مور (موسیقی): تفاوت میان نسخهها
اصلاح بر اساس منبع. فصلنامه ماهور را هم خواندم، مطالب درست بود و جعل نبود. برای تبار لکها نظرات مختلفی هست و نباید یک نظر خاص را در مقالات دیگر پررنگ کنیم. برچسبها: ویرایشگر دیداری ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه |
ابرابزار/ویرایش طبق منابع/ همچنین باید به صورت نقل قول آورده شود که فصلنامه ماهور مور را زیر مجموعه هوره میداند نه اینکه به صورت مطلق بیاید. همچنین جای این نظریات، در بخش نظریات است نه دیباچه و البته وزن فصلنامه ماهور برای این ادعای بزرگ هم به زودی بررسی خواهد شد. |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مور''' |
'''مور''' شکلی از موسیقی آوازی و از نواهای کهن [[مردم لک]] در استانهای [[استان لرستان|لرستان]]، [[استان ایلام|ایلام]] و [[استان کرمانشاه|کرمانشاه]] است که بدون همراهی ساز اجرا میشود. واژۀ مور به معنای مویه است. این نوای باستانی، که با آوایی حزین و غمناک، و بدون ضرب آهنگ، فقط در قالب یک بیت به مناسبت مرگ عزیز از دست رفته خوانده میشود، پیشینهای بس کهن دارد.<ref>خان محمدی، محمدعلی حسین ، موقعیت اجتماعی_اقتصادی مردان در 《مویه》لکی</ref> |
||
== آداب و رسوم == |
== آداب و رسوم == |
||
اجرای موسیقی مور بخشی از آداب و رسوم خاص مردم لک در مراسم سوگواری و عزاداری است. ایشان در عزای عزیزانشان نوایی دلتنگی با آواز حزین و غمناک سر میدهند، این آواز را، که بدون ضرب آهنگ و در قالب تک بیتی خوانده میشود، به زبان [[لکی]] مور میگویند. در زمان عزاداری معمولاً زنی به نام «سرخوشی وش» با خواندن ابیاتی از مور گروه مرثیهخوانی را رهبری میکند و دیگر زنان به همراه او بقیه شعری را در مدح متوفی میخوانند.<ref>ایزدپناه، حمید، (۱۳۷۶) فرهنگ لکی.تهران :موسسه فرهنگی جهانگیری ،</ref> |
اجرای موسیقی مور بخشی از آداب و رسوم خاص مردم لک در مراسم سوگواری و عزاداری است. ایشان در عزای عزیزانشان نوایی دلتنگی با آواز حزین و غمناک سر میدهند، این آواز را، که بدون ضرب آهنگ و در قالب تک بیتی خوانده میشود، به زبان [[لکی]] مور میگویند. در زمان عزاداری معمولاً زنی به نام «سرخوشی وش» با خواندن ابیاتی از مور گروه مرثیهخوانی را رهبری میکند و دیگر زنان به همراه او بقیه شعری را در مدح متوفی میخوانند.<ref>ایزدپناه، حمید، (۱۳۷۶) فرهنگ لکی.تهران :موسسه فرهنگی جهانگیری ،</ref> |
||
هر تک بیتی از ابیات "مور" را به زبان لکی کلیمه میگویند، کلیمهها که حکایتکنندۀ احساسات غمانگیز است با لحنی سوزناک به شرح درد و رنج میپردازد.<ref>فرزین، علیرضا ، (۳۷۲۱) لرستان در گذر تاریخ.تهران:میراث فرهنگی کشور، ص ۷۳ پینوشت</ref> همچنین مور در مناطق کردنشین [[استان کرمانشاه|کرمانشاه]] و [[استان ایلام|ایلام]] نیز خوانده میشود.<ref name=":0" |
هر تک بیتی از ابیات "مور" را به زبان لکی کلیمه میگویند، کلیمهها که حکایتکنندۀ احساسات غمانگیز است با لحنی سوزناک به شرح درد و رنج میپردازد.<ref>فرزین، علیرضا ، (۳۷۲۱) لرستان در گذر تاریخ.تهران:میراث فرهنگی کشور، ص ۷۳ پینوشت</ref> همچنین مور در مناطق کردنشین [[استان کرمانشاه|کرمانشاه]] و [[استان ایلام|ایلام]] نیز خوانده میشود.<ref name=":0"/> |
||
== وجه تسمیه == |
== وجه تسمیه == |
||
خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
* معنی:سردار سنگین و باوقاری که قوت دلمان بود، پدر و حامی بیچارگان و مستمندان و شکست دهنده زورداران بود |
* معنی:سردار سنگین و باوقاری که قوت دلمان بود، پدر و حامی بیچارگان و مستمندان و شکست دهنده زورداران بود |
||
==اشتراکات و دیگر نظریات== |
|||
[[هوره (موسیقی)|هوره]] نیز یکی از گونههای آوازی کردی در قالب مویه است که علاوه بر کرمانشاه و ایلام و کردستان، در لرستان نیز کاربرد دارد. هوره را یکی از زیباترین مقامهای آوازی کردی میدانند که دارای قدمت بسیاری است و درمراسم عزاداری و سوگها و ماتمها و عزاداریها و اتفاقات حماسی کاربرد دارد.<ref name=":0">{{یادکرد وب|نشانی=https://www.ilna.ir/بخش-فرهنگ-هنر-6/779540-مقام-های-آوازی-کردها-مقایسه-شنیداری-بصری-گونه-های-آوازی-کردستان-کرمانشاه-دیگر-مناطق-غرب-کشور|عنوان=مقامات موسیقی کردی}}</ref> مور نیز یکی از گونه های آوازی باستانی است که به هوره شبیه است که بر علاوه بر استانهای [[استان ایلام|ایلام]]، [[استان کرمانشاه|کرمانشاه]] و [[استان کردستان|کردستان]]، در [[لرستان|لرستان]] و مناطق لکنشین رواج بیشتری دارد.<ref name=":0"/> فصلنامه ماهور معتقد است مور زیر مجموعه آواز [[هوره (موسیقی)|هوره]] است<ref name=":1"/> و بدون همراهی ساز اجرا میشود. واژهٔ مور به معنای مویه است. این نوای باستانی، که با آوایی حزین و غمناک، و بدون ضرب آهنگ، فقط در قالب یک بیت (دو مصرعی) به مناسبت مرگ عزیز از دست رفته خوانده میشود، پیشینهای بس کهن دارد.<ref>خان محمدی، محمدعلی حسین، موقعیت اجتماعی_اقتصادی مردان در 《مویه》لکی</ref> البته یکی ـ دو نوعِ آن در میان لکها کاربردِ غیرسوگواری هم دارد.<ref name=":1">{{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی= عبدی|نام= شاهو |تاریخ= زمستان ۱۳۹۸|عنوان= مفهوم قطار در حوزهٔ موسیقی کردی / با نگاهی به گونههای مختلف شعری - موسیقایی در مناطق کردنشین|پیوند= https://independent.academia.edu/abdishaho|ژورنال= فصلنامه موسیقی ماهور|دوره= |شماره= ۸۶|صفحات= ۵۹–۹۴|doi= |تاریخ بازبینی=تابستان ۱۴۰۲}}</ref> |
|||
== پانویس == |
== پانویس == |
||
{{پانویس|۲}} |
{{پانویس|۲}} |
نسخهٔ ۶ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۴:۰۰
مور شکلی از موسیقی آوازی و از نواهای کهن مردم لک در استانهای لرستان، ایلام و کرمانشاه است که بدون همراهی ساز اجرا میشود. واژۀ مور به معنای مویه است. این نوای باستانی، که با آوایی حزین و غمناک، و بدون ضرب آهنگ، فقط در قالب یک بیت به مناسبت مرگ عزیز از دست رفته خوانده میشود، پیشینهای بس کهن دارد.[۱]
آداب و رسوم
اجرای موسیقی مور بخشی از آداب و رسوم خاص مردم لک در مراسم سوگواری و عزاداری است. ایشان در عزای عزیزانشان نوایی دلتنگی با آواز حزین و غمناک سر میدهند، این آواز را، که بدون ضرب آهنگ و در قالب تک بیتی خوانده میشود، به زبان لکی مور میگویند. در زمان عزاداری معمولاً زنی به نام «سرخوشی وش» با خواندن ابیاتی از مور گروه مرثیهخوانی را رهبری میکند و دیگر زنان به همراه او بقیه شعری را در مدح متوفی میخوانند.[۲] هر تک بیتی از ابیات "مور" را به زبان لکی کلیمه میگویند، کلیمهها که حکایتکنندۀ احساسات غمانگیز است با لحنی سوزناک به شرح درد و رنج میپردازد.[۳] همچنین مور در مناطق کردنشین کرمانشاه و ایلام نیز خوانده میشود.[۴]
وجه تسمیه
کلمه مور در اوستایی «مئور» و در پهلوی اشکانی «مئوزک» و در پهلوی ساسانی «مویک» و به زبان فارسی دری «مویه» نامیده میشود.[۵]
جایگاه مردان در مور
(مرثیه سراییهای لکی) کلیمههای مور، بیشتر به وصف دلاوری، شجاعت، جوانمردی، تیراندازی، و مهماننوازی مردان میپردازد و یا موقعیت اجتماعی-اقتصادی متوفی را بیان میکند. گاهی در عزاداریهایی که برای پیشوایان دینی و بزرگان قوم یا جوانان غیور و شجاع برپا میشود، موسیقی «چمریونه/چمریانه» مینوازند با نواختن موسیقی «چمری» حال و هوای دیگری ایجاد میشود و ناظران عمق غم و اندوه و درد فقدان عزیزان را بیشتر حس میکنند.[۶]
نمونهای از ابیات مرثیه لکی
حِفه مجلس بی تو بنیشن | دَم دَم اخه سرد بی تو بِکیشن |
- معنی:حیف است که بی حضور تو جلسه ای تشکیل شود و اهل مجلس در نبود تو پی در پی آه از نهادشان بر آید.
نِمِم کی دیه ملا و مردن | دس قلم زرین، قرآن و گَردَن |
- معنی:کسی باور ندارد عالمی که قلم شیوا دارد و با قرآن مانوس است بمیرد.
فِدای دویخون دویر ژ یونَت بام | وِ سینی سرپوش حاکِمونَت بام |
- معنی:فدای مهمان خانه دور از خانه ات و پذیرایی شاهانه ات شو که هرگز فراموش نخواهد شد.
تک دا و ستوین لامردانهَ و | چی نویر مَرشیا وه مهمانَ وه |
- معنی:به ستون سیاه چادر تکیه داد و چونان چشمه نور بزم مهمان را بر می افروخت
کی دیه سردار وِژ بچو وَه جنگ | ترسم بِکشنی سِپا بوتی لَنگ |
- معنی:چه کسی باور می کند که سردار خود به مصاف دشمن برود؟ میترسم او را هدف قرار دهند و سپاهش لنگ بماند
سَردارِ سنگین سَردِل جِمِنِم | باوِی ژار فقیر، زوردار رِمِنم |
- معنی:سردار سنگین و باوقاری که قوت دلمان بود، پدر و حامی بیچارگان و مستمندان و شکست دهنده زورداران بود
اشتراکات و دیگر نظریات
هوره نیز یکی از گونههای آوازی کردی در قالب مویه است که علاوه بر کرمانشاه و ایلام و کردستان، در لرستان نیز کاربرد دارد. هوره را یکی از زیباترین مقامهای آوازی کردی میدانند که دارای قدمت بسیاری است و درمراسم عزاداری و سوگها و ماتمها و عزاداریها و اتفاقات حماسی کاربرد دارد.[۴] مور نیز یکی از گونه های آوازی باستانی است که به هوره شبیه است که بر علاوه بر استانهای ایلام، کرمانشاه و کردستان، در لرستان و مناطق لکنشین رواج بیشتری دارد.[۴] فصلنامه ماهور معتقد است مور زیر مجموعه آواز هوره است[۷] و بدون همراهی ساز اجرا میشود. واژهٔ مور به معنای مویه است. این نوای باستانی، که با آوایی حزین و غمناک، و بدون ضرب آهنگ، فقط در قالب یک بیت (دو مصرعی) به مناسبت مرگ عزیز از دست رفته خوانده میشود، پیشینهای بس کهن دارد.[۸] البته یکی ـ دو نوعِ آن در میان لکها کاربردِ غیرسوگواری هم دارد.[۷]
پانویس
- ↑ خان محمدی، محمدعلی حسین ، موقعیت اجتماعی_اقتصادی مردان در 《مویه》لکی
- ↑ ایزدپناه، حمید، (۱۳۷۶) فرهنگ لکی.تهران :موسسه فرهنگی جهانگیری ،
- ↑ فرزین، علیرضا ، (۳۷۲۱) لرستان در گذر تاریخ.تهران:میراث فرهنگی کشور، ص ۷۳ پینوشت
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ «مقامات موسیقی کردی».
- ↑ قبادی، نجف زاده، امید علی (۱۳۹۱) ادبیات عامه لکی. خرمآباد:شاپور خواست، ص ۱۹ پینوشت
- ↑ پارسا، بهجت الله، (۱۳۸۸) لرستان در باستان و امروز. خرمآباد:شاپور خواست، ص ۶۷ پینوشت
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ عبدی، شاهو (زمستان ۱۳۹۸). «مفهوم قطار در حوزهٔ موسیقی کردی / با نگاهی به گونههای مختلف شعری - موسیقایی در مناطق کردنشین». فصلنامه موسیقی ماهور (۸۶): ۵۹–۹۴. دریافتشده در تابستان ۱۴۰۲. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ خان محمدی، محمدعلی حسین، موقعیت اجتماعی_اقتصادی مردان در 《مویه》لکی