آلن رنه

آلن رنه
آلن رنه در ۲۳امین مراسم جایزه سزار ۱۹۹۸
زادهٔ	۳ ژوئن ۱۹۲۲ وان، موربیان، بریتانی، فرانسه
درگذشت	۱ مارس ۲۰۱۴ (۹۱ سال)
ملیت	فرانسوی
پیشه	کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس
سال‌های فعالیت	۱۹۴۶ - ۲۰۱۴

آلن رنه (به فرانسوی: Alain Resnais) (زاده ۳ ژوئن ۱۹۲۲ - درگذشت ۱ مارس ۲۰۱۴) کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس فرانسوی با بیش از شش دهه پیشینه حرفه‌ای است. او همچنین به عنوان یکی از پیشروان موج نوی فرانسه شناخته می‌شود.

زندگی و حرفه

آلن رنه (متولد ۳ ژوئن ۱۹۲۲) اولین فیلم کوتاهش را در ۱۴ سالگی ساخت. اما از اواسط دهه ۴۰ به طور جدی وارد سینما شد. رنه در ابتدا در کنار کارگردانی به تدوین و فیلمبرداری (اکثراً در فیلم‌های کوتاه) هم مشغول بود. علی‌رغم این که رنه در دوران اوج کارش، محبوب جشنواره‌های روشنفکری اروپایی بود، اما جالب است بدانید برای اولین بار توسط داوران یک مراسم آمریکایی مورد توجه قرار گرفت؛ زمانی که برای ساخت یکی از اپیزودهای مستندی به نام «تصویر» (PICTURA) به همراه سه کارگردان دیگر، جایزه ویژه‌ای از جوایز تازه‌تأسیس گلدن‌گلوب دریافت کرد. اما دوران شهرت رنه با ساخت مستند کوتاه «شب و مه» (۱۹۵۵) آغاز شد. این مستند به تاریخچه اردوگاه‌های مرگ نازی‌ها می‌پرداخت. رنه برای این فیلم نامزد جوایز بفتا شد و جایزه ویژه ژان ویگو را هم برای بهترین فیلم کوتاه دریافت کرد. البته رنه پیش از «شب و مه» هم یک بار این جایزه را دریافت کرده بود). رنه در اواخر دهه ۵۰ و اوایل دهه ۶۰ با ساخت سه فیلم پیاپی، غوغایی به پا کرد: «هیروشیما، عشق من» (۱۹۵۹)، «سال گذشته در مارین‌باد» (۱۹۶۱) و «موریل» (که با نام «زمان بازگشت» هم شناخته می‌شود). رنه برای «هیروشیما، عشق من» جایزه ویژه سازمان ملل را از جوایز بفتا دریافت کرد و نامزد جایزه بفتای بهترین فیلم به مفهوم مطلق شد و همچنین یکی از شرکت‌کنندگان بخش مسابقه جشنواره کن بود. ارتباط میان رنه و جشنواره کن که با این فیلم شروع شد، در دهه‌های بعد هم ادامه یافت و حاصل آن دو جایزه از جشنواره کن برای فیلم «عموی آمریکایی من» در سال ۱۹۸۰ و جایزه یک عمر فعالیت هنری در سال ۲۰۰۹ بود. «هیروشیما، عشق من» همچنین رنه را نامزد جایزه بهترین کارگردانی سال از انجمن کارگردانان فیلم آمریکا کرد. رنه با فیلم «سال گذشته در مارین‌باد» موفق شد جایزه شیر طلایی بهترین فیلم را از جشنواره ونیز دریافت کند و با فیلم «موریل» نامزد شیر طلایی شد. در همین سه فیلم، رنه علایق و نگاه خاص خودش را به رخ تماشاگران کشید. رنه از معدود کارگردان‌های تاریخ است که روند موفقیت‌هایش محدود به دوره خاصی از زندگی کاری‌اش نیستند. به طوری که او برای آخرین فیلمش، «زندگی رایلی»، همین یک ماه پیش موفق شد دو جایزه از جشنواره فیلم برلین دریافت کند.

چه سینمای آلن رنه را دوست داشته باشیم و چه نه، نمی‌توانیم انکار کنیم که او در فیلم‌هایش نگاهی منحصر به فرد به کارکردهای سینما داشت و همین دیدگاه و تلقی خاص باعث شد تا سینما به کمک فیلم‌های او، وارد حوزه‌های تازه‌ای از روایت شود. رنه به آن چه «سینمای خالص» نامیده می‌شود اعتقاد چندانی نداشت و در اکثر آثارش سعی می‌کرد از ارتباط میان سینما و هنرهای دیگر استفاده کند. اما این نکته هیچ ربطی به شور و اشتیاق رنه برای فیلم ساختن ندارد. رنه زمانی گفته بود: «فیلم ساختن خیلی خوب است، اما فیلم دیدن حتی (از آن هم) بهتر است». رنه (که آشکارا به نمایش مضامینی چون خاطرات گذشته، تقدیر و تأثیراتی که گذر عمر بر انسان می گذارند علاقه داشت) در چند تا از مهم‌ترین فیلم‌هایش، ابهام را نه در قالب یکی از عناصر مضمونی فیلم، که به عنوان اصلی‌ترین عنصر در جهان فیلم و شکل‌دهنده شیوه روایی یک اثر سینمایی به کار می‌گرفت و این دیدگاه او، پیشنهاد جدیدی برای سینما بود. به اعتبار همین جهان و فرم روایی خاص بود که آلن رنه، فراتر از همه جوایزی گرفت و همه تشویق‌هایی که در طول بیش از ۶ دهه فعالیت هنری دریافت کرد، به یکی از سینماگران خاص و پیشرو در تاریخ این هنر تبدیل شد. .

آلن رنه در سال ۱۹۵۹ با فیلم هیروشیما عشق من در نخستین حضور خود در جشنواره فیلم کن توجهات را به خود جلب کرد و اگرچه موفق به دریافت نخل طلا نشد، اما به خاطر همین فیلم و نمایشش در کن به عنوان یک فیلمساز مولف تثبیت شد.

رنه با فیلم سال گذشته در مارین‌باد در سال ۱۹۶۰ جایزه شیر طلایی جشنواره فیلم ونیز را به دست آورد. او در ۱۹۸۰ برای فیلم عموی آمریکایی من برنده جایزه بزرگ داوران جشنواره فیلم کن شد و در سال ۲۰۰۹ نیز جایزه یک عمر دستاورد این جشنواره را دریافت کرد.

آخرین فیلم رنه هنوز هیچی ندیده‌ای به عنوان یکی از ۲۲ فیلم بخش مسابقه جشنواره فیلم کن ۲۰۱۲ برای کسب نخل طلا رقابت می‌کند.

آلن رنه شامگاه شنبه، اول مارس ۲۰۱۴، در جمع اعضای خانواده خود در پاریس در سن ۹۱ سالگی درگذشت.

گزیده فیلم‌شناسی

• گوگن (کوتاه، ۱۹۵۰)
• گرنیکا (کوتاه، ۱۹۵۰)
• شب و مه (کوتاه، ۱۹۵۵)
• تمام خاطرات دنیا (مستند ۱۹۵۶)
• هیروشیما عشق من (۱۹۵۹)
• سال گذشته در مارین‌باد (۱۹۶۱)
• موری‌یل (۱۹۶۳)
• جنگ تمام شده‌است (۱۹۶۶)
• دوستت دارم دوستت دارم (۱۹۶۸)
• استاویسکی (۱۹۷۴)
• پروویدانس (۱۹۷۷)
• عموی آمریکایی من (۱۹۸۰)
• زندگی یک رمان است (۱۹۸۳)
• عشق تا مرگ (۱۹۸۴)
• ملو (۱۹۸۶)
• می‌خواهم به خانه بروم (۱۹۸۹)
• دود کردن، دودنکردن (۱۹۹۳)
• همان ترانه آشنا (۱۹۹۷)
• نه روی دهان (۲۰۰۳)
• قلب‌ها (۲۰۰۶)
• علف‌های وحشی (۲۰۰۹)
• هنوز هیچی ندیده‌ای (۲۰۱۲)
• زندگی ریلی

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Alain Resnais». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۲ مهٔ ۲۰۱۲.
• آلن رنه، از پیشگامان سینمای مدرن، درگذشت
• خالق فیلم "هیروشیما، عشق من" درگذشت

پیوند به بیرون

• آلن رنه در IMDb
• زندگی‌نامه آلن رنه در دانش‌نامه سینمای موج نو (انگلیسی)‎