سوسن (سرده)

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از گل سوسن)

سوسن
رده‌بندی علمی
فرمانرو: گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده): آوندداران
(طبقه‌بندی‌نشده): گیاهان گلدار
(طبقه‌بندی‌نشده): تک‌لپه‌ای‌ها
راسته: سوسن‌سانان
تیره: سوسنیان
زیرخانواده: سوسن‌واران
تبار: سوسن‌تبارها
سرده: سوسن
کارل لینه
گونه نماد
سوسن سفید
مترادف
  • Lirium Scop., nom. illeg.
  • Martagon Wolf
  • Martagon (Rchb.) Opiz, nom. illeg.
  • Nomocharis Franch.

سوسن (نام علمی: Lilium) نام سرده‌ای از گیاهان زینتی، پایا (چندساله)، پیازدار و بومی نیم کره شمالی است. تاکنون در حدود ۱۰۰ گونه از این گیاه در جهان شناسایی و شمار زیادی گونه جدید تولید و پرورش داده شده است که به ۶۰ دسته تقسیم می‌شوند. سوسن از مشهورترین و رایج‌ترین گیاهان زینتی است که به‌سبب گل‌های زیبایش پرورش داده می‌شود. سوسن آزاد یا سوسن سفید از معروف‌ترین گونه‌های این گیاه است. نوعی از این گل به نام سوسن چلچراغ (نام علمی: Lilium ledebourii) تنها در استان‌های اردبیل و (روستای داماش بخش عمارلو)‌ گیلان در ایران و منطقه لنکران جمهوری آذربایجان می‌روید.

___________________________________

سوسن چلچراغ: همانگونه که گفته شد سوسن چلچراغ یکی از گونه های سوسن ها است . این گونه سوسن دارای ۴ تا ۱۰ گل است ولی گاهی تا ۱۵ گل هم آورده است. این گونه بیشتر در ماه خرداد گل می دهد و گل ها تا تیر ماه سالم می‌مانند. در پیش تر سوسن چلچراغ در روستای داماش و رستم آباد گیلان ، نور مازندران و یک مکان کوچک در اردبیل وجود داشت ولی اکنون تنها در روستای داماش گیلان و روستایی در کشور آذربایجان دیده میشود. نگرش محلی ها این است که سوسن های چلچراغ در شب از خودشان نور می دهند ولی این نور به خاطر مواد فلورسانس که روی پرچم آنها است.

ویژگی‌ها[ویرایش]

مشخصات ظاهری[ویرایش]

بلندی ساقه سوسن بسته به گونه، از ۳۰ سانتی‌متر تا ۳ متر است. پیاز این گیاه از برگ‌های فَلسی شکلِ نزدیک به رنگ زرد پوشیده شده است که اندوخته‌ی غذایی دارند. شکل برگ‌ها در گونه‌های متفاوت بیضی و نیزه‌ای و رنگشان سبز است. در بعضی از گونه‌ها، گل‌ها شیپوری، زنگوله‌ای، فنجانی یا قیف‌مانند هستند و  پهنای آن‌ها از ۲٫۵ تا ۲۵ سانتی‌متر است. رنگ گل‌ها نیز بسته به گونه گیاه متفاوت است. گل‌ها در تابستان شکوفا می‌شوند و بیشتر آن‌ها معطر هستند.

زیستگاه[ویرایش]

بیشتر گونه‌های سوسن بومی اقلیم معتدل نیم‌کره‌ی شمالی هستند؛ با این وجود برخی گونه‌ها در مناطق نیمه‌گرمسیری هم دیده‌ می‌شوند.[۱]

شرایط رشد[ویرایش]

گیاه سوسن را با کاشت پیازهای کوچکی که از پیاز اصلی جوانه می‌زنند و یا با کاشت بذر تکثیر می‌کنند. این گیاه در خاک‌های عمیق و شنی با زهکش مناسب و دور از باد و آفتاب شدید به خوبی رشد می‌کند. گرده‌های گل سوسن در بعضی افراد حساسیت شدید ایجاد می‌کنند، به‌همین سبب برخی باغبان‌ها پس از باز شدن گل‌ها، پرچم‌های آن‌ها را می چینند.

کاربرد‌ها[ویرایش]

از روغن معطر برخی گونه‌های سوسن، مانند سوسن سفید در صنعت عطرسازی استفاده می‌شود. پرورش این‌گونه در جنوب فرانسه رایج است.

در برخی کشورهای شرق آسیا مانند ژاپن، تایوان و چین پیاز برخی گونه‌های سوسن مصرف خوراکی دارد.

دون‌بوری، یک غذای ژاپنی که با پیاز سوسن طبخ می‌شود.


گل سوسن، نمادی در مسیحیت[ویرایش]

گل سوسن، نمادی در کلیساهای کاتولیک است. در یک تعبیر این گل، سمبلی از باکرگی بودن مریم مقدس، مادر عیسی، دارد. سفیدی و زیبایی این گل نشان از طهارت و پاکی مریم مقدس است.[۲] گل سوسن همچنان نمادی از تثلیث است. تثلیث شامل سه وجود یعنی پدر، پسر و روح‌القدس است. گره‌ای که به دور گل سوسن است هم نمادی از مریم تعبیر می‌شود که این سه را به هم متصل کرده‌است و نشانه‌ای است که به دنیا آورنده پسر خدا (عیسی مسیح) است.[۲]

گونه‌ها[ویرایش]


Lilium hansonii
سوسن سرخ Martagon or Turk's cap lily
Lilium medeoloides
Lilium tsingtauense
Lilium debile var. of L. medeoloides
سوسن بولاندر Bolander's Lily
Lilium humboldtii Humboldt's lily
Lilium kelloggii
Lilium rubescens
Lilium washingtonianum Washington Lily, Shasta Lily, or Mt. Hood Lily
Lilium kelleyanum
Lilium maritimum
Lilium occidentale
Lilium pardalinum Panther or Leopard lily
Lilium parryi
Lilium parvum Sierra tiger lily or Alpine lily
Lilium puberulum
Lilium grayi
Lilium iridollae
Lilium michiganense Michigan Lily
Lilium michauxii Carolina Lily
Lilium pyrophilum Sandhills Lily[۳]
Lilium superbum Swamp lily or American tiger lily
Lilium catesbaei
Lilium philadelphicum Wood lily, Philadelphia lily or prairie lily
سوسن نارنجی Orange Lily or Fire Lily
Lilium kesselringianum
سوسن چلچراغ سوسن چلچراغ
Lilium szovitsianum
Lilium monadelphum
Lilium pyrenaicum
Lilium rhodopeum
سوسن بوسنیایی
Lilium pomponium Turban lily
Lilium ponticum
Lilium jankae
Lilium polyphyllum
سوسن کوهی Golden rayed lily of Japan, or Goldband lily
Lilium platyphyllum
Lilium japonicum
Lilium nobilissimum
Lilium rubellum
Lilium speciosum Japanese lily
Lilium henryi Tiger Lily or Henry's lily
لیلیوم لانکیفلیوم Tiger Lily
Lilium lankongense
Lilium leichtlinii
Lilium papilliferum
Lilium rosthornii
Lilium fargesii
Lilium pumilum Coral Lily, Low Lily, or Siberian Lily
Lilium xanthellum
Lilium henrici
Lilium lijiangense
Lilium lophophorum
Lilium mackliniae Siroi Lily
Lilium nanum Photo by Karl Kristensen[۴]
Lilium nepalense
Lilium oxypetalum
Lilium paradoxum
Lilium primulinum
Lilium sempervivoideum
Lilium sherriffiae
Lilium souliei
Lilium stewartianum
Lilium taliense
Lilium wardii
سوسن آربوریکولا
Lilium habaense
Lilium huidongense
Lilium jinfushanense
Lilium matangense
Lilium pinifolium
Lilium saccatum
Lilium tianschanicum
Lilium poilanei
Lilium floridum
Lilium medogense
Lilium leucanthum
Lilium puerense
Lilium regale
Lilium sargentiae
Lilium sulphureum
Lilium formosanum
لیلیوم لانگیفلوروم Easter Lily
Lilium philippinense
Lilium wallichianum
Lilium wenshanense
Lilium pensylvanicum
Lilium maculatum

نگارخانه[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  • شورای کتاب کودک (۱۳۹۶). فرهنگ‌نامه‌ی کودکان و نوجوانان: جلد هفدهم (س-ش). شرکت تهیه و نشر فرهنگنامه ی کودکان و نوجوانان.
  • ویکی‌پدیای انگلیسی
  1. دانشنامه رشد http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php?page=تیره+زنبق&SSOReturnPage=Check&Rand=0 بایگانی‌شده در ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ Del Rosario (5 June 2018). "List of Catholic Symbols and Meanings" (به انگلیسی).
  3. Normal 0 false false false EN-GB X-NONE X-NONE MicrosoftInternetExplorer4 http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=242101744
  4. "Velkommen til". Kalle-k.dk. Retrieved 2011-12-05.