میمون انسان‌نما: تفاوت میان نسخه‌ها

کپی‌ها; محدودهٔ زمانی: اواخر الیگوسن - اخیر
	گیبون لار (هایلوبیت لار)
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
رده:	پستانداران
راسته:	نخستی‌سانان
زیرراسته:	ساده‌بینیان
Parvorder:	راست‌بینیان
بالاخانواده:	انسان‌واران (کپی); گری، ۱۸۲۵
خانواده
	گیبون‌ها; انسانیان

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت قدیمی‌تر تفاوت جدیدتر ←

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

دیداریویکی‌متن

درخط

نسخهٔ ‏۱ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۸:۵۷

کَپی (به انگلیسی: Ape) به هر یک از اعضای بالاخانوادهٔ انسان‌واران (نام علمی: Hominoidea) اطلاق می‌شود. نمونه‌های آشنای آن گیبون، اورانگوتان، گوریل، شامپانزه و انسان است. به دلیل ابهام در واژه کپی، بیشتر ترجیح داده می‌شود از نام علمی هومینوئید Hominoidea (انسان‌واران) که روابط آرایه‌شناختی را می‌رساند، استفاده شود.

نام

در حقیقت اصطلاح کپی دارای تاریخچه‌ای از ابهام است. واژه کپی kapi یک واژه فارسی میانه است که به‌طور کلی به خانواده انسان واران اطلاق می‌شود. معادل انگلیسی آن Ape است. نام علمی کپی هومونوئید است. در بیشتر کتاب‌ها و مقالات فارسی واژه میمون در برگردان ape استفاده شده. در زمانی برای اشاره به هر نخستین‌سان بی‌دم که شامل ماکاک (که به انسان‌واران تعلق ندارند) می‌شد. کپی‌ها به عنوان دو زیر طبقه شناخته می‌شنود. کپی بزرگ (به انگلیسی: Great Apes) شامل: شامپانزه، گوریل و اورانگوتان و کپی کوچک (به انگلیسی: lesser apes) که شامل گیبون‌ها می‌شود.^[۲]

توانایی

بیشتر انسان‌واران به‌جز گونه‌های انسان و گوریل‌ها به خوبی می‌توانند از درخت بالا روند و گیبون ماهرترین بالارونده درخت در بین انسان‌واران است. انسان‌واران بسیار باهوش و توانایی حل مسئله را دارند. شامپانزه‌ها و اورانگوتان‌ها ابزارهای ساده‌ای می‌سازند و استفاده می‌کنند. دانشمندان اورانگوتان‌ها را در اسارت مطالعه کرده‌اند و نشان داده‌اند که اورانگوتان‌ها توانایی استفاده از زبان اشاره، حل پازل‌ها و تشخیص سمبل‌ها را دارند.^[۲]

خصوصیات

در مقایسه با دیگر نخستی‌سانان، انسان‌واران دارای مرکز ثقل پایین‌تر، ستون فقرات کوتاه (با توجه به طول بدنشان)، لگن خاصره پهن و سینه‌ای پهن هستند.
فرم کلی بدن کپی‌ها به آن‌ها حالت سرپا ایستادن بیشتری نسبت به نخستی‌سانان دیگر می‌دهد. همانند بیشتر نخستی‌سانان، کپی‌ها گروه‌های اجتماعی تشکیل می‌دهند که هر گونه ساختار اجتماعی خاص خود را دارد. گیبون‌ها ساختار اجتماعی تک همسری تشکیل می‌دهند در حالیکه گوریل‌ها در تعدادی بین ۵ تا ۱۰ یا بیشتر (بیشتر اوقات ۱ نر با ۱۰ ماده) زندگی می‌کنند. همچنین شامپانزه‌ها گروه‌هایی ۴۰ تا ۱۰۰ نفر را تشکیل می‌دهند. در این میان اورانگوتان‌ها استثنائی در بین نورم‌های اجتماعی نخستی‌سانان هستند چرا که تنها زندگی می‌کنند.^[۲]

شباهت با انسان

انسان‌واران جانورانی هستند که به انسان بیشترین شباهت را دارند. گروه‌های خونی و بیش‌تر بیماری‌های آن‌ها شبیه انسان است. این حیوانات مغزهای بزرگی دارند اما حتی مغز گوریل نیز تنها حدود نصف مغز انسان است. بوزینه‌ها بر خلاف دیگر میمون‌ها دارای دم نیستند.^[۳]

بر طبق سیستم رده‌بندی کنونی دو خانوادهٔ انسان‌واران وجود دارند.

خانوادهٔ هیلوباتید (Hylobatidae) (گیبون) از چهار سرده و ۱۴ گونه گیبون، شامل گیبون لار و سیامانگ، تشکیل شده که به کپی‌های کوچک مشهورند.
خانواده هومینید (Hominidae) (انسانیان) از شامپانزه‌ها، گوریل‌ها، انسان‌ها و اورانگوتان‌ها تشکیل شده^[۱]^[۴] که به کپی‌های بزرگ مشهورند.

تفاوت کپی با میمون

کپی‌ها دم ندارند.
کپی‌ها به‌طور کلی بزرگ‌تر از اکثر نخستی‌سانان هستند (همانند بیشتر قانون‌ها این قانون دارای استثنائاتی می‌باشد، بعضی میمون‌ها بی‌دم هستند و بعضی بزرگ).
گیبون‌ها که کپی کوچک هستند از بعضی از میمون‌ها کوچک‌تر هستند.
کپی بیشتر بر بینایی تکیه دارند تا حس بویایی و دماغهایشان پهن و کوتاه است.
کپی‌ها توانایی ساخت ابزار و استفاده از زبان را دارند. همچنین آنان زندگی اجتماعی پیچیده و توانایی فکر کردن و مسئله حل کردن را دارند.^[۵]

تنوع گونه‌ای

در تمام انسان‌واران گیبون‌ها پرتنوع‌ترین گونه با ۱۶ گونه گیبون، شامپانزه‌ها با دو گونه، گوریل‌ها با دو گونه، اورانگوتان‌ها با دو گونه)، و انسان‌ها با ۱ گونه (در زمان کنونی).^[۲]

زیستگاه

زیستگاه کپی‌ها در جنگل‌های بارانی گرمسیر در بخش‌های از غرب و مرکز قاره آفریقا و همچنین جنوب شرقی آسیا می‌باشد. اورانگوتان‌ها فقط در آسیا، شامپانزه‌ها، در غرب و مرکز قاره آفریقا، گوریل‌ها در مرکز قاره آفریقا و گیبون‌ها در جنوب شرقی آسیا زندگی می‌کنند.^[۲]

خوراک

خوراک انسان‌واران شامل برگ‌ها، دانه‌ها، میوه و تعداد کمی از جانوران دیگر به عنوان طعمه است.^[۲]

خطر انقراض

بیشتر گونه‌های انسان‌واران در خطر تخریب زیستگاه هستند. خطراتی همچون شکار غیرقانونی، شکار برای گوشت بیشه (گوشت جانوران وحشی آفریقایی) و شکار برای پوست. هر دو گونه شامپانزه‌ها در معرض خطر انقراض هستند. گوریل شرقی در خطر انقراض و گوریل غربی هم به شدت در خطر انقراض است.^[۲]

منابع

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ Groves, C. (2005). Wilson, D. E. , & Reeder, D. M, eds. ed. Mammal Species of the World (3rd ed.). Baltimore: Johns Hopkins University Press. pp. 178–184. ISBN 0-8018-8221-4. http://www.bucknell.edu/msw3
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ ^۲٫۲ ^۲٫۳ ^۲٫۴ ^۲٫۵ ^۲٫۶ «Apes». وب سایت About. ۹ آبان ۱۳۹۴.
↑ جلد اول دایرت المعارف کودکان و نوجوانان انتشارات پیام آزادی چاپ پنجم سال ۱۳۸۱
↑ M. Goodman, D. A. Tagle, D. H. Fitch, W. Bailey, J. Czelusniak, B. F. Koop, P. Benson, J. L. Slightom (1990). "Primate evolution at the DNA level and a classification of hominoids". Journal of Molecular Evolution. 30 (3): 260–266. doi:10.1007/BF02099995. PMID 2109087.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
↑ «About Primates». ۹ آبان ۱۳۹۴.

پیوندهای وابسته

نخستی‌های عالی در نوشته‌های پیشینیان

پیوند به بیرون

بیانیه کپی‌های بزرگ پروژه بزرگ کپی
سیستماتیک هومینید کلادوگرام بر اساس داده‌های ملکولی و آناتومی.

[MSW3-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ Groves, C. (2005). Wilson, D. E. , & Reeder, D. M, eds. ed. Mammal Species of the World (3rd ed.). Baltimore: Johns Hopkins University Press. pp. 178–184. ISBN 0-8018-8221-4. http://www.bucknell.edu/msw3

[about-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ ^۲٫۲ ^۲٫۳ ^۲٫۴ ^۲٫۵ ^۲٫۶ «Apes». وب سایت About. ۹ آبان ۱۳۹۴.

[3] جلد اول دایرت المعارف کودکان و نوجوانان انتشارات پیام آزادی چاپ پنجم سال ۱۳۸۱

[Goodman2-4] M. Goodman, D. A. Tagle, D. H. Fitch, W. Bailey, J. Czelusniak, B. F. Koop, P. Benson, J. L. Slightom (1990). "Primate evolution at the DNA level and a classification of hominoids". Journal of Molecular Evolution. 30 (3): 260–266. doi:10.1007/BF02099995. PMID 2109087.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)

[5] «About Primates». ۹ آبان ۱۳۹۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

@@ خط ۲۴: / خط ۲۴: @@
 == نام ==
-در حقیقت اصطلاح کپی دارای تاریخچه‌ای از ابهام است.واژه کپی kapi  یک واژه فارسی میانه است که به‌طور کلی به خانواده انسان واران اطلاق می‌شود. معادل انگلیسی آن Ape است. نام علمی کپی  هومونوئید است. در بیشتر کتاب‌ها و مقالات فارسی  واژه میمون  در برگردان ape استفاده شده . در زمانی برای اشاره به هر [[نخستی‌سانان|نخستین‌سان]] بی‌دم که شامل [[ماکاک]] (که به انسان‌واران تعلق ندارند) می‌شد. کپی‌ها به عنوان دو زیر طبقه شناخته می‌شنود. [[کپی بزرگ]] {{انگلیسی|Great Apes}} شامل: شامپانزه، گوریل و اورانگوتان و [[کپی کوچک]] {{انگلیسی|lesser apes}} که شامل گیبون‌ها می‌شود.<ref name="about">{{یادکرد وب|نشانی = http://animals.about.com/od/primates/p/apes.htm |عنوان = Apes|ناشر = وب سایت About|تاریخ = ۹ آبان ۱۳۹۴}}</ref>
+در حقیقت اصطلاح کپی دارای تاریخچه‌ای از ابهام است. واژه کپی kapi  یک واژه فارسی میانه است که به‌طور کلی به خانواده انسان واران اطلاق می‌شود. معادل انگلیسی آن Ape است. نام علمی کپی  هومونوئید است. در بیشتر کتاب‌ها و مقالات فارسی  واژه میمون  در برگردان ape استفاده شده. در زمانی برای اشاره به هر [[نخستی‌سانان|نخستین‌سان]] بی‌دم که شامل [[ماکاک]] (که به انسان‌واران تعلق ندارند) می‌شد. کپی‌ها به عنوان دو زیر طبقه شناخته می‌شنود. [[کپی بزرگ]] {{انگلیسی|Great Apes}} شامل: شامپانزه، گوریل و اورانگوتان و [[کپی کوچک]] {{انگلیسی|lesser apes}} که شامل [[گیبون]]‌ها می‌شود.<ref name="about">{{یادکرد وب|نشانی = http://animals.about.com/od/primates/p/apes.htm |عنوان = Apes|ناشر = وب سایت About|تاریخ = ۹ آبان ۱۳۹۴}}</ref>
 == توانایی ==
@@ خط ۴۱: / خط ۴۱: @@
 == تفاوت کپی با میمون ==
-# کپی‌ها دم ندارند
+# کپی‌ها دم ندارند.
-# کپی‌ها به‌طور کلی بزرگتر از اکثر نخستی‌سانان هستند (همانند بیشتر قانون‌ها این قانون دارای استثنائاتی می‌باشد، بعضی میمون‌ها بی دم هستند و بعضی بزرگ)
+# کپی‌ها به‌طور کلی بزرگ‌تر از اکثر نخستی‌سانان هستند (همانند بیشتر قانون‌ها این قانون دارای استثنائاتی می‌باشد، بعضی میمون‌ها بی‌دم هستند و بعضی بزرگ).
-# گیبون‌ها که کپی کوچک هستند از بعضی از میمون‌ها کوچک‌تر هستند
+# گیبون‌ها که کپی کوچک هستند از بعضی از میمون‌ها کوچک‌تر هستند.
 # کپی بیشتر بر بینایی تکیه دارند تا حس [[بویایی]] و دماغهایشان پهن و کوتاه است.
 # کپی‌ها توانایی ساخت ابزار و استفاده از زبان را دارند. همچنین آنان زندگی اجتماعی پیچیده و توانایی فکر کردن و مسئله حل کردن را دارند.<ref>{{یادکرد وب|نشانی = https://nationalzoo.si.edu/Animals/primates/facts/default.cfm |عنوان = About Primates|تاریخ = ۹ آبان ۱۳۹۴}}</ref>
 == تنوع گونه‌ای ==
-در تمام انسان‌واران گیبون‌ها پرتنوع‌ترین گونه با ۱۶ گونه گیبون، شامپانزه‌ها با دو گونه، گوریل‌ها با دو گونه، اورانگوتان‌ها با دو گونه)، و انسان‌ها با ۱ گونه (در زمان کنونی)<ref name="about" />
+در تمام انسان‌واران گیبون‌ها پرتنوع‌ترین گونه با ۱۶ گونه گیبون، شامپانزه‌ها با دو گونه، گوریل‌ها با دو گونه، اورانگوتان‌ها با دو گونه)، و انسان‌ها با ۱ گونه (در زمان کنونی).<ref name="about" />
 == زیستگاه ==
-زیستگاه کپی‌ها در جنگل‌های بارانی گرمسیر در بخش‌های از غرب و مرکز قاره آفریقا و همچنین جنوب شرقی آسیا می، باشد. اورانگوتان‌ها فقط در آسیا، شامپانزه،‌ها در غرب و مرکز قاره آفریقا، گوریل‌ها در مرکز قاره آفریقا و گیبون‌ها در جنوب شرقی آسیا زندگی می‌کنند.<ref name="about" />
+زیستگاه کپی‌ها در جنگل‌های بارانی گرمسیر در بخش‌های از غرب و مرکز قاره آفریقا و همچنین جنوب شرقی آسیا می‌باشد. اورانگوتان‌ها فقط در آسیا، شامپانزه‌ها، در غرب و مرکز قاره آفریقا، گوریل‌ها در مرکز قاره آفریقا و گیبون‌ها در جنوب شرقی آسیا زندگی می‌کنند.<ref name="about" />
 == خوراک ==