حالت برایی
حالت برایی حالت دستوری اسم یا گروه اسمی است که دریافت‌کننده را مشخص می‌کند و در زبان فارسی پس از «برای» یا «به» قرار می‌گیرد.[۱]
نمونه‌ها[ویرایش]
زبان انگلیسی امروزی[ویرایش]
در زبان انگلیسی امروزی، یک مفعول غیرمستقیم معمولاً با to یا for بیان می‌شود. اگر با مفعول گروه حرف اضافه‌ای موجود باشد، مفعول غیرمستقیم می‌تواند با قرار گرفتن در میان فعل و مفعول مستقیم (صریح) بیان شود. به‌عنوان نمونه "He gave that to me" و "He built a snowman for me" دقیقاً مانند این است که بگوییم "He gave me that" و "He built me a snowman". در این‌جا ضمیر مفعولی me در یک حالت برایی است.
زبان آلمانی[ویرایش]
به‌طور کلی در زبان آلمانی حالت برایی برای برجسته‌سازی مفعول غیرمستقیم یک جمله بکار می‌رود. مثلاً:
- Ich schickte dem Mann(e) das Buch. (من کتاب را «به مرد» فرستادم.) – مذکر
- Ich gab der Frau den Stift zurück. (من خودکار را «به زن» پس‌فرستادم.) – مؤنث
- Ich überreiche dem Kind(e) ein Geschenk. (من هدیه‌ای «به کودک» دادم.) – خنثی
برخی از حروف اضافه در زبان آلمانی هستند که پس از آن‌ها ۱۰۰٪ حالت برایی استفاده می‌شود. این حروف عبارتند از:
aus, außer, bei, entgegen, mit, nach, seit, von, zu, gegenüber.
برخی از حروف اضافه هم هستند که ممکن است پس از آن‌ها حالت برایی پیش آید:
an, auf, hinter, in, neben, über, unter, vor, zwischen.
چنانچه حروف اضافهٔ دستهٔ دوم برای اشاره به سمت جایی باشند (حرکت و فعالیت انجام شود) حالت مفعولی پیش می‌آید (نمونه: Ich lege das Buch auf den Tisch)، و چنانچه به مکان کنونی اشاره داشته باشند، حالت برایی استفاده می‌شود (نمونه: Das Buch liegt auf dem Tisch).
تمام حروف تعریف زبان آلمانی در حالت برایی تغییر می‌کنند:
| مذکر | مؤنث | خنثی | جمع | |
|---|---|---|---|---|
| حرف تعریف معین | dem | der | dem | den |
| حرف تعریف نامعین | einem | einer | einem | Ø |
| حرف تعریف منفی | keinem | keiner | keinem | keinen |
برخی افعال آلمانی برای مفعول مستقیمشان به حالت برایی نیاز دارند. برخی از نمونه‌های رایج عبارتند از: folgen، helfen، و antworten.
حالت برایی برای افعال بازتابی (sich) هم استفاده می‌شود. نمونه:
- Ich wasche mich. - حالت مفعولی (خودم را می‌شویم.)
- Ich wasche mir die Hände. - حالت برایی (دست‌هایم را می‌شویم.)
پایان صفت‌ها هم در حالت برایی تغییر می‌کند که به صورت زیر است:
| صفت در حالت برایی | مذکر | مؤنث | خنثی | جمع |
|---|---|---|---|---|
| تصریف ضعیف | -en | -en | -en | -en |
| تصریف مختلط | -en | -en | -en | -en |
| تصریف قوی | -em | -er | -em | -en |
منابع[ویرایش]
- ↑ «حالت برایی» [زبان‌شناسی] هم‌ارزِ «dative case» مترادفِ: «برایی» هم‌ارزِ واژهٔ بیگانه‌ای دیگر (dative)؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر دهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۳۴-۷ (ذیل سرواژهٔ حالت برایی)
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Dative case». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۴ ژوئن ۲۰۱۶.