پرش به محتوا

ارهات

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

ارهات (انگلیسی: arhat)، به معنی وارسته و به بالاترین مرحلهٔ کمال رسیدن است.[۱]

در آیین بودایی از انسان کامل با نام‌های «ارهات» «ارهت» و «انسان آزاده»، در اندیشه مردم چین باستان و آیین کنفوسیوس، با نام‌های «تائو»، «انسان آزاده» و «انسان قدیس» تعبیر شده‌است.[۲]

در دین بودایی، انسان کامل، یعنی کسی که به ماهیت حقیقی هستی بصیرت یافته، و به نیرْوانه (اشراق روحانی) رسیده‌است. ارهت خود را از بند خواهش‌ها آزاد کرده‌است.

رسیدن به مقام ارهت هدف غایی هر بودایی به‌شمار آمده‌است. چهار مرحلهٔ نیل به آن چنین وصف شده‌است:

  1. مقام «وارد شونده به جریان»، یعنی نوکیش که با غالب شدن بر تردیدها و باورهای خطا دربارهٔ بودا و تعلیمات (دهَمّه) و انجمن (سَنگهه) به دست می‌آید.
  2. «یک‌بار بازگردنده» که تنها یک‌بار دیگر زاده خواهد شد، مقامی که فقط با از میان بردن شهوت و خشم و پندار حاصل می‌شود.
  3. «ناـ بازگردنده» که پس از مرگ، در بهشتی برتر به دنیا می‌آید و در آنجا ارهت می‌شود، مقامی که با غلبه بر خواهش‌های حسی و بدخواهی، و نیز با دستاوردهای دو مرحلهٔ پیشین حاصل می‌شود.

۴. ارهت. آدمی، جز در اوضاع و احوالی استثنایی، تنها هنگامی می‌تواند ارهت شود که در صومعه به سر برد.[۳]

علت و معلول

[ویرایش]

دانا و «زندهٔ آزاد» (arhat) از چنگال کنش و واکنش‌های متقابل آزاد می‌گردد و او دیگر در بند سلسلهٔ علت و معلول نیست و به هیچ امری پیوستگی و تعلق ندارد.[۴][۵]

منابع

[ویرایش]
  1. شناخت اساطیر چین، آنتونی کریستی، ترجمه باجلان فرخی – تهران: اساطیر 1384
  2. کمال پذیری انسان، نقطه عزیمت در گفتمان ادیان، محمدکاظم شاکر، فاطمه سادات موسوی حرمی، انسان پژوهی دینی سال هشتم پاییز و زمستان 1390 شماره 26
  3. دانشنامه ایران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد 1، صفحه 110
  4. ادیان و مکتبهای فلسفی هند جلد اول، تألیف داریوش شایگان
  5. آیین هندو و عرفان اسلامی (بر اساس مجمع البحرین داراشکوه) گرد آورنده داریوش شایگان، ترجمه جمشید ارجمند – تهران: نشر و پژوهش فرزان روز
Buddha in a lotus بوداگرایی Buddha in a lotus
مفاهیم و اصطلاحات تاریخ شاخه‌ها و فرقه‌ها مشاهیر کشورها
فهرست موضوعات گاهشمار نیایشگاه‌ها متون فرهنگ