکسن را از طریق یک عمده فروش در یکی از [[کشورهای عربی]] رزرو کرده بودیم و سه بار توانستیم پروفرم‌ها را تمدید کنیم. اما روند عادی سازمان غذا و دارو طولانی است و برای اینطور موارد اضطراری که پروفرم‌ها برای فروش بیش از یک هفته اعتبار ندارد مناسب نبود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=۶ میلیون واکسن بخش خصوصی به کشورهای دیگر فروخته شد/ مذاکرات جدید را آغاز کردیم|نشانی=https://www.ilna.news/بخش-اقتصادی-4/1079087-میلیون-واکسن-بخش-خصوصی-به-کشورهای-دیگر-فروخته-شد-مذاکرات-جدید-را-آغاز-کردیم|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|بازبینی=2021-08-25|کد زبان=fa}}</ref>


=== واکسن‌های کووایران برکت کم تولید می‌شود ===
=== واکسن‌های کووایران برکت کم تولید می‌شود ===
حجت نیکی ملکی، مسوول روابط عمومی ستاد اجرایی فرمان امام، (تولیدکننده واکسن کوو برکت) در توجیه علت محقق نشدن وعده‌های تولید چهار میلیون دز این واکسن گفته: یک میلیون و ۲۰۰هزار دز کوو برکت در هنگام ریختن آن‌ها در ویال‌های مخصوص، دچار مشکل شده و از بین رفته‌اند، این اتفاق به دلیل جدید بودن خط تولید کوو برکت است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=یک میلیون و 200 هزار دُز واکسن برکت از دست رفت! / پیام طبرسی: ما هنوز خودمان گیج هستیم که چه اتفاقی افتاده‌است!|نشانی=https://www.rokna.net/بخش-اجتماعی-95/703119-یک-میلیون-هزار-واکسن-برکت-از-دست-رفت-پیام-طبرسی-ما-هنوز-خودمان-گیج-هستیم-که-چه-اتفاقی-افتاده-است|وبگاه=رکنا|بازبینی=2021-07-20|کد زبان=fa}}</ref> همایون سامه‌یح نماینده مجلس یازدهم (در ۱۴۰۰/۰۴/۱۸) گفت: دستگاه و لوازم کووایران برکت برای تولید ۱۰ میلیون دز خریداری شده‌است چرا اینکه گفته بودند سه میلیون دز اما اکنون می‌گویند دو و نیم میلیون دز و اینکه آیا هست یا نیست را نیز نمی‌دانم.<ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=وعده وزارت بهداشت در انجام واکسیناسیون عملی نشده‌است/ میزان واردات واکسن اصلاً تامین‌کننده نیست|نشانی=https://www.ilna.news/بخش-سیاسی-3/1100787-وعده-وزارت-بهداشت-در-انجام-واکسیناسیون-عملی-نشده-است-میزان-واردات-واکسن-اصلا-تامین-کننده-نیست|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|بازبینی=2021-07-20|کد زبان=fa}}</ref>
حجت نیکی ملکی، مسوول [[روابط عمومی]] ستاد اجرایی فرمان امام، (تولیدکننده واکسن کوو برکت) در توجیه علت محقق نشدن وعده‌های تولید چهار میلیون دز این واکسن گفته: یک میلیون و ۲۰۰هزار دز کوو برکت در هنگام ریختن آن‌ها در ویال‌های مخصوص، دچار مشکل شده و از بین رفته‌اند، این اتفاق به دلیل جدید بودن [[خط تولید]] کوو برکت است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=یک میلیون و 200 هزار دُز واکسن برکت از دست رفت! / پیام طبرسی: ما هنوز خودمان گیج هستیم که چه اتفاقی افتاده‌است!|نشانی=https://www.rokna.net/بخش-اجتماعی-95/703119-یک-میلیون-هزار-واکسن-برکت-از-دست-رفت-پیام-طبرسی-ما-هنوز-خودمان-گیج-هستیم-که-چه-اتفاقی-افتاده-است|وبگاه=رکنا|بازبینی=2021-07-20|کد زبان=fa}}</ref> همایون سامه‌یح نماینده مجلس یازدهم (در ۱۴۰۰/۰۴/۱۸) گفت: دستگاه و لوازم کووایران برکت برای تولید ۱۰ میلیون دز خریداری شده‌است چرا اینکه گفته بودند سه میلیون دز اما اکنون می‌گویند دو و نیم میلیون دز و اینکه آیا هست یا نیست را نیز نمی‌دانم.<ref name=":3">{{یادکرد وب|عنوان=وعده وزارت بهداشت در انجام واکسیناسیون عملی نشده‌است/ میزان واردات واکسن اصلاً تامین‌کننده نیست|نشانی=https://www.ilna.news/بخش-سیاسی-3/1100787-وعده-وزارت-بهداشت-در-انجام-واکسیناسیون-عملی-نشده-است-میزان-واردات-واکسن-اصلاً-تامین-کننده-نیست|وبگاه=خبرگزاری ایلنا|بازبینی=2021-07-20|کد زبان=fa}}</ref>


اطلاعیه روابط عمومی شرکت دارویی شفافارمد: «در راستای شفاف‌سازی برای اذهان عمومی ملت شریف ایران اعلام می‌کنیم که هرگونه بروز مشکل و ایراد در خط تولید واکسن کوو ایران برکت کذب است.» «در تاریخ ۲۵ خردادماه، تولید در خط اول کارخانه سرعت گرفت و در کمتر از یک ماه نزدیک به ۳ میلیون دز واکسن تولید شده و درمراحل کنترل کیفی قرار گرفته و ازاین تعداد ۷۰۰ هزار دز تحویل وزارت بهداشت شده‌است.»<ref name=":12">{{یادکرد وب|عنوان=بروز مشکل در خط تولید واکسن کووایران برکت نادرست است|نشانی=https://www.irna.ir/news/84404800/بروز-مشکل-در-خط-تولید-واکسن-کووایران-برکت-نادرست-است|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2021-07-15|بازبینی=2021-07-25|کد زبان=fa|نام خانوادگی=759}}</ref>
اطلاعیه روابط عمومی شرکت دارویی شفافارمد: «در راستای شفاف‌سازی برای اذهان عمومی ملت شریف ایران اعلام می‌کنیم که هرگونه بروز مشکل و ایراد در خط تولید واکسن کوو ایران برکت کذب است.» «در تاریخ ۲۵ خردادماه، تولید در خط اول کارخانه سرعت گرفت و در کمتر از یک ماه نزدیک به ۳ میلیون دز واکسن تولید شده و درمراحل کنترل کیفی قرار گرفته و ازاین تعداد ۷۰۰ هزار دز تحویل وزارت بهداشت شده‌است.»<ref name=":12">{{یادکرد وب|عنوان=بروز مشکل در خط تولید واکسن کووایران برکت نادرست است|نشانی=https://www.irna.ir/news/84404800/بروز-مشکل-در-خط-تولید-واکسن-کووایران-برکت-نادرست-است|وبگاه=ایرنا|تاریخ=2021-07-15|بازبینی=2021-07-25|کد زبان=fa|نام خانوادگی=759}}</ref>
خط ۲۹۵: خط ۲۹۵:


==== پاستوکووک (سوبرانا۰۲) ====
==== پاستوکووک (سوبرانا۰۲) ====
(در ۲۲ تیر ۱۴۰۰) کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: خط تولید نیمه‌صنعتی واکسن پاستور هم آغاز به‌کار کرده و نخستین محموله‌های آن پس از پایان تست‌های فنی با ۱۴۴ هزار دز تحویل خواهد شد. احتمالا در آبان‌ماه تولید این واکسن بتواند در مقادیر قابل‌توجهی انجام شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سرنوشت پرابهام ۳ واکسن ایرانی - خارجی|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400042215498/سرنوشت-پرابهام-۳-واکسن-ایرانی-خارجی|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-07-12|بازبینی=2021-07-20|کد زبان=fa}}</ref>
(در ۲۲ تیر ۱۴۰۰) کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: خط تولید نیمه‌صنعتی واکسن پاستور هم آغاز به‌کار کرده و نخستین محموله‌های آن پس از پایان تست‌های فنی با ۱۴۴ هزار دز تحویل خواهد شد. احتمالاً در آبان‌ماه تولید این واکسن بتواند در مقادیر قابل‌توجهی انجام شود.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=سرنوشت پرابهام ۳ واکسن ایرانی - خارجی|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400042215498/سرنوشت-پرابهام-۳-واکسن-ایرانی-خارجی|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-07-12|بازبینی=2021-07-20|کد زبان=fa}}</ref>


(۱۴۰۰/۰۵/۰۳) مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، سید حیدر محمدی گفت: بر اساس قراردادی که با کشور کوبا بسته شده در مرحله اول این کشور حدود ۱۵۰ هزار دز واکسن به ما تحویل داد که در واقع بیش از ۴۰ هزار دز آن برای مطالعات بالینی مصرف شد و مابقی به همراه آنچه در هفته‌های آتی در خط تولید نیمه صنعتی به تولید برسد، تحویل وزارت بهداشت خواهد شد.
(۱۴۰۰/۰۵/۰۳) مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، [[سید حیدر]] محمدی گفت: بر اساس قراردادی که با کشور کوبا بسته شده در مرحله اول این کشور حدود ۱۵۰ هزار دز واکسن به ما تحویل داد که در واقع بیش از ۴۰ هزار دز آن برای مطالعات بالینی مصرف شد و مابقی به همراه آنچه در هفته‌های آتی در خط تولید نیمه صنعتی به تولید برسد، تحویل وزارت بهداشت خواهد شد.
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|+محمدحسین فلاح مهرآبادی، معاون تحقیقات و فناوری مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی (در ۱۴۰۰/۰۶/۰۳) گفت: هنوز کل واکسن‌های تولید داخلی به یک میلیون دز هم نرسیده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=هنوز کل واکسن‌های تولید داخلی به یک میلیون دز هم نرسیده‌است|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400051208485/هنوز-کل-واکسن-های-تولید-داخلی-به-یک-میلیون-دز-هم-نرسیده-است|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-08-03|بازبینی=2021-08-03|کد زبان=fa}}</ref>
|+محمدحسین فلاح مهرآبادی، معاون تحقیقات و فناوری مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی (در ۱۴۰۰/۰۶/۰۳) گفت: هنوز کل واکسن‌های تولید داخلی به یک میلیون دز هم نرسیده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=هنوز کل واکسن‌های تولید داخلی به یک میلیون دز هم نرسیده‌است|نشانی=https://www.isna.ir/news/1400051208485/هنوز-کل-واکسن-های-تولید-داخلی-به-یک-میلیون-دز-هم-نرسیده-است|وبگاه=ایسنا|تاریخ=2021-08-03|بازبینی=2021-08-03|کد زبان=fa}}</ref>
خط ۳۲۱: خط ۳۲۱:


== عملکرد آماری واکسن‌های تزریق شده در ایران ==
== عملکرد آماری واکسن‌های تزریق شده در ایران ==
=== مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت ===
=== مرکز مدیریت آمار و [[فناوری اطلاعات]] وزارت بهداشت ===
مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت نهاد رسمی تجمیع و تحلیل اطلاعات ابتلا و واکسیناسیون کرونا است. سرپرست این مرکز دکتر علی شریفی زارچی گزارش عملکرد اماری واکسیناسیون را به وزارت بهداشت داده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نمودارهایی که تأثیر واکسیناسیون را نشان می‌دهند/ چند نفر در ایران پس از واکسن فوت شده‌اند؟|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1546076/نمودارهایی-که-تاثیر-واکسیناسیون-را-نشان-می-دهند-چند-نفر-در-ایران|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2021-08-17|بازبینی=2021-08-28|کد زبان=fa}}</ref>
مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت نهاد رسمی تجمیع و تحلیل اطلاعات ابتلا و واکسیناسیون کرونا است. سرپرست این مرکز دکتر علی شریفی زارچی گزارش عملکرد اماری واکسیناسیون را به وزارت بهداشت داده‌است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=نمودارهایی که تأثیر واکسیناسیون را نشان می‌دهند/ چند نفر در ایران پس از واکسن فوت شده‌اند؟|نشانی=https://www.khabaronline.ir/news/1546076/نمودارهایی-که-تاثیر-واکسیناسیون-را-نشان-می-دهند-چند-نفر-در-ایران|وبگاه=خبرآنلاین|تاریخ=2021-08-17|بازبینی=2021-08-28|کد زبان=fa}}</ref>
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
خط ۳۶۳: خط ۳۶۳:


=== مرکز ویروس‌شناسی بیمارستان مسیح دانشوری ===
=== مرکز ویروس‌شناسی بیمارستان مسیح دانشوری ===
رئیس وقت مرکز ویروس‌شناسی بیمارستان مسیح دانشوری گفت: واکسن سینوفارمی که به افراد سالمند بالای ۶۰ سال تزریق شده اثربخشی لازم را نداشته و این موضوع براساس مطالعات جهانی اثبات شده که یکی از معایب واکسن سینوفارم است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اثربخشی کمتر واکسن سینوفارم ووهان، دلیل افزایش تلفات در ایران است؟|نشانی=https://www.salamatnews.com/news/316635/اثربخشی-کمتر-واکسن-سینوفارم-ووهان-دلیل-افزایش-تلفات-در-ایران-است-|وبگاه=سلامت نیوز|بازبینی=2021-08-28|کد زبان=fa|نام=سلامت|نام خانوادگی=نیوز}}</ref>
رئیس وقت مرکز ویروس‌شناسی [[بیمارستان مسیح دانشوری]] گفت: واکسن سینوفارمی که به افراد سالمند بالای ۶۰ سال تزریق شده اثربخشی لازم را نداشته و این موضوع براساس مطالعات جهانی اثبات شده که یکی از معایب واکسن سینوفارم است.<ref>{{یادکرد وب|عنوان=اثربخشی کمتر واکسن سینوفارم ووهان، دلیل افزایش تلفات در ایران است؟|نشانی=https://www.salamatnews.com/news/316635/اثربخشی-کمتر-واکسن-سینوفارم-ووهان-دلیل-افزایش-تلفات-در-ایران-است-|وبگاه=سلامت نیوز|بازبینی=2021-08-28|کد زبان=fa|نام=سلامت|نام خانوادگی=نیوز}}</ref>


=== منافع تزریق واکسن‌های موجود ===
=== منافع تزریق واکسن‌های موجود ===
خط ۵۷۴: خط ۵۷۴:
|۱۴۰۰/۴/۲۸
|۱۴۰۰/۴/۲۸
|یک میلیون و ۱۳۱ هزار و ۶۰۰
|یک میلیون و ۱۳۱ هزار و ۶۰۰
|هفتم<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ادامه واردات واکسن کرونا توسط هلال‌احمر/ هفتمین محموله تحویل وزارت بهداشت شد|نشانی=http://rcs.ir/اخبار-ستادی/ادامه‌-واردات-واکسن-کرونا-توسط-هلال‌احمر⁄-هفتمین-محموله-تحویل-وزارت-بهداشت-شد/157295|وبگاه=rcs.ir|بازبینی=2021-07-18|کد زبان=fa|نام خانوادگی=niafam.com}}</ref>
|هفتم<ref>{{یادکرد وب|عنوان=ادامه واردات واکسن کرونا توسط هلال‌احمر/ هفتمین محموله تحویل وزارت بهداشت شد|نشانی=http://rcs.ir/اخبار-ستادی/ادامه-واردات-واکسن-کرونا-توسط-هلال‌احمر⁄-هفتمین-محموله-تحویل-وزارت-بهداشت-شد/157295|وبگاه=rcs.ir|بازبینی=2021-07-18|کد زبان=fa|نام خانوادگی=niafam.com}}</ref>
|-
|-
|۱۴۰۰/۴/۳۱
|۱۴۰۰/۴/۳۱
خط ۶۲۱: خط ۶۲۱:
== منابع ==
== منابع ==
{{پانویس|۲}}
{{پانویس|۲}}

{{دنیاگیری ۲۰–۲۰۱۹ کروناویروس}}
{{دنیاگیری ۲۰–۲۰۱۹ کروناویروس}}


[[رده:برنامه‌های واکسیناسیون کووید-۱۹|ایران]]
[[رده:برنامه‌های واکسیناسیون کووید-۱۹|ایران]]
[[رده:دنیاگیری کووید–۱۹ در ایران]]
[[رده:دنیاگیری کووید–۱۹ در ایران]]
[[رده:ویکی‌سازی رباتیک]]

نسخهٔ ‏۱۸ سپتامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۵۰

شروع واکسیناسیون علیه کووید-۱۹ در ایران

واکسیناسیون برای بیماری کووید-۱۹ در ایران یک برنامه ایمنی‌سازی جمعی در مقابل کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ با کمک واکسن‌های تولید شده پس از دنیاگیری کووید-۱۹ است. این برنامه در ۲۱ بهمن ۱۳۹۹ با تأیید و واردات واکسن اسپوتنیک وی از روسیه و با تزریق به پسر وزیر بهداشت ایران آغاز گردید.[۱] تاکنون از طرف مسئولین ادعاهای گوناگونی در رابطه با ساخت، واردات، آمار تزریق، و برنامه توزیع واکسن مطرح شده و چشم‌انداز مبهمی از وضعیت واکسیناسیون کووید۱۹ در ایران وجود دارد.[۲][۳][۴]

پیشینه

اولین مورد ابتلا به کروناویروس در ایران به‌صورت رسمی در ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ تأیید شد.[۵][۶] پیش از این تاریخ، با انتشار سریع بیماری در نقاط مختلف جهان و گمانه‌زنی‌ها از احتمال ورود بیماری به ایران، در ایران نیز گفته‌هایی پیرامون آمادگی برای مقابله با این بیماری، و از جمله تحقیقات برای ساخت واکسن مطرح شد. در این زمان، تحقیقات پیرامون واکسن در تعدادی از کشورها از جمله چین، آلمان، و ایالات متحده آغاز شده بود، اما امکان، اثربخشی و زمان لازم برای ساخت این واکسن در ابهام قرار داشت.[۷][۸] در تاریخ ۱۵ بهمن ۹۸ سازمان پدافند غیرعامل کشور از «تلاش برای کشف پادتن و واکسن» کرونا توسط این سازمان با همکاری برخی موسسات دانش‌بنیان[۹][۱۰] خبر داد. در ۱۱ اسفند ۹۸، رئیس دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله شروع تحقیقات برای واکسن را اعلام و برای ساخت واکسن در کمتر از یک سال ابراز امیدواری کرد.[۱۱][۱۲]

این گفته‌ها از سوی مقامات مختلف در ایران مبنی بر ادامه تحقیقات به موازات بقیه کشورها برای امکان‌سنجی و ساخت واکسن تا پایان سال،[۱۳] حمایت از چند شرکت در این زمینه،[۱۴] و نیز احتمال انتقال فناوری در صورت موفقیت دیگر کشورها در ساخت واکسن[۱۵] ادامه داشت.[۱۶] در پایان مرداد ۱۳۹۸ اعلام شد که سه تا چهار مورد از پروژه‌های تحقیقاتی واکسن در ایران پیشرفت‌های داشته و به فاز مطالعات بالینی (حیوانی) رسیده‌اند.[۱۷]

خرید واکسن

با انتشار نتایج تحقیقات فاز نهایی واکسن توسط شرکت‌های فایزر و بیوان‌تک در ۱۹ آبان و در ادامه آن دیگر واکسن‌ها نظیر آکسفورد-آسترازنکا، اعلام گردید که واکسن‌های ایرانی نیز به آستانه ورود به مراحل تست انسانی رسیده‌اند.[۱۸][۱۹]

همزمان، اعلام شد که مذاکرات برای واردات واکسن نیز آغاز شده و ایران، با در نظرگرفتن شرایط ویژه توزیع هر واکسن، برای سه مدل مختلف واکسن از طریق کوواکس که دربردارندهٔ واکسن‌های فایزر و مدرنا نیز هست ثبت‌نام کرده‌است.[۲۰] در ۱۶ دی ۱۳۹۹ رئیس بانک مرکزی از واریز پیش‌پرداخت خرید ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دز واکسن به حساب کارگزار سازمان بهداشت جهانی خبر داد.[۲۱]

در همین زمان، بر اساس گفته‌های محمد مخبر، رئیس وقت ستاد اجرایی فرمان امام، هدف‌گذاری گروه برکت، خودکفایی ایران در زمینه تولید واکسن تا بهار سال ۱۴۰۰ و سپس صادرات آن بوده‌است.[۲۲] حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در یک برنامه رادیویی می‌گوید که پروژه خرید واکسن به خاطر وعده‌های تولیدکنندگان واکسن داخلی به تأخیر انداخته شد.[۲۳] رئیس جهاد دانشگاهی می‌گوید که به مسئولان ارشد کشور پیشنهاد دادند که با توجه به وعده‌های تولید واکسن داخلی، واکسن خارجی خریداری نشود.[۲۴] مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به ریاست علیرضا زاکانی، در گزارشی که هشتم بهمن ماه سال ۱۳۹۹ منتشر کرده‌است با توجه به احتمال تولید واکسن داخلی در بهار ۱۴۰۰، توصیه می‌کند که واکسیناسیون عمومی به تعویق بیفتد.[۲۵]

دستور سید علی خامنه‌ای

در ۱۹ دی ۱۳۹۹، سید علی خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامی، واردات «واکسن آمریکایی و انگلیسی» به ایران را ممنوع اعلام کرده و با اشاره به پرونده خون‌های آلوده، بیان داشت که نسبت به فرانسه هم «خوش‌بین» نیست وی گفت: آمریکایی‌ها اگر توانسته بودند واکسن تولید کنند این افتضاح کرونایی در کشورشان به‌وجود نمی‌آمد که در یک روز حدود ۴ هزار نفر تلفات داشته باشند. ضمن اینکه اساساً به آنها اعتمادی نیست و گاهی این واکسن‌ها برای آزمایش بر روی ملت‌ها است.[۲۶] مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی که هشتم بهمن ماه سال ۱۳۹۹ منتشر کرده‌است با تأکید بر پیشنهاد شرکت فایزر برای فروش «۱۲ میلیون دز واکسن از طریق کوواکس به ایران»، پیشنهاد فایزر به ایران را تلاش برای انجام «آزمون و خطا بر روی مردم ایران» خوانده‌است.[۲۵]

به دنبال ممنوعیت واردات واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی توسط سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران، ورود ۱۵۰ هزار دز واکسن فایزر از سوی جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران لغو شد.[۲۷]

واکسن فایزر

انتشار اطلاعات نادرست توسط رسانه‌های رسمی

پس از ممنوعیت واردات از طرف خامنه‌ای، شماری از رسانه‌های داخلی ایران از جمله خبرگزاری فارس به انتشار گسترده اطلاعات نادرست[۲۸] در رابطه با واکسن‌های ممنوع شده به خصوص فایزر پرداختند مانند «سکوت رسانه‌های غربی در قبال مرگ و میر ناشی از واکسن فایزر»[۲۹] یا «مرگ ۵۵ نفر در آمریکا بعد از دریافت واکسن‌های فایزر و مدرنا».[۳۰][۳۱][۳۲]

درخواست خرید از آلمان

(۱۱ شهریور ۱۴۰۰) وزیر امور خارجه امیرعبداللهیان از همتای آلمانی خود هایکو ماس خواست برای نهایی کردن مذاکرات انجام شده برای ارسال واکسن بیوان‌تک به ایران اقدام نماید. وزیر امور خارجه آلمان از آمادگی برلین برای انجام کلیه اقدامات به منظور ارسال واکسن بیوان‌تک به مقصد ایران خبر داد.[۳۳]

اسپوتنیک

در اواسط بهمن ۱۳۹۹، ایران اقدام به صدور مجوز اضطراری[۳۴][۳۵] و واردات واکسن اسپوتنیک ۵ از روسیه[۳۴] نمود. نتایج فاز سوم بالینی این واکسن چند روز بعد منتشر گردید.[۳۶] وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در ۹ بهمن ۱۳۹۹ برای واکسن اسپوتنیک ۵، که هنوز در انتظار انتشار نتایج تحقیقات بالینی بود، مجوز استفاده اضطراری صادر کرد.[۳۴][۳۷]

صدور مجوز پیش از انتشار نتایج تحقیقات فاز سوم منجر به انتقاداتی به واکسن روسی از طرف برخی از جمله مینو محرز، مدیر پروژه ساخت واکسن کرونا در ایران،[۳۸][۳۹] بهرام پارسایی، از نمایندگان دوره دهم مجلس شورای اسلامی،[۴۰] حسین‌علی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس یازدهم،[۴۱] سازمان نظام پزشکی ایران[۴۲] و ۹۸ عضو مجمع عمومی سازمان نظام پزشکی[۴۳] گردید. سعید نمکی، وزیر بهداشت ایران، هم از واردات اسپوتنیک ۵ دفاع کرده و انتقادها از این واکسن را «خیانت ملی» و «خباثت» خواند و اشاره کرد که استفاده از این واکسن در کشورهای روسیه، آرژانتین، مجارستان، صربستان، مکزیک، امارات متحده عربی، پاکستان، بلاروس، بولیوی، الجزایر و «چند کشور دیگر»، پیش از ایران شروع شده‌است.[۴۳][۴۴][۴۵]

واکسن آکسفورد-آسترازنکا

خرید واکسن آکسفورد-آسترازنکا (ای‌زددی۱۲۲۲) تحت عنوان واکسن سوئدی[۴۶] در ۱۷ بهمن ۱۳۹۹ اعلام گردید.[۴۷]

ساخت واکسن در ایران

نخستین واکسن ایرانی کووید-۱۹ که به مرحله کارآزمایی بالینی رسید[۴۸] توسط گروه دارویی برکت و شرکت شفا دارو با نام «کوو ایران برکت» توسعه یافت. بنا به اطلاعات منتشرشده توسط سازمان جهانی بهداشت، این واکسن با فناوری ویروس غیرفعال شده ساخته شده‌است.[۴۹] این واکسن تا ۱۰ بهمن ۱۳۹۹ به ۳۵ داوطلب از مجموع ۵۶ داوطلب تزریق شده‌است که به گفته حامد حسینی، مدیر مرکز کارآزمایی بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران، وضعیت عمومی تمام آنان «مطلوب» بوده و «عارضه خارج از انتظار» در آنان مشاهده نشده‌است.[۵۰] بنا به گفته حسن جلیلی، مسئول گروه تحقیقاتی تولید واکسن در ستاد اجرایی فرمان امام، کوو ایران برکت در ایجاد ایمنی در برابر VOC-202012/01، نمونه جهش‌یافته‌ای از کووید-۱۹ که نخستین بار در بریتانیا مشاهده شد، موفق بوده‌است.[۵۱]

علاوه بر کوو ایران برکت، مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی هم به تلاش برای توسعه واکسنی بر پایه «پروتئین نوترکیب» پرداخته‌است. در ۲۹ دی ۱۳۹۹، گزارش شد که این واکسن مجوز کارآزمایی بالینی را دریافت کرده‌است.[۵۲]

علاوه بر تلاش برای توسعه و آزمایش واکسن «کووایران برکت» و واکسن مؤسسه رازی، همکاری با کوبا در خصوص انجام تحقیقات بالینی و تولید واکسن سوبرانا ۰۲ تحت عنوان پیشرفته‌ترین واکسن از بین چهار واکسن ساخت کوبا، پیگیری شده‌است.[۵۳][۵۴]

واکسن‌های در حال ساخت در ایران
نام واکسن سازنده نوع واکسن پایان فاز پیش-بالینی پایان فاز ۱ بالینی پایان فاز ۲ بالینی پایان فاز ۳ بالینی مجوز مصرف اضطراری
کووایران برکت گروه دارویی برکت ویروس غیرفعال (inactivated coronaviruses) آری آری[۵۵] آری آغاز: ۵ اردیبهشت ۱۴۰۰[۵۶] آری[۵۷]
پاستوکووک موسسه فینلای در کوبا با همکاری انستیتو پاستور Protein-Based آری آری آری نه آری[۵۸]
رازی کووپارس مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی پروتئین نوترکیب (recombinant protein) آری[۵۹] آری[۶۰] آری[۶۱] نه نه
اسپایکوژن شرکت استرالیایی Vaxine و شرکت ایرانی سیناژن پروتئین نوترکیب (recombinant protein) آری[۶۲] آری[۶۲] آری[۶۳] نه نه
فخرا وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ویروس غیرفعال (inactivated coronaviruses)[۶۴] آری[۶۵] آری[۶۶] آری[۶۷] نه نه
نورا دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله ویروس غیرفعال (inactivated coronaviruses) آری[۶۸] نه نه نه نه
mrna درمان گستر رناپ ژنتیکی (mRNA)[۶۹] نه نه نه نه نه
اسوید گروه دارویی اسوه ویروس غیرفعال (inactivated coronaviruses) نه نه نه نه نه
امار مجموعی واکسن کووایران برکت
تاریخ تولیدات تحویلات به وزارت بهداشت منبع
۱۲ تیر ۱۴۰۰ ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار دوز ۴۰۰ هزار دوز [۷۰]
۵ مرداد ۱۴۰۰ ۵ میلیون دوز ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار دوز [۷۱]
۲۶ مرداد ۱۴۰۰ ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار دوز ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار دوز [۷۲]
۱۴۰۰/۰۶/۰۸ ۸ میلیون دوز ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار دوز [۷۳]

مراحل و برنامه واکسیناسیون

واکسیناسیون در ایران به صورت اولویت‌بندی شده و در چند مرحله اجرا خواهد شد. این برنامه در ایران حداقل یک‌سال از زمان شروع طول خواهد کشید. فاز عمومی که در آن واکسن در دسترس همه افراد قرار خواهد گرفت قرار است از زمستان ۱۴۰۰ شروع شود.[۷۴] انتظار می‌رود تا اسفند ۱۴۰۰ حدود ۶۰ درصد جمعیت ایران واکسینه شده‌باشند.[۷۵]

تا انتهای وزارت سعید نمکی ۱۷ میلیون و ۵۷۳ هزار و ۷۸۵ نفر دُز اول واکسن کرونا و ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار و ۸۳۴ نفر نیز دُز دوم را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به ۲۴ میلیون و ۴۷۴ هزار و ۶۱۹ دُز رسید.[۷۶] ۲۰ تا ۳۰ درصد سالمندان و تعداد زیادی از جوانان واجد شرایط واکسیناسیون برای تزریق مراجعه نکرده‌اند.[۷۷]

آمار کلی واکسن تزریق شده از ابتدای برنامه ملی واکسیناسیون علیه کووید-۱۹
تاریخ حداقل ۱ دز ٪ حداقل ۱ دز کاملاً واکسینه‌شده ٪ کاملاً واکسینه‌شده مجموع واکسن تزریق شده منبع
۲۷ شهریور ۱۴۰۰ ۲۸٬۳۸۲٬۹۹۵ ۳۳٫۵٪ ۱۳٬۶۲۰٬۸۶۸ ۱۶٫۱٪ ۴۲٬۰۰۳٬۸۶۳ [۷۸]
آمار تفکیکی واکسن تزریق شده از ابتدای برنامه ملی واکسیناسیون علیه کووید-۱۹
تاریخ اسپوتنیک سینوفارم بهارات آسترازنکا برکت مجموع منبع
دز اول دز دوم مجموع ٪ تزریق دز اول دز دوم مجموع ٪ تزریق دز اول دز دوم مجموع ٪ تزریق دز اول دز دوم مجموع ٪ تزریق دز اول دز دوم مجموع ٪ تزریق دز اول دز دوم مجموع
۲۳ شهریور ۱۴۰۰ ۴۵۵٬۵۹۹ ۳۶۷٬۷۱۳ ۸۲۳٬۳۱۲ ۱٫۸٪ ۱۸٬۰۷۱٬۶۰۲ ۹٬۵۵۶٬۱۳۷ ۲۷٬۶۲۷٬۷۳۹ ۷۲٪ ۵۹٬۳۸۹ ۵۴٬۲۱۸ ۱۱۳٬۶۰۷ ۰٫۲٪ ۳٬۸۷۹٬۱۲۳ ۱٬۵۴۰٬۹۰۰ ۵٬۴۲۰٬۰۲۳ ۱۵٫۵٪ ۲٬۶۲۸٬۰۷۱ ۱٬۲۵۳٬۷۹۹ ۳٬۸۸۱٬۸۷۰ ۱۰٫۵٪ ۲۵٬۰۹۳٬۷۸۴ ۱۲٬۷۷۲٬۷۶۷ ۳۷٬۸۶۶٬۵۵۱ [۷۹]

تا ظهر ۲۷ شهریور ۱۴۰۰، ۱۳ میلیون و ۶۲۰ هزار و ۸۶۸ نفر دُز دوم واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند. با توجه به این که مرکز آمار ایران، جمعیت کشور را ۸۴ میلیون و ۷۹۶ هزار و ۷۰۳ نفر اعلام کرد، در واقع ۱۶٫۱ درصد جمعیت ایران فعلاً در برابر بیماری کووید-۱۹ به‌طور کامل واکسینه شده‌اند.

آمار جهانی واکسیناسیون کرونا نشان می‌دهد که تا کنون به بیش از ۳۱٫۵ درصد جمعیت جهان دو دُز واکسن بیماری کووید-۱۹ تزریق شده‌است. همچنین ۷۳ کشورهای جهان تا کنون افزون بر ۲۴ درصد جمعیت خود را به‌طور کامل واکسینه کرده‌اند.[۸۰]

دلایل عقب افتادن واکسیناسیون در ایران

با وجود گرفتن تمام پول قرارداد، روسیه(۶۰ میلیون دز) و هند(۲ میلیون دز) را تحویل نمی‌دهند

«کیانوش جهانپور» گفت: (۲۸ تیر ۱۴۰۰) «علت اصلی تأخیر یا وقفه در روند واکسیناسیون در ایران خلف وعده طرف‌های فروشنده واکسن به ایران در کشورهای روسیه، چین، هند و تولیدکنندگان واکسن آسترازنکا بود. هند که بعد از تحویل حدود ۱۳۵ هزار دز واکسن کواکسین شرکت باهارات با حکم دادستان حیدرآباد تحویل واکسن به ایران را متوقف کرد و محموله‌های بعدی ارسال نشد. روسها بر اساس قرارداد قرار بود ۶۲ میلیون واکسن اسپوتنیک به ایران تحویل دهد که عملاً حدود ۲ میلیون واکسن تحویل شد.»[۸۱] (۱ تیر ۱۴۰۰) «ما ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دز سفارش قطعی از سازوکار کووکس داریم.»[۸۲]«کووکس در تحویل واکسن به ایران خلف وعده کرد. ۳/۶ میلیون دوز وعده داد، ۲/۲ میلیون دوز تحویل داد»[۸۳]

قراردادهای خرید واکسن ایران از هند، چین و کوواکس
کشور فروشنده نوع واکسن تعداد وارد شده مطابق امار گمرک تا ۲۷ مرداد ۱۴۰۰[۸۴] تعداد خریداری شده شرایط تحویل در قرارداد وضعیت قرارداد طبق مصاحبه‌ها
هند (شرکت باهارات) کواکسین ۱۲۵ هزار دز واکسن ۲ میلیون دز شرکت باهارات با حکم دادستان حیدرآباد تحویل واکسن به ایران را متوقف کرد. تا زمانی که واکسیناسیون هند به اتمام نرسد، شرکت سازنده اجازه ندارد، واکسن به کشورهای دیگر تحویل دهد.[۸۵]
روسیه اسپوتنیک وی ۱٬۰۲۰٬۰۰۰ دز ۶۲ میلیون دز از خرداد تا آذر ماه باید ۶۰ میلیون دز به طریقی که در قرارداد مشخص شده به ایران ارسال شود[۸۶] (تا انتهای بهار) ۹۲۰هزار دز

(تا انتهای تیر) یک میلیون دز

(۳ مرداد ۱۴۰۰) ارسال واکسن به خارج (ایران) متوقف شد. (به دلیل اولویت داشتن واکسیناسیون در این کشور و کمبود تولید واکسن در حال حاضر هیچ گونه ارسال واکسنی به خارج انجام نمی‌شود)[۸۷]

ایتالیا کوواکس (آسترازنکا) ۱٬۴۵۲٬۰۰۰ ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دز واکسن تا انتهای بهار سه‌میلیون و ۲۰۰ هزار دز

تا پایان سال ۲۰۲۱ تمام ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دز باید تحویل شود.[۸۲]

کره جنوبی ۷۰۰٬۸۰۰
هلند ۱٬۴۹۵٬۰۰۰
ژاپن ۲٬۹۹۱٬۸۱۰ اهدایی
چین طبق امار گمرک نامشخص (احتمالاً سینوفارم)[۸۸][۸۹] ۱۷٬۹۱۰٬۰۰۰ ۱۰میلیون دز واکسن در بهار-۱۰میلیون دز در تابستان از طریق هلال احمر
مجموع ۲۴٬۴۳۴٬۶۱۰

شرکت‌های تولیدکننده داخلی اجازه واردات واکسن کرونا را نمی‌دادند

حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت گفت: «پروژه خرید واکسن به خاطر واکسن‌های داخلی به تأخیر انداخته شد. (مدیران تولید واکسن برکت) فکر می‌کردند می‌توانند چند میلیون واکسن تولید کنند و به بازار بریزند. سهل انگاری شد» «سو مدیریت ستاد ملی کرونا باعث اشکالاتی شد و بیشتر هم تقصیر رئیس ستاد بود که توصیه‌ها را گوش نمی‌کرد»[۹۰]

همایون سامه‌یح نجف آبادی عضو کمیسیون بهداشت در پاسخ به این سؤال که چرا روند واردات واکسن بسیار کند انجام شد، خاطر نشان کرد: «به دلیل منع شرکت‌های تولیدکننده داخلی بود که اجازه واردات واکسن کرونا را نمی‌دادند.» «به طبع هم دولت هم مقام معظم رهبری تمایل داشتند که از تولیدات واکسن کرونای داخلی استفاده شود. از طرفی دیگر مشکلات ارزی و انتقال آن و تحریم‌ها باعث مشکلاتی در واردات واکسن به داخل ایران شد.»[۹۱]

اجازه ندادن واردات واکسن به محمدجواد ظریف(۲۰ میلیون) و علی لاریجانی(۱۸ میلیون) توسط ستاد کرونا

محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران گفت: کدام دستگاه پروفورمای (پیش فاکتور) ورود ۲۰ میلیون واکسن از اروپا را رد کرد؟ کدام دستگاه به مهمترین تأمین کننده خارجی واکسن کشور (هلال اهمر) هر روز حمله می‌کند؟[۹۲]

علی لاریجانی گفت: «حدود مردادماه سال گذشته (۱۳۹۹) بود که دیدم وضعیت کرونا خراب است و با اینکه مسئولیتی نداشتم با طرف چینی مذاکره کردم که واکسن بفرستند». «قرار شد ۱۸ میلیون واکسن با قیمت ارزان بفرستند که مسئولان وزارت بهداشت تعلل کردند و این کار انجام نشد.»[۹۳][۹۴]

مجوز واردات واکسن هلال احمر کند صادر شد

(۲۸ فروردین ۱۴۰۰) سخنگوی جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، محمدحسن قوسیان گفت: «نزدیک به چهارماه است که جمعیت هلال احمر برای تهیه و تأمین واکسن کرونا در حال تلاش و پیگیری است و حتی رایزنی‌هایی را نیز با کشورهای چین، روسیه و هند برای تأمین واکسن داشت، اما با توجه به اینکه مجوز تأمین واکسن از سوی وزارت بهداشت صادر نشده بوده، امکان تهیه آن از سوی هلال احمر وجود نداشت و وزارت بهداشت مجوز تهیه واکسن از سوی هلال احمر را به تازگی و از تاریخ ۱۴ فروردین ماه ۱۴۰۰ صادر کرده‌است.»[۹۵][۹۶]

روند کند صادر شدن مجوز واردات واکسن بخش خصوصی مانع واردات ۶ میلیون واکسن شد

ناصر ریاحی، از اعضای هیئت رئیسه اتاق بازرگانی تهران اعلام کرد که در صورت موافقت دولت، می‌توانند با بسیج کردن شرکت‌های خوشنام و معتبر بخش خصوصی از بازار جهانی برای تأمین واکسن اقدام کنند و در این مورد نگرانی از بابت انتقال ارز وجود ندارد. وزارت بهداشت (۲۸ اسفند ۱۳۹۹) طی نامه‌ای با موضوع فراخوان تأمین واکسن کووید۱۹، از شرکت‌های واردکننده دارو خواست در صورت امکان از منابع معتبر واکسن تأمین کنند.[۹۷]

(۱۴۰۰/۱/۳۱) نایب رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق بازرگانی تهران گفت: ما ۶ میلیون دوز واکسن را از طریق یک عمده فروش در یکی از کشورهای عربی رزرو کرده بودیم و سه بار توانستیم پروفرم‌ها را تمدید کنیم. اما روند عادی سازمان غذا و دارو طولانی است و برای اینطور موارد اضطراری که پروفرم‌ها برای فروش بیش از یک هفته اعتبار ندارد مناسب نبود.[۹۸]

واکسن‌های کووایران برکت کم تولید می‌شود

حجت نیکی ملکی، مسوول روابط عمومی ستاد اجرایی فرمان امام، (تولیدکننده واکسن کوو برکت) در توجیه علت محقق نشدن وعده‌های تولید چهار میلیون دز این واکسن گفته: یک میلیون و ۲۰۰هزار دز کوو برکت در هنگام ریختن آن‌ها در ویال‌های مخصوص، دچار مشکل شده و از بین رفته‌اند، این اتفاق به دلیل جدید بودن خط تولید کوو برکت است.[۹۹] همایون سامه‌یح نماینده مجلس یازدهم (در ۱۴۰۰/۰۴/۱۸) گفت: دستگاه و لوازم کووایران برکت برای تولید ۱۰ میلیون دز خریداری شده‌است چرا اینکه گفته بودند سه میلیون دز اما اکنون می‌گویند دو و نیم میلیون دز و اینکه آیا هست یا نیست را نیز نمی‌دانم.[۱۰۰]

اطلاعیه روابط عمومی شرکت دارویی شفافارمد: «در راستای شفاف‌سازی برای اذهان عمومی ملت شریف ایران اعلام می‌کنیم که هرگونه بروز مشکل و ایراد در خط تولید واکسن کوو ایران برکت کذب است.» «در تاریخ ۲۵ خردادماه، تولید در خط اول کارخانه سرعت گرفت و در کمتر از یک ماه نزدیک به ۳ میلیون دز واکسن تولید شده و درمراحل کنترل کیفی قرار گرفته و ازاین تعداد ۷۰۰ هزار دز تحویل وزارت بهداشت شده‌است.»[۱۰۱]

واکسن‌های تولید مشترک، به ایران واکسنی ندادند

خط تولید اسپوتنیک وی

(۲۸ تیر ۱۴۰۰) علیرضا رئیسی سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا گفت: اسپوتنیک خط تولیدی به ایران داده که به درد ما نمی‌خورد. اگرچه واکسن‌های اسپوتنیک تولید مشترک در ایران تولید می‌شوند و ایران در اولویت دریافت این واکسن هاست اما قطعی و حتمی این واکسن‌ها برای ایران نیست و ما روی آن حساب نکرده‌ایم.[۱۰۲]

(۴ فروردین ۱۴۰۰) سخنگوی وزارت بهداشت «کیانوش جهانپور» گفت: با توجه به عرضه ناکافی رزین و ژل، تولید مشترک واکسن اسپوتنیک وی در ایران و سایر مراکز خارج از فدراسیون روسیه نیز با تأخیر روبرو خواهد بود.[۱۰۳] رئیس سندیکای داروهای انسانی علت توقف تولید واکسن مشترک با روسیه را عرضه ناکافی ژل بیان کرد.[۱۰۴]

در نهایت مشخص گردید قرار داد ناقص و واقعیت این است که روس‌ها با شیطنت با شرکت اکتوور قرارداد بسته‌اند تا واکسن اسپوتنیک تولیدی در ایران به روسیه تحویل شود نه ایران، در حقیقت روسیه برای تولید واکسن برون‌سپاری کرده‌است و واکسن‌ها به ایرانی‌ها داده نخواهد شد![۱۰۵]

پاستوکووک (سوبرانا۰۲)

(در ۲۲ تیر ۱۴۰۰) کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو گفت: خط تولید نیمه‌صنعتی واکسن پاستور هم آغاز به‌کار کرده و نخستین محموله‌های آن پس از پایان تست‌های فنی با ۱۴۴ هزار دز تحویل خواهد شد. احتمالاً در آبان‌ماه تولید این واکسن بتواند در مقادیر قابل‌توجهی انجام شود.[۱۰۶]

(۱۴۰۰/۰۵/۰۳) مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، سید حیدر محمدی گفت: بر اساس قراردادی که با کشور کوبا بسته شده در مرحله اول این کشور حدود ۱۵۰ هزار دز واکسن به ما تحویل داد که در واقع بیش از ۴۰ هزار دز آن برای مطالعات بالینی مصرف شد و مابقی به همراه آنچه در هفته‌های آتی در خط تولید نیمه صنعتی به تولید برسد، تحویل وزارت بهداشت خواهد شد.

محمدحسین فلاح مهرآبادی، معاون تحقیقات و فناوری مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی (در ۱۴۰۰/۰۶/۰۳) گفت: هنوز کل واکسن‌های تولید داخلی به یک میلیون دز هم نرسیده‌است.[۱۰۷]
نوع واکسن داخلی تا روز تعداد دز تولید شده تحویل وزارت بهداشت تعداد تزریق شده تا تاریخ
کووایران برکت ۱۴۰۰/۶/۳ ۷٫۲۰۰٫۰۰۰ مدیرعامل گروه دارویی برکت از تحویل ۳ میلیون واکسن کووبرکت به وزارت بهداشت خبر داد برکت نوبت اول: ۱٫۸۲۶٫۶۱۹

برکت نوبت دوم: ۳۶۶٫۱۸۵

پاستوکووک (سوبرانا۰۲) ۱۴۰۰/۵/۳ ۴۰ هزار دز به منظور مطالعات بالینی[۱۰۸]

عملکرد آماری واکسن‌های تزریق شده در ایران

مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت

مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت نهاد رسمی تجمیع و تحلیل اطلاعات ابتلا و واکسیناسیون کرونا است. سرپرست این مرکز دکتر علی شریفی زارچی گزارش عملکرد اماری واکسیناسیون را به وزارت بهداشت داده‌است.[۱۰۹]

امار بستری و مرگ بعد از تزریق دز اول
تعداد دریافت کنندگان تعداد بستری شدگان تعداد بستری عادی تعداد بستری موقت (دو تا سه ساعت) تعداد مرگ بعد بستری شدن
در گزارش نیامده است ۹۱۲۱۰ ۷۵۸۸۶ ۱۵۳۲۴ ۸۵۵۲
امار بستری و مرگ بعد از تزریق هر دو دز (و دو هفته بعد از تزریق هر دو دز)
تعداد دریافت کنندگان تعداد بستری موقت تعداد بستری عادی بعد هر دو دز تعداد مرگ بعد از بستری شدن تعداد بستری شدگان حداقل بعد دو هفته از واکسیناسیون کامل تعداد مرگ حداقل بعد دو هفته از واکسیناسیون کامل و بستری شدن
۲ میلیون و ۷۴۹ هزار و ۳۵۶ ۳۰۵۶ ۲۰۳۲۴ ۲۴۹۰ ۱۶ هزار و ۷۸۴ ۲۰۷۲
مجموع بستری شدگان ۲۳۳۸۰

بر طبق مطالعات بین‌المللی ادعا می‌شود احتمال تشدید بیماری و مرگ افراد دو هفته پس از دریافت نوبت دوم واکسن (Breakthrough Deaths) بسیار ناچیز است. با در نظر گرفتن احتمال خطای منفی کاذب تست کرونا و وجود افرادی که به هر علت خارج از بیمارستان فوت کرده‌اند، آمار افرادی که دو هفته پس از دریافت نوبت دوم واکسن مبتلا شده و سپس با تشدید علائم فوت شده‌اند حتماً بیش از این خواهد بود.

هشدار در مورد اثربخشی واکسن

«نرخ فوت افرادی که بیش از دو هفته از نوبت دوم واکسن آنها گذشته‌است ۷۵۳ نفر در هر یک میلیون نفر بوده‌است. شاخص Breakthrough Deaths اعلام شده در برخی کشورها کمتر از ۱۰ نفر در هر یک میلیون نفر جمعیت است.» «اطلاع‌رسانی مناسب به عموم مردم از جدی بودن احتمال بستری و فوت پس از دریافت واکسن می‌تواند از کاهش سطح مراقبت‌های بهداشتی پس از دریافت واکسن جلوگیری کند.»

مرکز ویروس‌شناسی بیمارستان مسیح دانشوری

رئیس وقت مرکز ویروس‌شناسی بیمارستان مسیح دانشوری گفت: واکسن سینوفارمی که به افراد سالمند بالای ۶۰ سال تزریق شده اثربخشی لازم را نداشته و این موضوع براساس مطالعات جهانی اثبات شده که یکی از معایب واکسن سینوفارم است.[۱۱۰]

منافع تزریق واکسن‌های موجود

طبق شعار سازمان جهانی بهداشت باید در اسرع وقت واکسن در دسترس، تزریق شود و نباید به بهانه تهیه واکسن مؤثرتر یا واکسن هراسی و ترس از عوارض واکسن، واکسیناسیون علیه بیماری را به تعویق انداخت.[۱۱۱]

اطلاعات واکسن‌های وارد شده

واکسن‌های وارد شده
دز واکسن تاریخ تحویل به وزارت بهداشت نوع واکسن تهیه‌کننده نحوه تهیه
۲۵۰ هزار ۱۳۹۹/۱۲/۱۰ سینوفارم اهدایی چین اهدایی چین
۱۰۰ هزار سوبرانا۲ ازمایشگاه مؤسسه پاستور ازمایش فاز سوم بالینی
۴۱۰ هزار اسپوتنیک وی وزارت بهداشت قرارداد خرید ۶۲ میلیون دز از روسیه
۱۲۵هزار ۱۳۹۹/۱۲/۲۰ کوواکسین وزارت بهداشت قرارداد خرید ۲ میلیون دز از هند
۳۱۰ هزار اسپوتنیک وی وزارت بهداشت قرارداد خرید ۶۲ میلیون دز از روسیه
۷۰۰ هزار و ۸۰۰ ۱۴۰۰/۱/۱۶ آکسفورد آسترازنکا یونیسف کوواکس کره جنوبی
یک میلیون و ۴۵۲ هزار ۱۴۰۰/۲/۲۶ آکسفورد آسترازنکا یونیسف کواکس ایتالیا
۴۰۰ هزار ۱۴۰۰/۱/۱۴ سینوفارم هلال اهمر ایران محموله اول هلال اهمر چین
یک میلیون سینوفارم هلال اهمر ایران محموله دوم هلال اهمر چین
یک میلیون سینوفارم هلال اهمر ایران محموله سوم هلال اهمر چین
دو میلیون ۱۴۰۰/۳/۲۷ چینی هلال اهمر ایران محموله چهارم هلال اهمر
یک میلیون و ۵۰۰ هزار ۱۴۰۰/۴/۲۰ چینی هلال اهمر ایران محموله پنجم هلال اهمر
۰٫۵ میلیون آسترازنکا رایگان[۱۱۲] اهدای دولت ژاپن در قالب کوواکس[۱۱۳]
یک میلیون و ۱۴۲ هزار و ۸۰۰ ۱۴۰۰/۴/۲۴ چینی هلال اهمر ایران محموله ششم هلال اهمر
یک میلیون و ۱۳۱ هزار و ۶۰۰ ۱۴۰۰/۴/۲۸ چینی هلال اهمر ایران محموله هفتم هلال اهمر
یکصد میلیون و ۱۳۰ هزار و ۴۰۰ ۱۴۰۰/۴/۳۱ چینی هلال اهمر ایران محموله هشتم هلال اهمر
یک میلیون و ۸۷ هزار و ۵۷۰ ۱۴۰۰/۵/۱ آسترازنکا رایگان[۱۱۴] اهدای دولت ژاپن در قالب کوواکس[۱۱۳]
یک میلیون و ۹۵ هزار و ۲۰۰[۱۱۵] ۱۴۰۰/۵/۳ چینی هلال اهمر ایران محموله نهم هلال اهمر
۳۰۰ هزار ۱۴۰۰/۵/۷ آسترازنکا بخش خصوصی[۱۱۶] تولید روسیه
یک میلیون و ۱۲۰ هزار دز ۱۴۰۰/۵/۱۰ چینی هلال اهمر ایران محموله دهم هلال اهمر
یک میلیون و ۱۱۰ هزار دز ۱۴۰۰/۵/۱۴ چینی هلال اهمر ایران محموله یازدهم هلال اهمر
یک میلیون و صد و ده هزار دز ۱۴۰۰/۵/۱۷ چینی هلال اهمر ایران محموله دوازدهم هلال اهمر
یک میلیون و ۱۱۰ هزار دز ۱۴۰۰/۵/۲۱ چینی هلال اهمر ایران محموله سیزدهم هلال اهمر
یک میلیون و ۱۱۰ هزار دز ۱۴۰۰/۵/۲۴ چینی هلال اهمر ایران محموله چهاردهم هلال اهمر
یک میلیون و ۱۱۰ هزار دز ۱۴۰۰/۵/۲۸ چینی هلال اهمر ایران محموله پانزدهم هلال اهمر
یک میلیون و ۱۱۰ هزار دز ۱۴۰۰/۵/۳۱ چینی هلال اهمر ایران محموله شانزدهم هلال اهمر
یک میلیون و ۴۹۵ هزار ۱۴۰۰/۶/۱۱ آسترازنکا یونیسف کواکس هلند
واردات واکسن توسط هلال احمر
تاریخ تحویل به

وزارت بهداشت

تعداد واکسن محموله نوع واکسن
۱۴۰۰/۱/۱۴ ۴۰۰ هزار دز اول[۱۱۷] گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد در اکثر واکسن‌های تزریق شده، سینوفارم است.[۸۸]
یک میلیون دز دوم[۱۱۸]
یک میلیون دز سوم[۱۱۸]
۱۴۰۰/۳/۲۷ دو میلیون دز چهارم[۱۱۸]
۱۴۰۰/۴/۲۰ یک میلیون و ۵۰۰ هزار دز پنجم[۱۱۹]
۱۴۰۰/۴/۲۴ یک میلیون و ۱۴۲ هزار و ۸۰۰ دز ششم[۱۲۰]
۱۴۰۰/۴/۲۸ یک میلیون و ۱۳۱ هزار و ۶۰۰ هفتم[۱۲۱]
۱۴۰۰/۴/۳۱ میلیون و ۱۳۰ هزار و ۴۰۰ یکصد دز هشتم[۱۲۲]
۱۴۰۰/۵/۳ یک میلیون و ۹۵ هزار و ۲۰۰ دز نهم[۱۱۵]
۱۴۰۰/۵/۱۰ یک میلیون و ۱۲۰ هزار دز دهم[۱۲۳]
۱۴۰۰/۵/۱۴ یک میلیون و ۱۱۰ هزار دز یازدهم[۱۲۴]
۱۴۰۰/۵/۱۷ یک میلیون و صد و ده هزار دز دوازدهم[۱۲۵]
۱۴۰۰/۵/۲۱ یک میلیون و ۱۱۰ هزار دز سیزدهم[۱۲۶]
۱۴۰۰/۵/۲۴ یک میلیون و ۱۱۰ هزار دز چهاردهم[۱۲۷]
۱۴۰۰/۵/۲۸ یک میلیون و ۱۱۰ هزار دز پانزدهم[۱۲۸]
۱۴۰۰/۵/۳۱ یک میلیون و ۱۱۰ هزار دز شانزدهم[۱۲۹]

واردات واکسن توسط بخش خصوصی

  1. (۱۴۰۰/۱/۴) سازمان غذا و داروی ایران با انتشار فراخوانی، از شرکت‌های واردکننده دارو دعوت کرد که اگر «قادر» به تأمین واکسن کرونا از «منابع مورد تأیید این سازمان هستند»، مستندات خود را ارائه کنند.[۱۳۰]
  2. (۱۴۰۰/۳/۱۰) رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو، ناصر ریاحی گفت: سازمان غذا و دارو، نامه مجوز لازم برای واردات واکسن کرونا از سوی بخش خصوصی را صادر کرد.[۱۳۱] قیمت فروش واکسن بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار تومان است.[۱۳۲]
    مسئولان اتاق بازرگانی پیشنهاد کرده بودند که این واکسن‌ها در اختیار کارگران و فعالان خط تولید کشور قرار گیرد.[۱۳۱]
  3. (۱۴۰۰/۰۵/۰۷) کیانوش جهانپور گفت: اولین محموله واکسن وارداتی بخش خصوصی حوزه دارو شامل بیش از ۳۰۰ هزار دُز واکسن آسترازنکا تولیدی روسیه وارد کشور شد.[۱۱۶]

منابع

  1. ↑ «آغاز واکسیناسیون کرونا در ایران با تزریق به پسر وزیر بهداشت». ۲۱ بهمن ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  2. ↑ «چشم‌انداز مبهم دستیابی به واکسن کرونا در ایران». دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۱.
  3. ↑ «ابهام‌های برنامه واکسیناسیون کرونا در ایران». دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۱.
  4. ↑ «ابهام دربارهٔ نخستین محموله واکسن روسی؛ ۲۰ هزار یا ۵۰۰ هزار دوز؟». دریافت‌شده در ۱ مارس ۲۰۲۱.
  5. ↑ "مرگ دو نفر در اثر ویروس کرونا در قم". BBC News فارسی. 2020-02-19. Archived from the original on 1 March 2021. Retrieved 2020-02-20.
  6. ↑ Azarafza, Mehdi; Azarafza, Mohammad; Tanha, Jafar (2020-05-20). "COVID-19 Infection Forecasting based on Deep Learning in Iran". medRxiv (به انگلیسی): 2020.05.16.20104182. doi:10.1101/2020.05.16.20104182.
  7. ↑ «Why a coronavirus vaccine could take way longer than a year». national geographic. ۱۰ آوریل ۲۰۲۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  8. ↑ «The timetable for a coronavirus vaccine is 18 months. Experts say that's risky». آوریل ۱, ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  9. ↑ «آغاز تحقیقات برای تولید واکسن کرونا در ایران». ۱۵ بهمن ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  10. ↑ «تلاش سازمان پدافند غیرعامل کشور برای کشف پادتن کرونا/ امنیت زیستی در شرایط «سفید» است». ۱۵ بهمن ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  11. ↑ «تولید واکسن کرونا در بازه زمانی کمتر از یک سال». ۱۱ اسفند ۱۳۹۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  12. ↑ مرجان شریفزاده (۲۵ اسفند ۱۳۹۸). «نگاهی به تالش ایران و دیگر کشورهای جهان برای ساخت واکسن کرونا» (PDF). اداره پژوهش‌های سیاسی صدا و سیما. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱ مارس ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  13. ↑ «هدف‌گذاری ساخت واکسن ایرانی کرونا تا پایان امسال». ۹ تیر ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  14. ↑ «حمایت از ۱۰ شرکت تولیدکننده واکسن برای ساخت واکسن کرونا». ۴ خرداد ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ مه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  15. ↑ «آخرین وضعیت تولید واکسن ایرانی کرونا». ۲۷ مرداد ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  16. ↑ «ایران به تولید واکسن کرونا نزدیک است». ۱۰ تیر ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  17. ↑ «تولید واکسن کرونا در ایران به کجا رسید؟». ۳۱ مرداد ۱۳۹۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ دسامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  18. ↑ «آخرین خبرها از تولید واکسن کرونای ایرانی». ۳۰ آبان ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  19. ↑ «رقابت ایران و آمریکا در تولید واکسن کرونا؛ واکسن ایرانی هم در راه است». ۲۰ آبان ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  20. ↑ «سفارش خرید واکسن خارجی کرونا در کوواکس ثبت شده‌است». ۴ آذر ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  21. ↑ «خرید ۱۶میلیون و ۸۰۰هزار دوز واکسن کوواکس/ بانک مرکزی پول خرید واکسن کرونا را واریز کرد». ۱۶ دی ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  22. ↑ «ایران را در تولید واکسن کرونا خودکفا می‌کنیم». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۱-۰۲-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۲.
  23. ↑ «به خاطر واکسن داخلی در خرید واکسن تأخیر داشتیم». تجارت‌نیوز. ۲۰۲۱-۰۸-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۰.
  24. ↑ «برنامه منسجمی برای پیشرفت دانش بنیان نداریم/ به موقع برای تأمین واکسن کرونا اقدام نکردیم/ چرا عده‌ای توضیحاتی به مسئولان ارشد دادند تا واکسن خارجی نخرند؟!». خبرگزاری ایلنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۰۹.
  25. ↑ ۲۵٫۰ ۲۵٫۱ «توصیه مرکز پژوهش‌های مجلس برای «تأخیر» در خرید واکسن». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۱-۰۸-۱۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۰۹. کاراکتر C1 control character در |نشانی= در موقعیت 106 (کمک)
  26. ↑ «رهبر معظم انقلاب: ورود واکسن آمریکایی و انگلیسی به کشور ممنوع است». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۱-۰۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  27. ↑ «ورود 150 هزار دوز واکسن کرونا از آمریکا توسط هلال احمر منتفی شد- اخبار تهران - اخبار اجتماعی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  28. ↑ «Fact-check: No link between COVID-19 vaccines and those who die after receiving them». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  29. ↑ «سکوت رسانه‌های غربی در قبال مرگ و میر ناشی از واکسن فایزر». خبرگزاری فارس. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  30. ↑ «مرگ 55 نفر در آمریکا بعد از دریافت واکسن‌های فایزر و مدرنا». خبرگزاری فارس. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  31. ↑ «شمار مرگ در اثر واکسن فایزر در نروژ به 29 نفر رسید». خبرگزاری فارس. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  32. ↑ «مرگ 23 نفر در نروژ بر اثر تزریق واکسن آمریکایی فایزر». خبرگزاری فارس. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  33. ↑ Entekhab.ir، پایگاه خبری تحلیلی انتخاب | (۱۴۰۰/۰۶/۱۱–۱۹:۴۰). «درخواست امیرعبداللهیان از آلمان برای نهایی کردن ارسال واکسن فایزر به ایران». fa. دریافت‌شده در 2021-09-02. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  34. ↑ ۳۴٫۰ ۳۴٫۱ ۳۴٫۲ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «واکسن اسپوتنیک روسی در ایران مجوز گرفت | DW | 28.01.2021». DW.COM. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  35. ↑ «واکسن روسی کرونا برای استفاده در ایران تأیید شد». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۱-۰۱-۲۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  36. ↑ «Sputnik V COVID-19 vaccine candidate appears safe and effective». The Lancet. ۲ فوریه ۲۰۲۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  37. ↑ «واکسن روسی کرونا برای استفاده در ایران تأیید شد». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۱-۰۱-۲۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  38. ↑ «واکسن ایرانی کرونا تا 'تیر ماه آینده می‌رسد'». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۱۲-۰۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ دسامبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  39. ↑ «واکسن روسی تزریق نمی‌کنم». روزنامه جهان صنعت. ۲۰۲۱-۰۱-۲۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  40. ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «مناقشه بر سر واکسن روسی کرونا در آستانه ورود آن به ایران | DW | 30.01.2021». DW.COM. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  41. ↑ «رئیس کمیسیون بهداشت مجلس هم واکسن روسی نمی‌زند». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  42. ↑ «سازمان نظام پزشکی ایران: از نظر ما واکسن روسی کرونا تأییدشده نیست». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  43. ↑ ۴۳٫۰ ۴۳٫۱ «مجمع عمومی نظام پزشکی ایران واکسن روسی را 'خطر آفرین' خواند». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  44. ↑ «واکنش تند وزیر بهداشت به حواشی واکسن روسی | اقتصاد آنلاین». www.eghtesadonline.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  45. ↑ «ویدئو | حرف‌ها دربارهٔ واکسن روسی خیانت ملی است | این چه خباثتی است؟». همشهری آنلاین. ۲۰۲۱-۰۱-۳۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  46. ↑ 919 (۲۰۲۱-۰۱-۲۵). «ایران احتمالاً از سوئد واکسن آسترازنکا وارد می‌کند». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  47. ↑ «بریتانیا خرید واکسن کرونا توسط ایران را تأیید کرد؛ واکسن هندی در حال بررسی است». ۱۷ بهمن ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۸ فوریه ۲۰۲۱.
  48. ↑ 817 (۲۰۲۰-۱۲-۲۹). «کارآزمایی بالینی کُوو ایران برکت؛ نخستین واکسن ایرانی کرونا». ایرنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  49. ↑ «واکسن ایرانی کرونا چه شباهتی به واکسن‌های چینی و چه تفاوتی با واکسن‌های آمریکایی دارد؟». euronews. ۲۰۲۰-۱۲-۲۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  50. ↑ 776 (۲۰۲۱-۰۱-۲۹). «مرحله اول تست انسانی واکسن ایرانی کرونا از نیمه گذشت». ایرنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  51. ↑ «واکسن «کوو ایران» ویروس انگلیسی را خنثی می‌کند». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۲۱-۰۱-۳۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  52. ↑ 776 (۲۰۲۱-۰۱-۱۸). «نخستین واکسن نوترکیب ایرانی کرونا مجوز کارآزمایی بالینی گرفت». ایرنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  53. ↑ Marsh, Sarah (2021-01-09). "Cuba to collaborate with Iran on coronavirus vaccine" (به انگلیسی). Archived from the original on 5 February 2021. Retrieved 2021-01-31.
  54. ↑ Tehran، Sune Engel Rasmussen in London and Aresu Eqbali in (۲۰۲۱-۰۱-۱۲). «Iran, Cuba, Under U.S. Sanctions, Team Up for Covid-19 Vaccine Trials» (به انگلیسی). Wall Street Journal. شاپا 0099-9660. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۳۱.
  55. ↑ «آغاز فاز دوم تست انسانی واکسن "کوو ایران برکت" از فردا/ نتایج موفقیت‌آمیز فاز نخست تست انسانی». تسنیم. ۲۳ اسفند ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۱۳ مارس ۲۰۲۱.
  56. ↑ «فاز سوم طرح ملی واکسن ایرانی برکت در بوشهر آغاز شد». ایرنا. ۱۵ خرداد ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۱.
  57. ↑ «نمکی: مجوز مصرف واکسن ایرانی «کووبرکت» صادر شد». خبرگزاری فارس. ۱۴ ژوئن ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۱.
  58. ↑ واکسن پاستور ایران مجوز مصرف اضطراری گرفت خبرگزاری مهر
  59. ↑ «واکسن کرونا رازی هفته آینده وارد فاز کارآزمایی بالینی می‌شود». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۷ فوریه ۲۰۲۱.
  60. ↑ ایمنی واکسن رازی کووپارس در فاز اول تأیید شد/ مطالعه فاز دوم روی ۵۰۰ داوطلب/ قابلیت طراحی به صورت چندگانه وبگاه مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی
  61. ↑ «آخرین وضعیت تولید واکسن‌های ایرانی کرونا/ افراد زیر ۱۸ سال، این واکسن را تزریق کنند». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۰۷.
  62. ↑ ۶۲٫۰ ۶۲٫۱ واکسن ایرانی - استرالیایی کرونا در چه مرحله‌ای است؟ ایسنا
  63. ↑ ز واکسن ایرانی-استرالیایی کرونا چه خبر؟ ایسنا
  64. ↑ «واکسن "میلاد نور" مشابه "ایران برکت" است». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۷ فوریه ۲۰۲۱.
  65. ↑ «واکسن کرونای "میلاد نور" در آستانه اخذ مجوز تست انسانی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۷ فوریه ۲۰۲۱.
  66. ↑ آغاز تزریق واکسن "فخرا" به ۵۰۰ داوطلب در فاز دوم ایسنا
  67. ↑ «آخرین وضعیت تولید واکسن‌های ایرانی کرونا/ افراد زیر ۱۸ سال، این واکسن را تزریق کنند». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۰۷.
  68. ↑ واکسن ضد کرونای «نورا» رونمایی شد ایرنا
  69. ↑ «اتمام فاز حیوانی واکسن دانش‌بنیان ایرانی کرونا در اسفند ماه». دریافت‌شده در ۲۷ فوریه ۲۰۲۱.
  70. ↑ "ببینید | تحویل 50 میلیون دُز واکسن «کوو ایران برکت» تا پایان شهریور - خبرآنلاین". www.khabaronline.ir. 2021-07-03. Retrieved 2021-08-29.{{cite web}}: نگهداری CS1: url-status (link)
  71. ↑ "افتتاح اولین صندوق قرض‌الحسنه اشتغال کشور توسط ستاد اجرایی فرمان امام/ تولید 5 میلیون واکسن «برکت» تاکنون" [Inauguration of the first loan loan fund of the country by the executive headquarters of Farman Imam / Production of 5 million "Barakat" vaccines so far]. farsnews.ir. Retrieved 27 July 2021.
  72. ↑ "زیرساخت تولید ماهانه 25 تا 30 میلیون دوز واکسن برکت فراهم شده‌است + پاسخ به شبهات- اخبار پزشکی - اخبار اجتماعی تسنیم" [The infrastructure for the monthly production of 25 to 30 million doses of Barakat vaccine has been provided + Answering the suspicions - Medical news]. خبرگزاری تسنیم (Tasnim Social News). Retrieved 2021-08-24.
  73. ↑ "تعداد واکسن‌های تولید شده کوو ایران برکت به ۸ میلیون دز رسید". خبرگزاری موج. 2021-08-30. Retrieved 2021-09-04.{{cite web}}: نگهداری CS1: url-status (link)
  74. ↑ «سیر تا پیاز واکسیناسیون کرونا در «ایران» / نوبت واکسیناسیون شما چه زمانی است؟». خبرگزاری فارس. ۲۸ بهمن ۱۳۹۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مارس ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۲۱.
  75. ↑ «واکسن وزارت دفاع در آستانه اخذ مجوز تست انسانی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۷ فوریه ۲۰۲۱.
  76. ↑ «۶۶۵ فوتی جدید کرونا در کشور». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
  77. ↑ «در انتشار آمار مرگ‌ومیر افراد شیطنت شده‌است». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۸-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۸.
  78. ↑ «آخرین آمار واکسیناسیون کرونا ایران ۲۷ شهریور». خبرگزاری ایمنا | IMNA. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۱۸.
  79. ↑ «آمار تفکیکی واکسیناسیون کرونا در کشور تا امروز». خبرگزاری ایسنا | ISNA. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۱۶.
  80. ↑ «ایران از نظر درصد جمعیت واکسینه شده در برابر کرونا چندمین کشور جهان است؟». euronews. ۲۰۲۱-۰۸-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۶.
  81. ↑ «جهانپور: روسیه فقط ۲ میلیون از ۶۲ میلیون واکسن کرونا را به ایران داد | زیر بار قرارداد ترکمانچای نمی‌رویم». همشهری آنلاین. ۲۰۲۱-۰۷-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۹.
  82. ↑ ۸۲٫۰ ۸۲٫۱ «روزنامه شهروند: خریداری ۱۶میلیون دوز واکسن کوواکس». www.pishkhan.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۳.
  83. ↑ «جهانپور: کووکس در تحویل واکسن به ایران خلف وعده کرد | ۳/۶ میلیون دوز وعده داد، ۲/۲ میلیون دوز تحویل داد». همشهری آنلاین. ۲۰۲۱-۰۸-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
  84. ↑ «جزئیات ترخیص 24.5 میلیون دز واکسن کرونا از گمرک فرودگاه امام + جدول- اخبار اقتصاد ایران - اخبار اقتصادی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
  85. ↑ 2785 (۲۰۲۱-۰۴-۲۹). «قرارداد خرید ۹۰ میلیون واکسن کرونا در کشور بسته شده‌است». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۳.
  86. ↑ 832 (۲۰۲۱-۰۴-۱۵). «قرارداد خرید ۶۰ میلیون دوز واکسن اسپوتنیک وی با روسیه نهایی شد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۳.
  87. ↑ «دلایل تأخیر در ورود واکسن روسی به ایران اعلام شد». خبرآنلاین. ۲۰۲۱-۰۷-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۵.
  88. ↑ ۸۸٫۰ ۸۸٫۱ «واردات ۵ میلیون دز واکسن بی‌نام/ شرط چین برای فروش واکسن به ایران!». تجارت‌نیوز. ۲۰۲۱-۰۷-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۰.
  89. ↑ niafam.com. «جایگاه هلال ایران سیاسی نیست/ انتظار ما رفع تحریم‌هاست». rcs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۵.
  90. ↑ «به خاطر واکسن داخلی در خرید واکسن تأخیر داشتیم». تجارت‌نیوز. ۲۰۲۱-۰۸-۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
  91. ↑ «عضو کمیسیون بهداشت مجلس:واکسن‌های وارد شده امروز؛ سفارش ماه‌های گذشته و در دولت قبل خریداری شده‌است/ برگزاری اربعین می‌تواند فشار بر کادر درمان را افزایش دهد». دیدبان ایران. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۱۳.
  92. ↑ «کدام دستگاه بیش از ۲۴ میلیون واکسن وارد کشور کرد؟ | اقتصاد آنلاین». www.eghtesadonline.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۷.
  93. ↑ «لاریجانی: وزارت بهداشت پارسال اجازه ورود ۱۸میلیون واکسن را نداد | اقتصاد آنلاین». www.eghtesadonline.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۷.
  94. ↑ «لاریجانی: وزارت بهداشت اجازه ورود واکسن را نداد». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۸-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۷.
  95. ↑ niafam.com. «از طریق هلال احمر انجام می‌شود: ورود محموله 10 میلیونی واکسن کرونا در خردادماه/تولید سالانه ٢میلیون صافی دیالیز». rcs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۵.
  96. ↑ niafam.com. «سخنگوی جمعیت هلال احمر: بیش از ۳ماه دنبال تهیه واکسن کرونا بودیم اما مجوز نداشتیم». rcs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۵.
  97. ↑ «مستندات اتاق بازرگانی دربارهٔ تعلل وزارت بهداشت برای واردات واکسن کرونا منتشر شد+ اسناد | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
  98. ↑ «۶ میلیون واکسن بخش خصوصی به کشورهای دیگر فروخته شد/ مذاکرات جدید را آغاز کردیم». خبرگزاری ایلنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
  99. ↑ «یک میلیون و 200 هزار دُز واکسن برکت از دست رفت! / پیام طبرسی: ما هنوز خودمان گیج هستیم که چه اتفاقی افتاده‌است!». رکنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۰.
  100. ↑ «وعده وزارت بهداشت در انجام واکسیناسیون عملی نشده‌است/ میزان واردات واکسن اصلاً تامین‌کننده نیست». خبرگزاری ایلنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۰.
  101. ↑ 759 (۲۰۲۱-۰۷-۱۵). «بروز مشکل در خط تولید واکسن کووایران برکت نادرست است». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۵.
  102. ↑ نیوز، اخبار روز ایران و جهان | آفتاب (۱۴۰۰/۰۴/۲۸–۰۶:۲۴). «سخنگوی ستاد کرونا: اسپوتنیک روسیه خط تولید واکسن به ایران داده که به درد نمی‌خورد!». fa. دریافت‌شده در 2021-07-20. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  103. ↑ «تاخیر در تولید مشترک واکسن "اسپوتنیک‌وی"/علل عمده تأخیر در واکسیناسیون کرونا در ایران- اخبار پزشکی - اخبار اجتماعی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۰.
  104. ↑ اقتصاد24، پایگاه خبری، تحلیلی (۱۴۰۰/۰۴/۲۶–۱۲:۳۳). «خط تولید چینی واکسن برکت، بازمانده از حرکت بدون ژل/ دستگاه‌ها بدون ژل به ایران رسید | اقتصاد24». fa. دریافت‌شده در 2021-07-20. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  105. ↑ «اسپوتنیک در ایران تولید می‌شود ولی توزیع نمی‌شود». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۹-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۰۶.
  106. ↑ «سرنوشت پرابهام ۳ واکسن ایرانی - خارجی». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۷-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۰.
  107. ↑ «هنوز کل واکسن‌های تولید داخلی به یک میلیون دز هم نرسیده‌است». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۸-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۳.
  108. ↑ خبرگزاری فارس (۱۴۰۰/۰۵/۰۳). «برنامه‌ریزی برای تحویل ماهانه دو میلیون دز واکسن کرونای «پاستوکووک» / شرط پیش خرید واکسن‌های تولید داخل». https://ifdana.fda.gov.ir. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک); پیوند خارجی در |وبگاه= وجود دارد (کمک)
  109. ↑ «نمودارهایی که تأثیر واکسیناسیون را نشان می‌دهند/ چند نفر در ایران پس از واکسن فوت شده‌اند؟». خبرآنلاین. ۲۰۲۱-۰۸-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۸.
  110. ↑ نیوز، سلامت. «اثربخشی کمتر واکسن سینوفارم ووهان، دلیل افزایش تلفات در ایران است؟». سلامت نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۸.
  111. ↑ 2521 (۲۰۲۱-۰۸-۲۱). «انتشار آمارهای ابتلا و فوت پس از واکسیناسیون پر از خطاست». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۸.
  112. ↑ «ژاپن ۲٫۹ میلیون دُز واکسن آسترازنکا به ایران اهدا می‌کند». مشرق نیوز. ۲۰۲۱-۰۷-۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۰.
  113. ↑ ۱۱۳٫۰ ۱۱۳٫۱ 2998 (۲۰۲۱-۰۷-۲۳). «نخستین محموله واکسن کرونا از ژاپن وارد کشور شد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۵.
  114. ↑ «اولین محموله اهدایی واکسن کرونا ژاپن وارد کشور شد/ازسرگیری همکاری DHL با ایران- اخبار راه و مسکن - اخبار اقتصادی تسنیم | Tasnim». خبرگزاری تسنیم | Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۵.
  115. ↑ ۱۱۵٫۰ ۱۱۵٫۱ niafam.com. «هلال‌احمر بیش از تعهدش واکسن وارد کرد/ فراتر رفتن واردات واکسنِ هلال‌احمر از مرز ۱۰ میلیون دُز». rcs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۵.
  116. ↑ ۱۱۶٫۰ ۱۱۶٫۱ TABNAK، تابناک | (۱۴۰۰/۰۵/۰۷–۱۰:۵۴). «ویود اولین محموله واکسن کرونا توسط بخش خصوصی». fa. دریافت‌شده در 2021-07-29. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  117. ↑ niafam.com. «ورود محموله‌های جدید واکسن کرونا به کشور در ماه جاری». rcs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۵.
  118. ↑ ۱۱۸٫۰ ۱۱۸٫۱ ۱۱۸٫۲ niafam.com. «با تلاش هلال‌احمر؛ بزرگترین محموله واکسن از ابتدا تاکنون امروز به تهران می‌رسد». rcs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۵. کاراکتر soft hyphen character در |نشانی= در موقعیت 95 (کمک)
  119. ↑ niafam.com. «تکمیل پنجمین محموله واکسن کرونا توسط هلال‌احمر/ ۴۴۴ هزار دُز دیگر وارد شد». rcs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۵.
  120. ↑ niafam.com. «هلال‌احمر ششمین محموله واکسن کرونا را به کشور وارد کرد». rcs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۵.
  121. ↑ niafam.com. «ادامه واردات واکسن کرونا توسط هلال‌احمر/ هفتمین محموله تحویل وزارت بهداشت شد». rcs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۸.
  122. ↑ 1348 (۲۰۲۱-۰۷-۲۲). «هشتمین محموله واکسن در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفت». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۲.
  123. ↑ niafam.com. «هلال‌احمر دهمین محموله واکسن را وارد کرد/ 11 میلیون و 520 هزار دُز در چهار ماه». rcs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
  124. ↑ niafam.com. «میزان واکسن‌های وارداتی هلال‌احمر از ۱۲ میلیون دُز فراتر رفت». www.rcs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
  125. ↑ niafam.com. «دوازدهمین محموله واکسن‌های وارداتی هلال‌احمر وارد کشور شد». rcs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
  126. ↑ niafam.com. «هلال احمر بیش از یک میلیون دُز دیگر واکسن وارد کرد». rcs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
  127. ↑ niafam.com. «تسریع واردات واکسن از سوی هلال‌احمر؛ ۲ محموله واکسن در یک هفته وارد کشور شد». rcs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
  128. ↑ niafam.com. «واردات واکسن هلال احمر از مرز ۱۷ میلیون دُز گذشت». rcs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
  129. ↑ niafam.com. «ورود یک میلیون و ۱۱۰ هزار دُز واکسن کرونا به کشور/ شانزدهمین محموله هلال‌احمر رسید». rcs.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
  130. ↑ «اعلام آمادگی بخش خصوصی برای واردات واکسن کرونا/واکسیناسیون نیاز به سرعت بیشتری دارد | خبرگزاری فارس». www.farsnews.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۹.
  131. ↑ ۱۳۱٫۰ ۱۳۱٫۱ «واردات واکسن توسط بخش خصوصی نهایی شد + جزییات». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۵-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۹.
  132. ↑ 854 (۲۰۲۱-۰۴-۲۱). «چگونگی واردات واکسن کرونا توسط بخش خصوصی». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۲۹.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=واکسیناسیون_کووید-۱۹_در_ایران&oldid=33142100»