حوضه آبریز هراز-قره‌سو
حوضه آبریز رودخانه هراز و رودخانه‌های بین هراز و قره‌سو با نام اختصاری هراز–نکا یکی از حوضه‌های باز ایران است که در تقسیم‌بندی حوضه‌های آبریز ایران، حوضهٔ فرعی به شمار می‌رود و زیرمجموعهٔ حوضهٔ آبریز دریای مازندران است. مساحت این حوضه، ۱۸٬۶۴۴ کیلومتر مربع است[۱] و مهم‌ترین رودهای آن بابلرود، هراز و تجن هستند.
جغرافیا[ویرایش]
حوضۀ آبریز هراز در بخش ساحلی دریای خزر از 36 درجه و 24 دقیقه تا 36 درجه و 42 دقیقه عرض شمالی و 5 درجه و 12 دقیقه تا 52 درجه و 40 دقیقه طول شرقی توسعه دارد.[۲] بخش عمدهٔ حوضهٔ آبریز هراز–نکا در محدودهٔ استان مازندران قرار دارد (شامل بخشهایی از شهرستانهای آمل، بابل، نور، بابلسر و محمودآباد) و بخشهایی از استان‌های تهران، سمنان و گلستان را نیز دربرمی‌گیرد. این حوضه شامل رودهایی است که از کوه‌های البرز مرکزی سرچشمه می‌گیرند و به دریای مازندران می‌ریزند. غربی‌ترین رود حوضه، رود هراز است که شاخه‌های اصلی آن به نام پلور و لار از گردنه امامزاده هاشم و کوه پالون‌گردن در شمال تهران سرچشمه می‌گیرند. در هردورود نیز رود نور به آن می‌پیوندد و در سرخ‌رود وارد دریای مازندران می‌شود.[۳] دیگر رود بزرگ حوضه، رود تجن است. شاخهٔ اصلی این رود از کوه‌های هزارجریب سرچشمه می‌گیرد و پس از تلاقی با دو شاخهٔ مهم دیگر، در فرح‌آباد به دریا می‌ریزد.[۴] رودهای بزرگ دیگر این حوضه، بابلرود، آلش‌رود، تالار و نکا هستند.
متوسط بارندگی منطقه 788 میلیمتر و متوسط درجه حرارت سالانه 16/3 درجه سانتیگراد و میزان رطوبت نسبی 82 درصد است. سطح خالص شالیزاری حوضه آبریز هراز با وسعت 85000 هکتار معادل 5 درصد از اراضی کشور و حدود 14 درصد از کل اراضی شالیزاری کشور است.[۵]
زیرحوضه‌ها[ویرایش]
برپایهٔ دستور العمل تقسیم‌بندی حوضه‌های ایران، حوضهٔ آبریز هراز–نکا به زیرحوضه‌های زیر تقسیم می‌شود:[۶]
| کد | نام اختصاری زیرحوضه |
مساحت کیلومتر مربع |
تعداد زیرحوضه‌ها |
|---|---|---|---|
| ۱۵۱ | رودخانه هراز | ۴٬۶۱۳ | ۵ |
| ۱۵۲ | بابلرود–تالار | ۵٬۴۶۴ | ۴ |
| ۱۵۳ | رودخانه تجن | ۴٬۳۵۶ | ۵ |
| ۱۵۴ | نکا–داراب‌کلا | ۲٬۵۶۷ | ۲ |
| ۱۵۵ | خلیج گرگان | ۱٬۶۴۴ | – |
منابع[ویرایش]
- ↑ دستور العمل و ضوابط تقسیم‌بندی و کدگذاری حوضه‌های آبریز و محدوده‌های مطالعاتی در سطح کشور. شرکت مدیریت منابع ایران. دی ۱۳۸۳. ص. ۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ مرداد ۱۳۹۶.
- ↑ نجفی، غلامحسین؛ اسکیان، علی‌اکبر (۱۳۷۵). «طرح توسعه کشاورزی حوزه آبریز هراز و مشکلات یکپارچه سازی اراضی». اقتصاد کشاورزی و توسعه (۱۴): ۹۴.
- ↑ افشین، یدالله (۱۳۷۳). رودهای ایران. ج. ۲. وزارت نیرو - مهندسین مشاور جاماب. صص. ۲۶۰–۲۶۱.
- ↑ افشین، یدالله (۱۳۷۳). رودهای ایران. ج. ۲. وزارت نیرو - مهندسین مشاور جاماب. صص. ۱۰۱–۱۰۲.
- ↑ نجفی، غلامحسین (۱۳۷۴). «یکپارچه سازی اراضی در روستاهای نمونه طرح توسعه کشاورزی حوزه آبریز هراز (بررسی و مقایسه نحوه و نسبت واگذاری اراضی}». اقتصاد کشاورزی و توسعه (۹): ۵۹.
- ↑ دستور العمل و ضوابط تقسیم‌بندی و کدگذاری حوضه‌های آبریز و محدوده‌های مطالعاتی در سطح کشور. شرکت مدیریت منابع ایران. دی ۱۳۸۳. ص. ۳۵–۳۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ مرداد ۱۳۹۶.