موسیقی در قزوین

این مقاله به بررسی موسیقی در خطه استان قزوین می پردازد .

شاهزاده نشسته در منظره ای که توسط نوازندگان احاطه شده است ؛نگارگری ، قزوین دوره صفوی

پیشینه

نوازنده عود و دف ، برگرفته از کاخ چهلستون قزوین

اولین دانسته ها در خصوص موسیقی قزوین به دوران صفوی و بلاخص در زمان پایتختی این شهر باز می گردد . این طور که از یافته های تاریخی پیداست مهم ترین کار صورت گرفته در دوره صفوی ساماندهی نخبگان موسیقی در قالب "نقاره خانه همایونی" عنوان کرد . نقاره خانه معمولا طیف بزرگی از هنرمندان را شامل می شد که عبارت بودند از نقاره چیان ، حافظان قرآن ، ساز نوازان ، قصه خوانان و شاهنامه خوانان که معمولا در مجالس بزم به اجرای ساز و آواز می پرداختند .

از نوازندگان به نام قزوین در دوره صفوی می توان به حافظ احمد قزوینی و حافظ هاشم قزوینی اشاره کرد .

از آنجایی که شهر هایی همچون تهران ، شیراز ، اصفهان ، کاشان ، قم و قزوین از شهر های تاثیرگذار در تاریخ موسیقی بودند اکثراً فاقد موسیقی محلی هستند و موسیقی کلاسیک ایرانی به عنوان عامل مشترک در این شهر ها رونق داشته است . بر اساس مستندات تاریخی منطقه قزوین در زمان صفوی و قاجاریه دارای مکتب موسیقی خاص خود بود است . اولین بار عبدالله دوامی مکاتب آوازی ایران را به چهار دسته قزوین ، شیراز ، اصفهان و تهران تقسیم کرده است . به تازگی جمعی از هنرمندان این خطه برای احیای مکتب موسیقی قزوین تلاش کرده اند .

ویژگی ها

هیمنه‌خوانی، اوج‌خوانی، بداهه‌خوانی و مطول‌خوانی از ویژگی ها و شیوهٔ آواز قزوینی است که نزدیکی و قرابت زیادی با سبک تعزیه خوانی دارد. مقامات رایج در موسیقی منطقه قزوین ؛ کردی ، ترکی ، لری ، فارسی و زرگر می باشد . و بیشتر از ساز های سرنا، دهل، دايره و نی برای نواختن استفاده می شود . یکی از شاخصه های مطرح در سبک آوازی قزوین توجه به تحریر و انواع آن است، به همین جهت تنوع تحریرخوانی در سبک قزوین از سایر سبک‌های آواز ایرانی بیشتر است. همچنین تنوع در گوشه‌خوانی از شاخصه‌های سبک قزوین است.

تصنیف

از ویژگی هایی که عارف قزوینی برای نخستین بار از آن بهره جست استفاده از تصنیف سرایی برای انتقاد از اوضاع اجتماعی بود که هم با سرایندگی شعر و هم آهنگ سازی و خوانندگی خودش اجرا میشد . همچنین عارف را می توان از پیشگامان برگزاری کنسرت در ایران دانست

موسیقی دانان

از موسیقی دانان و خوانندگان به نام قزوین می توان به جناب قزوینی استاد آواز دربار قاجار ، واعظ قزوینی از نوازندگان عهد ناصرالدین شاه ، عارف قزوینی نوازنده و تصنیف سرای مشروطه ، اقبال آذر مبدع مکتب تبریز ، قمرالملوک وزیری نخستین خواننده مطرح زن ، واروژان آهنگ ساز در دوره پهلوی و استادان «علی‌اکبر خرم قزوینی» و «ضیاءالدین قاضی» اشاره کرد.