محمدباقر نجفی اصفهانی
محمدباقر نجفی مسجدشاهی (زاده: ۱۲۳۵ هجری قمری، اصفهان - درگذشت: ۱۳۰۱ هجری قمری، نجف) از علمای برجسته شیعه بود که در زمان حیاتش در صدر حوزه علمیه اصفهان قرار داشت.[۱]
خانواده
[ویرایش]محمدباقر نجفی (مسجدشاهی) فرزند شیخ محمدتقی رازی ایوانکی یا شیخ محمد تقی اصفهانی بوده‌است که به صاحب حاشیه معالم شهرت دارد. این شهرت به سبب کتاب مهم او هدایةالمسترشدین می‌باشد.[۲] این کتاب از اولین کتاب‌ها دربارهٔ علم اصول فقه است.
وی زاده ایوانکی بوده‌است و از علمای بزرگ اصولی حوزه علمیه اصفهان محسوب می‌شود که شاگردان فراوانی داشته‌است.
وی داماد سید صدرالدین عاملی از علمای بزرگ شیعه و باجناغ سید محمدهاشم خوانساری چهارسوقی از مراجع شیعه بوده‌است.
از دامادهای شیخ محمدباقر نجفی می‌توان به سید جمال‌الدین موسوی خوانساری چهارسوقی (درگذشته ۱۳۳۹ ق) فرزند سید محمدهاشم خوانساری و نوه سید ابوالقاسم خوانساری (میرصغیر) اشاره کرد.
از معروف‌ترین شاگردان وی میرزای شیرازی صاحب حکم تحریم تنباکو و رهبر قیام تنباکو را می‌توان نام برد.
تحصیل
[ویرایش]محمد باقر برای ادامه تحصیل به نجف رفت و فقه و اصول فقه را در محضر، شیخ حسن کاشف الغطاء و شیخ محمد حسن نجفی صاحب جواهر فراگرفت و از سوی شیخ مرتضی انصاری به درجه اجتهاد نائل آمد.[۳] پس از بازگشت به اصفهان کرسی تدریس و فتوا به وی منحصر گشت.
شاگردان
[ویرایش]- جهانگیرخان قشقایی
- سید اسماعیل صدر
- سید محمدباقر درچه‌ای
- سید محمدکاظم طباطبایی یزدی
- محمدحسین نائینی: وی در اصفهان در منزل حاج محمد باقر نجفی اصفهانی، سرپرست حوزه علمیه و دوست دیرین پدرش، اقامت داشت. در این حوزه با تلاش و پی‌گیری، دانش‌های مقدماتی را با دقّت هر چه تمام تر به پایان می‌برد. علم اصول را از حوزه درس ابوالمعالی کرباسی، مدرّس توانای اصول، و فلسفه و کلام را از محضر بزرگان دانش حکمت و معقول هم چون میرزا جهانگیرخان قشقائی، شیخ محمدحسن هزارجریبی و شیخ محمدتقی نجفی اصفهانی، معروف به آقا نجفی اصفهانی، و فقه را نزد شیخ محمدباقر اصفهانی فرا می‌گیرد.[۴]
- شیخ الشریعه اصفهانی[۵]
- میرزا یحیی مدرس اصفهانی[۶] [۷]
- میرزا محمدرحیم (سوم) شیخ الاسلام [۸]
آثار
[ویرایش]وی تألیفاتی نیز از خود به جای گذاشت، که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- رساله‌ای در حجیت ظنّ طریقی، که با حاشیه پدرش بر کتاب معالم به چاپ رسیده‌است.
- لبّ الاصول
- لبّ الفقه
فرزندان
[ویرایش]شیخ محمدباقر نجفی دارای شش پسر بوده‌است که تمامی آنان درعلوم حوزوی مجتهد بودند. پسران وی به ترتیب سن عبارتند از:
محمد تقی نجفی معروف به آقا نجفی بزرگترین برادر است. آقا نجفی داماد سید محمدهاشم خوانساری چهارسوقی (نوه سید حسین موسوی خوانساری استاد میرزای قمی)بوده‌است. وی و برادرش شیخ محمد علی نجفی از پیشتازان قیام تنباکو در اصفهان بوده‌اند.[۹] مبارزه با فرقه‌های بابیه و بهاییه از اقدامات او می‌باشد که در پی آن دو بار در سال‌های ۱۳۰۶ و ۱۳۲۰ به حکم ناصرالدین شاه به تهران تبعید می‌شود.[۱۰]
- محمدحسین نجفی:
تفسیر اصفهانی که تفسیری عرفانی از قرآن است مهم‌ترین اثر او می‌باشد.[۱۱] محمدرضا نجفی صاحب کتاب نقد فلسفه داروین فرزند اوست.
- محمد علی نجفی:
محمد علی نجفی معروف به ثقه الاسلام در کنار آقانجفی از رهبران قیام تنباکو در اصفهان بوده‌اند.[۱۲]
نورالله نجفی را می‌توان رهبر مشروطه خواهان اصفهان دانست. منزل وی در سال‌های اخیر بازسازی و تبدیل به خانه مشروطه اصفهان گردیده‌است. تأسیس شرکت اسلامیه[۱۳] در کنار برادرش از اولین اقدامات اقتصادی او می‌باشد. تشکیل انجمن مقدس ملی اصفهان[۱۴] جهت اداره شهر اصفهان، تأسیس مرکز گفتگوی ادیان انجمن صفاخانه،[۱۵] تأسیس مریض خانه اسلامیه و قرائت خانه از جمله اقدامات اوست. [نیازمند منبع] وی رهبر قیام علما به قم در ۱۳۰۶ شمسی بوده که علیه سیاست‌های رضاشاه صورت گرفته‌است.[۱۶] این قیام با کشته شدن نورالله توسط عوامل رضاشاه پایان می‌گیرد و خمینی آن را اساسی‌ترین قیام علما علیه رضاشاه می‌داند.[۱۷] کتاب مقیم و مسافر در دفاع از مشروطه به قلم او می‌باشد.[۱۸]
جمال‌الدین نجفی در جریان مشروطه اصفهان به همراهی برادرانش نورالله نجفی به طرفداری از مشروطه پرداخته و اعلامیه‌ای مبنی بر لزوم مطابعت از فرامین آیات عظام نجف صادر کرد. در جریان اشغال اصفهان توسط قوای روس، بازداشت و به تهران تبعید شد. پس از پایان جنگ جهانی اول نیز از جمله علمایی بود که به مخالفت با قرارداد ۱۹۱۹میلادی بین ایران و انگلیس پرداخت. در دوره سردار سپه نیز وی مورد آزار و اذیت عوامل رضاشاه قرارگرفت.[۱۹]
- اسماعیل نجفی
- فاطمه خانم همسر حاج میرزا محمد رحیم سوم شیخ الاسلام اصفهان (فوت ۱۲۶۷ ه.ش / ۱۳۰۶ ه. ق). ایشان از زنان نیکوکار و خیر بودند و مسجد شیخ الاسلام که جنب منزل مسکونیشان ، خانه شیخ الاسلام، قرار داشت و در حال تخریب بود را در حدود سال ۱۲۷۵ ش (۱۳۱۴ ق) بازسازی کردند. سجع مهر ایشان جمله افتاب برج عصمت فاطمه بود [۲۰] [۲۱] . فاطمه خانم چندین سال آخر عمر خود را در نجف به سر برده و در سال ۱۲۹۳ ه ش ( ۱۳۳۲ ه ق) در کربلا وفات یافت [۲۲]
- بیگم صاحب همسر آیه الله میرزا مهدی جویباره ای مازندرانی
- همسر آقا جمال الدین چهارسوقی فرزند علامه میرزا محمد هاشم چهارسوقی [۲۳]
درگذشت
[ویرایش]وی در سال ۱۳۰۱ هجری قمری در نجف درگذشت و در کنار جد مادری اش شیخ جعفر کاشف‌الغطا به خاک سپرده شد.
تبارنامه
[ویرایش]منابع
[ویرایش]
- ↑ موسی نجفی، حکم نافذ آقانجفی، صفحهٔ ۲۷
- ↑ سید مصلح الدین مهدوی، بیان سبل الهدایه فی ذکر اعقاب صاحب الهدایه (زندگینامه آیت الله العظمی آقا نجفی اصفهانی)، صفحهٔ ۱۷
- ↑ تقی صوفی نیارکی، در حریم وصال، ۱۳۸۸، ص ۲۳ و ۲۴
- ↑ مهدی نایینی، گذری بر شخصیت علمی، اخلاقی و سیاسی میرزای نائینی، آموزه، پاییز ۱۳۸۳، شماره ۵، صفحه۳۷۵ تا ۳۹۴
- ↑ ویژه نامه مرجع بیداری اسلامی نکوداشت یکصدمین سالگرد رحلت عالم ربانی آیت الله العظمی آقانجفی اصفهانی صفحهٔ ۱۴
- ↑ قاسمی، رحیم -گلزار مقدس- مشاهیر تخت فولاد اصفهان - جلد 1 - ص185
- ↑ مجموعه تاریخی فرهنگی مذهبی تخت فولاد- ميرزا يحيى مدرس بيدآبادى
- ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ج۳ ، ص۵۵-۵۶
- ↑ سید مصلح الدین مهدوی، زندگینامه آیت الله العظمی آقانجفی اصفهانی
- ↑ موسی نجفی، حکم نافذ آقانجفی
- ↑ رحیم قاسمی، گلشن اهل سلوک، ۱۳۸۵، صفحهٔ ۱۱۳
- ↑ سید مصلح الدین مهدوی، زندگینامه آیت الله العظمی آقانجفی اصفهانی ۱۳۹۰، صفحهٔ ۸۴
- ↑ روزنامه حبل المتین کلکته، سال ۱۴، ش۲،۱۹جمادی الثانی ۱۳۲۴
- ↑ عبدالمهدی رجایی، تاریخ مشروطیت اصفهان، ۱۳۸۵، صفحهٔ ۱۱۰
- ↑ سید فرید قاسمی، ماهنامه فرهنگی و هنری کلک، اسفند ۱۳۷۵، شماره ۸۴
- ↑ علیرضا اسماعیلی، فرازی از زندگانی سیاسی حاج آقا نورالله اصفهانی به روایت اسناد
- ↑ سید اسدالله رسا، قیام آیت الله حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی
- ↑ موسی نجفی، اندیشه سیاسی و تاریخ نهضت حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی
- ↑ سید احمد عقیلی، نگرشی بر مشروطیت اصفهان ۱۳۸۵، صفحه ۳۴ الی ۳۸
- ↑ مهدوی، سید مصلح الدین (۱۳۷۱) ، خاندان شیخ الاسلام اصفهان، گل بهار اصفهان، ص138
- ↑ مهدوی، سید مصلح الدین (۱۳۷۱) ، خاندان شیخ الاسلام اصفهان، گل بهار اصفهان، ص197
- ↑ قاسمی، رحیم،۱۳۵۱ گلشن اهل سلوک مشاهیر تکیه شیخ محمد تقی رازی اصفهان: کانون پژوهش ص۱۱۳
- ↑ قاسمی، رحیم، ۱۳۵۱ گلشن اهل سلوک مشاهیر تکیه شیخ محمد تقی رازی اصفهان: کانون پژوهش ص۱۱۴