حبیب بقایی

امیر

حبیب بقایی
امیر; حبیب بقایی
زاده	۱۰ خرداد ۱۳۲۹ (۷۴ ساله); شیراز، ایران
وفاداری	ارتش شاهنشاهی ایران نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران
شاخه نظامی	ارتش شاهنشاهی ایران ارتش جمهوری اسلامی ایران
سال‌های خدمت	۱۳۸۴–۱۳۴۸
درجه	سرتیپ
یگان	نیروی هوایی
فرماندهی	پایگاه پنجم شکاری امیدیه پایگاه چهارم شکاری دزفول نیروی هوایی
جنگ‌ها و عملیات‌ها	جنگ ایران و عراق
نشان‌ها	فهرست کامل

حبیب بقایی (زادهٔ ۱۰ خرداد ۱۳۲۹ در شیراز) سرتیپ خلبان نورثروپ اف-۵ نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و فرمانده آن نیرو در فاصله ۶ بهمن ۱۳۷۳ تا ۶ مرداد ۱۳۸۰ بود. پس از آن وی از ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۴ به‌عنوان سومین جانشین فرمانده کل ارتش فعالیت می‌کرد.^[۲] وی از فرماندهان ارشد نیروی هوایی ارتش در خلال جنگ ایران و عراق محسوب می‌شود.^[۳] بقایی هم‌اکنون از اعضای گروه مشاورین نظامی رهبر جمهوری اسلامی ایران می‌باشد.^[۴]

زندگی‌نامه

حبیب بقایی در سال ۱۳۲۹ در شهر شیراز، از پدر و مادری که اهل اسدآباد، ابرکوه، یزد بودند، زاده شد. سال ۱۳۴۸ وارد دانشکده افسری شد. سرلشکر موسی نامجوی از جمله اساتیدش بود. سپس وارد دانشکده خلبانی نیروی هوایی شد و پس از گذراندن مقدمات آموزش پرواز در ایران، به منظور تکمیل دوره خلبانی به کشور آمریکا اعزام شد. آنگاه پس از اخذ دانشنامه خلبانی به ایران بازگشت و با درجه ستوان دومی در پایگاه چهارم شکاری دزفول به عنوان خلبان هواپیمای اف-۵ مشغول به خدمت شد.

وی در سال ۱۳۵۴ ازدواج کرد و دو پسر و یک دختر دارد، که هر سه ازدواج کرده‌اند. بقایی از دوستان نزدیک عباس بابایی بود. سابقه آشنایی آنها به سال ۱۳۵۴ در پایگاه هوایی دزفول باز می‌گردد. او همچنین در آن سال در پایگاه دزفول با مصطفی اردستانی هم خدمت بوده است و در سال‌های بعد در پایگاه ششم شکاری بوشهر و پایگاه دوم شکاری تبریز نیز همکاری آنها ادامه داشت.^[۵]^[۶]^[۷] بقایی در دوران دبیرستان نیز با عباس دوران همکلاسی بوده است.^[۸]

جنگ ایران و عراق

بقایی در آغاز جنگ ایران و عراق در پایگاه دوم شکاری تبریز خدمت می‌کرد و از آنجا به طور مستمر در عملیات‌های تلافی‌جویانه برای انهدام تأسیسات و اهداف نظامی در خاک عراق شرکت می‌کرد، از جمله اینکه در تاریخ ۱۲ آبان سال ۱۳۵۹ به همراه تعداد دیگری از خلبانان آن پایگاه، با ۲ فروند هواپیمای تایگر اف-۵ به تأسیسات نفت و گاز و پالایشگاه کرکوک یورش بردند و بخش اعظم تأسیسات مذکور را منهدم کردند.^[۹] از سال ۱۳۶۲ به عنوان خلبان هواپیمای اف-۵ و سپس افسر عملیات به پایگاه دزفول منتقل شد. هنگامی که در سال ۱۳۶۳ با تدبیر عباس بابایی، قرارگاه رعد در پایگاه شکاری امیدیه تشکیل شد، بقایی مسئولیت فرماندهی پایگاه امیدیه را برعهده داشت. از جمله دیگر افرادی که در این قرارگاه مستقیماً عملیات‌های آفندی و پدافندی را طراحی و عملیاتی می‌کردند، منصور ستاری و علی غلامی بودند. این در حالی بود که تا پیش از آن باید در تهران دربارهٔ عملیات‌ها تصمیم‌گیری می‌شد و سپس با امریه و نامه‌نگاری و تلفن به اطلاع منطقه می‌رسید. بقایی از سال ۱۳۶۶ در دزفول به‌عنوان فرمانده پایگاه چهارم شکاری و فرمانده عملیات منطقه هوایی خوزستان و نماینده قرارگاه پدافند استقرار یافت و این مسئولیت فرماندهی پایگاه تا سال ۱۳۷۳ ادامه پیدا کرد.

فرماندهی نیروی هوایی ارتش

پس از آن که منصور ستاری در دی ماه سال ۱۳۷۳ حین بازگشت از مأموریت، در حوالی پایگاه هوایی اصفهان دچار سانحه هوایی شد و درگذشت،^[۱۰] حبیب بقایی در تاریخ ۶ بهمن ۱۳۷۳ با حکم سیدعلی خامنه‌ای، به فرماندهی نیروی هوایی ارتش منصوب شد. وی تا ششم خرداد ۱۳۸۰ در این سمت باقی ماند.^[۱۱]

جانشین فرمانده کل ارتش

حبیب بقایی در تاریخ ۶ خرداد ۱۳۸۰ با حکم سید علی خامنه‌ای به سمت جانشین فرماندهی کل ارتش منصوب شد و تا ۴ مهرماه ۱۳۸۴ در این سمت باقی ماند.^[۱۲]

نشان درجه ۳ فتح

حبیب بقایی در تاریخ ۵ مهرماه سال ۱۳۶۸ به همراه ۵۳ نفر از فرماندهان تراز اول جنگ ایران و عراق، مفتخر به دریافت نشان فتح درجه ۳ از رهبر جمهوری اسلامی گردید.^[۱۳]^[۱۴] همچنین در مهرماه ۱۳۷۶ در مراسم اعطای نشان به طراحان هواپیمای آذرخش توسط رهبر جمهوری اسلامی از سرتیپ حبیب بقایی نیز تجلیل شد.^[۱۵] در اسفندماه ۱۳۸۹ نیز توسط سیدحسن فیروزآبادی در همایش چهره‌های ماندگار نیروی هوایی ارتش، از حبیب بقایی و ۲۲ نفر از خلبانان نیروی هوایی ارتش تجلیل شد.^[۱۶] در آذرماه سال ۱۳۹۴ نیز در کنگره ملی سربازان صلح ایران از حبیب بقایی به عنوان یکی از شش نفر اسوه صلح و اقتدار، تجلیل به عمل آمد.^[۱۷]^[۱۸]^[۱۹]^[۲۰]

جایزه‌ها و نشان‌های افتخار

این بخش شامل نشان‌ها و جایزه‌های رسمی حبیب بقایی است، که بر روی لباس همسان او نصب می‌شود، ولی جایزه‌های غیرنظامی و غیررسمی را در برنخواهد داشت.

آرم‌ها

آرم‌های سینه
آجا	دانشگاه فرماندهی و ستاد
خلبان جنگندهF5

آرم‌های بازو
نهاجا

نوار نشان‌ها

نام نشان‌ها

دوره دافوس
نشان فتح درجه سه	نشان فتح درجه دو
دوره دوم دانشگاه افسری	دوره مقدماتی	دوره عالی

پانویس

↑ نشان درجه ۳ فتح
↑ «با تمامی فرماندهان ارتش آشنا شوید + جدول». خبرآنلاین.
↑ «مراسم نکوداشت سرتیپ خلبان "حبیب بقایی" برگزار می شود». خبرگزاری مهر. ۷ اسفند ۱۳۸۹.
↑ «تبریک انتصاب فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء». پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش جمهوری اسلامی ایران.^{^{[پیوند مرده]}}
↑ «سرتیپ خلبان حبیب بقایی همرزم سرلشکر عباس بابایی». سایت جامع راویان کشور. ۱۷ خرداد ۱۳۹۳.^{^{[پیوند مرده]}}
↑ «خاطرات خلبان حبیب بقایی از سرلشکر مصطفی اردستانی». سایت ورامین. ۷ مرداد ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اوت ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۶ ژوئن ۲۰۱۶.
↑ «گفتگو با همرزم سرلشکر عباس بابایی» (pdf). شاهد یاران. پرتال جامع علوم انسانی-پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال ۱۳۸۷. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
↑ «نخستین همایش چهره‌های ماندگار نیروی هوایی ارتش برگزار شد». پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش جمهوری اسلامی ایران. ۱۱ اسفند ۱۳۸۹.^{^{[پیوند مرده]}}
↑ سرتیپ دوم خلبان علیرضا نمکی عراقی (۱۳۸۹). «کتاب نیروی هوایی در دفاع مقدس» (PDF). انتشارات ایران سبز به سفارش هیئت معارف جنگ علی صیاد شیرازی. صص. ۱۵۱–۱۵۲. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۹ ژوئن ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۶.
↑ «زندگی‌نامه سرلشکر منصور ستاری». وبگاه مرتضی آوینی.
↑ «حکم انتصاب فرماندهی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی». پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار سیدعلی خامنه‌ای. ۶ بهمن ۱۳۷۳.
↑ «حکم انتصاب سرتیپ بقایی به جانشینی فرماندهی کل ارتش». پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار سیدعلی خامنه‌ای. ۶ خرداد ۱۳۸۰.
↑ «اولین مراسم اهدا نشان فتح». پایگاه جامع فرهنگ ایثار و شهادت (نوید شاهد). ۳ مهر ۱۳۸۹.
↑ «نشان فتح چیست و کدام فرماندهان مفتخر به دریافت آن شده‌اند». سایت خبری مشرق. ۲۹ دی ۱۳۹۲.
↑ «اعطای نشان به طراحان بمب افکن آذرخش توسط فرمانده کل قوا». پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار سیدعلی خامنه‌ای. ۶ مهر ۱۳۷۶.
↑ «با حضور سرلشکر فیروزآبادی همایش چهره‌های ماندگار نیروی هوایی ارتش و تجلیل از سرتیپ حبیب بقایی برگزار شد». خبرگزاری فارس. ۱۰ اسفند ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ اوت ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۶.
↑ «معرفی ۶ اسوه صلح و اقتدار در کنگره ملی سربازان صلح ایران». روزنامه اطلاعات. ۲۸ آذر ۱۳۹۴. کاراکتر C1 control character در |نشانی= در موقعیت 126 (کمک)^{^{[پیوند مرده]}}
↑ «تجلیل محسن رضایی از شش اسوه صلح و اقتدار». پایگاه خبری تابناک. ۲۵ آذر ۱۳۹۴.^{^{[پیوند مرده]}}
↑ «حکم انتصاب سرتیپ سیدرضا پردیس به سمت فرمانده نیروی هوایی ارتش». پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار سیدعلی خامنه‌ای. ۶ خرداد ۱۳۸۰.
↑ «حکم انتصاب سرتیپ محمدرضا قرائی آشتیانی». پایگاه خبری آفتاب. ۴ مهر ۱۳۸۴.

منابع

کتاب تاریخ نیروی هوایی ایران، غلامرضا علی بابایی، تیراژ ۱۶۵۰ نسخه، چاپ ۱۳۸۳
«سخنرانی در همایش «سربازی و راهکارهای عادلانه»». خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی آنا. ۶ اسفند ۱۳۹۳.
«خاطرات دفاع مقدس / سرتیپ خلبان حبیب بقایی:اولین اشتباه خلبان آخرین اشتباه اوست». پایگاه اینترنتی راسخون. ۹ تیر ۱۳۹۱.
«خاطره‌ای از سرتیپ خلبان حبیب بقایی: حمله به قرارگاه سپاه یکم عراق». پایگاه اینترنتی پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس. ۲۵ دی ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۶ ژوئن ۲۰۱۶.
«خاطراتی دربارهٔ سرلشکر منصور ستاری؛ فرمانده‌ای که برای نیروی هوایی پدری کرد». پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار سیدعلی خامنه‌ای. ۱۵ دی ۱۳۹۳.
«خاطره‌ای از سرتیپ خلبان حبیب بقایی؛ حمله عقابها به قرارگاه سپاه یکم عراق». پایگاه اطلاع‌رسانی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران.^{^{[پیوند مرده]}}
«سرتیپ خلبان حسن شاه صفی: شهداء الگوهای ماندگار برای نسل جوان هستند». پایگاه اطلاع‌رسانی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران. ۵ مهر ۱۳۹۲.

مناصب نظامی
پیشین: ؟	فرمانده پایگاه پنجم شکاری امیدیه ۱۳۶۳	پسین: ؟
پیشین: ؟	فرمانده پایگاه چهارم شکاری دزفول ۱۳۷۳–۱۳۶۶	پسین: ؟
پیشین: منصور ستاری	فرمانده نیروی هوایی ارتش ۱۳۸۰–۱۳۷۳	پسین: سید رضا پردیس
پیشین: مصطفی ترابی‌پور	جانشین فرمانده کل ارتش ۱۳۸۴–۱۳۸۰	پسین: محمدرضا قرایی آشتیانی

[1] نشان درجه ۳ فتح

[2] «با تمامی فرماندهان ارتش آشنا شوید + جدول». خبرآنلاین.

[3] «مراسم نکوداشت سرتیپ خلبان "حبیب بقایی" برگزار می شود». خبرگزاری مهر. ۷ اسفند ۱۳۸۹.

[4] «تبریک انتصاب فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء». پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش جمهوری اسلامی ایران.^{^{[پیوند مرده]}}

[5] «سرتیپ خلبان حبیب بقایی همرزم سرلشکر عباس بابایی». سایت جامع راویان کشور. ۱۷ خرداد ۱۳۹۳.^{^{[پیوند مرده]}}

[6] «خاطرات خلبان حبیب بقایی از سرلشکر مصطفی اردستانی». سایت ورامین. ۷ مرداد ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اوت ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۶ ژوئن ۲۰۱۶.

[7] «گفتگو با همرزم سرلشکر عباس بابایی» (pdf). شاهد یاران. پرتال جامع علوم انسانی-پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. سال ۱۳۸۷. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)

[8] «نخستین همایش چهره‌های ماندگار نیروی هوایی ارتش برگزار شد». پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش جمهوری اسلامی ایران. ۱۱ اسفند ۱۳۸۹.^{^{[پیوند مرده]}}

[9] سرتیپ دوم خلبان علیرضا نمکی عراقی (۱۳۸۹). «کتاب نیروی هوایی در دفاع مقدس» (PDF). انتشارات ایران سبز به سفارش هیئت معارف جنگ علی صیاد شیرازی. صص. ۱۵۱–۱۵۲. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۹ ژوئن ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۵ ژوئن ۲۰۱۶.

[10] «زندگی‌نامه سرلشکر منصور ستاری». وبگاه مرتضی آوینی.

[11] «حکم انتصاب فرماندهی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی». پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار سیدعلی خامنه‌ای. ۶ بهمن ۱۳۷۳.

[12] «حکم انتصاب سرتیپ بقایی به جانشینی فرماندهی کل ارتش». پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار سیدعلی خامنه‌ای. ۶ خرداد ۱۳۸۰.

[13] «اولین مراسم اهدا نشان فتح». پایگاه جامع فرهنگ ایثار و شهادت (نوید شاهد). ۳ مهر ۱۳۸۹.

[14] «نشان فتح چیست و کدام فرماندهان مفتخر به دریافت آن شده‌اند». سایت خبری مشرق. ۲۹ دی ۱۳۹۲.

[15] «اعطای نشان به طراحان بمب افکن آذرخش توسط فرمانده کل قوا». پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار سیدعلی خامنه‌ای. ۶ مهر ۱۳۷۶.

[16] «با حضور سرلشکر فیروزآبادی همایش چهره‌های ماندگار نیروی هوایی ارتش و تجلیل از سرتیپ حبیب بقایی برگزار شد». خبرگزاری فارس. ۱۰ اسفند ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ اوت ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۶.

[17] «معرفی ۶ اسوه صلح و اقتدار در کنگره ملی سربازان صلح ایران». روزنامه اطلاعات. ۲۸ آذر ۱۳۹۴. کاراکتر C1 control character در |نشانی= در موقعیت 126 (کمک)^{^{[پیوند مرده]}}

[18] «تجلیل محسن رضایی از شش اسوه صلح و اقتدار». پایگاه خبری تابناک. ۲۵ آذر ۱۳۹۴.^{^{[پیوند مرده]}}

[19] «حکم انتصاب سرتیپ سیدرضا پردیس به سمت فرمانده نیروی هوایی ارتش». پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار سیدعلی خامنه‌ای. ۶ خرداد ۱۳۸۰.

[20] «حکم انتصاب سرتیپ محمدرضا قرائی آشتیانی». پایگاه خبری آفتاب. ۴ مهر ۱۳۸۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

ن ب و فرماندهان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران
کیومرث ثقفی* (۱۳۵۷) اصغر ایمانیان (۱۳۵۸–۱۳۵۷) امیربهمن باقری (۱۳۵۹–۱۳۵۸) جواد فکوری (۱۳۶۰–۱۳۵۹) محمدحسین معین‌پور (۱۳۶۲–۱۳۶۰) هوشنگ صدیق (۱۳۶۵–۱۳۶۲) منصور ستاری (۱۳۷۳–۱۳۶۵) حبیب بقایی (۱۳۸۰–۱۳۷۳) سید رضا پردیس (۱۳۸۳–۱۳۸۰) کریم قوامی (۱۳۸۵–۱۳۸۳) احمد میقانی (۱۳۸۷–۱۳۸۵) حسن شاه‌صفی (۱۳۹۷–۱۳۸۷) عزیز نصیرزاده (۱۴۰۰–۱۳۹۷) حمید واحدی (اکنون–۱۴۰۰)
* سرپرست همچنین ببینید: الگو:فرماندهان نیروی هوایی شاهنشاهی ایران (۱۳۵۷–۱۳۳۴)