پرش به محتوا

کورکور سیاه

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

کورکور سیاه
وضعیت حفاظت
رده‌بندی علمی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پرندگان
راسته: بازسانان
تیره: بازان
سرده: Milvus
گونه: M. migrans
نام دوبخشی
Milvus migrans
(Boddaert, ۱۷۸۳)
زیرگونه

5, see text

منطقه پراکنش کورکور سیاه
نارنجی: تنها در تابستان
سبز: همه سال
آبی: تنها در زمستان
مترادف
  • Falco migrans Boddaert, 1783
  • Milvus affinis
  • Milvus ater
  • Milvus melanotis
Milvus migrans

کورکور سیاه یا زغن (نام علمی: Milvus migrans) پرنده‌ای از گروه کورکورها است. این پرنده مانند دیگر انواع کورکورها با بال‌های دراز و زاویه‌دار و دم دوشاخه خود شناخته می‌شوند و نر و ماده آن‌ها مانند هم هستند و روی درختان لانه می‌سازند و بیشتر از لاشه جانوران تغذیه می‌کنند. کورکور سیاه جثه‌ای متوسط دارد و طول بدن آن حدود ۵۶ سانتیمتر است.[۲] پر و بال این پرنده قهوه‌ای چرکی و رنگ پرهای شکم آن خرمایی است.

تغذیه

[ویرایش]

کورکور سیاه از لاشه‌ها و غذای پرندگان دیگر مانند حواصیل‌ها و باکلان‌ها و نیز شکار حشرات، خزندگان، پرندگان و پستانداران کوچک تغذیه می‌کند و علاوه بر پاکسازی طبیعت در کنترل جمعیت این جانوران نیز نقش دارد و حضورش در طبیعت بسیار مفید است.

زیستگاه

[ویرایش]

این پرنده در نزدیکی مناطق آبی، دریاچه‌ها، سواحل دریاها یا مناطق پردرخت به‌سر می‌برد و اغلب به‌صورت گروهی روی درختان و آشیانه متروک کلاغ‌ها لانه می‌سازد و در ایران نیمه‌مهاجر و فراوان است.

در فرهنگ عامه

[ویرایش]

در گذشته گاهی این پرنده را زغن و گاهی غلیواج (غلیواژ) می‌نامیدند. در متون کهن بسیار به آنها اشاره شده است و معمولاً مهارت پایین او در شکار، صدای ناخوش و پرهای نازیبای او به صورت تحقیرآمیزی وصف می‌شد:

همای گو مفکن سایهٔ‌ی شرف هرگزدر آن دیار که طوطی کم از زغن باشد (حافظ)
غلیواژ را با کبوتر چه کار به باز ملک درخور است این شکار (نظامی)

معمولا نیز نام او در کنار زاغ آورده می‌شد. دو پرنده‌ای که زندگی گروهی در کنار سکونتگاه‌های انسانی و شیوه تغذیه‌ای مشابه (عمدتا مردارخواری و گاهی شکار طعمه‌های کوچک) داشتند:

مرغکان نوحه برآرید چمن در خطر استچمن از غلغلهٔ زاغ و زغن در خطر است
سنبل و سوسن و ریحان و سمن در خطر استبلبل شیفتهٔ خوب سخن در خطر است (محمدتقی بهار)

منوچهری به صدای منحصربفرد این پرنده که به شیهه اسب شباهت دارد اشاره کرده‌است: «از زغن هرگز نیاید فر اسب راهوار / گرچه باشد چون صهیل اسب آواز زغن» زکریای طوسی در عجایب المخلوقات و غرائب الموجودات نوشته: «زغن را حداة گویند، مردارخوار است. کلاغ با زغن دشمنی دارد و تخمش را به جای بیضه او نهد. تخم زغن را اگر عوض کنند، موقعی که بچه بیرون بیاید و ببیند که بچهٔ خودش نیست، غریو کند و دیگر زغن‌ها را جمع کند و ماده وی را بکشند. زغن مرغی است خسیس، تخم وی سپید باشد و برخلاف تخم کلاغ که پیسه بود».[۳]

باور عجیبی نیز در مورد این پرنده مطرح بود که زغن یک سال نر و یک سال ماده یا بخشی از سال نر و بخشی از سال ماده است.

روزگارا چون ز عنقا می‌نیاموزی ثباتچون زغن تا چند، سالی مادگی سالی نری (انوری)
مردانه تو مجنون شو و اندر لگن خون شوگه ماده و گه نر نی کان شیوه زغن دارد (مولوی


پانویس

[ویرایش]
  1. BirdLife International (2010). "Milvus migrans". IUCN Red List of Threatened Species. Version 2011.2. International Union for Conservation of Nature. Retrieved 2012-02-02.
  2. کتاب راهنمای پرندگان ایران. نوشته جمشید منصوری، صفحهٔ ۱۰۷
  3. محمد بن محمود بن احمد طوسی، عجایب المخلوقات و غرائب الموجودات، به اهتمام منوچهر ستوده، انتشارات علمی فرهنگی، چاپ دوم ۸۲، ص ۵۱۹

منابع

[ویرایش]
  • «ویکی‌پدیای انگلیسی». دریافت‌شده در ۸ فوریهٔ ۲۰۱۲.
  • کتاب راهنمای پرندگان ایران. نوشته جمشید منصوری، چاپ دوم، ۱۳۸۷، انتشارات کتاب فرزانه