ابوالحسن دیبا

ابوالحسن دیبا (۱۴ دی ۱۲۷۲ – ۲۷ فروردین ۱۳۶۱) دانش آموخته رشتۀ مالی و اقتصادی در مدرسۀ عالی تجارت در پاریس و نوشاتل سوئیس ^[۱]و تاجر ایرانی بود.

زندگی‌نامه[ویرایش]

دیبا در تاریخ ۱۴ دی ۱۲۷۲ در تبریز در خانواده‌ای ریشه‌دار به دنیا آمد. مادر وی، شاهزاده ملک‌تاج خانم فیروز (نجم‌السلطنه) ، فرزند نصرت‌الدوله و نوهٔ عباس‌میرزا و پدرش فضل‌الله خان وکیل‌الملک، وزیرخلوت ولیعهد، مظفرالدین میرزا بود. هنگام تولد، لقب «ثقه الدوله» را به او دادند^[۲]. با مرگ پدرش، خانواده در سال ۱۹۰۲ به تهران نقل مکان کردند.

در سال ۱۹۰۹، وی برادر ناتنی خود، محمد مصدق را به سوئیس و فرانسه همراهی کرد^[۳] و در آنجا از دانشکده اقتصاد علوم سوربن فارغ‌التحصیل شد و در رشته اقتصاد و مدیریت فارغ‌التحصیل شد. پس از فارغ‌التحصیلی از کالج، به ایران بازگشت و به سمت معاون دولتی درآمد و معاون وزیر دارایی شد.

وی با پوران وکیلی ازدواج کرد و پدر فرهاد و ملک‌تاج دیبا است. شهبانوی سابق ایران فرح پهلوی (دیبا) نیز از اقوام وی است.

مشاغل تجاری[ویرایش]

پس از کودتای رضاشاه در سال ۱۲۹۹، وی کار دولتی را رها کرد، زمین‌های خود را فروخت و به تجارت خصوصی مشغول شد، و شرکت دیبا و بیات را تأسیس کرد. نام این شرکت بعداً به ابوالحسن دیبا و شرکت تغییر یافت. او نوآور و آینده نگر بود و همیشه در پی آوردن مدرنیته به ایران بود. در این تلاش، فعالیت‌های زیر قابل ذکر است:

وی اولین کامیون‌های لیلاند را به ایران وارد کرد (۱۲۹۹)، به جای قاطر و کاروان شتر برای حمل و نقل جاده ای مورد استفاده قرار گرفت.
وی ماشین آلات کشاورزی (تراکتور، دروگر) را جایگزین استفاده از گاو نر کرد.
یک بخش ساخت و ساز عمران تأسیس شد تا توسعه راه‌آهن، پل‌ها، ساختمان‌ها و جاده‌ها را انجام دهد. به همین منظور اولین ماشین آلات آسفالت سازی با این شرکت وارد شد که اولین جاده‌های آسفالته در ایران را با آن ساخت.
بخش دیگری خودرو وارد کرد.
او اولین کسی بود که با یک کامپیوتر الکترونیکی دیجیتال در سال ۱۹۵۷ ، روشهای مکانیزه حسابداری را به ایران آورد^[۴]
پس از جنگ جهانی دوم، اولین آسانسورها (آسانسورهای مسافری) در ساختمانهای اول ۴ طبقه نصب شدند و بعداً کارخانه ای تأسیس شد که تقریباً تمام نیازهای ایران را تولید می‌کرد.
وی اولین هتل را با استانداردهای مدرن غربی آغاز کرد (هتل پارک، تهران، ۱۹۴۰). علاوه بر این، او اولین مدرسه محلی آموزش هتل‌ها را که با مربیان خارجی کار می‌کردند، شروع کرد.
او با راه اندازی اولین تلفن مرکزی تهران، تلفن مدرن را راه اندازی کرد.

کارهای خیرخواهانه و آموزشی[ویرایش]

او دومین متولی موقوفه بیمارستان نجمیه بود که توسط مادرش نجم السلطنه تأسیس شده بود^[۵]. با همه این تلاش‌ها، او هرگز عامل انسانی را فراموش نکرد و صدها نفر را برای آموزش خارج از کشور با هر شغلی که به کار گرفتند، فرستاد؛ بنابراین، در این فعالیت‌ها، تعداد زیادی از متخصصان در زمینه‌های مختلف مانند مدیریت هتل، سرآشپزها، پزشکان، پرستاران، مهندسان مکانیک، مهندسین برق، تکنسین‌های رایانه و غیره وجود داشتند.

انقلاب ۱۳۵۷[ویرایش]

در اواخر عمرش، و پس از وقوع انقلاب ۱۳۵۷، مجبور به تبعید شد. این درحالی بود که وی ۶۰ سال در ایران به تجارت می‌پرداخت. این شوک به حدی بود که وی دو سال آخر زندگی خود را در بیمارستان سپری کرد و در ۲۷ فروردین ۱۳۶۱ در لوزان سوئیس درگذشت.

اجداد[ویرایش]

نیاکان ابوالحسن دیبا

۱۶.

۸.

۱۷.

۴. میرزا علی طباطبایی دیبا

۱۸.

۹.

۱۹.

۲. فضل‌الله دیبا

۲۰.

۱۰.

۲۱.

۵.

۲۲.

۱۱.

۲۳.

۱. ابوالحسن دیبا

۲۴.

۱۲.

۲۵.

۶. فیروز میرزا

۲۶.

۱۳.

۲۷.

۳. ملک‌تاج فیروز

۲۸.

۱۴.

۲۹.

۷. هما خانم

۳۰.

۱۵.

۳۱.

منابع[ویرایش]

[1] ttp://tarikhirani.ir/fa/news/5156/%D8%B9%D9%85%D9%88%DB%8C-%D9%85%D9%86-%D9%85%D8%B5%D8%AF%D9%82-%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D8%A7

[2] ttp://www.asrislam.com/fa/news/7401/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D8%A7-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%B5%D8%AF%D9%82^{^{[پیوند مرده]}}

[3] «واقعیاتی از زندگی مصدق که نشنیده‌اید». snn.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۰۹.

[4] ttp://archive.computerhistory.org/resources/text/Standard/Standard.StantecZebra.1957.102646083.pdf

[5] ttps://rasekhoon.net/article/show/119422/%D8%A8%D9%8A%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%8A%D9%87

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]