نقیضه
نقیضه که به آن «پارودی» یا «پَرودی» (فرانسوی: parodie) نیز گفته میشود و برخی «نظیرهٔ طنزآمیز» ترجمه کردهاند، تقلید طنزگونه از یک کار هنریِ دیگر است. نقیضه در مواردی به قصد استهزاء و نقد اثر ساخته میشود و در مواقعی تنها هدف خنداندن است.این سبک یکی از فنون عمده طنز محسوب میشود.
پارودی در ادبیات اروپا به شکلهای مختلف استفاده شده ولی تعاریف متفاوت معاصر آن، بیانگر نبود تعریفی مورد قبول همگان از این نوع ادبی است. با تاکید بر نظریه گفتگویی باختین و با توجه به دیدگاه های ژنت و بارت، می توان پارودی را چنین تعریف کرد: پارودی تقلید یا تغییر شکل عامدانه محصولی فرهنگی-اجتماعی (شامل انواع متون ادبی و غیر ادبی و گفتار در معنای بسیار گسترده باختینی آن) است که با دیدگاهی دست کم سرگرم کننده، نه لزوماً تمسخرآمیز، موضوع اصلی خود را باز آفرینی می کند.[۱]
در ادبیات[ویرایش]
نقضیه و نقیضه گوئی از دیرباز در ادبیات کهن فارسی به دو صورت جد و هزل وجود داشته است. نقیضه گویی در ادب فارسی به نظم محدود نبوده و در نثر هم استفاده می شده است. [۱]
بعضی بر این باورند با این که اصطلاح نقیضه ، در ادبیات فارسی معادل پارودی در ادبیات غرب قرار گرفته است؛ اما از بسیاری جهات با آن تفاوت دارد. در ادبیات فارسی همه مقوله های پارودی، بورلسک، تراوستی و... زیر عنوان نقیضه جای می گیرند و نقیضه به تنهایی بار تمامی این اصطلاحات را به دوش می کشد. بنابر این در مقالات خود مناسب تر دانسته اند که نقیضه معادل بورلسک به کار برده شود نه پارودی.[۲]
نقیضه شعری به اثری گفته مبشود که که به تقلیدِ شعر دیگری سروده شده و مبتنی بر طنز و هزل است. مثال:
- بوی کباب میرسد از مطبخم به دل/ «پیغام آشنا نفس روحپرور است».[۳]
- شاعر قرن نهم، بُسحقِ اطعمه، نقیضههایی طنزآمیز بر آثار کثیری از شاعران پیش از خود، از جمله سعدی و حافظ، نوشتهاست که موضوع آنها معرفی غذاهای رنگارنگ ایرانی است.[۴]
- ذبیح بهروز در فصلی به نام «گندستان» از رسالهٔ طنزآلودِ معراجنامه، که با نام مستعار نویسنده (ابن دیلاق) در زمان رضاشاه بهطور زیرزمینی انتشار یافت، نقیضهای بر گلستان نوشتهاست. گندستان در جماع و استمناست. از جمله، در «دیباچه»، به استفاده از آب دهان برای استمناء اشاره کردهاست: «بنده همان به که به آب دهان/ کار کند روز و شب و سال و ماه».[۵]
در سینما[ویرایش]
- مجموعه فیلمهای فیلم ترسناک نقیضههای فیلمهای ژانر وحشت سینمای هالیوود هستند.
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «تحلیل تعاریف نقیضه». پرتال جامع علوم انسانی. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۰-۲۵.
- ↑ «نقیضه و پارودی». پرتال جامع علوم انسانی. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۰-۲۵.
- ↑ انواع ادبی، دکتر سیروس شمیسا، تهران، انتشارات فردوس، چاپ نهم، ص۲۴۴
- ↑ ذاکری، مصطفی (بهار ۱۳۸۳). «تازههای میراث: کلیات بُسحق اطعمهٔ شیرازی». آینهٔ میراث. دورهٔ جدید (۲۴): صص۱۹۹–۲۱۲.
- ↑ نقیضهٔ بیت سعدی است که: «بنده همان به که ز تقصیر خویش / عذر به درگاه خدای آورَد».