سیاره کوتوله: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت قدیمی‌تر تفاوت جدیدتر ←

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

دیداریویکی‌متن

درخط

نسخهٔ ‏۱۹ آوریل ۲۰۱۵، ساعت ۱۴:۴۳

Haumea with its moons, Hiʻiaka and Namaka (artist's conception)

سیاره کوتوله(به انگلیسی: Dwarf planet) تعبیری است که اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی(به انگلیسی: International Astronomical Union) که مرجع رسمی برای نوآوردن زبان‌زدها و واژه‌های مربوط به اخترشناسی است به جرمی آسمانی(به انگلیسی: Astronomical object) داده که در سامانه خورشیدی دارای ۴ ویژگی زیر است:

در مداری به دور خورشید می‌گردد.
آنقدر جرم دارد تا خودگرانی آن بر نیروهای جسم صلب غلبه کرده، جسمی با تعادل هیدرواستاتیک (تقریباً گِرد) به وجود آید.
تمام مسیر (مدار) خود را از اجرام ریز و درشت جارو نکرده است (آنها جذب یا دفع نکرده)
قمر یک سیاره نیست.

حد بالا و پایین برای اندازه و جرم سیاره‌های کوتوله، دقیقاً مشخص نشده است. البته حد پایین را تعادل هیدرواستاتیک تعیین می‌کند، اما اندازه‌ای که در آن، این اتفاق رخ می‌دهد، ممکن است با توجه به ترکیب و تاریخچه جسم تغییر کند. برآورد می‌شود که در سال‌های پیشِ رو، ۴۰ تا ۵۰ سیاره کوتوله کشف شود. در حال حاضر پنج سیاره کوتوله در منظومه شمسی وجود دارد، به نام‌های سرس، پلوتون، هائومیا، ماکی‌ماکی و اریس. قبلاً سِرس را یک سیارک به حساب می‌آوردند، پلوتون یک سیاره بود، و اریس که با نام زینا (Xena) نیز شناخته می‌شود، نخستین جسم فرانپتونی بود که دریافتند از پلوتون بزرگ‌تر است.^[۱]

منابع و پانویس

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Animation». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۶ آوریل ۲۰۱۵.
کارتونن، هانو. مبانی ستاره‌شناسی. ترجمهٔ غلامرضا شاه‌علی. شیراز: انتشارات شاهچراغ. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۶۳۲-۷۴-۹.

↑ کتاب مبانی ستاره‌شناسی، صفحه ۱۹۷

جستارهای وابسته

این یک مقالهٔ خرد اخترشناسی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[1] کتاب مبانی ستاره‌شناسی، صفحه ۱۹۷

[۱]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class="floatright" style="border: 1px #ccc solid; background-color: #000; width: 342px;">
+<div class="floatleft" style="border: 1px #ccc solid; background-color: #000; width: 342px;">
 {| cellpadding=0 cellspacing=0
 |-
@@ خط ۶: / خط ۶: @@
 |[[File:2003EL61art.jpg|x146px|Haumea and its moons, artist's conception|Haumea with its moons, Hiʻiaka and Namaka (artist's conception)|link=Haumea (dwarf planet)]][[File:2005FY9art.jpg|x146px|Makemake, artist's conception|link=Makemake (dwarf planet)]]
 |-
-| align=right |[[File:Eris and dysnomia2.jpg|x135px|Eris and its moon seen from Hubble|link=Eris (dwarf planet)]]
+| align=left |[[File:Eris and dysnomia2.jpg|x135px|Eris and its moon seen from Hubble|link=Eris (dwarf planet)]]
 |}
-<div style="font-size: 0.85em; background-color: #f2f2f2; padding: 4px 2px 2px 4px; border-top: 1px solid #111;">The first five recognized dwarf planets (from top left):
-* [[Ceres (dwarf planet)|Ceres]] as seen from the [[Dawn (spacecraft)|''Dawn'' spacecraft]]. It is the only dwarf planet in the [[asteroid belt]].
-* [[Pluto]] in approximate true colour based on HST [[albedo]] data
-* [[Haumea (dwarf planet)|Haumea]] with its moons, [[Hi'iaka (moon)|Hiʻiaka]] and [[Namaka (moon)|Namaka]] (artist's conception)
-* [[Makemake (dwarf planet)|Makemake]] (artist's conception)
-* [[Eris (dwarf planet)|Eris]] and its moon [[Dysnomia (moon)|Dysnomia]] as seen with the HST
-(see full list of [[List of possible dwarf planets#Likeliest dwarf planets|likeliest possible dwarf planets]])
-</div>
 </div>
@@ خط ۲۸: / خط ۲۱: @@
 == منابع و پانویس ==
-{{پانویس|۱}}
 * {{یادکرد-ویکی|پیوند=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Animation&oldid=656776258|عنوان=Animation|زبان=انگلیسی|بازیابی=۱۶ آوریل ۲۰۱۵}}
 * {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=کارتونن|نام=هانو|ترجمه=غلامرضا شاه‌علی|عنوان=[[مبانی ستاره‌شناسی (کتاب)|مبانی ستاره‌شناسی]]|ناشر=انتشارات شاهچراغ|مکان=شیراز|شابک=978-964-2632-74-9}}
+{{پانویس|۱}}
 == جستارهای وابسته ==
@@ خط ۳۶: / خط ۲۹: @@
 * [[پلوتو]]
 * [[اریس]]
-* [[سرس]]
+* [[سرس (سیاره کوتوله)]]
 * [[هائومیا]]
 * [[ماکی‌ماکی]]
-== پیوند به بیرون ==
-[http://www.iau.org/iau0603.414.0.html اتحادیه جهانی اخترشناسی]
-{{ستاره‌شناسی-خرد}}
 {{الگو:ستاره‌ها}}
 [[رده:ریز سیاره‌ها]]
 [[رده:سیاره‌های کوتوله]]
 [[رده:منظومه شمسی]]
+{{ستاره‌شناسی-خرد}}

ن ب و ستاره
تکامل	رشته اصلی ستاره متغیر (ستاره شراره‌دار) شاخه افقی شاخه عظیم مجانبی انبوهه سرخ سحابی سیاره‌نما (تک‌سیاره‌ای) ابرنواختر شبه ابرنواختر فرانواختر گران‌نواختر نمودار هرتسپرونگ راسل
پیش‌ستاره‌ها	ابر مولکولی گویچه بوک شیء ستاره‌ای جوان شیء هربیگ-هارو مسیر هایاشی حد هایاشی مسیر هنیی پیش‌ستاره‌ها ستاره تی گاو ستارگان هربیگ ای‌ای/بی‌ای
گونه‌ها	غول (سرخ) غول درخشان فراغول (سرد) ابرغول (آبی سرخ زرد) کوتوله (آبی نارنجی سرخ زرد) ای‌جی‌بی پرت‌افتاده آبی ستاره کربنی ستاره رشته اصلی ستاره ولف-رایه متغیر آبی درخشان
بازمانده‌ها	کوتوله سفید کوتوله سیاه ستاره نوترونی (تپ‌اختر مگنتار) سیاه‌چاله
ستاره فشرده نامتعارف	ستاره نامتعارف ستاره کوارکی ستاره پرئونی • ستاره کیو
ستارگان ناکام	کوتوله قهوه‌ای کوتوله قهوه‌ای کوچک پلنتار
ساختار	هسته ناحیه تابشی ناحیه همرفتی نورسپهر فام‌سپهر تاج خورشیدی باد ستاره‌ای حباب باد ستاره‌ای اخترلرزه‌شناسی
ویژگی‌ها	رده‌بندی دمای مؤثر جنبش‌شناسی (حرکت خاص سرعت شعاعی) میدان مغناطیسی فلزیگی ریزآشفتگی ترکیب هسته‌ای اختلاف منظر سامانه سیاره‌ای چرخش سامانه ستاره‌ای (دوتایی) پویایی‌شناسی ستارگان رنگ یوبی‌وی
فهرست‌ها	نام ستاره‌ها روشن‌ترین‌ها ستارگان نزدیک کوتوله‌های قهوه‌ای