مسجد و مناره علی
| مناره علی | |
|---|---|
 | |
 | |
| نام | مناره علی |
| کشور | ایران |
| استان | اصفهان |
| شهرستان | اصفهان |
| اطلاعات اثر | |
| نام‌های قدیمی | مناره سلطان سنجر |
| سال‌های مرمت | ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۴[۱] |
| کاربری | مذهبی |
| دیرینگی | ۸ قرن |
| دورهٔ ساخت اثر | سلجوقیان |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۹۶ |
| تاریخ ثبت ملی | ۱۵ دی ۱۳۱۰ |
| اطلاعات بازدید | |
| امکان بازدید | آری |
  مناره علی | |
مناره علی مناره‌ای مدور در شهر اصفهان است که در مقابل آرامگاه هارون ولایت، در اوایل سده ششم هجری و در نزدیکی مسجد جامع اصفهان بنا گردیده و در دوره صفویان جزئی از ساختمان مسجد علی شده‌است. این سازه از نظر هماهنگی در ابعاد و اندازه‌ها و نیز از لحاظ آراستگی نمای سردر یکی از شاهکارهای معماری مناره‌ها به‌شمار می‌آید.[۲]
پیشینه
[ویرایش]با توجه به قراین، تاریخ ساخت این بنا بین سال‌های ۵۱۵ تا ۵۲۵ هجری قمری تخمین زده شده‌است. ابتدا این منار نزدیک مسجد سلطان سنجر بوده که به همین نام خوانده می‌شد و اکنون که مسجد علی را به جای آن مسجد ساخته‌اند، منار مسجد علی خوانده می‌شود.[۳]
مشخصات
[ویرایش]بلندای مناره بیش از ۵۰ متر و قطر آن در سطح زمین ۶ متر[۴] بوده‌است که امروزه با فروریختن طبقه سوم آن به ۴۷٫۸۵ متر[۲] تنزل پیدا کرده‌است. در ارتفاع ۴۰٫۳۵ متری، قرنیزی به صورت تاج و پس از آن بخش کوچک‌تر مناره قرار گرفته‌است. همچنین در انتهای آن نیز قرنیز دیگری وجود دارد. در داخل مناره نیز، ستون مرکزی قرار دارد که ۱۶۴ پله[۳] حول محور آن شکل گرفته‌است. مدخل این مناره در درون مسجد و خود مناره در کنار گنبد مسجد علی قرار گرفته‌است.[۲]
منار علی دارای ۵ کتیبه می‌باشد که ۳ کتیبه اول از پایین به بالا به خط کوفی با کاشی فیروزه‌ای بر زمینه آجری با کلمات و عبارات مذهبی تزیین شده‌است. کتیبه چهارم به خط بنّایی گچی بر زمینه شطرنجی در مربع‌های بزرگ با شعار مذهبی و زیبایی آراسته شده‌است. بر کتیبه پنجم به خط بنّایی آجری برجسته بر زمینه گچی که هم سطح با بام مسجد علی می‌با شد، آیه‌ای از سوره آل عمران آمده‌است.[۳]
مصالح بکار رفته در این مناره آجر و ملات گچ و تزیینات منار آجرچینی می‌باشد.[۵]
مسجد
[ویرایش]در حیاط مسجد، سنگ‌نوشته‌ای منسوب به شیخ بهایی وجود دارد که حقابه شهر اصفهان از زاینده‌رود در آن درج و شرح شده است.[۶]
دوره پهلوی
[ویرایش]در روز جمعه هجدهم رجب مطابق با ۲۸ مرداد ۱۳۴۷ کانون علمی و تربیتی جهان اسلام، با الگوگیری از حسینیه ارشاد تهران، با حضور عده زیادی از طبقات مختلف مردم اصفهان و با سخنرانی محمدتقی جعفری افتتاح شد. با گسترش فعالیت های کانون، سرانجام در دی ۱۳۵۱ ساواک آن را تعطیل کرد. پس از تعطیلی کانون علمی و تربیتی جهان اسلام، نیروهای آن پراکنده شدند و برادران اژه‌ای (جواد، مهدی، محمد و علی‌اکبر اژه‌ای) فعالیت‌های خود را به مسجد علی که پدرشان علی‌محمد اژه‌ای در آن امام جماعت بود، منتقل کردند. مسجد علی در قالب برگزاری کلاس‌های قصه‌خوانی برای کودکان و برگزاری اردوهای دانش‌آموزی و جلسه‌های متعدد سخنرانی، به کار تربیتی می‌پرداخت؛ همچنین دارای انتشارات مستقلی بود که جزوات مستقلی را به چاپ می‌رساند و به سراسر کشور برای مشترکان پست می‌کرد.[۶]
انقلاب اسلامی
[ویرایش]پس از پیروزی انقلاب نیز، مسجدعلی یکی از حوزه‌های مؤثر حزب جمهوری اسلامی بود. در دوران جنگ ایران و عراق دارای هیئت و پایگاه بسیج فعال بود که در جمع‌آوری کمک برای جبهه‌ها (مانند خرید آمبولانس) و ساخت ارتز و پروتز برای مجروحین جنگ فعال بود.[۶]
نشریات مسجد
[ویرایش]- «نقش سازنده شب قدر» اولین نشریه (کتابچه) مسجد به قلم علی‌اکبر اژه‌ای نگارش یافته و با رویکردی اجتماعی، قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است.[۶]
- «ایمان از دیدگاه قرآن» در سال‌های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به قلم علی‌اکبر اژه‌ای تدوین‌شده و با رویکردی اجتماعی به چاپ رسیده است. این جزوه در سال ۱۳۸۷در نشریه سمپاد (سازمان ملی پرورشی استعدادهای درخشان) بازنشر شده است.[۶]
- «تقوا از نظر اسلام» پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ابتدا توسط مرتضی مطهری در اصفهان در قالب سخنرانی ایراد شده و سپس توسط علی‌اکبر اژه‌ای پیاده‌سازی، تنظیم و چاپ شده است.[۶]
- «صبر از دیدگاه قرآن» به قلم علی‌اکبر اژه‌ای[۶]
- «توکل از دیدگاه قرآن» شامل سخنرانی سید محمد بهشتی در مسجد و در دوران قبل از انقلاب است. به دنبال تغییر ایدئولوژی سازمان مجاهدین خلق، ناراحتی و یأس شدیدی بر نیروهای مسلمان حاکم شده بود. در این زمان از سید محمد بهشتی برای سخنرانی در مسجد دعوت به عمل آمد. این سخنرانی در طرح موضوع «توکل» در انگیزه‌سازی مجدد جریان اصیل انقلاب اسلامی تأثیر بسزایی داشت. بعدها این سخنرانی توسط علی‌اکبر اژه‌ای پیاده‌سازی شده و با نظارت و ویرایش شهید بهشتی در تیراژ بالا توزیع شده است.[۶]
- «سرنوشت از دیدگاه قرآن» نشریه دیگری است که توسط علی‌اکبر اژه‌ای مطابق مباحث مرتضی مطهری تنظیم و چاپ شد.[۶]
- «پیرامون انسان از دیدگاه قرآن» یکی دیگر از آثار علی‌اکبر اژه‌ای است که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در نشریه مسجد منتشر شده و در ۱۳۸۷ در نشریه سمپاد (سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان) با نام «انسان از دیدگاه قرآن» تجدید چاپ شده است.[۶]
- «نقش عینی وحی» سخنرانی سید علی‌اکبر پرورش است که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در این مسجد ایراد شده و سپس توسط علی‌اکبر اژه‌ای تنظیم و منتشر شده است. از حواشی جالب این کتاب نام مستعار «علی‌اکبر تربیت» است که شهید اژه‌ای این جزوه را قبل از انقلاب با این نام مستعار منتشر می‌کند و پس از انقلاب مجددا با نام اصلی «علی‌اکبر پرورش» تجدید چاپ می‌شود.[۶]
- «نقش شخصیت‌ها در تاریخ» از دیگر جزوات این مسجد است که در سال‌های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی منتشر شده است. ابتدا محمدتقی جعفری در مسجد به سخنرانی پرداخت؛ سپس علی‌اکبر اژه‌ای آن سخنان را پیاده‌سازی کرد و در تیراژ بالا به چاپ رساند. امضای «دفتر تبلیغات مسجدعلی (ع)» بر جلد تمام جزوات وجود دارد.[۶]
- «نقدی بر مواضع سیاسی جنبش مسلمانان مبارز» به قلم علی اکبر اژه ای است که توسط انتشارات مسجد در اسفند ۵۹ منتشر شده است. در این جزوه به نقد مواضع «جنبش مسلمانان مبارز» به رهبری دکتر «حبیب‌الله پیمان» می‌پردازد و افکار آن‌ها را التقاطی و غیراصیل و با گرایش به شرق می‌داند.[۶]
نگارخانه
[ویرایش]-
-
شبستان شرقی -
شبستان شمالی -
شبستان غربی -
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ «مرمت مسجد علی از آثار تاریخی دوره سلجوقی در اصفهان». صدا و سیمای مرکز اصفهان. ۲۷ اسفند ۱۳۹۴.[پیوند مرده]
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ «مسجد علی، اصفهان». کویرها و بیابان‌های ایران. دریافت‌شده در ۱۳۹۵/۱۱/۱۷. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ «مناره‌های تاریخی اصفهان شاهکاری برای هدایت مسافران». خبرگزاری ایرنا. ۱۷ اسفند ۱۳۹۳.
- ↑ «مسجد علی (ع)». درگاه الکترونیکی شهرداری اصفهان. بایگانی‌شده از اصلی در 25 ژوئیه 2018. دریافت‌شده در ۱۳۹۵/۱۱/۱۷. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «مسجد علی». صدا و سیمای مرکز اصفهان. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اكتبر ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۳۹۵/۱۱/۱۷. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=،|archive-date=را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۶٫۰۰ ۶٫۰۱ ۶٫۰۲ ۶٫۰۳ ۶٫۰۴ ۶٫۰۵ ۶٫۰۶ ۶٫۰۷ ۶٫۰۸ ۶٫۰۹ ۶٫۱۰ ۶٫۱۱ ۶٫۱۲ «مسجدی در طراز انقلاب‌اسلامی». اصفهان زیبا. ۲۷ بهمن ۱۴۰۳.
