یونس امره

تندیس یونس امره در بویوک‌چکمجه، استانبول.

برای دیگر کاربردها، امره را ببینید.

یونس اَمره (۶۱۹ تا ۷۰۰ خورشیدی) شاعر بنام ترک زبان و از بزرگان تصوف بود.

چامه‌های او تاثیر بسزایی در ادبیات ترک از گذشته تا به امروز داشته‌است. او پس از بزرگانی چون خواجه احمد یسوی و سلطان ولد می‌زیست و هم‌گام با ایشان از نخستین ترکانی بود که به‌جای زبان عربی و فارسی، زبان ترکی را برای کتاب‌هایش برگزید.

زندگی او

درویشی مشهور اهل آناطولی بوده است که اشعار ترکی وی مشهور است. روایتهای زندگی او در مکتوبات غالبا با افسانه سازی همراه بوده و کتب تراجم و تذکره ها غالبا او را از دراویش قرن نهم شمرده اند ولی محمد فواد کوپرولو از محققان بزرگ ادبیات ترکی که درباره زندگی و اشعار او تحقیقات فراوانی داشته،به استناد اسنادی او را جزء صوفیان نیمه دوم قرن هفتم و نیمه اول قرن هشتم دانسته است.طبق مناقب مکتوب،وی مرید درویشی به نام طپدوق امره بوده و خود در اشعارش مکرر به او ابراز علاقه نموده است. دیوان اشعارش نشانگر آن است که اهل سیر و سیاحت بوده و به سرزمین های بسیاری سفر کرده است.ظاهرا امی بوده و به تعبیر کوپرولو اهل حال بوده و نه اهل قال.مزارهای چندی در سراسر آناطولی بدو منسوب است.پیروان ادبی مانند عاشق پاشا و قایغوسوز ابدال داشته است و بر شعر ترکی پس از خود تاثیر ژرفی گذاشته است. دیوان او مجموعه ده دوازده هزار مصراع شعر است که به الهی مشهور است و اکثرا نه بر وزن عروضی که بر وزن هجایی (وزن شعر باستانی و فولکوریک ترکی)است و ویزگی های زبانی شیاد حمزه و اشعار ترکی سلطان ولد و گلشهری و عاشق پاشا را به یاد می آورد.

نگارهٔ او از سال ۲۰۰۹ میلادی بر پشت اسکناس‌های ۲۰۰ لیره‌ای ترکیه به چاپ رسیده‌است.

تصویر منقش به یونس امره در پشت اسکناس 200 لیره ترکیه

از شعرهای اوست:

تقدير ما چنان شد که از اين دنيا برويم.		.Biz dünyadan gedər olduq
سلام و درود بر آنانکه مانده اند.		.Qalanlara səlam olsun
بر کسانی که دعای خير از برای ما		Bizim üçün xeyir-dua
می فرستند، سلام و درود باد.		.Qılanlara səlam olsun
اجل آن زمان که کمر ما را خم کند		Əcəl bükə belimizi
و زبانمان را از تکلم باز دارد		Söylətməyə dilimizi
بر آنان که حال خسته ما را		Xəstə ikən halımızı
جويا شوند، درود باد.		.Soranlara səlam olsun
آن زمان که تنم در ميانه پهن شده.		.Tənim ortaya açıla
و آن زمان که لباسی بدون يقه بدوزند		Yaxasız kömlək biçilə
بر کسانی ما را به طرز ملايمی		Bizi bir asan vəch ilə
شستشو می دهند سلام و درود باد.		.Yuyanlara səlam olsun
...		Sal verilən qəsdimizə
راهی شديم به سوی دوست		Gedər olduq dostumuza
بر آنانکه جهت ادای نماز بر سر ما		Namaz üçün üstümüzə
حاضر می شوند سلام و درود باد.		.Duranlara səlam olsun
درويش يونس آنگاه که سخن می گويد		Dərviş Yunus söylər sözü
هردو چشمانش پر از اشک است.		.Yaş dolmuşdur iki gözü
آنان که نمی دانند چه سان ما را درک توانند کرد؟		Bilməyən nə bilsin bizi
سلام و درود بر آنانکه می دانند.		.Bilənlərə səlam olsun

منابع

• صوفیان نخستین در ادبیات ترک،پرفسور محمد فواد کوپریلی،ترجمه توفیق.ه.سبحانی.انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.1385
• http://en.wikipedia.org/wiki/Yunus_Emre

Wikipedia contributors, "Yunus Emre," Wikipedia, The Free Encyclopedia, (accessed September 9, 2009).