بخش عمارلو
 | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
| بخش عمارلو | |
|---|---|
 سوسن چلچراغ | |
| اطلاعات کلی | |
| کشور |  ایران |
| استان | گیلان |
| شهرستان | رودبار |
| مرکز بخش | جیرنده |
| نام‌های پیشین | فاراب |
| مردم | |
| جمعیت | ۶،۹۶۰ نفر |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۷۴۷٫۵ کیلومتر مربع کیلومتر مربع |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱۷۱۰ متر |
| آب‌وهوا | |
| روزهای یخبندان سالانه | ۵۰ |
| داده‌های دیگر | |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۱۳ |
بخش عمارلو یکی از بخش‌های شهرستان رودبار در استان گیلان در شمال ایران است.[۱] مرکز بخش عمارلو، شهر جیرنده است و این بخش دارای دو دهستان جیرنده و دهستان کلیشم است.
نام عمارلو[ویرایش]
نام عمارلو برگرفته از نام یکی از اقوام کرد کرمانج است که حدود ۳۰۰ سال پیش توسط نادرشاه افشار به منطقه برای دفاع از ایران در برابر قوای روسیه تزاری کوچانده شدند. ایشان نیز با ورود به منطقه نام آن را به عمارلو تغییر دادند.
تقسیمات کشوری[ویرایش]
- بخش عمارلو
- دهستان‌ها
- شهر: جیرنده
پیشینه تقسیمات کشوری منطقه عمارلو[ویرایش]
بخش عمارلو درگذشته دهستان‌های پیرکوه، و خورگام را نیز در بر می‌گرفت؛ اما اکنون، دهستان پیرکوه به بخش دیلمان در شهرستان سیاهکل پیوند زده شده‌است و دهستان خورگام نیز با نام بخش خورگام از بخش عمارلو جدا شده‌است.
جغرافیای طبیعی[ویرایش]
ییلاق‌های عمارلو[ویرایش]
ییلاق‌های عمارلو با ارتفاعی بیش از ۲۲۰۰ متر از سطح آب‌های آزاد دارای آب و هوای کوهستانی می‌باشند. نکته قابل توجه دربارهٔ آب و هوای منطقه عمارلو به ویژه ییلاق‌های آن سبز و خرم ولی شرجی نبودن منطقه‌است که این منطقه و ییلاق‌هایش را در استان گیلان متمایز می‌کند.
|
ییلاق های بخش عمارلو |
|
| داماش | دوسلان | دوسالدیه | خلشکوه | گلچالکی | گیاش | سنگه دیل | لاباربن | ویستان | شینه چاک | پوسرا | پلنگ‌کوه | یالس تپه | بیلیش | بربن | نفته‌چال | چنگش | چیچال | مقشر | استلی‌سرا | اربوناو | میانه‌سو | | ||
کبوتر چاک، نواخان، نیاوک
جغرافیای گیاهی[ویرایش]
رویشگاه گیاهان ارتفاعات و جنگلی زیر می‌باشد:
• سوسن چلچراغ • سرو • مهر سلیمان • بابونه • گل گاوزبان • ازگیل • آلوی وحشی • بنه • راش شرقی
باغ داری فراورده‌های باغی عمارلو، این میوه‌ها را در بر می‌گیرد:
• انار - در روستای انبوه • گردو • فندق • سیب • گلابی • ازگیل • زیتون • آلبالو • زغال اخته • زردآلو • به • انگور • انجیر • گیلاس • آلبالو• انار• آلوچه و...
جغرافیای جانوری[ویرایش]
گراز، موش خرما و سنجاب و روباه از پستانداران غالب منطقه شمرده می‌شوند. خزندگان غالب نیز مارهای سمی می‌باشند. پرندگانی همانند کبک، قمری، تیهو، بلدرچین و شانه بسر در لابلای درختان و بوته‌ها به فراوانی دیده می‌شوند.
دامپروری مردم عمارلو در کنار باغ‌داری به دام‌داری نیز می‌پردازند:
پرورش پرندگان اهلی نیز معمولاً در حیاط هر خانه‌ای رایج است:
پرورش زنبور عسل نیز سالیان زیادی است که در باغ‌ها انجام می‌شود.
جغرافیای مذهبی[ویرایش]
در تاریخ بومی، آئین‌های مهری، زیدی، اسماعیلی و جعفری در این سرزمین پیروانی داشته‌اند: پیش از ورود اسلام به ایران و حتی مدت‌ها پس از ورود آن کیش مهرپرستی داشته‌اند که آثاری همچون جام زرین عمارلو و بناهایی با نام کوله‌سر گواه این موضوع است. سپس، مذهب زیدیه در این منطقه گسترش یافت. زمانی نیز، قلعه‌های آن از جمله پایگاه‌های اسماعیلیه بوده‌است. اما، امروزه همه ایشان شیعه جعفری می‌باشند؛ آرامگاه‌های فرزندان و نوادگان امامان شیعه، در این منطقه، به فراوانی به چشم می‌خورند.[نیازمند منبع]
جغرافیای تاریخی[ویرایش]
وسیع‌ترین گستره عمارلو، در اواخر افشاریان و اوائل زندیان، بوده‌است. سرزمین عمارلو در این زمان، تا کرانه‌های دریای قزوین کشیده شده بود.
جمعیت[ویرایش]
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش عمارلوی شهرستان رودبار در سال ۱۳۸۵ برابر با ۸۳۲۲ نفر بوده‌است.[۲]
زبان[ویرایش]
مردم ارتفاعات شهرستان رودبار مانند بخش عمارلو و مرکز آن یعنی شهر جیرنده، به زبان گیلکی با گویش گالشی (دیلمی) سخن می‌گویند.[۳][۴] همچنین عده‌ای از کردهای مهاجر که در زمان صفویه و نادرشاه در عمارلو و رحمت‌آباد ساکن شدند به زبان مخصوص خود حرف می‌زنند، ولی همه به زبان گیلکی آشنایی دارند و به زبان گیلکی حرف می‌زنند، بدون این‌که لهجه آن‌ها متمایز باشد.[۵] به گفته سبزعلیپور مردمان تات زبان رودبار در دو منطقه عمارلو و خورگام زندگی میکنند. مرکز بخش عمارلو جیرنده است و علاوه بر آن روستاهای انبوه، کلیشم، خرمکوه، ویه ، ناوه، لایه، نوده فاراب، یکنم، ایینه‌ده، پاکده، داماش، بیورزین، پارودبار، اسکابن، کرماک به زبان تاتی تکلم میکنند. در بخش خورگام مرکز بخش یعنی بره‌سر و روستاهای ناش، اسطلخ‌کوه، چیچال، لیاول علیا، چلوانسرا، قوشه لانه، سه پستانک، گرزنه چاک، کشکش به زبان تاتی تکلم میکنند.[۶]
مشاهیر[ویرایش]
اماکن مذهبی[ویرایش]
- امامزاده محمد حنفیه در روستای بیورزین،[۷]
- امامزاده احمد و محمد در روستای ناوه،[۷]
- امامزاده طاهر خرمکوه در روستای خرمکوه
- امامزاده ابوالحسن در روستای انبوه
- شاهزاده عسگر، بی بی زَنِ خاتون و امامزاده محمد در شهر جیرنده
- امام زاده اسماعیل پشتکلاه خورگام
- امام زادگان طیب و طاهر در روستای پاکده
- امام زاده مهدی و هادی در روستای شاه شهیدان
- امام زاده اشرف الدین در روستای چمبل
- امام زاده بابا خور ملک در سوسف
- امام زاده صلاح دین لیاول علیا
- امام زاده جعفر (ع) شهرستان طارم شهر آببر منطقه پیرهمدان
- امام زادگان هاشم وعوف (ع) شهرستان طارم شهرآببر
خوراک عمارلو[ویرایش]
خوراک منطقه برگرفته از سنت‌ها و فراورده‌های بومی است:
فراورده‌های شیری[ویرایش]
• پنیر مزگتی • پنیر پوستی • پنیر عمارلو • ماست چکیده • سرشیر
فراورده‌های گیاهی[ویرایش]
• روغن زیتون • رب انار • مربا • گردو • فندق • گندم • عدس • ارموت • لوبیا
نان[ویرایش]
• نان شیری • نان تخم مرغی • نان گردو • تاوه درانگن • نان گورت • نان پنجاکش • کلانه
خوراک گوشتی[ویرایش]
• کباب • شامی رودباری - همراه انار سرخ کرده • چلو گوشت
خوراک گیاهی[ویرایش]
خورش[ویرایش]
• مسما - آمیخته فسنجان و سبزی محلی • قیمه
دسترسی[ویرایش]
- راه بره سر-داماش
- راه لوشان-جیرنده
- راه جیرنده-کلیشم
- راه جیرنده-داماش
- راه داماش-دوسلان
- راه دوسلان-گلچالکی
- راه خرمکوه-بره سر
- راه بره سر- پشتکلاه
- راه نوده ناش -دیلمان
- راه ناش - داماش
نگارخانه[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
- ↑ اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳ خ.
- ↑ «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.
- ↑ ، محمود رنجبر، رقیه رادمرد (۱۳۸۲). بررسی و توصیف گویش گالشی. نشر گیلکان. ص. ۱۸.
- ↑ https://www.ethnologue.com/language/glk
- ↑ ، سیدرضی مظفری، جهاندوست سبزعلیپور (۱۳۹۸). فرهنگ گیلکی رانکوه. فرهنگ ایلیا. ص. ۱۷.
- ↑ دکتر جهاندوست سبزعلیپور، مقاله «گویش رودبار»، فصلنامه گیلان ما- شماره ۳۷، ۱۳۸۹
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ دیلمستان: تصاویری از مناطق زیارتی بخش عمارلو رودبار
