سلسله خدیوی مصر

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
سلسله خدیوی مصر

الخدیویة المصریة (عربی)
خدیویت مصر(عثمانی )
Egypt
۱۸۶۷–۱۹۱۴
Red flag with three white crescents, each containing a five-pointed white star.
پرچم (۱۸۶۷–۱۸۸۱)
پرچم (۱۸۸۱–۱۹۱۴)
نشان ملی Egypt
نشان ملی
سرود: Salam Affandina
Globe with modern borders highlighting the following:
   سلسله خدیوی مصر
  Ceded from Sudan to Italian North Africa in 1919
وضعیتخراجگذار خودمختار امپراتوری عثمانی
(تحت اشغال بریتانیا از ۱۸۸۲)
پایتختقاهره
۳۰°۳′ شمالی ۳۱°۱۳′ شرقی / ۳۰٫۰۵۰°شمالی ۳۱٫۲۱۷°شرقی / 30.050; 31.217
زبان(های) رایجعربی, ترکی عثمانی، [a]
دین(ها)
سنی، مسیحیت قبطی
حکومتپادشاهی مشروطه
خدیو 
• ۱۸۶۷–۱۸۷۹
اسماعیل پاشا
• ۱۸۷۹–۱۸۹۲
توفیق پاشا
• ۱۸۹۲–۱۹۱۴
عباس دوم
British Agent and Consul-General 
• ۱۸۸۳–۱۹۰۷
Earl of Cromer
• ۱۹۰۷–۱۹۱۱
Sir Eldon Gorst
• ۱۹۱۱–۱۹۱۴
Earl Kitchener
• ۱۸۷۸–۱۸۷۹
نوبر پاشا (نخست)
• ۱۹۱۴
حسین رشدی پاشا (آخرین)
دوره تاریخیScramble for Africa
• بنیان‌گذاری
۸ ژوئن ۱۸۶۷
• کانال سوئز گشایش یافت
۱۷ نوامبر ۱۸۶۹
• شورش عرابی
۱۸۸۱–۱۸۸۲
• British invasion in the 1882 Anglo-Egyptian War
ژولای – سپتامبر ۱۸۸۲
۱۸ ژانویه ۱۸۹۹
• فروپاشی
۱۹ دسامبر ۱۹۱۴
مساحت
۱۸۸۲[b]۳۴٬۱۸۴ کیلومتر مربع (۱۳٬۱۹۹ مایل مربع)
۱۸۹۷[b]۳۴٬۱۸۴ کیلومتر مربع (۱۳٬۱۹۹ مایل مربع)
۱۹۰۷[b]۳۴٬۱۸۴ کیلومتر مربع (۱۳٬۱۹۹ مایل مربع)
جمعیت
• ۱۸۸۲[b]
۶۸۰۵۰۰۰
• ۱۸۹۷[b]
۹۷۱۵۰۰۰
• ۱۹۰۷[b]
۱۱۲۸۷۰۰۰
واحد پولپوند مصر
پیشین
پسین
ایالت مصر
سلطنت دارفور
سلطنت مصر
لیبی ایتالیا
امروز بخشی از مصر
 لیبی
 سودان جنوبی
 سودان
^ a. English became the sole official language in 1898.[۱] ^ b. Area and density include inhabited areas only. The total area of Egypt, including deserts, is 994,000 km۲.[۲][۳]
پرچم خدیوان مصر.

سلسله خَدیوی مصر دولتی تابع امپراتوری عثمانی در منطقه مصر بود. فرمانروایان مصری این دوره که «خدیو» نامیده می‌شدند نایب السلطنه امپراتور عثمانی بودند و با استقلال حکومت می‌کردند. حکومت خدیوهای مصر در پی شکست و خروج نیروهای ناپلئون بناپارت و پایان اشغال کوتاه‌مدت مصر سفلی از سوی نیروهای فرانسوی، توسط دودمان محمدعلی بنیادگذاری شد. خدیو واژه‌ای فارسی به معنای پادشاه است.

ظهور «محمدعلی کبیر» و تشکیل سلسله خدیوی مصر تقریباً هم‌زمان با تشکیل سلسله قاجار در ایران است. محمدعلی کبیر بنیانگذار «سلسله خدیوی مصر» با عباس میرزا نایب‌السلطنه رابطه و مکاتبه داشتند.[۴]

پیشینه[ویرایش]

پس از تسخیر مصر توسط سلطان سلیم خان اول در سال ۹۲۲ ه.ق/۱۵۱۷.م این مملکت یکی از پاشانشینان عثمانی محسوب شد و تا سه قرن این حال دوام داشت تا آن که قدرت پاشایانی که از قسطنطنیه می‌آمدند، تحت نفوذ مجمع‌بیکهای ممالیک قرار گرفت و ورود ناپلئون به مصر در سال ۱۷۹۸ م. این حالت اختلاف را از میان برد؛ ولی در پی فتوحات انگلیسی‌ها در ابوقیر و اسکندریه و عقب‌نشینی قشون فرانسه در ۱۲۱۶ ه.ق/۱۸۰۵. م اوضاع از نو به حالت اول برگشت. در سال ۱۲۲۰ ه.ق/۱۸۰۵. م محمدعلی پاشا فرماندهٔ سربازان آلبانیایی که از جانب سلطان عثمانی مقیم مصر بودند؛ پس از کشتار، ممالیک مصر را تحت امر خود آورد و بعد از کشتار دیگری در سال ۱۲۲۶ ه.ق/۱۸۱۱.م، راه استیلای بر مصر استوارتر شد و حاکم واقعی آن سرزمین گردید. او و سلسلهٔ فرزندانش از این تاریخ، مصر را اسماً به نام سلطان عثمانی ولی رسماً به نام خود در دست گرفتند. چهارمین جانشین محمدعلی پاشا، اسماعیل پاشا در سال ۱۲۴۷ ه.ق/۱۸۳۱.م جهت خود لقب خدیو اختیار نمود. محمد علی پاشا، شام را هم در سال ۱۲۴۷ ه.ق/۱۸۳۱.م ضمیمهٔ مصر نمود، ولی بر اثر فشار دولت انگلیس آن را در سال ۱۲۵۷هَ. ق. ۱۸۴۱/م. به سلطان عثمانی برگرداند. سودان نیز به دست سپاهیان محمدعلی پاشا و فرزندان او تا عهد اسماعیل پاشا فتح شد و تا مرگ گوردون پاشا، یعنی تا سال ۱۳۰۲ ه.ق/۱۸۸۵. م جزو مصر بود.[۵]

در ابتدای جنگ بین‌المللی اول عباس حلمی دوم (یعنی عباس حلمی پاشا) خدیو مصر بود چون تمایل زیادی به عثمانی‌ها داشت، دولت انگلیس او را خلع و عمویش حسین کامل پاشا را خدیو مصر کرد، حسین کامل پاشا پس از استقرار به مقام خدیو، واژه خدیو را از نام خود برداشت و بجای آن عنوان سلطان برای خود و خاندان خود انتخاب کرد. بعد از او نیز حکام مصری بنام سلطان خطاب شدند.[۶]

حکمرانان[ویرایش]

پس از حسین کامل، برادرش سلطان احمد فؤاد اول و فرزند برادرش ملک فاروق به سلطنت نشستند تا آنکه با قیام افسران جوان مصری به قیادت نجیب و جمال عبدالناصر، حکومت از دست خاندان خدیوها خارج شد و حکومت مصر جمهوری گردید. البته شش ماه پس از فاروق، سلطنت بنام احمد فؤاد دوم باقی بود، و سپس کشور جمهوری گردید.[۷]

منابع[ویرایش]

  1. Holes, Clive (2004). Modern Arabic: Structures, Functions, and Varieties. Georgetown Classics in Arabic Language and Linguistics (2nd ed.). Washington, D.C.: Georgetown University Press. p. 44. ISBN 978-1-58901-022-2. OCLC 54677538. Retrieved 2010-07-14.
  2. Bonné, Alfred (2003) [First published 1945]. The Economic Development of the Middle East: An Outline of Planned Reconstruction after the War. The International Library of Sociology. London: Routledge. p. 24. ISBN 978-0-415-17525-8. OCLC 39915162. Retrieved 2010-07-09.
  3. Tanada, Hirofumi (March 1998). "Demographic Change in Rural Egypt, 1882–1917: Population of Mudiriya, Markaz and Madina". Discussion Paper No. D97–22. Hitotsubashi University: Institute of Economic Research. Retrieved 2010-07-09.
  4. میرزایی، محسن: تاریخچه روابط سیاسی ایران و مصر. در: روزنامه ایران، شماره ۳۵۱۴ به تاریخ ۱۳/۹/۸۵، صفحه ۱۵ (رویدادهای خاورمیانه).
  5. لغتنامه دهخدا: خدیو.
  6. همان منبع.
  7. طبقات سلاطین لین پول صص ۷۵–۷۶)