پرش به محتوا

ویکی‌پدیای فارسی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
[نسخهٔ بررسی‌شده][نسخهٔ بررسی‌شده]
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
جز ویرایش 151.239.6.9 (بحث) به آخرین تغییری که Hamid Hassani انجام داده بود واگردانده شد
Fatemibot (بحث | مشارکت‌ها)
ربات‌ها
۵۷۷٬۴۵۰ ویرایش‌ها
جز ربات ردهٔ همسنگ (۳۰) +نشانی+املا+مرتب+تمیز (۱۴.۹ core)+اصلاح ارجاع لاتین: + رده:وبگاه‌های فارسی‌زبان
خط ۲۰: خط ۲۰:
ویکی‌پدیای فارسی هم‌اکنون ({{تاریخ خورشیدی}} برابر با {{تاریخ میلادی}}) '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' نوشتار دارد.<ref name="wikistat">[[:m:List of Wikipedias#100 000.2B articles|List of Wikipedias]]</ref>
ویکی‌پدیای فارسی هم‌اکنون ({{تاریخ خورشیدی}} برابر با {{تاریخ میلادی}}) '''{{NUMBEROFARTICLES}}''' نوشتار دارد.<ref name="wikistat">[[:m:List of Wikipedias#100 000.2B articles|List of Wikipedias]]</ref>


ویکی‌پدیای فارسی از نظر ژرفای [[دانشنامه]] (تعداد ویرایش‌ها در نوشتارها)، که از نشانه‌های کیفیت نسخه‌ها و میزان به‌روزرسانی صفحه‌هاست، با داشتن شاخص ژرفای ۲۱۵، در جایگاه '''ششم''' در میان [[دانشنامه]]‌های دارای بین ۱۰۰٬۰۰۰ و ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ مقاله قرار دارد. شاخص ژرفا، معیاری است که از حاصل‌ضرب میانگین ویرایش برای هر نوشتار در نسبتِ صفحه‌های غیرنوشتاری به نوشتارها گرفته می‌شود و یک معیار برای سنجش کیفیت [[دانشنامه]] است.<ref name="wikistat" />
ویکی‌پدیای فارسی از نظر ژرفای [[دانشنامه]] (تعداد ویرایش‌ها در نوشتارها)، که از نشانه‌های کیفیت نسخه‌ها و میزان به‌روزرسانی صفحه‌هاست، با داشتن شاخص ژرفای ۲۱۵، در جایگاه '''ششم''' در میان [[دانشنامه]]‌های دارای بین ۱۰۰٬۰۰۰ و ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ مقاله قرار دارد. شاخص ژرفا، معیاری است که از حاصل‌ضرب میانگین ویرایش برای هر نوشتار در نسبتِ صفحه‌های غیرنوشتاری به نوشتارها گرفته می‌شود و یک معیار برای سنجش کیفیت [[دانشنامه]] است.<ref name="wikistat"/>


همچنین، ویکی‌پدیای فارسی از نظر شمار کاربران در ردهٔ '''پانزدهم'''، شمار کاربران فعال در ردهٔ '''سیزدهم'''، و شمار مدیران در ردهٔ '''هفدهم''' جای گرفته‌است.<ref name="wikistat" />
همچنین، ویکی‌پدیای فارسی از نظر شمار کاربران در ردهٔ '''پانزدهم'''، شمار کاربران فعال در ردهٔ '''سیزدهم'''، و شمار مدیران در ردهٔ '''هفدهم''' جای گرفته‌است.<ref name="wikistat"/>


== تاریخچه ==
== تاریخچه ==
خط ۶۰: خط ۶۰:


== نمودارهای پیشرفت ==
== نمودارهای پیشرفت ==
[[File:Number of articles in Persian Wikipedia (Dec 2003 - Dec 2016).png|thumb|300px|نمودار تعداد مقالات ویکی‌پدیای فارسی از دسامبر ۲۰۰۳ تا دسامبر ۲۰۱۶.]]
[[پرونده:Number of articles in Persian Wikipedia (Dec 2003 - Dec 2016).png|بندانگشتی|300px|نمودار تعداد مقالات ویکی‌پدیای فارسی از دسامبر ۲۰۰۳ تا دسامبر ۲۰۱۶.]]
[[File:New articles per day in Persian Wikipedia (Dec 2003 - Dec 2016).png|thumb|300px|نمودار تعداد مقالات جدید در هر روز در ویکی‌پدیای فارسی از دسامبر ۲۰۰۳ تا دسامبر ۲۰۱۶.]]
[[پرونده:New articles per day in Persian Wikipedia (Dec 2003 - Dec 2016).png|بندانگشتی|300px|نمودار تعداد مقالات جدید در هر روز در ویکی‌پدیای فارسی از دسامبر ۲۰۰۳ تا دسامبر ۲۰۱۶.]]
[[File:Number of edits in Persian Wikipedia (Dec 2003 - Dec 2016).png|thumb|300px|نمودار تعداد ویرایش‌ها در ویکی‌پدیای فارسی از دسامبر ۲۰۰۳ تا دسامبر ۲۰۱۶.]]
[[پرونده:Number of edits in Persian Wikipedia (Dec 2003 - Dec 2016).png|بندانگشتی|300px|نمودار تعداد ویرایش‌ها در ویکی‌پدیای فارسی از دسامبر ۲۰۰۳ تا دسامبر ۲۰۱۶.]]
[[File:Number of registrations per day in persian Wikipedia (Jan - Dec 2016).png|thumb|300px|نمودار تعداد ثبت‌نام کاربر جدید در ویکی‌پدیای فارسی در سال ۲۰۱۶ میلادی (۱ ژانویه تا ۳۱ دسامبر).]]
[[پرونده:Number of registrations per day in persian Wikipedia (Jan - Dec 2016).png|بندانگشتی|300px|نمودار تعداد ثبت‌نام کاربر جدید در ویکی‌پدیای فارسی در سال ۲۰۱۶ میلادی (۱ ژانویه تا ۳۱ دسامبر).]]
[[File:Number of users with more than 5 edits in persian Wikipedia (Dec 2003 - Dec 2016).png|thumb|300px|نمودار تعداد کاربرانی که در هر ماه بیش از ۵ ویرایش در ویکی‌پدیای فارسی داشته‌اند. از دسامبر ۲۰۰۳ تا دسامبر ۲۰۱۶.]]
[[پرونده:Number of users with more than 5 edits in persian Wikipedia (Dec 2003 - Dec 2016).png|بندانگشتی|300px|نمودار تعداد کاربرانی که در هر ماه بیش از ۵ ویرایش در ویکی‌پدیای فارسی داشته‌اند. از دسامبر ۲۰۰۳ تا دسامبر ۲۰۱۶.]]
[[File:Number of users with more than 100 edits in persian Wikipedia (Dec 2003 - Dec 2016).png|thumb|300px|نمودار تعداد کاربرانی که در هر ماه بیش از ۱۰۰ ویرایش در ویکی‌پدیای فارسی داشته‌اند. از دسامبر ۲۰۰۳ تا دسامبر ۲۰۱۶.]]
[[پرونده:Number of users with more than 100 edits in persian Wikipedia (Dec 2003 - Dec 2016).png|بندانگشتی|300px|نمودار تعداد کاربرانی که در هر ماه بیش از ۱۰۰ ویرایش در ویکی‌پدیای فارسی داشته‌اند. از دسامبر ۲۰۰۳ تا دسامبر ۲۰۱۶.]]


{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
خط ۴۰۹: خط ۴۰۹:
== جامعهٔ کاربری ==
== جامعهٔ کاربری ==
[[پرونده:User demography.tif|بندانگشتی|چپ|تخمین سهم مناطق مختلف جهان در مشارکت در نسخه‌های مختلف ویکی‌پدیا، از جمله ویکی‌پدیای فارسی]]
[[پرونده:User demography.tif|بندانگشتی|چپ|تخمین سهم مناطق مختلف جهان در مشارکت در نسخه‌های مختلف ویکی‌پدیا، از جمله ویکی‌پدیای فارسی]]
در یک مقالهٔ تحقیقاتی منتشرشده در سال ۲۰۱۲ در [[پلاس وان]]، با بررسی میزان مشارکت کاربران در طول شبانه‌روز سهم مناطق جهان را در ویرایش چند نسخهٔ مختلف ویکی‌پدیا تخمین زده شد. طبق این بررسی‌ها با اینکه ۷۰٪ از فارسی‌زبانان در ایران و بقیه هم در کشورهای همسایه ساکن هستند اما این نسخه جزء ویکی‌پدیاهای با کمترین «عمق خفتگی» (اختلاف بیشینه و کمینهٔ فعالیت کاربران، که بیانگر میزان محلی‌بودن مشارکت‌های آن نسخهٔ ویکی‌پدیا است) است و غالب مشارکت‌های انجام‌شده در ویکی‌پدیای فارسی توسط کاربران ساکن در اروپا و آمریکای شمالی انجام شده‌است و سهم ایران ۴۵٪ است.<ref>{{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=Yasseri |نام=Taha |نام خانوادگی۲=Sumi |نام۲=Robert |نام خانوادگی۳=Kertész |نام۳=János |عنوان=Circadian Patterns of Wikipedia Editorial Activity: A Demographic Analysis |ژورنال=[[پلاس وان]] |دوره=7 |شماره=1 |پیوند=http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0030091 |doi=10.1371/journal.pone.0030091 |تاریخ=2012-01-17 |تاریخ بازبینی=2012-03-27 |زبان=en| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6DxyAe1h8 | تاریخ بایگانی = 26 January 2013}}</ref>
در یک مقالهٔ تحقیقاتی منتشرشده در سال ۲۰۱۲ در [[پلاس وان]]، با بررسی میزان مشارکت کاربران در طول شبانه‌روز سهم مناطق جهان را در ویرایش چند نسخهٔ مختلف ویکی‌پدیا تخمین زده شد. طبق این بررسی‌ها با اینکه ۷۰٪ از فارسی‌زبانان در ایران و بقیه هم در کشورهای همسایه ساکن هستند اما این نسخه جزء ویکی‌پدیاهای با کمترین «عمق خفتگی» (اختلاف بیشینه و کمینهٔ فعالیت کاربران، که بیانگر میزان محلی‌بودن مشارکت‌های آن نسخهٔ ویکی‌پدیا است) است و غالب مشارکت‌های انجام‌شده در ویکی‌پدیای فارسی توسط کاربران ساکن در اروپا و آمریکای شمالی انجام شده‌است و سهم ایران ۴۵٪ است.<ref>{{یادکرد ژورنال |نام خانوادگی=Yasseri |نام=Taha |نام خانوادگی۲=Sumi |نام۲=Robert |نام خانوادگی۳=Kertész |نام۳=János |عنوان=Circadian Patterns of Wikipedia Editorial Activity: A Demographic Analysis |ژورنال=[[پلاس وان|PLOS ONE]] |دوره=7 |شماره=1 |پیوند=http://www.plosone.org/article/info:doi/10.1371/journal.pone.0030091 |doi=10.1371/journal.pone.0030091 |تاریخ=2012-01-17 |تاریخ بازبینی=2012-03-27 |زبان=en| پیوند بایگانی = http://www.webcitation.org/6DxyAe1h8 | تاریخ بایگانی = 26 January 2013}}</ref>


=== انگیزهٔ مشارکت‌کنندگان ===
=== انگیزهٔ مشارکت‌کنندگان ===
خط ۴۲۷: خط ۴۲۷:
=== چالش‌های محیطی ===
=== چالش‌های محیطی ===
این دسته از چالش‌ها به وضعیت کلّی اینترنت و خط و زبان فارسی روی اینترنت مربوط می‌شود. مهم‌ترین مشکلاتی که در این دسته قرار می‌گیرد عبارت است از:
این دسته از چالش‌ها به وضعیت کلّی اینترنت و خط و زبان فارسی روی اینترنت مربوط می‌شود. مهم‌ترین مشکلاتی که در این دسته قرار می‌گیرد عبارت است از:
# '''پایین بودن ضریب نفوذ اینترنت:''' ضریب نفوذ اینترنت در [[ایران]] در سال ۲۰۰۷ حدود ۱۰٫۶ درصد جامعه معادل ۷٫۵ میلیون نفر بوده‌است.<ref>[http://www.internetworldstats.com/stats5.htm#me Middle East Internet Usage and Population Statistics]</ref> همچنین ضریب نفوذ اینترنت در [[افغانستان]] ۱٫۱ درصد جامعه معادل سیصد هزار نفر بوده‌است.<ref>[http://www.internetworldstats.com/stats3.htm#asia ASIA INTERNET USAGE AND POPULATION]</ref> بدین ترتیب اکثریّت فارسی زبانان به اینترنت دسترسی ندارند.<ref>[http://www.internetworldstats.com/stats7.htm INTERNET WORLD USERS BY LANGUAGE]</ref>
# '''پایین بودن ضریب نفوذ اینترنت:''' ضریب نفوذ اینترنت در [[ایران]] در سال ۲۰۰۷ حدود ۱۰٫۶ درصد جامعه معادل ۷٫۵ میلیون نفر بوده‌است.<ref>[http://www.internetworldstats.com/stats5.htm#me Middle East Internet Usage and Population Statistics]</ref> همچنین ضریب نفوذ اینترنت در [[افغانستان]] ۱٫۱ درصد جامعه معادل سیصد هزار نفر بوده‌است.<ref>[http://www.internetworldstats.com/stats3.htm#asia ASIA INTERNET USAGE AND POPULATION]</ref> بدین ترتیب اکثریّت فارسی زبانان به اینترنت دسترسی ندارند.<ref>[http://www.internetworldstats.com/stats7.htm INTERNET WORLD USERS BY LANGUAGE]</ref>
# '''خط و زبان فارسی''': علی‌رغم اینکه طی چند سال اخیر چندین گروه مختلف از جمله [[شورای عالی اطلاع‌رسانی]] در خصوص خط و زبان فارسی در اینترنت فعالیت می‌کنند، هنوز خطّ و زبان استاندارد نشده‌است. همچنین شرکت [[مایکروسافت]] با وجود درخواست‌های کتبی هنوز در سیستم‌عامل [[مایکروسافت ویندوز|ویندوز]] خود خطّ غیر استاندارد فارسی به مشتریان ارایه می‌دهد{{مدرک|تاریخ=۴ مه ۲۰۰۱۴}} و با توجه به اینکه ۹۰ درصد کاربران از ویندوز استفاده می‌کنند{{نیازمند منبع}} این مشکل بیشتر خود را نشان می‌دهد. <!--موتور جستجوگر [[گوگل]] هم دو نتیجه کاملاً متفاوت برای جستجوهایی مانند ''نامه‌نگاری'' و ''نامه نگاری'' ارایه می‌دهد{{مدرک|تاریخ=۴ مه ۲۰۰۱۴}} که سبب پراکنده شدن جستجوگران می‌شود. به عبارت بهتر چون در ویکی‌پدیا از [[فاصله مجازی|نیم‌فاصله]] استفاده می‌شود، کسانی که برای «نامه نگاری» جستجو کنند، از ویکی‌پدیای فارسی محروم خواهند شد. -->
# '''خط و زبان فارسی''': علی‌رغم اینکه طی چند سال اخیر چندین گروه مختلف از جمله [[شورای عالی اطلاع‌رسانی]] در خصوص خط و زبان فارسی در اینترنت فعالیت می‌کنند، هنوز خطّ و زبان استاندارد نشده‌است. همچنین شرکت [[مایکروسافت]] با وجود درخواست‌های کتبی هنوز در سیستم‌عامل [[مایکروسافت ویندوز|ویندوز]] خود خطّ غیر استاندارد فارسی به مشتریان ارایه می‌دهد{{مدرک|تاریخ=۴ مه ۲۰۰۱۴}} و با توجه به اینکه ۹۰ درصد کاربران از ویندوز استفاده می‌کنند{{نیازمند منبع}} این مشکل بیشتر خود را نشان می‌دهد. <!--موتور جستجوگر [[گوگل]] هم دو نتیجه کاملاً متفاوت برای جستجوهایی مانند ''نامه‌نگاری'' و ''نامه نگاری'' ارایه می‌دهد{{مدرک|تاریخ=۴ مه ۲۰۰۱۴}} که سبب پراکنده شدن جستجوگران می‌شود. به عبارت بهتر چون در ویکی‌پدیا از [[فاصله مجازی|نیم‌فاصله]] استفاده می‌شود، کسانی که برای «نامه نگاری» جستجو کنند، از ویکی‌پدیای فارسی محروم خواهند شد. -->
# '''کمبود محتوای فارسی معتبر''': مقدار بسیار اندکی محتوای [[زبان فارسی|فارسی]] بر روی اینترنت قرار دارد. بخش عمده‌ای از آن در قالب خودنوشت‌ها در [[وب‌نوشت|وبلاگ‌ها]]ست که باتوجه به سیاست [[ویکی‌پدیا:اثبات‌پذیری|اثبات‌پذیری]] در ویکی‌پدیا قابل استناد نیستند. کمبود منابع فارسی بر روی اینترنت، تولیدکنندگان محتوا در ویکی‌پدیای فارسی را به سمت استفاده از مطالب عمدتاً انگلیسی‌زبان می‌کشد که این هم مشکلات خاصّ خود را پدیدمی‌آورد.
# '''کمبود محتوای فارسی معتبر''': مقدار بسیار اندکی محتوای [[زبان فارسی|فارسی]] بر روی اینترنت قرار دارد. بخش عمده‌ای از آن در قالب خودنوشت‌ها در [[وب‌نوشت|وبلاگ‌هاست]] که باتوجه به سیاست [[ویکی‌پدیا:اثبات‌پذیری|اثبات‌پذیری]] در ویکی‌پدیا قابل استناد نیستند. کمبود منابع فارسی بر روی اینترنت، تولیدکنندگان محتوا در ویکی‌پدیای فارسی را به سمت استفاده از مطالب عمدتاً انگلیسی‌زبان می‌کشد که این هم مشکلات خاصّ خود را پدیدمی‌آورد.
# '''خطوط اینترنت کم‌سرعت''': [[پهنای باند]] خانگی [[اینترنت]] در ایران از سوی دولت به ۱۲۸ ''کیلوبیت بر ثانیه'' (۱۶ ''کیلوبایت بر ثانیه'') محدود شده‌است و علاوه بر آن عدّه کمی از کاربران از خطوط [[ای‌دی‌اس‌ال]] استفاده می‌کنند. با توجه به اینکه ویکی‌نویسان مجبورند بارها بین مقاله‌های مختلف در ویکی‌پدیای فارسی و انگلیسی برای ویرایش کردن و خواندن در حرکت باشند که حجم بسیاری از آن‌ها به همراه تصاویرشان بیش از یک ''مگابایت'' است، دردسر فراوانی برای آن‌ها ایجاد می‌شود.
# '''خطوط اینترنت کم‌سرعت''': [[پهنای باند]] خانگی [[اینترنت]] در ایران از سوی دولت به ۱۲۸ ''کیلوبیت بر ثانیه'' (۱۶ ''کیلوبایت بر ثانیه'') محدود شده‌است و علاوه بر آن عدّه کمی از کاربران از خطوط [[ای‌دی‌اس‌ال]] استفاده می‌کنند. با توجه به اینکه ویکی‌نویسان مجبورند بارها بین مقاله‌های مختلف در ویکی‌پدیای فارسی و انگلیسی برای ویرایش کردن و خواندن در حرکت باشند که حجم بسیاری از آن‌ها به همراه تصاویرشان بیش از یک ''مگابایت'' است، دردسر فراوانی برای آن‌ها ایجاد می‌شود.
# '''نهادینه نشدن حقّ تکثیر''': مسئله [[کپی رایت|حق تکثیر]] در ایران هنوز نهادینه نشده و علاوه بر ضعف قانون بسیاری از ناشران و [[وب‌گاه|سایت‌ها]] نیز با مقررات آن آشنا نیستند؛ لذا دسترسی به اطلاعات و به ویژه عکس‌های قابل تکثیر بسیار دشوار است.
# '''نهادینه نشدن حقّ تکثیر''': مسئله [[کپی رایت|حق تکثیر]] در ایران هنوز نهادینه نشده و علاوه بر ضعف قانون بسیاری از ناشران و [[وب‌گاه|سایت‌ها]] نیز با مقررات آن آشنا نیستند؛ لذا دسترسی به اطلاعات و به ویژه عکس‌های قابل تکثیر بسیار دشوار است.
خط ۴۴۶: خط ۴۴۶:
در ظهر روز یک‌شنبه ۵ خرداد ۱۳۹۲ اکثر عکس‌های ویکی‌پدیا در ایران مسدود (فیلتر) شد، اما اندکی پس از آن رفع فیلتر گردید. در صبح فردای همان روز، دوباره تمامی عکس‌های ویکی‌پدیای فارسی و سایر ویکی‌پدیاها تا ۱۴ خرداد ۱۳۹۲ در ایران مسدود شد.
در ظهر روز یک‌شنبه ۵ خرداد ۱۳۹۲ اکثر عکس‌های ویکی‌پدیا در ایران مسدود (فیلتر) شد، اما اندکی پس از آن رفع فیلتر گردید. در صبح فردای همان روز، دوباره تمامی عکس‌های ویکی‌پدیای فارسی و سایر ویکی‌پدیاها تا ۱۴ خرداد ۱۳۹۲ در ایران مسدود شد.


بر اساس یک بررسی در ژوئیهٔ ۲۰۱۳ از میان حدود ۳۳۱هزار مقالهٔ ویکی‌پدیای زبان فارسی، ۹۶۳ مقاله در ایران فیلتر هستند. از این تعداد ۴۰۳ مقاله مربوط به مسایل سیاسی، ۱۸۹ مقاله مربوط به سکس و روابط جنسی، ۱۳۶ مقاله مربوط به مذهب، ۹۳ مقاله پیرامون حقوق بشر، ۵۹ مقاله در ارتباط با هنر، ۵۱ مقاله مربوط به رسانه و روزنامه‌نگاری، ۱۹ مقاله دانشگاهی و ۱۳ مقاله متفرقه بوده‌است. از این میان، بیش‌ترین حجم به مسایل سیاسی و بیش از همه به «[[انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸)|انتخابات ۸۸]]» و «[[جنبش سبز]]» اختصاص دارد.<ref>[http://www.dw.de/سیاست-سکس-مذهب-موضوع-فیلترینگ-دولتی-در-ویکیپدیا/a-17232556?maca=per-rss-per-all_volltext-5613-xml-mrss سیاست، سکس و مذهب، موضوع فیلترینگ در ویکیپدیا] www.dw.de</ref>
بر اساس یک بررسی در ژوئیهٔ ۲۰۱۳ از میان حدود ۳۳۱هزار مقالهٔ ویکی‌پدیای زبان فارسی، ۹۶۳ مقاله در ایران فیلتر هستند. از این تعداد ۴۰۳ مقاله مربوط به مسایل سیاسی، ۱۸۹ مقاله مربوط به سکس و روابط جنسی، ۱۳۶ مقاله مربوط به مذهب، ۹۳ مقاله پیرامون حقوق بشر، ۵۹ مقاله در ارتباط با هنر، ۵۱ مقاله مربوط به رسانه و روزنامه‌نگاری، ۱۹ مقاله دانشگاهی و ۱۳ مقاله متفرقه بوده‌است. از این میان، بیش‌ترین حجم به مسایل سیاسی و بیش از همه به «[[انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸)|انتخابات ۸۸]]» و «[[جنبش سبز]]» اختصاص دارد.<ref>[http://www.dw.de/سیاست-سکس-مذهب-موضوع-فیلترینگ-دولتی-در-ویکی‌پدیا/a-17232556?maca=per-rss-per-all_volltext-5613-xml-mrss سیاست، سکس و مذهب، موضوع فیلترینگ در ویکی‌پدیا] www.dw.de</ref>


== آمار کنونی ==
== آمار کنونی ==
خط ۴۹۳: خط ۴۹۳:
{{ویکی‌پدیا}}
{{ویکی‌پدیا}}


⚫
[[رده:تاریخچه ویکی‌پدیا فارسی|*]]
[[رده:دانشنامه‌های آزاد]]
[[رده:دانشنامه‌های آزاد]]
⚫
[[رده:دانشنامه‌های سده ۲۱ (میلادی)]]
[[رده:دانشنامه‌های فارسی]]
[[رده:دانشنامه‌های فارسی]]
[[رده:دانش‌نامه‌های برخط]]
[[رده:دانش‌نامه‌های برخط]]
[[رده:زبان فارسی]]
[[رده:زبان فارسی]]
[[رده:وبگاه‌های فارسی‌زبان]]
[[رده:ویکی‌پدیاها بر پایه زبان|فارسی]]
[[رده:ویکی‌پدیاها بر پایه زبان|فارسی]]
⚫
[[رده:تاریخچه ویکی‌پدیا فارسی|*]]
⚫
[[رده:دانشنامه‌های سده ۲۱ (میلادی)]]

نسخهٔ ‏۲۱ ژوئن ۲۰۱۷، ساعت ۱۹:۴۶

ویکی‌پدیای فارسی
دانشنامهٔ آزاد
نماگرفت
صفحهٔ اصلی ویکی‌پدیای فارسی در ۱۰ خرداد ۱۳۹۰
گونه وبگاه
دانشنامهٔ اینترنتی
در دسترس به زبانفارسی
مالکبنیاد ویکی‌مدیا (ناسودبر)
وبگاه
تجاری؟نه
نیاز به ثبت نامدلخواه

ویکی‌پدیای فارسی نام یکی از دانشنامه‌های فارسی‌زبان در اینترنت است. ویکی‌پدیای فارسی یکی از نسخه‌های ویکی‌پدیا، از پروژه‌های بنیاد ویکی‌مدیا است. ویکی‌پدیا پروژهٔ بزرگی است که هدف آن ساخت دانشنامه‌هایی با محتوای آزاد با مشارکت همگان و به همهٔ زبان‌های ممکن است.

این دانشنامهٔ فارسی در ۲۰ سال پیش (از ۲۸ آذر ۱۳۸۲ /۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و حجم آن در حدود یک سالگی به ۱۰۰۰ مقاله، در دو سالگی (بهمن ۱۳۸۴) -با داشتن رتبهٔ سی‌وهشتم در میان ویکی‌پدیاها- به ۱۰هزار مقاله، و در هفت سالگی (شهریور ۱۳۸۹) به ۱۰۰هزار نوشتار رسید. ویکی‌فا در نه سالگی (اردیبهشت ۱۳۹۱) در ردهٔ بیست‌ودوم ویکی‌پدیاها و جایگاه نخست در میان زبان‌های خاورمیانه قرار گرفت و پس از دو ماه (تیر ۱۳۹۱ /ژوئیهٔ ۲۰۱۲) به ۲۰۰هزار مقاله، و پس از هشت ماه دیگر (اسفند ۱۳۹۱ /فوریهٔ ۲۰۱۳) -با رتبهٔ هجدهم- به ۳۰۰هزار مقاله و در یازده سالگی خود (تیر ۱۳۹۳ /ژوئیهٔ ۲۰۱۴) به مرز ۴۰۰هزار مقاله رسید. ویکی‌فا در سیزدهمین سال خود (۶ مرداد ۱۳۹۵ /۲۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۶) مرز نیم میلیون نوشتار را درنوردید و اکنون پس از ویکی‌پدیای اوکراینی در ردهٔ هفدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد.
ویکی‌پدیای فارسی هم‌اکنون (۲۵ خرداد ۱۴۰۳ خورشیدی برابر با ۱۴ ژوئن ۲۰۲۴ میلادی) ۱٬۰۰۴٬۹۴۶ نوشتار دارد.[۳]

ویکی‌پدیای فارسی از نظر ژرفای دانشنامه (تعداد ویرایش‌ها در نوشتارها)، که از نشانه‌های کیفیت نسخه‌ها و میزان به‌روزرسانی صفحه‌هاست، با داشتن شاخص ژرفای ۲۱۵، در جایگاه ششم در میان دانشنامه‌های دارای بین ۱۰۰٬۰۰۰ و ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ مقاله قرار دارد. شاخص ژرفا، معیاری است که از حاصل‌ضرب میانگین ویرایش برای هر نوشتار در نسبتِ صفحه‌های غیرنوشتاری به نوشتارها گرفته می‌شود و یک معیار برای سنجش کیفیت دانشنامه است.[۳]

همچنین، ویکی‌پدیای فارسی از نظر شمار کاربران در ردهٔ پانزدهم، شمار کاربران فعال در ردهٔ سیزدهم، و شمار مدیران در ردهٔ هفدهم جای گرفته‌است.[۳]

تاریخچه

لوگوی ویکی‌پدیا در زمان آغاز به کار
لوگوی چهارصدهزارگی
لوگوی پانصدهزارگی
لوگوی نوروزی (۱۳۹۴)
ویکی‌پدیای آلمانی به مناسبت گذر ویکی‌پدیای فارسی از ۵۰۰ هزار نوشتار، در صفحهٔ اصلی‌اش پیام تبریکی قرار داده است (۲۹ ژوئیهٔ ۲۰۱۶)

ویکی‌پدیای فارسی کار خود را از آذر ۱۳۸۲ (دسامبر ۲۰۰۳) با نام «ویکی‌پدیا: دائرةالمعارف آزاد» آغاز کرد. روزبه پورنادر[۴][۵][۶][۷] و مسعود علینقیان از پیش‌گامان نسخهٔ فارسی بوده‌اند. در ۱۴ دی ۱۳۸۴ (۴ ژانویهٔ ۲۰۰۶) به «ویکی‌پدیا: دانشنامهٔ آزاد» تغییر نام یافت.[۸] در ۱۳ فروردین ۱۳۸۸ (۲ آوریل ۲۰۰۹) صفحهٔ اصلی ویکی‌پدیای فارسی تغییر یافت و بخش نوشتارهای برگزیده و یادبودهای برگزیده به آن اضافه شد.[۹]

تاریخچهٔ گسترش تعداد نوشتارهای ویکی‌پدیای فارسی و رتبه‌بندی نسبت به سایر ویکی‌پدیاها:

  • ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و پس از حدود یک سال به هزار مقاله رسید.
  • ۲۹ بهمن ۱۳۸۴ (۱۸ فوریه ۲۰۰۶) با رتبهٔ ۳۸ از مرز ۱۰هزار مقاله گذشت.
  • ۹ آبان ۱۳۸۷ (۳۱ اکتبر ۲۰۰۸) با رتبهٔ ۳۶ از مرز ۵۰هزار نوشتار گذشت.
  • ۳ شهریور ۱۳۸۹ (۲۵ اوت ۲۰۱۰) با رتبهٔ ۳۲ از مرز ۱۰۰هزار نوشتار گذشت.
  • ۲۷ آذر ۱۳۸۹ (۱۸ دسامبر ۲۰۱۰) با گذر از ویکی‌پدیای عبری به رتبهٔ ۳۱ رسید.
  • ۱۷ اسفند ۱۳۸۹ (سال ۲۰۱۱ میلادی) با گذر از ویکی‌پدیای ولاپوک به رتبهٔ ۳۰ رسید.
  • فروردین ۱۳۹۰ با گذر از ویکی‌پدیای اسلواکیایی به رتبهٔ ۲۹ رسید.
  • ۱ خرداد ۱۳۹۰ (۲۲ مه ۲۰۱۱) با رتبهٔ ۲۴ از مرز ۱۵۰هزار نوشتار گذشت.
  • ۲۵ اسفند ۱۳۹۰ (۱۶ مارس ۲۰۱۲) با گذر از ویکی‌پدیای رومانیایی به رتبهٔ ۲۳ رسید.
  • ۲ اردیبهشت ۱۳۹۱ (۲۱ آوریل ۲۰۱۲) با بیش از ۱۸۴٬۷۰۰ مقاله از ویکی‌پدیای ترکی استانبولی پیشی گرفت و در رتبهٔ ۲۲ ویکی‌پدیاها و ردهٔ نخست نسخه‌های مربوط به زبان‌های خاورمیانه قرار گرفت.
  • ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۱ (۷ مهٔ ۲۰۱۲)، با گذر از ویکی‌پدیای اندونزیایی به رتبهٔ ۲۱ رسید.
  • ۱۹ تیر ۱۳۹۱ (۹ ژوئیهٔ ۲۰۱۲) با رتبهٔ ۲۱ از مرز ۲۰۰هزار مقاله گذشت.
  • ۲۲ تیر ۱۳۹۱ (۱۲ ژوئیهٔ ۲۰۱۲) با گذر از ویکی‌پدیای کره‌ای به رتبهٔ ۲۰ رسید.
  • ۱۶ مهر ۱۳۹۱ (۷ اکتبر ۲۰۱۲) با بیش از ۲۲۶٬۰۰۰ مقاله و گذر از ویکی‌پدیای مجاری به رتبهٔ ۱۹ رسید.
  • ۲۴ دی ۱۳۹۱ (۱۳ ژانویهٔ ۲۰۱۳) با رتبهٔ ۱۹ از مرز ۲۵۰هزار نوشتار گذشت.
  • ۲۵ دی ۱۳۹۱ (۱۴ ژانویهٔ ۲۰۱۳) با بیش از ۲۵۴٬۰۰۰ مقاله و گذر از ویکی‌پدیای چکی به رتبهٔ ۱۸ رسید.
  • ۱ اسفند ۱۳۹۱ (۱۹ فوریهٔ ۲۰۱۳) با رتبهٔ ۱۸ از مرز ۳۰۰هزار نوشتار گذشت.
  • ۲۹ اسفند ۱۳۹۱ (۱۹ مارس ۲۰۱۳) با بازماندن از ویکی‌پدیای سینوگبانونی و در کمتر از ۴ روز بعد با بازماندن از ویکی‌پدیای وینارایی، به رتبهٔ ۲۰ نزول کرد.
  • آبان/آذر ۱۳۹۲ (دسامبر ۲۰۱۳) با گذر از ویکی‌پدیای فنلاندی مجدداً به رتبهٔ ۱۹ صعود کرد.
  • ۲۷ تیر ۱۳۹۳ (۱۸ ژوئیهٔ ۲۰۱۴) با رتبهٔ ۱۹ از مرز ۴۰۰هزار نوشتار گذشت.
  • ۹ آذر ۱۳۹۳ (۳۰ نوامبر ۲۰۱۴) ویکی‌پدیای فارسی از ویکی‌پدیای نروژی بوکمال (پس از حذف بیش از ۳۴هزار مقاله‌اش) پیشی گرفته و مجدداً به رتبهٔ ۱۸ صعود کرد.
  • ۷ اردیبهشت ۱۳۹۴ (۲۷ آوریل ۲۰۱۵) با رتبهٔ ۱۸ به مرز ۴۵۰هزار نوشتار رسید.
  • ۶ مرداد ۱۳۹۵ (۲۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۶) با رتبه ۱۸ مرز نیم میلیون نوشتار را درنوردید.
  • ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۶ (۱۴ مهٔ ۲۰۱۷) با گذر از ویکی‌پدیای کاتالان به رتبهٔ ۱۷ صعود کرد.

اکنون ویکی‌پدیای فارسی پس از ویکی‌پدیای اوکراینی در رتبهٔ هفدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد.

نمودارهای پیشرفت

نمودار تعداد مقالات ویکی‌پدیای فارسی از دسامبر ۲۰۰۳ تا دسامبر ۲۰۱۶.
نمودار تعداد مقالات جدید در هر روز در ویکی‌پدیای فارسی از دسامبر ۲۰۰۳ تا دسامبر ۲۰۱۶.
نمودار تعداد ویرایش‌ها در ویکی‌پدیای فارسی از دسامبر ۲۰۰۳ تا دسامبر ۲۰۱۶.
نمودار تعداد ثبت‌نام کاربر جدید در ویکی‌پدیای فارسی در سال ۲۰۱۶ میلادی (۱ ژانویه تا ۳۱ دسامبر).
نمودار تعداد کاربرانی که در هر ماه بیش از ۵ ویرایش در ویکی‌پدیای فارسی داشته‌اند. از دسامبر ۲۰۰۳ تا دسامبر ۲۰۱۶.
نمودار تعداد کاربرانی که در هر ماه بیش از ۱۰۰ ویرایش در ویکی‌پدیای فارسی داشته‌اند. از دسامبر ۲۰۰۳ تا دسامبر ۲۰۱۶.
جدول تاریخ گذر نوشتارهای ویکی‌پدیای فارسی از مرزهای ده‌هزارگی
شمار نوشتارها تاریخ گذر از مرز مدت جایگاه
۰ ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) سرآغاز
هزار ۲۶ آذر ۱۳۸۳ (۱۶ دسامبر ۲۰۰۴) حدود یک سال
۱۰ هزار ۲۹ بهمن ۱۳۸۴ (۱۸ فوریه ۲۰۰۶) ۴۲۸ روز ۳۸
۲۰ هزار ۴ اردیبهشت ۱۳۸۶ (۲۴ آوریل ۲۰۰۷) ۴۳۰ روز
۳۰ هزار ۲۱ دی ۱۳۸۶ (۱۱ ژانویه ۲۰۰۸) ۲۳۵ روز ۴۱
۴۰ هزار ۲۷ تیر ۱۳۸۷ (۱۷ ژوئیه ۲۰۰۸) ۱۸۸ روز ۳۸
۵۰ هزار ۹ آبان ۱۳۸۷ (۳۰ اکتبر ۲۰۰۸) ۱۰۵ روز ۳۶
۶۰ هزار ۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۸ (۳ مه ۲۰۰۹) ۱۸۴ روز ۳۵
۷۰ هزار ۱۰ مهر ۱۳۸۸ (۲ اکتبر ۲۰۰۹) ۱۵۲ روز ۳۴
۸۰ هزار ۱۱ مهر ۱۳۸۸ (۳ اکتبر ۲۰۰۹) ۱ روز ۳۲
۹۰ هزار ۷ بهمن ۱۳۸۸ (۲۷ ژانویه ۲۰۱۰) ۱۱۶ روز ۳۳
۱۰۰ هزار ۳ شهریور ۱۳۸۹ (۲۵ اوت ۲۰۱۰) ۲۰۹ روز ۳۳
۱۱۰ هزار ۸ آذر ۱۳۸۹ (۲۹ نوامبر ۲۰۱۰) ۹۶ روز ۳۲
۱۲۰ هزار ۱ فروردین ۱۳۹۰ (۲۱ مارس ۲۰۱۱) ۱۱۳ روز ۳۰
۱۳۰ هزار ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۰ (۲۰ مه ۲۰۱۱) ۶۰ روز ۲۹
۱۴۰ هزار ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۰ (۲۰ مه ۲۰۱۱) ۰ روز ۲۸
۱۵۰ هزار ۱ خرداد ۱۳۹۰ (۲۲ مه ۲۰۱۱) ۲ روز ۲۴
۱۶۰ هزار ۱۳ مرداد ۱۳۹۰ (۴ اوت ۲۰۱۱) ۶۲ روز ۲۴
۱۷۰ هزار ۷ بهمن ۱۳۹۰ (۲۷ ژانویه ۲۰۱۲) ۱۷۶ روز ۲۴
۱۸۰ هزار ۱۹ فروردین ۱۳۹۱ (۷ آوریل ۲۰۱۲) ۷۲ روز ۲۳
۱۹۰ هزار ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۱ (۱۹ مه ۲۰۱۲) ۴۲ روز ۲۱
۲۰۰ هزار ۱۹ تیر ۱۳۹۱ (۹ ژوئیهٔ ۲۰۱۲) ۵۱ روز ۲۱
۲۱۰ هزار ۲۴ تیر ۱۳۹۱ (۱۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۲) ۵ روز ۲۰
۲۲۰ هزار ۱۳ شهریور ۱۳۹۱ (۳ سپتامبر ۲۰۱۲) ۵۱ روز ۲۰
۲۳۰ هزار ۱۵ آبان ۱۳۹۱ (۵ نوامبر ۲۰۱۲) ۶۳ روز ۱۹
۲۴۰ هزار ۱۹ دی ۱۳۹۱ (۸ ژانویه ۲۰۱۳) ۶۴ روز ۱۹
۲۵۰ هزار ۲۴ دی ۱۳۹۱ (۱۳ ژانویه ۲۰۱۳) ۵ روز ۱۹
۲۶۰ هزار ۲۷ دی ۱۳۹۱ (۱۶ ژانویه ۲۰۱۳) ۳ روز ۱۸
۲۷۰ هزار ۲ بهمن ۱۳۹۱ (۲۱ ژانویه ۲۰۱۳) ۵ روز ۱۸
۲۸۰ هزار ۵ بهمن ۱۳۹۱ (۲۴ ژانویه ۲۰۱۳) ۳ روز ۱۸
۲۹۰ هزار ۱۵ بهمن ۱۳۹۱ (۳ فوریه ۲۰۱۳) ۱۰ روز ۱۸
۳۰۰ هزار ۱ اسفند ۱۳۹۱ (۱۹ فوریه ۲۰۱۳) ۱۶ روز ۱۸
۳۱۰ هزار ۷ تیر ۱۳۹۲ (۲۸ ژوئن ۲۰۱۳) ۱۲۹ روز ۲۰
۳۲۰ هزار ۸ شهریور ۱۳۹۲ (۳۰ اوت ۲۰۱۳) ۶۳ روز ۲۰
۳۳۰ هزار ۷ آبان ۱۳۹۲ (۲۹ اکتبر ۲۰۱۳) ۶۰ روز ۲۰
۳۴۰ هزار ۱۵ آذر ۱۳۹۲ (۶ دسامبر ۲۰۱۳) ۳۸ روز ۱۹
۳۵۰ هزار ۱۹ بهمن ۱۳۹۲ (۸ فوریه ۲۰۱۴) ۶۴ روز ۱۹
۳۶۰ هزار ۶ اسفند ۱۳۹۲ (۲۵ فوریه ۲۰۱۴) ۱۷ روز ۱۹
۳۷۰ هزار ۲۳ اسفند ۱۳۹۲ (۱۴ مارس ۲۰۱۴) ۱۷ روز ۱۹
۳۸۰ هزار ۱۰ فروردین ۱۳۹۳ (۳۰ مارس ۲۰۱۴) ۱۶ روز ۱۹
۳۹۰ هزار ۴ خرداد ۱۳۹۳ (۲۵ مه ۲۰۱۴) ۵۶ روز ۱۹
۴۰۰ هزار ۲۷ تیر ۱۳۹۳ (۱۸ ژوئیه ۲۰۱۴) ۵۴ روز ۱۹
۴۱۰ هزار ۲۵ مرداد ۱۳۹۳ (۱۶ اوت ۲۰۱۴) ۲۹ روز ۱۹
۴۲۰ هزار ۱۰ شهریور ۱۳۹۳ (۱ سپتامبر ۲۰۱۴) ۱۶ روز ۱۹
۴۳۰ هزار ۲۳ آبان ۱۳۹۳ (۱۴ نوامبر ۲۰۱۴) ۷۴ روز ۱۹
۴۴۰ هزار ۱۳ دی ۱۳۹۳ (۳ ژانویه ۲۰۱۵) ۵۰ روز ۱۸
۴۵۰ هزار ۷ اردیبهشت ۱۳۹۴ (۲۷ آوریل ۲۰۱۵) ۱۱۴ روز ۱۸
۴۶۰ هزار ۱۷ تیر ۱۳۹۴ (۸ ژوئیه ۲۰۱۵) ۷۲ روز ۱۸
۴۷۰ هزار ۱۸ مهر ۱۳۹۴ (۱۰ اکتبر ۲۰۱۵) ۹۴ روز ۱۸
۴۸۰ هزار ۲۴ دی ۱۳۹۴ (۱۴ ژانویهٔ ۲۰۱۶) ۹۶ روز ۱۸
۴۹۰ هزار ۶ اردیبهشت ۱۳۹۵ (۲۵ آوریل ۲۰۱۶) ۱۰۲ روز ۱۸
۵۰۰ هزار ۶ مرداد ۱۳۹۵ (۲۷ ژوئیه ۲۰۱۶) ۹۳ روز ۱۸
۵۱۰ هزار ۷ آبان ۱۳۹۵ (۲۸ اکتبر ۲۰۱۶) ۹۳ روز ۱۸
۵۲۰ هزار ۲۴ دی ۱۳۹۵ (۱۳ ژانویه ۲۰۱۷) ۷۷ روز ۱۸
۵۳۰ هزار ۲۶ اسفند ۱۳۹۵ (۱۶ مارس ۲۰۱۷) ۶۲ روز ۱۸
۵۴۰ هزار ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۶ (۲ مه ۲۰۱۷) ۴۷ روز ۱۸
به‌طورکلی (احتساب تا ۵۰۰ هزار مقاله، به‌جز هزار مقالهٔ اول)
متوسط زمان ایجاد هر ده‌هزار مقاله ۸۳ روز
دفعات صعود جایگاه ۱۷ بار از ۴۸
دفعات نزول جایگاه ۳ بار از ۴۸
دفعات ثبوت جایگاه ۲۸ بار از ۴۸
میانگین صعود جایگاه نیم جایگاه به‌ازای ۴۸ بار

به طور دقیق: ۰٫۴۴ جایگاه

مقاله‌ها

گسترهٔ موضوعات

مقالات آغازین این دانشنامه بیشتر در زمینهٔ عناصر شیمیایی و برخی مباحث تاریخی بودند. با افزوده شدن مطالب گوناگونی دربارهٔ جغرافیا و ادیان (بیشتر بودیسم و دین زرتشت)، ایران‌شناسی و همچنین زبان و ادب فارسی در ۲۶ آذر سال ۱۳۸۳ (۱۶ دسامبر ۲۰۰۴) شمار مقالات آن از مرز ۱۰۰۰ گذشت.

مطالب آن، در این تاریخ از تنوّع خوبی برخوردار شدند و جغرافیا (به ویژه شناخت اقوام و کشورها)، ادبیّات، تاریخ، زیست‌شناسی، گیاه‌شناسی، چهره‌های سیاسی ایران، علوم رایانه، ایران‌شناسی، هوافضا، علوم نظامی و موسیقی از رشته‌های پرمقاله در این دوره از ویکی‌پدیای فارسی بودند.

در ویکی‌پدیای فارسی سعی شده‌است که همه مقاله‌ها دارای رده باشند و در این راستا با مراجعه به رده:مقاله‌ها می‌توان به بیشتر مقاله‌ها دست یافت.

رعایت سیاست‌ها و رهنمودها

ویکی‌پدیای فارسی از ابتدای بنیانگذاری پایبند رعایت قوانین، سیاست‌ها و رهنمودهای مطرح‌شده در ویکی‌های بزرگ‌تر (مانند ویکی‌پدیای انگلیسی و آلمانی) بوده است. از جملهٔ این مسائل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

ذکر منابع و رعایت حق تکثیر

ویکی‌پدیای فارسی و کاربران آن همواره تلاش کرده‌اند که مسائل مرتبط با حقّ تکثیر را، با وجود خلأ قانونی موجود در ایران، رعایت کنند و علاوه بر قوانین فعلی این کشور در زمینهٔ حق تکثیر، قوانین جهانی حق‌تکثیر را نیز درنظر داشته باشند.

کاربران ویکی‌پدیای فارسی به احتمال اولین گروه از فارسی‌زبانانی هستند که پس از کاربران و توسعه‌دهندگان جنبش نرم‌افزار آزاد، با مجوّزهای مربوط به این حوزه آشنایی یافته‌اند و این اجازه‌نامه‌ها را در ویرایش‌ها و فعالیت‌های خود رعایت کرده‌اند.

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ویکی‌پدیای فارسی، ناآشنایی عمومی مسئولین وب‌گاه‌ها و وبلاگ‌نویسان با حق تکثیر به شکل عام و مجوزهای آزاد و نیمه‌آزاد (مانند گنو و مردم عادی خلاق یا Creative Commons) است که باعث می‌شود، پیکره‌های متنی کپی‌شده از وب‌گاه‌ها و وب‌نوشت‌های فارسی غالباً با سیاست‌های ویکی‌پدیا دربارهٔ حق تکثیر هماهنگی نداشته باشند.

در هر صورت، با کوشش ویکی‌نویسان فعال، در نسخهٔ فارسی دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا، سعی بر این شد تا مقالات تا حدّ ممکن دارای منبع و مرجع باشند و منابع و مآخذ آن‌ها همراه با پیوند در پایین هر نوشتار آورده شود.

زیرساخت‌های فنی

استانداردهای زبان

ویکی‌پدیای فارسی از ابتدا پایبند به اجرای صحیح استانداردهای مربوط به زبان فارسی در وب بوده و سوابق روزبه پورنادر - که ویکی‌پدیا فارسی را راه‌اندازی کرده - در زمینهٔ استانداردها، جهانی‌سازی و بومی‌سازی رایانه برای زبان فارسی، در این راه کمک فراوانی نموده‌است.

با توجه به این پیش‌زمینه هم‌اکنون نوشتارهای ویکی‌پدیای فارسی از نظر معیارهای صحیح کدنگاری و استفاده از نویسه‌های استاندارد مربوط به زبان فارسی (در برابر نویسه‌های به ظاهر همسان در استاندارد زبان عربی) از سوی کاربران و ربات‌های ویرایشگر، ویرایش می‌شوند و نویسه‌های غیراستاندارد به شکل درستشان جایگزین می‌گردند.

امکانات و ابزارها

کاربران و مدیران ویکی‌پدیای فارسی به دلیل آشنایی و مشارکت با پروژه‌های دیگر ویکی، به ابزارها، الگوها و دیگر امکانات موجود در آن وب‌گاه‌ها آشنایی داشته و همواره سعی نموده‌اند این ابزارها و امکانات را جهت استفاده در ویکی‌پدیای فارسی آماده کنند که موارد زیر از آن جمله‌اند:

جامعهٔ کاربری

تخمین سهم مناطق مختلف جهان در مشارکت در نسخه‌های مختلف ویکی‌پدیا، از جمله ویکی‌پدیای فارسی

در یک مقالهٔ تحقیقاتی منتشرشده در سال ۲۰۱۲ در پلاس وان، با بررسی میزان مشارکت کاربران در طول شبانه‌روز سهم مناطق جهان را در ویرایش چند نسخهٔ مختلف ویکی‌پدیا تخمین زده شد. طبق این بررسی‌ها با اینکه ۷۰٪ از فارسی‌زبانان در ایران و بقیه هم در کشورهای همسایه ساکن هستند اما این نسخه جزء ویکی‌پدیاهای با کمترین «عمق خفتگی» (اختلاف بیشینه و کمینهٔ فعالیت کاربران، که بیانگر میزان محلی‌بودن مشارکت‌های آن نسخهٔ ویکی‌پدیا است) است و غالب مشارکت‌های انجام‌شده در ویکی‌پدیای فارسی توسط کاربران ساکن در اروپا و آمریکای شمالی انجام شده‌است و سهم ایران ۴۵٪ است.[۱۰]

انگیزهٔ مشارکت‌کنندگان

یک پژوهش که در سال ۱۳۹۰ به طور مشخص در مورد ویکی‌پدیای فارسی انجام شد نشان داد که انگیزه‌های مالی نقشی در همکاری کاربران با ویکی‌پدیا ندارند. قوی‌ترین انگیزه برای آغاز همکاری کاربران تازه‌وارد، انگیزه‌های فردی از جمله کنجکاوی و یافتن اطلاعات مشخص شد. در مقابل برای کاربران قدیمی‌تر، تولید محتوا و سازندگی ویکی مهمترین انگیزه‌ها هستند.[۱۱] دریافت بازخوردهای مثبت در هر دو گروه نقش مهمی در پایایی فعالیت‌هایشان دارد، به طوری که بارزترین و قوی‌ترین عامل بازدارندهٔ همکاری کاربران، دریافت بازخورد بد یا رفتار مؤاخذه‌گرانه از سوی کاربران دیگر است.[۱۲]

احساس مفید بودن، حس هویت‌یابی در جامعهٔ ویکی‌پدیا و بازخوردهای دریافتی از جامعهٔ کاربری از مهم‌ترین عوامل تداوم همکاری ویکی‌نویسان با این پروژه است.[۱۳] به غیر از انگیزه‌های اخلاقی، رسیدن به مقام، شهرت و اعتبار نیز ممکن است از انگیزه‌های همکاری‌کنندگان باشد.[۱۴]

همایش‌ها

عکس یادگاری جشن پانصدهزارگی با شرکت گروهی از ویکی‌نویسان.

با ایجاد مقاله «راگبی لیگ با ویلچر» در روز چهارشنبه، ۶ مرداد ۱۳۹۵، ساعت ۲۲:۴۵ (به وقت ایران) - روز ۲۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۶ ساعت ۱۷:۵۹ (UTC) - تعداد نوشتارهای بخش فارسی ویکی‌پدیا به رکورد ۵۰۰ هزار رسید.[۱۵] به همین منظور در ۱۵ مرداد ۱۳۹۵ جشن پانصد هزارمین مقاله ویکی‌پدیا فارسی، در کتابخانه ملی در تهران برگزار شد.[۱۶]

در ۱۳ و ۱۴ آذر ۱۳۹۵ همایش سالیانه ویکی‌پدیای فارسی در دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد.

چالش‌ها

مهم‌ترین چالش‌های ویکی‌پدیای فارسی را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:

چالش‌های محیطی

این دسته از چالش‌ها به وضعیت کلّی اینترنت و خط و زبان فارسی روی اینترنت مربوط می‌شود. مهم‌ترین مشکلاتی که در این دسته قرار می‌گیرد عبارت است از:

  1. پایین بودن ضریب نفوذ اینترنت: ضریب نفوذ اینترنت در ایران در سال ۲۰۰۷ حدود ۱۰٫۶ درصد جامعه معادل ۷٫۵ میلیون نفر بوده‌است.[۱۷] همچنین ضریب نفوذ اینترنت در افغانستان ۱٫۱ درصد جامعه معادل سیصد هزار نفر بوده‌است.[۱۸] بدین ترتیب اکثریّت فارسی زبانان به اینترنت دسترسی ندارند.[۱۹]
  2. خط و زبان فارسی: علی‌رغم اینکه طی چند سال اخیر چندین گروه مختلف از جمله شورای عالی اطلاع‌رسانی در خصوص خط و زبان فارسی در اینترنت فعالیت می‌کنند، هنوز خطّ و زبان استاندارد نشده‌است. همچنین شرکت مایکروسافت با وجود درخواست‌های کتبی هنوز در سیستم‌عامل ویندوز خود خطّ غیر استاندارد فارسی به مشتریان ارایه می‌دهد[نیازمند منبع] و با توجه به اینکه ۹۰ درصد کاربران از ویندوز استفاده می‌کنند[نیازمند منبع] این مشکل بیشتر خود را نشان می‌دهد.
  3. کمبود محتوای فارسی معتبر: مقدار بسیار اندکی محتوای فارسی بر روی اینترنت قرار دارد. بخش عمده‌ای از آن در قالب خودنوشت‌ها در وبلاگ‌هاست که باتوجه به سیاست اثبات‌پذیری در ویکی‌پدیا قابل استناد نیستند. کمبود منابع فارسی بر روی اینترنت، تولیدکنندگان محتوا در ویکی‌پدیای فارسی را به سمت استفاده از مطالب عمدتاً انگلیسی‌زبان می‌کشد که این هم مشکلات خاصّ خود را پدیدمی‌آورد.
  4. خطوط اینترنت کم‌سرعت: پهنای باند خانگی اینترنت در ایران از سوی دولت به ۱۲۸ کیلوبیت بر ثانیه (۱۶ کیلوبایت بر ثانیه) محدود شده‌است و علاوه بر آن عدّه کمی از کاربران از خطوط ای‌دی‌اس‌ال استفاده می‌کنند. با توجه به اینکه ویکی‌نویسان مجبورند بارها بین مقاله‌های مختلف در ویکی‌پدیای فارسی و انگلیسی برای ویرایش کردن و خواندن در حرکت باشند که حجم بسیاری از آن‌ها به همراه تصاویرشان بیش از یک مگابایت است، دردسر فراوانی برای آن‌ها ایجاد می‌شود.
  5. نهادینه نشدن حقّ تکثیر: مسئله حق تکثیر در ایران هنوز نهادینه نشده و علاوه بر ضعف قانون بسیاری از ناشران و سایت‌ها نیز با مقررات آن آشنا نیستند؛ لذا دسترسی به اطلاعات و به ویژه عکس‌های قابل تکثیر بسیار دشوار است.

چالش‌های داخلی

این دسته از چالش‌ها به وضعیت ویکی‌پدیا در کل و ویکی‌پدیای فارسی به طور خاص مربوط می‌شود. مهم‌ترین مشکلات این دسته عبارت‌اند از:

  • چالش‌های عمومی ویکی‌پدیا:
  1. امکان ویرایش عمومی: ویژگی عمومی‌بودن ویکی‌پدیا ضمن آن‌که باعث رشد و گسترش آسان آن است از سوی دیگر در شرایطی که تعداد افراد ناآشنا با قوانین و نیز فرهنگ دانشنامه‌نویسی زیاد باشد می‌تواند تبدیل به تهدید شود. در چنین حالتی کاربران فعال و آشنا با قوانین بخش عمده‌ای از وقت خود را صرف اصلاح ویرایش‌های کاربران دیگر خواهند نمود. این مشکل با افزایش تعداد کاربران فعال و آشنا به قوانین کاهش خواهد یافت.
  • چالش‌های خاص ویکی‌پدیای فارسی:
  1. تعداد کم مشارکت‌کنندگان: تا مهٔ ۲۰۰۸، تعداد کاربرانی که بیش از ۱۰ ویرایش داشته‌اند، تنها ۱۷۴۱ نفر بوده‌است. ۵۰٪ از ویرایش‌های کل کاربران را تنها ۲۶ نفر که هر یک بیش از ۳۰۰۰ ویرایش داشته‌اند، انجام داده‌اند. تنها ۷۰ کاربر بیش از ۱۰۰۰ ویرایش داشته‌اند و با توجه به این‌که برای آشنا شدن نسبی با محیط ویکی‌پدیا و روش‌های ویرایش مقاله‌ها دست‌کم باید ۱۰۰۰ ویرایش انجام داد، این موضوع بیشتر خود را نشان می‌دهد. ویکی‌پدیای فارسی از آن پس روند سریع‌تری به خود گرفته، به گونه‌ای که شمار کاربرانی که بیش از ۱۰ ویرایش داشته‌اند تا «مهٔ ۲۰۱۰» تعداد ۴۲۴۴ نفر و تا «مهٔ ۲۰۱۲» تعداد ۷۸۵۵ نفر بوده‌است.[۲۰] و تا تیر ۱۳۹۱ (ژوئن ۲۰۱۲)، تعداد کاربرانی که بیش از ۱۰٬۰۰۰ ویرایش داشته‌اند ۶۱ نفر است[۱]

وضعیت دسترسی به ویکی‌پدیای فارسی در ایران

نگاره، صفحهٔ اصلی ویکی‌پدیای فارسی را در ایران در تاریخ ۱۹ دسامبر ۲۰۱۰ میلادی، نشان می‌دهد که تصاویر آن فیلتر شده‌است. مسدود کردن وب‌سایت‌های اینترنتی در ایران با تصمیم کمیته‌ای تحت نظارت شورای عالی انقلاب فرهنگی صورت می‌گیرد.

ویکی‌پدیای فارسی توسط کمیته‌ای متشکل از چندین سازمان با استناد به قانون جرایم رایانه‌ای در نیمه‌شب ۱۱ مهر ۱۳۸۹ (۳ اکتبر ۲۰۱۰) مسدود (فیلتر) شد که تا ظهر آن روز فیلتر بود اما پس از آن رفع فیلتر شد.[۲۱][۲۲] لازم است ذکر شود در اردیبهشت سال ۱۳۸۹ نیز عکس‌های ویکی‌پدیای فارسی فیلتر شد که آن هم پس از مدتی رفع فیلتر شد.[۲۳][۲۴] در ظهر روز یک‌شنبه ۵ خرداد ۱۳۹۲ اکثر عکس‌های ویکی‌پدیا در ایران مسدود (فیلتر) شد، اما اندکی پس از آن رفع فیلتر گردید. در صبح فردای همان روز، دوباره تمامی عکس‌های ویکی‌پدیای فارسی و سایر ویکی‌پدیاها تا ۱۴ خرداد ۱۳۹۲ در ایران مسدود شد.

بر اساس یک بررسی در ژوئیهٔ ۲۰۱۳ از میان حدود ۳۳۱هزار مقالهٔ ویکی‌پدیای زبان فارسی، ۹۶۳ مقاله در ایران فیلتر هستند. از این تعداد ۴۰۳ مقاله مربوط به مسایل سیاسی، ۱۸۹ مقاله مربوط به سکس و روابط جنسی، ۱۳۶ مقاله مربوط به مذهب، ۹۳ مقاله پیرامون حقوق بشر، ۵۹ مقاله در ارتباط با هنر، ۵۱ مقاله مربوط به رسانه و روزنامه‌نگاری، ۱۹ مقاله دانشگاهی و ۱۳ مقاله متفرقه بوده‌است. از این میان، بیش‌ترین حجم به مسایل سیاسی و بیش از همه به «انتخابات ۸۸» و «جنبش سبز» اختصاص دارد.[۲۵]

آمار کنونی

آمار کنونی ویکی‌پدیای فارسی:

ویکی‌پدیای فارسی
  • شمار نوشتارها: ۱٬۰۰۴٬۹۴۶
  • شمار کاربران: ۱٬۳۱۸٬۵۳۹
  • شمار مدیران: ۳۴
  • شمار پرونده‌ها: ۹۰٬۹۶۵
  • شمار صفحات: ۵٬۶۹۷٬۵۳۸
  • شمار ویرایش‌ها: ۳۹٬۶۴۵٬۴۶۲

جستارهای وابسته

پانوشت‌ها و منابع

  1. ↑ «رتبه‌بندی پربازدیدترین سایت‌های فارسی‌زبان در سایت الکسا». دریافت‌شده در ۲۷ دی ۱۳۹۵.
  2. ↑ «رتبه‌بندی پربازدیدترین سایت‌های مرجع فارسی‌زبان در سایت الکسا». دریافت‌شده در ۲۷ دی ۱۳۹۵.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ List of Wikipedias
  4. ↑ "Word War III" (به انگلیسی). واشینگتن پست. ۱۰ اوت ۲۰۰۸. Archived from the original on 26 January 2013. Retrieved 5 October 2008.
  5. ↑ وب‌گاه آفتاب
  6. ↑ مجلهٔ اینترنتی کاپوچینو
  7. ↑ سیاههٔ نخستین ویرایش ویکی‌پدیای فارسی
  8. ↑ سیاههٔ تغییر «دائرةالمعارف» به «دانشنامه» در صفحهٔ نخست ویکی‌پدیای فارسی
  9. ↑ http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=صفحهٔ_اصلی&diff=1955466&oldid=1929072
  10. ↑ Yasseri, Taha; Sumi, Robert; Kertész, János (2012-01-17). "Circadian Patterns of Wikipedia Editorial Activity: A Demographic Analysis". PLOS ONE (به انگلیسی). 7 (1). doi:10.1371/journal.pone.0030091. Archived from the original on 26 January 2013. Retrieved 2012-03-27.
  11. ↑ قفقازی الاصل، جمالی مهموئی و اسدی، عامل‌های انگیزاننده و بازدارنده مشارکت در ویکی‌پدیای فارسی، ۱۰۲.
  12. ↑ قفقازی الاصل، جمالی مهموئی و اسدی، عامل‌های انگیزاننده و بازدارندهٔ مشارکت در ویکی‌پدیای فارسی، ۱۰۳.
  13. ↑ قفقازی الاصل، جمالی مهموئی و اسدی، عامل‌های انگیزاننده و بازدارندهٔ مشارکت در ویکی‌پدیای فارسی، ۱۰۳ و ۱۰۴.
  14. ↑ قفقازی الاصل، جمالی مهموئی و اسدی، عامل‌های انگیزاننده و بازدارندهٔ مشارکت در ویکی‌پدیای فارسی، ۱۰۴.
  15. ↑ «ویکی‌پدیای فارسی از مرز ۵۰۰ هزار نوشتار گذشت». عصرایران. ۰۷ مرداد ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۷ اوت ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  16. ↑ «جشن ویکی‌پدیای فارسی امروز برگزار شد». کلیک. ۱۵ مرداد، ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۶. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  17. ↑ Middle East Internet Usage and Population Statistics
  18. ↑ ASIA INTERNET USAGE AND POPULATION
  19. ↑ INTERNET WORLD USERS BY LANGUAGE
  20. ↑ آمار ویکی‌پدیای فارسی، بنیاد ناسودبر ویکی‌مدیا، بازیابی در ۲۰ اکتبر ۲۰۰۸
  21. ↑ ««ویکی‌پدیای فارسی» فیلتر و رفع فیلتر شد». ۱۱ مهر ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۱ مهر ۱۳۸۹.
  22. ↑ «سایت «ویکی‌پدیا فارسی» فیلتر و رفع فیلتر شد». ۱۱ مهر ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۱ مهر ۱۳۸۹.
  23. ↑ پرونده:Wiki fa after the filtering.JPG - ویکی‌پدیا
  24. ↑ پرونده:WhoCare.png - ویکی‌پدیا
  25. ↑ سیاست، سکس و مذهب، موضوع فیلترینگ در ویکی‌پدیا www.dw.de

پیوند به بیرون

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ویکی‌پدیای فارسی موجود است.


برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ویکی‌پدیای_فارسی&oldid=19916418»