مور (موسیقی): تفاوت میان نسخهها
دلیل نمیشود که این بخش منبعدار را پاک کنید. من آخر متوجه نشدم شما سایت ایلنا را نامعتبر و فاقد وزن میدانید (مثل پاک کردن کرد و کردستان و بحث این مقاله) یا آن را معتبر میدانید (مطابق ویرایش قبلتان) برچسبها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
|||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مور''' شکلی از موسیقی آوازی و از نواهای کهن |
'''مور''' شکلی از موسیقی آوازی و از نواهای کهن [[مردم لک]] در استانهای [[استان لرستان|لرستان]]، [[استان ایلام|ایلام]] و [[استان کرمانشاه|کرمانشاه]] است که بدون همراهی ساز اجرا میشود. واژۀ مور به معنای مویه است. این نوای باستانی، که با آوایی حزین و غمناک، و بدون ضرب آهنگ، فقط در قالب یک بیت به مناسبت مرگ عزیز از دست رفته خوانده میشود، پیشینهای بس کهن دارد.<ref>خان محمدی، محمدعلی حسین ، موقعیت اجتماعی_اقتصادی مردان در 《مویه》لکی</ref> |
||
== آداب و رسوم == |
== آداب و رسوم == |
نسخهٔ ۶ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۰۲
مور شکلی از موسیقی آوازی و از نواهای کهن مردم لک در استانهای لرستان، ایلام و کرمانشاه است که بدون همراهی ساز اجرا میشود. واژۀ مور به معنای مویه است. این نوای باستانی، که با آوایی حزین و غمناک، و بدون ضرب آهنگ، فقط در قالب یک بیت به مناسبت مرگ عزیز از دست رفته خوانده میشود، پیشینهای بس کهن دارد.[۱]
آداب و رسوم
اجرای موسیقی مور بخشی از آداب و رسوم خاص مردم لک در مراسم سوگواری و عزاداری است. ایشان در عزای عزیزانشان نوایی دلتنگی با آواز حزین و غمناک سر میدهند، این آواز را، که بدون ضرب آهنگ و در قالب تک بیتی خوانده میشود، به زبان لکی مور میگویند. در زمان عزاداری معمولاً زنی به نام «سرخوشی وش» با خواندن ابیاتی از مور گروه مرثیهخوانی را رهبری میکند و دیگر زنان به همراه او بقیه شعری را در مدح متوفی میخوانند.[۲] هر تک بیتی از ابیات "مور" را به زبان لکی کلیمه میگویند، کلیمهها که حکایتکنندۀ احساسات غمانگیز است با لحنی سوزناک به شرح درد و رنج میپردازد.[۳] همچنین مور در مناطق کردنشین کرمانشاه و ایلام نیز خوانده میشود.[۴]
وجه تسمیه
کلمه مور در اوستایی «مئور» و در پهلوی اشکانی «مئوزک» و در پهلوی ساسانی «مویک» و به زبان فارسی دری «مویه» نامیده میشود.[۵]
جایگاه مردان در مور
(مرثیه سراییهای لکی) کلیمههای مور، بیشتر به وصف دلاوری، شجاعت، جوانمردی، تیراندازی، و مهماننوازی مردان میپردازد و یا موقعیت اجتماعی-اقتصادی متوفی را بیان میکند. گاهی در عزاداریهایی که برای پیشوایان دینی و بزرگان قوم یا جوانان غیور و شجاع برپا میشود، موسیقی «چمریونه/چمریانه» مینوازند با نواختن موسیقی «چمری» حال و هوای دیگری ایجاد میشود و ناظران عمق غم و اندوه و درد فقدان عزیزان را بیشتر حس میکنند.[۶]
نمونهای از ابیات مرثیه لکی
حِفه مجلس بی تو بنیشن | دَم دَم اخه سرد بی تو بِکیشن |
- معنی:حیف است که بی حضور تو جلسه ای تشکیل شود و اهل مجلس در نبود تو پی در پی آه از نهادشان بر آید.
نِمِم کی دیه ملا و مردن | دس قلم زرین، قرآن و گَردَن |
- معنی:کسی باور ندارد عالمی که قلم شیوا دارد و با قرآن مانوس است بمیرد.
فِدای دویخون دویر ژ یونَت بام | وِ سینی سرپوش حاکِمونَت بام |
- معنی:فدای مهمان خانه دور از خانه ات و پذیرایی شاهانه ات شو که هرگز فراموش نخواهد شد.
تک دا و ستوین لامردانهَ و | چی نویر مَرشیا وه مهمانَ وه |
- معنی:به ستون سیاه چادر تکیه داد و چونان چشمه نور بزم مهمان را بر می افروخت
کی دیه سردار وِژ بچو وَه جنگ | ترسم بِکشنی سِپا بوتی لَنگ |
- معنی:چه کسی باور می کند که سردار خود به مصاف دشمن برود؟ میترسم او را هدف قرار دهند و سپاهش لنگ بماند
سَردارِ سنگین سَردِل جِمِنِم | باوِی ژار فقیر، زوردار رِمِنم |
- معنی:سردار سنگین و باوقاری که قوت دلمان بود، پدر و حامی بیچارگان و مستمندان و شکست دهنده زورداران بود
اشتراکات و دیگر نظریات
هوره نیز یکی از گونههای آوازی کردی در قالب مویه است که علاوه بر کرمانشاه و ایلام و کردستان، در لرستان نیز کاربرد دارد. هوره را یکی از زیباترین مقامهای آوازی کردی میدانند که دارای قدمت بسیاری است و درمراسم عزاداری و سوگها و ماتمها و عزاداریها و اتفاقات حماسی کاربرد دارد.[۴] مور نیز یکی از گونه های آوازی باستانی است که به هوره شبیه است که بر علاوه بر استانهای ایلام، کرمانشاه و کردستان، در لرستان و مناطق لکنشین رواج بیشتری دارد.[۴] فصلنامه ماهور معتقد است مور زیر مجموعه آواز هوره است[۷] و بدون همراهی ساز اجرا میشود. واژهٔ مور به معنای مویه است. این نوای باستانی، که با آوایی حزین و غمناک، و بدون ضرب آهنگ، فقط در قالب یک بیت (دو مصرعی) به مناسبت مرگ عزیز از دست رفته خوانده میشود، پیشینهای بس کهن دارد.[۸] البته یکی ـ دو نوعِ آن در میان لکها کاربردِ غیرسوگواری هم دارد.[۷]
پانویس
- ↑ خان محمدی، محمدعلی حسین ، موقعیت اجتماعی_اقتصادی مردان در 《مویه》لکی
- ↑ ایزدپناه، حمید، (۱۳۷۶) فرهنگ لکی.تهران :موسسه فرهنگی جهانگیری ،
- ↑ فرزین، علیرضا ، (۳۷۲۱) لرستان در گذر تاریخ.تهران:میراث فرهنگی کشور، ص ۷۳ پینوشت
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ «مقامات موسیقی کردی».
- ↑ قبادی، نجف زاده، امید علی (۱۳۹۱) ادبیات عامه لکی. خرمآباد:شاپور خواست، ص ۱۹ پینوشت
- ↑ پارسا، بهجت الله، (۱۳۸۸) لرستان در باستان و امروز. خرمآباد:شاپور خواست، ص ۶۷ پینوشت
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ عبدی، شاهو (زمستان ۱۳۹۸). «مفهوم قطار در حوزهٔ موسیقی کردی / با نگاهی به گونههای مختلف شعری - موسیقایی در مناطق کردنشین». فصلنامه موسیقی ماهور (۸۶): ۵۹–۹۴. دریافتشده در تابستان ۱۴۰۲. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ خان محمدی، محمدعلی حسین، موقعیت اجتماعی_اقتصادی مردان در 《مویه》لکی