خط فرمان

معرفی

برنامه خط فرمان (به انگلیسی en:Command Prompt) رابط کاربری متنی سیستم عامل‌ها به حساب می‌آید. رابط کاربری متنی در مقابل رابط کاربری گرافیکی (Graphic User Interface / GUI) قرار می‌گیرد. در واقع در رابط کاربری گرافیکی از اشیای سیستم عامل استفاده می‌کنیم تا کارهای رایانه ای مان را انجام دهیم و در رابط کاربری متنی از دستور نویسی استفاده می‌کنیم. برای مثال (در ویندوز ما روی My Computer دابل کلیک می‌کنیم و وارد Drive C می‌شویم و فایل File.txt را حذف می‌کنیم، از رابط کاربری گرافیکی سیستم عامل ویندوز برای حذف یک فایل در درایو C استفاده کرده‌ایم اما همین کار را می‌توان با رابط کاربری متنی انجام داد، که باید در Command Prompt دستور DEL C:\File.txt را وارد کنیم.

تاریخچه رایانه و خط فرمان

رایانه‌ها اصولاً به وسیله سیستم عامل امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری را در اختیار کاربران قرار می‌دهند. سیستم عامل‌ها نوعی نرم‌افزار اند (معمولاً با زبان برنامه‌نویسی اسمبلی یا C ساخته می‌شوند) که امکان استفاده از سخت‌افزار و نصب نرم‌افزار و مدیریت اینها را در اختیار کاربر قرار می‌دهد و این کار را با استفاده از رابط کاربری (User Interface / UI) انجام می‌دهند. رابط کاربری در سیستم عامل‌های قدیمی فقط بصورت متنی بود (همانند خط فرمان) و با پیشرفت دانش رایانه، رابط‌های کاربری گرافیکی (Graphic User Interface / GUI) هم به سیستم عامل‌ها افزوده شد.

استفاده از خط فرمان

خط فرمان در سیستم عامل‌های مانند ویندوز، لینوکس و… بصورت یک نرم‌افزار ارائه می‌شود که معمولاً نام Command Prompt دارد. برای اجرای خط فرمان در سیستم عامل مایکروسافت ویندوز، می‌توانید از منوی Start، گزینه All Programs پوشه Accessories را باز کنید و برنامه Command Prompt را اجرا کنید. در محیط این برنامه (Command Prompt لینوکس هم مشابه ویندوز است) می‌توانید با استفاده از دستورهای خط فرمان، کارهای رایانه‌ای تان را انجام دهید.

دستورهای خط فرمان

در رابط کاربری متنی باید کارهایی را که از رایانه (سیستم عامل) می‌خواهیم را بصورت دستور بنویسم. هر دستور در خط فرمان کاربردی دارد، برای مثال دستور DEL برای حذف فایل یا پوشه‌است. معمولاً دستورهای پارامترهایی هم دارند که به دنبال آنها نوشته می‌شود، مثلاً دستور DEL یک پارامتر اجباری و چند پارامتر اختیاری دارد، در واقع پارامترهای اجباری را در هر دستور باید بنویسیم و پارامترها اختیاری را می‌توانیم بنویسیم یا ننویسیم، در اینجا آدرس فایل یا پوشه‌ای که باید حذف بشود، پارامتر اجباری است: DEL C:\File.TXT (C:\File.TXT پارامتر اجباری است) این دستور همان‌طور که گفته شد می‌تواند فایل File.TXT را که در درایو C: است را از صفحه روزگار محو کند! حالا یک دستور دیگر را بررسی می‌کنیم به نام COPY، در این دستور دو پارامتر اجباری وجود دارد، یکی آدرس فایلی که قرار است کپی شود و دومی آدرسی که قرار است فایل کپی شده باشد! COPY C:\FOLDER\FILE.TXT D:\FILE.TXT اگر بخواهیم بدانیم یک دستور چه کاربردی دارد، چه پارامترهایی دارد و چگونه باید از آن استفاده کرد باید پس از نوشتن آن، یک فاصله سپس /? نوشت، برای مثال: DEL /? دستور بالا تمام راهنمایی‌های خط فرمان را در مورد دستور DEL می‌نویسد. توجه کنید که بعضی مواقع راهنما کمی بلند است (مثلاً همین راهنمای همین دستور DEL) و خط فرمان پس از نوشتن قسمت اول راهنما، عبارت Press any key to continue… را می‌نویسد و در این مواقع برای مشاهده ادامه راهنما، همان‌طور که گفته‌است باید یک دکمه دلخواه را فشار دهیم.

معرفی چند دستور

در اینجا فقط برای آشنایی بیشتر چند دستور خط فرمان را نام می‌بریم: DEL حذف فایل، COPY کپی فایل، MOVE جابجا کردن (Cut) فایل، RENAME تغییر نام فایل ای پوشه، MKDIR ساخت پوشه، RMDIR ساخت پوشه، EDIT ویرایش فایل متنی ساده، COLOR تغییر رنگ زمینه و خط Command Prompt, CLS پاک کردن دستورهای قبلی. همان‌طور که اشاره کردیم برای راهنمایی بیشتر دستورهای از پارامتر /? استفاده می‌کنیم.

منابع

• Microsoft Windows XP [Version 5 فوریه 2600] (C) Copyright 1985-2001 Microsoft Corp.
• مایکروسافت ویندوز اکس‌پی، نسخهٔ ۵٫۱٫۲۶۰۰ ذیل توضیحات در دستور HELP
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Attrib»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد.

منابع خارجی

فیلم آموزشی دوره جامع آشنایی با دستورات خط قرمان - علی قلعه بان