مردم چام
 Cham dance performance at one of their temples in نها ترنگ، Vietnam | |
| کل جمعیت | |
|---|---|
| ۴۰۰٬۰۰۰ | |
| مناطق با جمعیت چشمگیر | |
| زبان‌ها | |
| زبان چامی، زبان ویتنامی، زبان خمر، زبان مالایی | |
| دین | |
| Predominantly سنی (Cambodia, Malaysia), هندوئیسم (Vietnam), Buddhism (Thailand) and شیعه (China)[۱] | |
| قومیت‌های وابسته | |
| Jarai، Rade، Acehnese، Utsul، مردم مالایی and other مردمان آسترونزیایی of Southeast Asia. |
چامها یا مردم چام (چامی: Urang Campa،[۲] ویتنامی: [người Chăm or người Chàm] Error: {{Lang}}: متن دارای نشانه‌گذاری ایتالیک است (راهنما)، خمر: ជនជាតិចាម) یک گروه قومی در آسیای جنوب شرقی هستند. آن‌ها بین استان‌های کامپونگ چام در کامبوج و پانگ رانگ-تاپ چام، فان تیت، هوشی مین و استان گیانگ در کشور ویتنام پراکنده‌اند. حدود ۴٬۰۰۰ چام در تایلند زندگی می‌کنند که بسیاری از آنان مهاجرانی هستند که برای کار به استان‌های پاتانی، ناراتیوات، یالا و سونگخلا نقل مکان کرده‌اند. مردم چام هسته اصلی مسلمانان دو کشور کامبوج و ویتنام را تشکیل می‌دهند.[۳]
مردمان چامی امروزی بقایای حکومت چامپا از حکومت‌های تاریخی منطقه هستند. چامها ارتباط نزدیکی مردم آسترونزیایی دارند و به زبان چامی گفتگو می‌کنند که یکی از زبانهای مالایو پلینزی از خانواده زبانهای آسترونزیا است.
تاریخچه[ویرایش]
اجداد چامها احتمالاً از جزیره بورنئو مهاجرت کرده‌اند.[۴] سوابق موجود از مردمان چامپا به قرن دوم میلادی بر می‌گردد. پادشاهی چامپا در قرن نهم میلادی در اوج قدرت بود و از هوئه (Huế) در شمال تا دلتای مکونگ در جنوب ویتنام را اداره می‌کرد. چامپا رفاه خود را از درآمد دریایی در تجارت چوب صندل و بردگان و احتمالاً شامل دزدی دریایی هم می‌شده‌است.
سنت‌های چام بیانگر این است که مؤسس ایالت چام بانو پو نگار بوده‌است. او دختر از یک خانواده دهقان در کوه‌های دای آن در استان Khánh Hòa (خان هوا) بود. [۵]
پادشاهی چمپا پادشاهی تحت نفوذ هند بود اما چامها در قرن ۱۱ از آیین هندو به اسلام گرویدند. این را می‌توان در معماری معابد چام دید.[نیازمند منبع]
در قرن ۱۲ امپراتوری چام یک سری جنگ با امپراتوری خمر در سمت غرب داشت.
در جنگ چام با ویتنام در سال ۱۴۷۱، چامها شکست خوردند و ۱۲۰٬۰۰۰ آن‌ها دستگیر یا کشته شدند و پادشاهی چام به فضایی محدود در نها ترانگ محدود شد و نیز بسیاری از چامها مجبور به فرار به کامبوج شدند.[۶][۷]
ظهور دوره ویتنام[ویرایش]
در ۱۸۰۰ سده‌های و ۱۷۰۰ چام‌های کامبوجی در ناحیه بانکوک تایلند ساکن بودند.[۸][۸]
پیشروی‌های بعدی ویتنام در سال ۱۷۲۰ منجر به انحلال پادشاهی چام شد.
در سال ۱۸۳۲ امپراتور ویتنام مین مانگ آخرین بقایای پادشاهی چام را ضمیمه ویتنام کرد؛ که این کار موجب اعتراض رهبر دینی مسلمانن چام کاتیب سوماً (Katip Suma) شد که منجر به اعلام جهاد در برابر ویتنام شد.[۹][۱۰][۱۱][۱۲] در عوض برای مبارزه با اعتقادات مذهبی چامها، نیروهای ویتنامی مارمولک و گوشت خوک به مسلمانان و گوشت گاو به هندوها می‌دادند تا هم آن‌ها را مجازات کنند و هم هم مجبور به جذب شدن در فرهنگ ویتنامی‌شوند.[۱۳]
در دهه ۱۹۶۰ جنبش‌های مختلفی در ویتنام برای استقلا ایالت چام از این کشور پدید آمد.
نسل‌کشی خمرهای سرخ با هدف حذف اقلیت‌های قومی در ویتنام جان صدها هزار نفر از مردم با وابستگی‌های قومی مختلف را گرفت که چامها نیز بین ۱۰۰ تا ۲۵۰ هزار قربانی دادند.[۱۴]
قرن ۲۱[ویرایش]
اکثر مردم چام در ویتنام (همچنین به عنوان چام شرق شناخته می‌شود) هندو هستند در حالی که چام‌های کامبوج عمدتاً مسلمان هستند.[۱۵][۱۶] تعداد کمی از چام م‌های بخش شرقی (ویتنام) پیرو اسلام و به میزان کمتری پیرون مهایانه هستند. تعدادی از چامها در اواخر دهه ۱۹۶۰ در طول جنگ ویتنام به فرانسه مهاجرت کردند.
اکثریت (۸۸٪) از مردم چام مقیم کامبوج مسلمان هستند.[۳] [نیازمند منبع]
مسلمان آچه در سوماترای اندونزی فرزندان پناهندگان چام هستند که در قرن ۱۵ از ویتنام گریختند.[۲][۱۷]
چام‌های مشهور[ویرایش]
- Les Kosem - کام رهبر جدایی طلب در FULRO
- موسی Porome - کام فعال حقوق
- P قرآن-Lo T'ou-Ts'iuan
- Amu Nhan متخصص در چم موسیقی
- Chế Bồng Nga, آخرین، قوی، پادشاه چمپا
- Chế Linhویتنامی خواننده
- Dang ننگ تومجسمه ساز و مدیر کام مرکز فرهنگی افزار رنگ، Ninh Thuan استان
- Inrasara (آقای فو تراموا) شاعر و نویسنده
- عثمان حسنکامبوج وزیر امور خارجه در وزارت کار و آموزش فنی و حرفه‌ای
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ 《回辉话》郑贻青, Dec 1997, page 6
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Andaya, Leonard Y. (2008). Leaves of the same tree: trade and ethnicity in the Straits of Melaka. University of Hawaii Press. p. 44. ISBN 978-0-8248-3189-9.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۲ مه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۴ اکتبر ۲۰۱۶.
- ↑ Anne-Valérie Schweyer Le Viêtnam ancien (Les Belles Lettres, 2005) p.6
- ↑ Chapuis 1995, p. 39.
- ↑ Roof 2011, p. 1210.
- ↑ Schliesinger 2015, p. 18.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Rajeswary Ampalavanar Brown (1 October 2013). Islam in Modern Thailand: Faith, Philanthropy and Politics. Routledge. pp. 19–. ISBN 978-1-134-58389-8.
- ↑ Jean-François Hubert (8 May 2012). The Art of Champa. Parkstone International. pp. 25–. ISBN 978-1-78042-964-9.
- ↑ "The Raja Praong Ritual: A Memory of the Sea in Cham- Malay Relations". Cham Unesco. Archived from the original on 6 February 2015. Retrieved 25 June 2015.
- ↑ (Extracted from Truong Van Mon, “The Raja Praong Ritual: a Memory of the sea in Cham- Malay Relations”, in Memory And Knowledge Of The Sea In South Asia, Institute of Ocean and Earth Sciences, University of Malaya, Monograph Series 3, pp, 97-111.
- ↑ Dharma, Po. "The Uprisings of Katip Sumat and Ja Thak Wa (1833-1835)". Cham Today. Archived from the original on 26 June 2015. Retrieved 25 June 2015.
- ↑ Choi Byung Wook (2004). Southern Vietnam Under the Reign of Minh Mạng (1820-1841): Central Policies and Local Response. SEAP Publications. pp. 141–. ISBN 978-0-87727-138-3.
- ↑ The Specter of Genocide: Mass Murder in Historical Perspective - Google Boeken. Books.google.com. Retrieved 17 June 2014.
- ↑ "Cham - Introduction, Location, Language, Folklore, Religion, Major holidays, Rites of passage, Relationships, Living conditions". Everyculture.com. Retrieved 17 June 2014.
- ↑ The Garland handbook of Southeast Asian music By Terry E. Miller, Sean Williams. p. 326
- ↑ Reid, Anthony (2006). Verandah of violence: the background to the Aceh problem. NUS Press. p. 8. ISBN 978-9971-69-331-2.