بیماری پیلیتسئوس-مرتسباخر

بیماری پیلیتسئوس-مرتسباخر
بیماری پیلیتسئوس-مرتسباخر
	بیماری پیلیتسئوس-مرتسباخر یک بیماری ارثی وابسته به کروموزوم X است.
تخصص	عصب‌شناسی
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
پیشنت پلاس	بیماری پیلیتسئوس-مرتسباخر
	[ویرایش در ویکی‌داده]

بیماری پیلیتسئوس-مرتسباخر (انگلیسی: Pelizaeus–Merzbacher disease) یک بیماری عصبی است که در آن به اُلیگودندروسیت‌های دستگاه عصبی مرکزی آسیب می‌رسد. علت این بیماری جهش در ژن پروتئین پروتئولیپید ۱ (PLP1) است که یکی از پروتئین‌های اصلی میلین محسوب می‌شود. مشخصهٔ این بیماری، کاهش میلین‌سازی به‌دور برخی رشته‌های عصبی است و به دسته‌ای از بیماری‌های ژنتیکی موسوم به لکودیستروفی‌ها تعلق دارد.^[۲]

علائم و نشانه‌ها[ویرایش]

نشانهٔ اصلی بیماری، عدم وجود حرکت در دست‌ها و پاها یک‌کم‌حرکتی آنان، مشکلات تنفسی و حرکات افقی در چشمان است. شروع این بیماری معمولاً در سنین نوزادی است که مشخصهٔ اصلی‌اش نیستاگموس و هیپوتونی است. توانایی‌های حرکتی یا به‌تأخیر می‌افتد و یا آنکه هرگز حاصل نمی‌شود که البته بستگی به شدت و وخامت جهش ژنی دارد. بیشتر کودکان مبتلا به این بیماری، تکلم دیگران را درک می‌کنند و خودشان هم اندکی قادرند حرف بزنند. علائم دیگر بیماری شامل لرزش، عدم هماهنگی عضلانی، حرکات غیرارادی، گام‌های نااستوار، و بروز سفتی تدریجی در عضلات دست‌ها و پاهاست. انقباض شدید مرضی عضلات (Muscle contracture) در طی زمان، تدریجاً رخ می‌دهد و عملکرد ذهنی نیز ممکن است دچار دستخوش تغییر گردد. برخی بیماران ممکن است تشنج و نافُرمی اسکلتی همچون کژپشتی پیدا کنند.

علت[ویرایش]

بیماری پیلیتسئوس-مرتسباخر، نوعی بیماری ارثی وابسته به کروموزوم X است که در اثر جهش در ژنِ تولیدکنندهٔ یکی از پروتئین‌های اصلی میلین به نام پروتئین پروتئولیپید ۱ (PLP1) پدید می‌آید. در اثرِ این جهش ژنی، تولید میلین در دستگاه عصبی مرکزی کاهش یافته و بیماری مغزی-عصبی شدید رخ می‌دهد. بیشتر این جهش‌ها سبب دونسخه‌نویسی از ژن PLP1 می‌گردد. البته جهش حذفی هم در این ژن دیده شده که عموماً سبب بیماری خفیف‌تری می‌گردد.

تشخیص[ویرایش]

شک بالینی به این بیماری، نخستین بار توسط تصویرسازی تشدید مغناطیسی مغز صورت می‌پذیرد که طی آن، چگالی سیگنالی بالا در T2 در سرتاسر مغز دیده می‌شود و اغلب تا سن ۱ سالگی پدیدار می‌گردد.

این بیماری متعلق به گروهی از اختلالات ژنتیکی موسوم به لکودیستروفی‌هاست که سبب اختلال در تولید و رشد غلاف میلین به‌دور فیبرهای عصبی در دستگاه عصبی مرکزی می‌گردد.

بیماری پیلیتسئوس-مرتسباخر شامل انواع گوناگون «کلاسیک»، «انتقالی» و «فرم بالغین» است.

درمان[ویرایش]

هیچ درمان قطعی یا استاندارد برای این بیماری وجود ندارد.^[۳] پیش‌آگهی بیماری نیز متفاوت است. مبتلایان به انواع شدید بیماری معمولاً به سنین نوجوانی نمی‌رسند و مبتلایان به نوع خفیف بیماری ممکن است تا دوران بزرگسالی هم زنده بمانند.^[۳]

پژوهش‌ها[ویرایش]

در دسامبر ۲۰۰۸ میلادی شرکت «استم‌سل» در ایالات متحده آمریکا، فاز اول از کارآزمایی بالینی پیوند سلول‌های بنیادی عصبی در انسان را آغاز کرد.^[۴] این کارآزمایی موفق نبود و این شرکت، به‌دنبال نتایج ناامیدکنندهٔ حاصله، ورشکست شد.^[۵]

در سال ۲۰۱۹ میلادی پال جی. تسار با استفاده از روش کریسپر و «درمان آنتی‌سنس» این بیماری را در موش‌های آزمایشگاهی با موفقیت درمان نمود.^[۶]^[۷]^[۸] درمان‌های مبتنی بر «شلاته‌کردن با آهن» نیز در دست بررسی و پژوهش است.^[۹]

تاریخچه[ویرایش]

این بیماری نخستین بار توسط دو پزشک عصب‌شناس آلمانی با نام‌های فردریش کریستف پیلیتسئوس و لودویگ مرتسباخر توصیف شد و به افتخار آن دو نام‌گذاری شد.

منابع[ویرایش]

↑ "OMIM Entry - # 312080 - Pelizaeus-Merzbacher Disease; PMD". omim.org (به انگلیسی). Retrieved 5 August 2017.
↑ Hobson, Grace; Garbern, James (2012). "Pelizaeus-Merzbacher Disease, Pelizaeus-Merzbacher-Like Disease 1, and Related Hypomyelinating Disorders". Seminars in Neurology. 32 (1): 062–067. doi:10.1055/s-0032-1306388. ISSN 0271-8235. PMID 22422208.
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ "Pelizaeus-Merzbacher Disease Information Page". National Institute of Neurological Disorders and Stroke.
↑ "Stem Cells, Inc".
↑ "End of line for StemCells Inc., pioneering & controversial stem cell biotech". 2016-05-31.
↑ Elitt, Matthew S.; Barbar, Lilianne; Shick, H. Elizabeth; Powers, Berit E.; Maeno-Hikichi, Yuka; Madhavan, Mayur; Allan, Kevin C.; Nawash, Baraa S.; Nevin, Zachary S.; Olsen, Hannah E.; Hitomi, Midori; LePage, David F.; Jiang, Weihong; Conlon, Ronald A.; Rigo, Frank; Tesar, Paul J. (31 December 2018). "Therapeutic suppression of proteolipid protein rescues Pelizaeus-Merzbacher Disease in mice". bioRxiv: 508192. doi:10.1101/508192.
↑ "Suppression of proteolipid protein rescues Pelizaeus-Merzbacher Disease". 2020-07-01.
↑ "Research finds new approach to treating certain neurological diseases". MedicalXpress. 1 July 2020. Retrieved 1 July 2020. Their research was published online July 1 in the journal Nature. "The pre-clinical results were profound. PMD mouse models that typically die within a few weeks of birth were able to live a full lifespan after treatment," said Paul Tesar{{cite web}}: نگهداری CS1: url-status (link)
↑ Nobuta, Hiroko; Yang, Nan; Ng, Yi Han; Marro, Samuele G.; Sabeur, Khalida; Chavali, Manideep; Stockley, John H.; Killilea, David W.; Walter, Patrick B.; Zhao, Chao; Huie, Philip; Goldman, Steven A.; Kriegstein, Arnold R.; Franklin, Robin J.M.; Rowitch, David H.; Wernig, Marius (October 2019). "Oligodendrocyte Death in Pelizaeus-Merzbacher Disease Is Rescued by Iron Chelation". Cell Stem Cell. 25 (4): 531–541.e6. doi:10.1016/j.stem.2019.09.003. PMID 31585094.

مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Pelizaeus–Merzbacher disease». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱ اکتبر ۲۰۲۰.

[1] "OMIM Entry - # 312080 - Pelizaeus-Merzbacher Disease; PMD". omim.org (به انگلیسی). Retrieved 5 August 2017.

[HobsonGarbern2012-2] Hobson, Grace; Garbern, James (2012). "Pelizaeus-Merzbacher Disease, Pelizaeus-Merzbacher-Like Disease 1, and Related Hypomyelinating Disorders". Seminars in Neurology. 32 (1): 062–067. doi:10.1055/s-0032-1306388. ISSN 0271-8235. PMID 22422208.

[nihinfo-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ "Pelizaeus-Merzbacher Disease Information Page". National Institute of Neurological Disorders and Stroke.

[4] "Stem Cells, Inc".

[5] "End of line for StemCells Inc., pioneering & controversial stem cell biotech". 2016-05-31.

[6] Elitt, Matthew S.; Barbar, Lilianne; Shick, H. Elizabeth; Powers, Berit E.; Maeno-Hikichi, Yuka; Madhavan, Mayur; Allan, Kevin C.; Nawash, Baraa S.; Nevin, Zachary S.; Olsen, Hannah E.; Hitomi, Midori; LePage, David F.; Jiang, Weihong; Conlon, Ronald A.; Rigo, Frank; Tesar, Paul J. (31 December 2018). "Therapeutic suppression of proteolipid protein rescues Pelizaeus-Merzbacher Disease in mice". bioRxiv: 508192. doi:10.1101/508192.

[7] "Suppression of proteolipid protein rescues Pelizaeus-Merzbacher Disease". 2020-07-01.

[8] "Research finds new approach to treating certain neurological diseases". MedicalXpress. 1 July 2020. Retrieved 1 July 2020. Their research was published online July 1 in the journal Nature. "The pre-clinical results were profound. PMD mouse models that typically die within a few weeks of birth were able to live a full lifespan after treatment," said Paul Tesar{{cite web}}: نگهداری CS1: url-status (link)

[9] Nobuta, Hiroko; Yang, Nan; Ng, Yi Han; Marro, Samuele G.; Sabeur, Khalida; Chavali, Manideep; Stockley, John H.; Killilea, David W.; Walter, Patrick B.; Zhao, Chao; Huie, Philip; Goldman, Steven A.; Kriegstein, Arnold R.; Franklin, Robin J.M.; Rowitch, David H.; Wernig, Marius (October 2019). "Oligodendrocyte Death in Pelizaeus-Merzbacher Disease Is Rescued by Iron Chelation". Cell Stem Cell. 25 (4): 531–541.e6. doi:10.1016/j.stem.2019.09.003. PMID 31585094.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]