جنگلهای آمازون: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۰۲: | خط ۱۰۲: | ||
این منطقهٔ جنگلی که [[رودخانهٔ آمازون]] نیز از میان آن میگذرد بخشهایی از کشورهای برزیل (۶۰ درصد)، پرو (۱۳٪)، کلمبیا (۹٪)، ونزوئلا (۵٪)، بولیوی (۵٪)، گویان (۳٪)، سورینام (۲٪)، اکوادور (۱٫۵٪) و گویان فرانسه (۱٫۵٪) را در برمیگیرد. جنگل آمازون نامزد قرار گرفتن در فهرست [[عجایب هفتگانه جدید]] است.<ref>[http://www.new7wonders.com/nature/en/liveranking/ New 7 Wonders of the Word: Live Ranking]</ref> |
این منطقهٔ جنگلی که [[رودخانهٔ آمازون]] نیز از میان آن میگذرد بخشهایی از کشورهای برزیل (۶۰ درصد)، پرو (۱۳٪)، کلمبیا (۹٪)، ونزوئلا (۵٪)، بولیوی (۵٪)، گویان (۳٪)، سورینام (۲٪)، اکوادور (۱٫۵٪) و گویان فرانسه (۱٫۵٪) را در برمیگیرد. جنگل آمازون نامزد قرار گرفتن در فهرست [[عجایب هفتگانه جدید]] است.<ref>[http://www.new7wonders.com/nature/en/liveranking/ New 7 Wonders of the Word: Live Ranking]</ref> |
||
بیشتر مساحت جنگلهای آمازون در [[حوضه آبریز]] رود آمازون و ۱۱۰۰ شاخه آن واقع شده است. این حوضه آبریز بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون سال پیش در دوران [[دیرینهزیستی]] شکل گرفته است. اهمیت جنگل آمازون در تنوع زیستی گونههای گیاهی و جانوری آن، و همچنین در نقش مهم این جنگل در جذب گاز |
بیشتر مساحت جنگلهای آمازون در [[حوضه آبریز]] رود آمازون و ۱۱۰۰ شاخه آن واقع شده است. این حوضه آبریز بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون سال پیش در دوران [[دیرینهزیستی]] شکل گرفته است. اهمیت جنگل آمازون در تنوع زیستی گونههای گیاهی و جانوری آن، و همچنین در نقش مهم این جنگل در جذب گاز [[دیاکسید کربن]] از هوا و تولید اکسیژن به جای آن است. جنگل آمازون حدو نیمی از [[اکسیژن]] جو زمین را تولید میکند. از جنگلهای آمازون به عنوان بزرگترین میراث طبیعی جهان یاد میشود و برخی آنرا «ریههای کره زمین» مینامند. در نیم قرن گذشته بزرگترین جنگل بارانی دنیا، آمارون، تقریباً بیست درصد کوچکتر شده است. با [[جنگلزدایی|تخریب جنگلها]]، در دراز مدت با برهم خوردن «ثبات کربن» در جو زمین، الگوهای بارندگی در سراسر جهان نیز تغییر کرده و کشاورزی با بحران روبرو خواهد شد. |
||
بزرگترین شهر ناحیه آمازون واقع در شمال شرق برزیل، شهر [[مانائوس]] است. شهر مانائوس یکی از شهرهای میزبان جام جهانی فوتبال بوده است. |
|||
رود آمازون از کوههای آمریکای جنوبی سرچشمه میگیرد و با گذر از یک مسیر بسیار پر پیچ و خم وعبور از کشورهای متعدد به سمت شرق و [[اقیانوس اطلس]] میرود. از آن جا که دهانه این رود خیلی عریض است در برخی از نقاط آن قابل کشتیرانی است. آب گرم و نسبت راکد این رودخانه باعث شده است محلی مناسب برای زندگی برخی از حیوانات بسیار عجیب کره زمین باشد. برای نمونه [[دلفین صورتی]] که به زبان محلی بوتو نامیده میشود، یکی از نادرترین دلفینها در سراسر دنیاست که در میان آبهای رودخانه پهناور آمازون زندگی میکند. براساس گفتههای دانشمندان رودخانه آمازون نزدیک یه یازده میلیون سال است که همچنان جاری است.<ref>آمازون؛ مخوف، اما زیبا: در [http://isna.ir/news/95081610691/آمازون-مخوف-اما-زیبا خبرگزاری ایسنا]. بازدید: دسامبر ۲۰۱۶</ref> |
|||
==بومیان== |
==بومیان== |
||
خط ۱۱۳: | خط ۱۱۷: | ||
| doi=10.1126/science.272.5260.373 |bibcode = 1996Sci...272..373R}}</ref> |
| doi=10.1126/science.272.5260.373 |bibcode = 1996Sci...272..373R}}</ref> |
||
جنگلهای آمازون مأمن نزدیک به ۷۰ قبیله بومی است. در اعماق این جنگلها هنوز قبایلی از بومیان زندگی میکنند که تاکنون با دنیای امروز و مردمان شهرنشین تماسی نداشتهاند. دولت برزیل برای حفظ فرهنگ و اصالت این بومیان که هر یک احتمالاً زبان و آیینهای منحصر به فردی دارند، بخشهای بزرگی از جنگلهای آمازون را تحت حفاظت قرار داده است.<ref>بیبیسی فارسی: [http://www.bbc.com/persian/science/2009/03/090319_si_brazil_indians تجمع اعتراضی در بزریل برای 'نجات جنگلهای آمازون']. چهارشنبه ۰۹ فوریه ۲۰۱۱–۲۰ بهمن ۱۳۸۹.</ref> |
جنگلهای آمازون مأمن نزدیک به ۷۰ قبیله بومی است. در اعماق این جنگلها هنوز قبایلی از بومیان زندگی میکنند که تاکنون با دنیای امروز و مردمان شهرنشین تماسی نداشتهاند. هر از گاه خبری از کشف یکی از قبیلههای ناشناخته آمازون در رسانههای دنیا شنیده میشود. البته نزدیک به بیست میلیون نفر هم در قلب قبیلههای مختلف در اطراف زندگی میکنند که به بشر امروزی نزدیکتر هستند. دولت برزیل برای حفظ فرهنگ و اصالت این بومیان که هر یک احتمالاً زبان و آیینهای منحصر به فردی دارند، بخشهای بزرگی از جنگلهای آمازون را تحت حفاظت قرار داده است.<ref>بیبیسی فارسی: [http://www.bbc.com/persian/science/2009/03/090319_si_brazil_indians تجمع اعتراضی در بزریل برای 'نجات جنگلهای آمازون']. چهارشنبه ۰۹ فوریه ۲۰۱۱–۲۰ بهمن ۱۳۸۹.</ref> |
||
نیمی از جمعیت قبایل جنگل آمازون طی سالیان متمادی بر اثر بیماری، گرسنگی و جنگ جان خود را از دست دادهاند.<ref>آمازون؛ مخوف، اما زیبا: در [http://isna.ir/news/95081610691/آمازون-مخوف-اما-زیبا خبرگزاری ایسنا]. بازدید: دسامبر ۲۰۱۶</ref> |
|||
هر سال در ماههای ژوئن و اوت، قبایل مستقر در جنگل آمازون و شهرهای اطراف جشنی به نام [[کوارپ]] برگزار میکنند. در این جشن که در واقع برای بزرگداشت رفتگانشان برپا میشود، هر قبیله رقص، غذاهای بومی و آیینهای خود را به نمایش میگذارد. ورود غریبهها به این جشن برای تماشا تنها با اجازه روسای قبایل امکانپذیر است. تحقیقات نشان میدهند که در حال حاضر نزدیک به ۵۰ [[قبیله]] در آمازون زندگی میکند که هنوز هم کاملاً با دنیای بیرون بیگانه هستند و هیچ ارتباطی با خارج ندارند.<ref>همان منبع.</ref> |
|||
در یکی از آخرین تلاشها، قضات دیوان عالی برزیل به حفظ یک منطقه اختصاصی سرخپوستان در ایالت شمالی رورایما به عنوان یک سرزمین واحد و یکپارچه رای دادند. این منطقه اختصاصی به نام «راپوسا سرا دو سول» به مساحت بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار در کنار مرز ونزوئلا محل زندگی حدود ۲۰ هزار سرخپوست منطقه آمازون است.<ref>بیبیسی فارسی: [http://www.bbc.com/persian/science/2009/03/090319_si_brazil_indians پیروزی حقوقی برای سرخپوستان آمازون].</ref> |
در یکی از آخرین تلاشها، قضات دیوان عالی برزیل به حفظ یک منطقه اختصاصی سرخپوستان در ایالت شمالی رورایما به عنوان یک سرزمین واحد و یکپارچه رای دادند. این منطقه اختصاصی به نام «راپوسا سرا دو سول» به مساحت بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار در کنار مرز ونزوئلا محل زندگی حدود ۲۰ هزار سرخپوست منطقه آمازون است.<ref>بیبیسی فارسی: [http://www.bbc.com/persian/science/2009/03/090319_si_brazil_indians پیروزی حقوقی برای سرخپوستان آمازون].</ref> |
||
نخستین اروپایی که موفق شد کل درازای [[آمازون (رود)|رودخانه آمازون]] را با قایق طی کند [[فرانسیسکو ده اوریانا]] بود که این کار را در سال ۱۵۴۲ انجام داد.<ref>{{cite book|last=Smith|first=A|title=Explorers of the Amazon|publisher=University of Chicago Press|location=Chicago|year=1994|isbn=0-226-76337-4}}</ref> در کرانههای این رود در آن زمان سکونتگاههایی وجود داشته که ساکنان آن بعدا به خاطر دچار شدن به بیماریهای اروپایی نظیر [[آبله]] از بین رفتند. |
|||
⚫ | [[جنگل بارانی|جنگلهای بارانی]] آمازون در تمام فصول سال دارای هوایی گرم با رطوبتی بسیار زیاد است. میانگین [[دما]] در مرکز آمازون، در حدود ۳۰ [[درجهٔ سانتیگراد]] (۸۶ درجه فارنهایت) غربیترین بخش این منطقه، در حدود ۲۵ درجهٔ سانتیگراد (۷۶ درجه فارنهایت) است. تقریباَ هر روزه باران سنگینی در سرتاسر آمازون میبارد. |
||
== تنوع زیستی == |
== تنوع زیستی == |
||
خط ۱۵۲: | خط ۱۶۳: | ||
|format=PDF| accessdate=October 11, 2008 |
|format=PDF| accessdate=October 11, 2008 |
||
| pmid=16965697 | pmc=3291204| archiveurl= https://web.archive.org/web/20081029174845/http://origin.cdc.gov/ncidod/EID/vol12no08/pdfs/05-0929.pdf| archivedate= October 29, 2008 <!--DASHBot-->| deadurl= no | doi=10.3201/eid1708.050929|display-authors=etal}}</ref> [[مالاریا]]، [[تب زرد]] و [[تب دنگی]] نیز از بیماریهایی است که احتمال ابتلا به آنها در جنگلهای آمازون هست. |
| pmid=16965697 | pmc=3291204| archiveurl= https://web.archive.org/web/20081029174845/http://origin.cdc.gov/ncidod/EID/vol12no08/pdfs/05-0929.pdf| archivedate= October 29, 2008 <!--DASHBot-->| deadurl= no | doi=10.3201/eid1708.050929|display-authors=etal}}</ref> [[مالاریا]]، [[تب زرد]] و [[تب دنگی]] نیز از بیماریهایی است که احتمال ابتلا به آنها در جنگلهای آمازون هست. |
||
درختهایی که در معرض خطر انقراض قرار دارند، گونههایی مانند [[گردوی برزیلی]] و نخل هستند که زندگی ساکنان آمازون به میوه، دانه، [[پوشال]] و خواص دارویی آنان وابسته است. این درختان نقش مهمی در پایداری خاک و تعدیل آب و هوا ایفا میکنند. |
|||
{{پاککن}} |
{{پاککن}} |
||
خط ۱۶۹: | خط ۱۸۲: | ||
</gallery> |
</gallery> |
||
== آب و هوا == |
|||
⚫ | [[جنگل بارانی|جنگلهای بارانی]] آمازون در تمام فصول سال دارای هوایی گرم با رطوبتی بسیار زیاد است. میانگین [[دما]] در مرکز آمازون، در حدود ۳۰ [[درجهٔ سانتیگراد]] (۸۶ درجه فارنهایت) غربیترین بخش این منطقه، در حدود ۲۵ درجهٔ سانتیگراد (۷۶ درجه فارنهایت) است. تقریباَ هر روزه باران سنگینی در سرتاسر آمازون میبارد. |
||
[[پرونده:Ara_macao_-_two_at_Lowry_Park_Zoo.jpg|بندانگشتی|200px|چپ|]] |
[[پرونده:Ara_macao_-_two_at_Lowry_Park_Zoo.jpg|بندانگشتی|200px|چپ|]] |
||
خط ۱۸۹: | خط ۱۹۹: | ||
در سال ۱۳۹۴ خورشیدی (۲۰۱۵ میلادی) اعلام شد که برزیل و پرو با پیشنهاد چین برای احداث [[راه آهن]] در آمازون موافقت اولیه کردهاند. در صورت احداث، طول این راه آهن به بیش از ۵ هزار کیلومتر میرسد و [[ریو دو ژانیرو]]، دومین شهر بزرگ برزیل در حاشیه اقیانوس اطلس را به بندری در پرو در [[اقیانوس آرام]] متصل میکند. توسعه این خط آهن از هزینه صادرات مواد خام و فرآوردههای کشاورزی به چین کم میکند اما مخالفان طرح میگویند ساخت و ساز برای ایجاد راه آهن ممکن است به جنگلهای بکر آمازون لطمه بزند.<ref>بیبیسی فارسی: [http://www.bbc.com/persian/world/2015/05/150523_l57_china_amazon_rail برنامه چین برای ساخت راهآهن پنج هزار کیلومتری در جنگلهای آمازون]. ۲۳ مهٔ ۲۰۱۵–۰۲ خرداد ۱۳۹۴</ref> |
در سال ۱۳۹۴ خورشیدی (۲۰۱۵ میلادی) اعلام شد که برزیل و پرو با پیشنهاد چین برای احداث [[راه آهن]] در آمازون موافقت اولیه کردهاند. در صورت احداث، طول این راه آهن به بیش از ۵ هزار کیلومتر میرسد و [[ریو دو ژانیرو]]، دومین شهر بزرگ برزیل در حاشیه اقیانوس اطلس را به بندری در پرو در [[اقیانوس آرام]] متصل میکند. توسعه این خط آهن از هزینه صادرات مواد خام و فرآوردههای کشاورزی به چین کم میکند اما مخالفان طرح میگویند ساخت و ساز برای ایجاد راه آهن ممکن است به جنگلهای بکر آمازون لطمه بزند.<ref>بیبیسی فارسی: [http://www.bbc.com/persian/world/2015/05/150523_l57_china_amazon_rail برنامه چین برای ساخت راهآهن پنج هزار کیلومتری در جنگلهای آمازون]. ۲۳ مهٔ ۲۰۱۵–۰۲ خرداد ۱۳۹۴</ref> |
||
===برج دیدبان آمازون=== |
|||
دکلی به ارتفاع ۳۲۵ متر که از برج ایفل نیز بلندتر است، در قلب جنگل آمازون و در میان درختان تنومند آن ساخته شده است. این دکل برای مشاهده تغییرات شیمیایی در راستای مطالعه تغییرات اقلیمی در سطح جهان احداث شده است. جنگل آمازون با تولید نیمی از اکسیژن جو زمین، تأثیری فوقالعاده بر روی آن میگذارد. |
|||
این برج عمدتاً به دنبال [[گازهای گلخانهای]] همچون دی اکسید کربن، مونوکسید دی نیتروژن و [[ازون]] است که جو را گرم میکنند. تمام دادههای جمعآوری شده توسط این برج که قرار است به مدت ۳۰ سال به فعالیت بپردازد، در قالب الگوهایی به ثبت میرسد تا امکان پیش بینی تغییرات اقلیمی فراهم شود و بر روی تصمیمات دولت دربارهٔ محیط زیست تأثیر بگذارد. انتظار میرود که این برج در ابتدای سال ۲۰۱۷ به طور کامل آماده استفاده باشد. برج بلند دیدبان آمازون پروژه مشترک [[موسسه ملی برزیل در امور تحقیقات آمازونی]] و [[موسسه ماکس پلانک|موسسه آلمانی ماکس پلانک]] است.<ref>احمدی، مهران: [http://fa.euronews.com/2015/12/02/tracking-the-gases-in-the-amazon-rainforest برج دیدبان آمازون]. یورونیوز فارسی. بازدید: دسامبر ۲۰۱۶. |
|||
</ref> |
|||
خط ۱۹۷: | خط ۲۱۱: | ||
Image:Fires and Deforestation on the Amazon Frontier, Rondonia, Brazil - September 30, 2007.jpg|<!--One consequence of forest clearing in the Amazon: thick smoke that hangs over the forest.--> |
Image:Fires and Deforestation on the Amazon Frontier, Rondonia, Brazil - September 30, 2007.jpg|<!--One consequence of forest clearing in the Amazon: thick smoke that hangs over the forest.--> |
||
</gallery> |
</gallery> |
||
==پیوند به بیرون== |
|||
*[http://www.bbc.com/persian/sport/2014/06/140622_l42_wc14_closing_vt چرخی در شهر مانائوس]، شهری در قلب آمازون |
|||
== منابع == |
== منابع == |
نسخهٔ ۱۴ دسامبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۸:۴۲
آمازون | |
جنگل | |
جنگل در نزدیکی مانائوس در برزیل.
| |
کشور | برزیل، پرو، کلمبیا، ونزوئلا، اکوادور، بولیوی، گویان، سورینام، فرانسه (گویان فرانسه) |
---|---|
بخشی از | آمریکای جنوبی |
رود | رودخانه آمازون |
مساحت | ۵۵۰۰۰۰۰ کیلومترمربع (۲٬۱۲۳٬۵۶۲ مایلمربع) |
در این تصویر ماهوارهای ناسا از آمازون، خط زرد محدوده حوضه آبریز رود آمازون را نشان میدهد.
|
آمازون، نام بزرگترین جنگل بارانی جهان است که در شمال آمریکای جنوبی قرار گرفته و بیشتر آن در خاک برزیل و پرو جای دارد. بیش از نیمی از تمامی جنگلهای بارانی باقیمانده در جهان در آمازون قرار دارد. مساحت جنگلهای آمازون ۵٫۵ میلیون کیلومتر مربع است که بین ۹ کشور تقسیم شده است.
این منطقهٔ جنگلی که رودخانهٔ آمازون نیز از میان آن میگذرد بخشهایی از کشورهای برزیل (۶۰ درصد)، پرو (۱۳٪)، کلمبیا (۹٪)، ونزوئلا (۵٪)، بولیوی (۵٪)، گویان (۳٪)، سورینام (۲٪)، اکوادور (۱٫۵٪) و گویان فرانسه (۱٫۵٪) را در برمیگیرد. جنگل آمازون نامزد قرار گرفتن در فهرست عجایب هفتگانه جدید است.[۱]
بیشتر مساحت جنگلهای آمازون در حوضه آبریز رود آمازون و ۱۱۰۰ شاخه آن واقع شده است. این حوضه آبریز بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون سال پیش در دوران دیرینهزیستی شکل گرفته است. اهمیت جنگل آمازون در تنوع زیستی گونههای گیاهی و جانوری آن، و همچنین در نقش مهم این جنگل در جذب گاز دیاکسید کربن از هوا و تولید اکسیژن به جای آن است. جنگل آمازون حدو نیمی از اکسیژن جو زمین را تولید میکند. از جنگلهای آمازون به عنوان بزرگترین میراث طبیعی جهان یاد میشود و برخی آنرا «ریههای کره زمین» مینامند. در نیم قرن گذشته بزرگترین جنگل بارانی دنیا، آمارون، تقریباً بیست درصد کوچکتر شده است. با تخریب جنگلها، در دراز مدت با برهم خوردن «ثبات کربن» در جو زمین، الگوهای بارندگی در سراسر جهان نیز تغییر کرده و کشاورزی با بحران روبرو خواهد شد.
بزرگترین شهر ناحیه آمازون واقع در شمال شرق برزیل، شهر مانائوس است. شهر مانائوس یکی از شهرهای میزبان جام جهانی فوتبال بوده است.
رود آمازون از کوههای آمریکای جنوبی سرچشمه میگیرد و با گذر از یک مسیر بسیار پر پیچ و خم وعبور از کشورهای متعدد به سمت شرق و اقیانوس اطلس میرود. از آن جا که دهانه این رود خیلی عریض است در برخی از نقاط آن قابل کشتیرانی است. آب گرم و نسبت راکد این رودخانه باعث شده است محلی مناسب برای زندگی برخی از حیوانات بسیار عجیب کره زمین باشد. برای نمونه دلفین صورتی که به زبان محلی بوتو نامیده میشود، یکی از نادرترین دلفینها در سراسر دنیاست که در میان آبهای رودخانه پهناور آمازون زندگی میکند. براساس گفتههای دانشمندان رودخانه آمازون نزدیک یه یازده میلیون سال است که همچنان جاری است.[۲]
بومیان
شواهد باستانشناختی از کاوشهای کاورنا داپدرا پینتادا نشان میدهد که نوع بشر برای نخستین باز دستکم ۱۱۲۰۰ سال پیش در آمازون سکونت گزید.[۳]
جنگلهای آمازون مأمن نزدیک به ۷۰ قبیله بومی است. در اعماق این جنگلها هنوز قبایلی از بومیان زندگی میکنند که تاکنون با دنیای امروز و مردمان شهرنشین تماسی نداشتهاند. هر از گاه خبری از کشف یکی از قبیلههای ناشناخته آمازون در رسانههای دنیا شنیده میشود. البته نزدیک به بیست میلیون نفر هم در قلب قبیلههای مختلف در اطراف زندگی میکنند که به بشر امروزی نزدیکتر هستند. دولت برزیل برای حفظ فرهنگ و اصالت این بومیان که هر یک احتمالاً زبان و آیینهای منحصر به فردی دارند، بخشهای بزرگی از جنگلهای آمازون را تحت حفاظت قرار داده است.[۴] نیمی از جمعیت قبایل جنگل آمازون طی سالیان متمادی بر اثر بیماری، گرسنگی و جنگ جان خود را از دست دادهاند.[۵]
هر سال در ماههای ژوئن و اوت، قبایل مستقر در جنگل آمازون و شهرهای اطراف جشنی به نام کوارپ برگزار میکنند. در این جشن که در واقع برای بزرگداشت رفتگانشان برپا میشود، هر قبیله رقص، غذاهای بومی و آیینهای خود را به نمایش میگذارد. ورود غریبهها به این جشن برای تماشا تنها با اجازه روسای قبایل امکانپذیر است. تحقیقات نشان میدهند که در حال حاضر نزدیک به ۵۰ قبیله در آمازون زندگی میکند که هنوز هم کاملاً با دنیای بیرون بیگانه هستند و هیچ ارتباطی با خارج ندارند.[۶]
در یکی از آخرین تلاشها، قضات دیوان عالی برزیل به حفظ یک منطقه اختصاصی سرخپوستان در ایالت شمالی رورایما به عنوان یک سرزمین واحد و یکپارچه رای دادند. این منطقه اختصاصی به نام «راپوسا سرا دو سول» به مساحت بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار در کنار مرز ونزوئلا محل زندگی حدود ۲۰ هزار سرخپوست منطقه آمازون است.[۷]
نخستین اروپایی که موفق شد کل درازای رودخانه آمازون را با قایق طی کند فرانسیسکو ده اوریانا بود که این کار را در سال ۱۵۴۲ انجام داد.[۸] در کرانههای این رود در آن زمان سکونتگاههایی وجود داشته که ساکنان آن بعدا به خاطر دچار شدن به بیماریهای اروپایی نظیر آبله از بین رفتند.
جنگلهای بارانی آمازون در تمام فصول سال دارای هوایی گرم با رطوبتی بسیار زیاد است. میانگین دما در مرکز آمازون، در حدود ۳۰ درجهٔ سانتیگراد (۸۶ درجه فارنهایت) غربیترین بخش این منطقه، در حدود ۲۵ درجهٔ سانتیگراد (۷۶ درجه فارنهایت) است. تقریباَ هر روزه باران سنگینی در سرتاسر آمازون میبارد.
تنوع زیستی
آمازون بالاترین تنوع زیستی را در جهان دارد. شمار درختان این جنگل ۳۹۰ میلیارد اصله برآورد میشود که شامل ۱۶ هزار گونه درخت میشود.[۹]
در جنگلهای آمازون حدود دو نیم میلیون گونه از حشرات و دهها هزار گونه گیاه زندگی میکنند. شمار گونههای پرندگان و پستانداران آمازون در حدود دو هزار گونه است. تاکنون دستکم ۴۰٬۰۰۰ گونههای گیاهی، ۲۲۰۰ گونه ماهی، ۱۲۹۴ گونه پرنده، ۴۲۷ گونه از پستانداران، ۴۲۸ گونه دوزیست و ۳۷۸ گونه از خزندگان به طور علمی در منطقه آمازون بررسی و طبقهبندی شدهاند.[۱۰]
یکپنجم تمامی گونههای پرندگان جهان در جنگلهای آمازون زیست میکنند و یکپنجم از گونههای ماهیان جهان نیز ساکن رودخانهها و آبهای روان آمازون هستند.[۱۱]
شماری از گونههای موجود در آمازون از گونههای پرخطر بر انسان و دیگر حیوانات هستند، ازجمله کیمن سیاه، جگوار، شیر کوهی و آناکوندا. در رودخانهها نیز مارماهی برقی میتواند باعث مرگ شود و ماهیان درندهای به نام پیرانیا هم بدن انسان را گزیده و شدیداً زخمی میکنند.[۱۲] قورباغه زهرآگین هم از جانداران سمی خطرناک این نواحی است و خفاش خونآشام که در داخل جنگلهای بارانی آمازون ساکن است از ناقلان بیماری هاری بهشمار میآید.[۱۳] مالاریا، تب زرد و تب دنگی نیز از بیماریهایی است که احتمال ابتلا به آنها در جنگلهای آمازون هست.
درختهایی که در معرض خطر انقراض قرار دارند، گونههایی مانند گردوی برزیلی و نخل هستند که زندگی ساکنان آمازون به میوه، دانه، پوشال و خواص دارویی آنان وابسته است. این درختان نقش مهمی در پایداری خاک و تعدیل آب و هوا ایفا میکنند.
-
نیش مورچه گلوله بهشدت دردآور است.
-
طوطیها در حال لیسیدن گِل در پارک ملی یاسونی، اکوادور
تهدید آمازون
جنگلهای آمازون نقش بزرگی در تصفیه هوای زمین دارند و برای همین دولت برزیل در سال ۲۰۰۹ متعهد شد تا جلوی جنگلزدایی را در این کشور بگیرد. برزیلیها متعهد شدهاند که تا سال ۲۰۲۰ میلادی ۸۰ درصد از جنگلزدایی در کشورشان را به نسبت آنچه که به طور متوسط بین ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۵ روی داده بود، کم کنند. علی رغم اظهارات مقامات دولتی برزیل مبنی بر اقدام برای حفظ آمازون، سالانه بطور متوسط ۱۹٬۴۰۰ کیلومتر مربع از آن جنگل برای چنین مصارفی نابود میشود.
به موجب نتایج پژوهشهای محققان اداره هواشناسی بریتانیا، در دیدی محافظهکارانه، افزایش متوسط دما به اندازه دو درجه سلسیوس (سانتیگراد) بالاتر از متوسط دما در دوران پیش از صنعتی شدن، سبب نابودی ۴۰ درصد پوشش جنگلی آمازون تا پایان قرن جاری میلادی خواهد شد. در همین سناریوی محافظهکارانه، افزایش متوسط دما به اندازه سه درجه، سبب نابودی ۷۵ در صد پوشش جنگلی در منطقه آمازون خواهد شد.
اما جنگل آمازون که به «ریه تنفسی کره زمین» شهرت یافته تنها توسط افزایش دما تهدید نمیشود، بلکه قطع درختان و تخریب عمدی جنگل برای مصارف گاوداری و کشاورزی هم به مشکلات افزوده است.
طرفداران محیط زیست رفع ممنوعیت فروش محصولات اصلاح ژنتیکی شده در برزیل را نیز تهدید جدی برای جنگلهای بارانی آمازون میدانند. در قانون جدید، عرضه و کشت محصولات اصلاح ژنتیکی شده به ویژه سویا برای صادرات تأیید شدهاست. شرکتهای زیستفناوری و کشاورزان بزرگ برندگان این قانون جدید محسوب میشوند. هرچند این اقدام و همچنین قانونی شدن تحقیقات بر روی سلولهای بنیادی جنین انسان از دید مردم برزیل حرکتی به سوی برزیل نوین است؛ اما طرفداران محیط زیست میگویند جنگلهای بارانی و کشاورزان کوچک بازنده ماجرا هستند. طرفداران محیط زیست نگران هستند محصولات اصلاح ژنتیکی شده، گونههای بومی را نابود کند، در زنجیرهٔ غذایی اختلال به وجود آورد و امکان ورود این محصولات به مناطق جدید مانند جنگلهای پاکسازیشده آمازون را فراهم سازد. تخریب بزرگترین جنگل بارانی جهان طی دو سال گذشته برای دومین بار به بالاترین حد خود رسید. سال گذشته بخشی از جنگل آمازون به وسعت ۲۳ هزار کیلومتر مربع نابود شد. طرفداران محیط زیست میگویند دامداران و چوببرها درختان جنگلهای بارانی و علفزارهای استوایی را نابود میکنند و کشاورزان زمینهای خالیشده از درخت را به کشتزار تبدیل میکنند.
از طرفی آزادراهی که در آمریکای جنوبی کشیده میشود و از جنگلهای آمازون عبور میکند، نیز در تخریب این جنگلها نقش مهمی دارد. از طرف دیگر، دادگاهی در برزیل با احداث سومین سد بزرگ جهان روی رودخانه ژینگو در قلب جنگلهای آمازون موافقت کرده است.
در سال ۱۳۹۴ خورشیدی (۲۰۱۵ میلادی) اعلام شد که برزیل و پرو با پیشنهاد چین برای احداث راه آهن در آمازون موافقت اولیه کردهاند. در صورت احداث، طول این راه آهن به بیش از ۵ هزار کیلومتر میرسد و ریو دو ژانیرو، دومین شهر بزرگ برزیل در حاشیه اقیانوس اطلس را به بندری در پرو در اقیانوس آرام متصل میکند. توسعه این خط آهن از هزینه صادرات مواد خام و فرآوردههای کشاورزی به چین کم میکند اما مخالفان طرح میگویند ساخت و ساز برای ایجاد راه آهن ممکن است به جنگلهای بکر آمازون لطمه بزند.[۱۴]
برج دیدبان آمازون
دکلی به ارتفاع ۳۲۵ متر که از برج ایفل نیز بلندتر است، در قلب جنگل آمازون و در میان درختان تنومند آن ساخته شده است. این دکل برای مشاهده تغییرات شیمیایی در راستای مطالعه تغییرات اقلیمی در سطح جهان احداث شده است. جنگل آمازون با تولید نیمی از اکسیژن جو زمین، تأثیری فوقالعاده بر روی آن میگذارد. این برج عمدتاً به دنبال گازهای گلخانهای همچون دی اکسید کربن، مونوکسید دی نیتروژن و ازون است که جو را گرم میکنند. تمام دادههای جمعآوری شده توسط این برج که قرار است به مدت ۳۰ سال به فعالیت بپردازد، در قالب الگوهایی به ثبت میرسد تا امکان پیش بینی تغییرات اقلیمی فراهم شود و بر روی تصمیمات دولت دربارهٔ محیط زیست تأثیر بگذارد. انتظار میرود که این برج در ابتدای سال ۲۰۱۷ به طور کامل آماده استفاده باشد. برج بلند دیدبان آمازون پروژه مشترک موسسه ملی برزیل در امور تحقیقات آمازونی و موسسه آلمانی ماکس پلانک است.[۱۵]
نگارخانه
پیوند به بیرون
- چرخی در شهر مانائوس، شهری در قلب آمازون
منابع
- ↑ New 7 Wonders of the Word: Live Ranking
- ↑ آمازون؛ مخوف، اما زیبا: در خبرگزاری ایسنا. بازدید: دسامبر ۲۰۱۶
- ↑ Roosevelt, A. C.; da Costa, M. Lima; Machado, C. Lopes; Michab, M.; Mercier, N.; Valladas, H.; Feathers, J.; Barnett, W.; da Silveira, M. Imazio; Henderson, A.; Sliva, J.; Chernoff, B.; Reese, D. S.; Holman, J. A.; Toth, N.; Schick, K. (April 19, 1996). "Paleoindian Cave Dwellers in the Amazon: The Peopling of the Americas". Science. 272 (5260): 373–384. Bibcode:1996Sci...272..373R. doi:10.1126/science.272.5260.373.
- ↑ بیبیسی فارسی: تجمع اعتراضی در بزریل برای 'نجات جنگلهای آمازون'. چهارشنبه ۰۹ فوریه ۲۰۱۱–۲۰ بهمن ۱۳۸۹.
- ↑ آمازون؛ مخوف، اما زیبا: در خبرگزاری ایسنا. بازدید: دسامبر ۲۰۱۶
- ↑ همان منبع.
- ↑ بیبیسی فارسی: پیروزی حقوقی برای سرخپوستان آمازون.
- ↑ Smith, A (1994). Explorers of the Amazon. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-76337-4.
- ↑ "Field Museum scientists estimate 16,000 tree species in the Amazon". Field Museum. 17 October 2013. Retrieved 18 October 2013.
- ↑ Da Silva; Jose Maria Cardoso; et al. (2005). "The Fate of the Amazonian Areas of Endemism". Conservation Biology. 19 (3): 689–694. doi:10.1111/j.1523-1739.2005.00705.x.
- ↑ Lewinsohn, Thomas M.; Paulo Inácio Prado (June 2005). "How Many Species Are There in Brazil?". Conservation Biology. 19 (3): 619–624. doi:10.1111/j.1523-1739.2005.00680.x.
- ↑ Staff (July 2, 2007). "Piranha 'less deadly than feared'". BBC News. Archived from the original on July 7, 2007. Retrieved July 2, 2007.
- ↑ da Rosa; Elizabeth S. T.; et al. (August 2006). "Bat-transmitted Human Rabies Outbreaks, Brazilian Amazon" (PDF). Emerging Infectious Diseases. 12 (8): 1197–1202. doi:10.3201/eid1708.050929. PMC 3291204. PMID 16965697. Archived from the original (PDF) on October 29, 2008. Retrieved October 11, 2008.
- ↑ بیبیسی فارسی: برنامه چین برای ساخت راهآهن پنج هزار کیلومتری در جنگلهای آمازون. ۲۳ مهٔ ۲۰۱۵–۰۲ خرداد ۱۳۹۴
- ↑ احمدی، مهران: برج دیدبان آمازون. یورونیوز فارسی. بازدید: دسامبر ۲۰۱۶.
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ جنگلهای آمازون موجود است. |