مهدی بیانی: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

درخط

نسخهٔ ‏۱۰ ژوئیهٔ ۲۰۱۰، ساعت ۲۱:۵۹

دکتر مهدی بیانی (۱۲۸۵ همدان - بهمن ۱۳۴۶)، بنیانگذار کتابخانه ملی ایران، کارشناس نسخه‌های خطی فارسی، نویسنده، پژوهشگر و استاد دانشگاه تهران بوده است.

زندگی

مهدی بیانی در ۱۲۸۵ ش در همدان متولّد شد. پدرش، میرزا محمدخان مستوفی فراهانی، از خاندان دبیران و مستوفیان فراهان و نیای مادریش میرزا سلیمان بیان السلطنة فراهانی، رئیس بیوتات سلطنتی و صاحبِ رساله قواعد دفاتر و حساب بود ^[۱]. در دو سالگی او پدرش درگذشت و مادرش با او و دیگر فرزندان به تهران آمد^[۲]. او در مدارس ابتدایی اقدسیّه و اشرف به تحصیلات مقدماتی و فراگیری خوشنویسی پرداخت و پس از اتمام دوره متوسطه در دارالفنون، دوره لیسانس علوم ادبی و فلسفی را در دانشسرای عالی (دارالمعلمین عالی سابق) به پایان برد و در ۱۳۲۴ ش به اخذ دکتری در زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران نایل گشت^[۲]^[۳]^[۴].

بیانی پس از گذراندن دوره تعلیمات دانشکدة افسری و خدمت وظیفه، در ۱۳۱۲ ش همزمان با کار در کتابخانه دانشسرای عالی ، تدریس زبان و ادبیات فارسی را آغاز کرد و در ۱۳۱۳ ش به مدیریت کتابخانه عمومی معارف منصوب گردید^[۲]. او در این مقام به گردآوری کتابها از کتابخانه سلطنتی و کتابخانه معارف برای بنیانگذاریی «کتابخانه ملی ایران» پرداخت و پس از تأسیس این کتابخانه در ۱۳۱۶ ش، ریاست آنجا را به عهده گرفت.

در ۱۳۱۹ش، به مدت یک سال از طرف وزارت آموزش و پرورش (وزارت فرهنگ سابق) به ریاست فرهنگ اصفهان اعزام شد و پس از بازگشت و انجام دادن مأموریت آموزشی یکساله در وزارت پیشه و هنر وقت ، بار دیگر به ریاست کتابخانه ملی منصوب شد. در ۱۳۳۵ش ، ریاست کتابخانه سلطنتی را عهده‌دار شد و این سمت را همراه با استادی دانشگاه تهران و تدریس «تاریخ تکامل خطوط اسلامی» و «کتابشناسی نسخه‌های خطی » تا پایان عمر به عهده داشت^[۲]

او همچنین انجمنی برای حمایت و معرفی خوشنویسان و هنر خوشنویسی با نام «انجمن حمایت خط و خطاطان » تأسیس کرد. وی به سبب تبحّر در شناخت خطوط و نسخه‌ها به عنوان کارشناس نسخه‌های خطی و چاپی ، با کتابخانه‌های ملی ، مجلس شورای ملی و کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران همکاری می‌کرد^[۵]. او خود خطی خوش داشت^[۶]^[۷]^[۸] و بویژه در نستعلیق قوی و ماهر بود.

بیانی از بنیانگذاران انجمن فرهنگی ایران و شوروی وعضو آن بود و نزدیک به ۲۵ سال در راه گسترش و استواری پیوندهای دوستی و فرهنگی دو کشور همسایه تلاش کرد ^[۹]. مأموریتهای فرهنگی بسیاری به کشورهای آسیایی، اروپایی و آمریکا داشت. ایشان در هفدهم بهمن ۱۳۴۶ درگذشت^[۲].

آثار

آثار او عبارت است از:^[۱۰] ^[۲]

کتاب‌شناسی کتاب‌های خطی
فهرست نمایشگاه خطوط نستعلیق کتابخانه ملی
فهرست کتابخانه سلطنتی (دیوانها)
فهرست منشآت و مکاتیب و ترسلات و منظومه‌های فارسی
فهرست نمایشگاه آثار ابن سینا در کتابخانه انجمن آثار ملی
فهرست نمایشگاه آثار خواجه نصیرالدین طوسی در کتابخانه ملی
فهرست نمونه خطوط خوش کتابخانه سلطنتی
راهنمای گنجینه قرآن در موزه ایران باستان
نمونه‌ای چند از خطوط خوش‌نویسان
نمونه سخن فارسی
احوال و آثار خوش‌نویسان، در چهار جلد
احوال و آثار نسخ‌نویسان
شکسته و نستعلیق‌نویسان و تعلیق‌نویسان
احوال و آثار میرعماد
طبع و نشر چهار رساله فارسی (رسالة فی حالة الطفولیة، روزی با جماعت صوفیان؛ عقل سرخ؛ آواز پر جبرئیل)، از شیخ شهاب الدین سهروردی
السوانح فی‌العشق احمد غزالی
معراجنامه منسوب به ابن سینا، به خط امام فخر رازی
بدایع الازمان فی وقایع کرمان، افضل الدین کرمانی
چند رباعی از حکیم عمر خیام به خط میرعماد

همچنین مقالات ادبی و هنری و تاریخی متعددی از او در مجلات داخلی و خارجی نشر یافته است^[۱۱]

پانویس

↑ بیانی ، ج ۲، مقدمة محبوبی اردکانی ، ص ۳
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ ^۲٫۲ ^۲٫۳ ^۲٫۴ ^۲٫۵ مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
↑ بیانی ، ج ۳، مقدمة محبوبی اردکانی
↑ ایرانیکا ، ذیل «بیانی »
↑ بیانی ، ج ۳، مقدمة محبوبی اردکانی ، ص چهار
↑ افشار، ص ۱۱۵
↑ بیانی ، ج ۴
↑ پیشگفتار دانش پژوه، ص ۳۵
↑ پیام نوین ، ص ۲۱
↑ افشار، ص ۱۱۶-۱۱۷
↑ افشار، ص ۱۱۷

منابع

عنایت الله شکیباپور (۱۳۴۸)، اطلاعات عمومی، کتابفروشی اشراقی، ص. ۱۸ پارامتر |چاپ= اضافه است (کمک)
ایرج افشار، «وفات دکتر مهدی بیانی »، راهنمای کتاب ، سال ۱۱، ش ۱و۲و۳ (مرداد ۱۳۴۷)
مهدی بیانی ، احوال و آثار خوشنویسان ، تهران ۱۳۶۳ ش
پیام نوین ، دوره ۹، ش ۳ (دی و بهمن و اسفند ۱۳۴۶)
مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران ، سال ۱۵، ش ۵ و ۶ (مرداد ۱۳۴۷)
محمد دبیرسیاقی / Encyclopaedia Iranica, s.v. "Baya ni” / by M. Dabirsiâqi

این یک مقالهٔ خرد افراد است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[1] بیانی ، ج ۲، مقدمة محبوبی اردکانی ، ص ۳

[مجله_دانشکده-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ ^۲٫۲ ^۲٫۳ ^۲٫۴ ^۲٫۵ مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران

[3] بیانی ، ج ۳، مقدمة محبوبی اردکانی

[4] ایرانیکا ، ذیل «بیانی »

[5] بیانی ، ج ۳، مقدمة محبوبی اردکانی ، ص چهار

[6] افشار، ص ۱۱۵

[7] بیانی ، ج ۴

[8] پیشگفتار دانش پژوه، ص ۳۵

[9] پیام نوین ، ص ۲۱

[10] افشار، ص ۱۱۶-۱۱۷

[11] افشار، ص ۱۱۷

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
 == زندگی ==
-مهدی  بیانی در ۱۲۸۵ ش در همدان متولّد شد. پدرش، میرزا محمدخان مستوفی فراهانی،  از خاندان دبیران و مستوفیان فراهان و نیای مادریش میرزا سلیمان بیان السلطنة فراهانی، رئیس بیوتات سلطنتی و صاحبِ ''رساله قواعد دفاتر و حساب'' بود <ref>بیانی ، ج ۲، مقدمة محبوبی اردکانی ، ص ۳</ref>. در دو سالگی او پدرش درگذشت و مادرش با او و دیگر فرزندان به تهران آمد<ref name="مجله دانشکده">مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران</ref>. او در مدارس ابتدایی اقدسیّه و اشرف به تحصیلات مقدماتی و فراگیری [[خوشنویسی]] پرداخت و پس از اتمام دوره متوسطه در [[دارالفنون]]، دوره لیسانس علوم ادبی و فلسفی را در [[دانشسرای عالی]] (دارالمعلمین عالی سابق) به پایان برد و در ۱۳۲۴ ش به اخذ دکتری در زبان و ادبیات فارسی از [[دانشگاه تهران]] نایل گشت<ref name="مجله دانشکده">مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران</ref> <ref>بیانی ، ج ۳، مقدمة محبوبی اردکانی </ref> <ref>ایرانیکا ، ذیل «بیانی »</ref>.
+مهدی  بیانی در ۱۲۸۵ ش در همدان متولّد شد. پدرش، میرزا محمدخان مستوفی فراهانی،  از خاندان دبیران و مستوفیان فراهان و نیای مادریش میرزا سلیمان بیان السلطنة فراهانی، رئیس بیوتات سلطنتی و صاحبِ ''رساله قواعد دفاتر و حساب'' بود <ref>بیانی ، ج ۲، مقدمة محبوبی اردکانی ، ص ۳</ref>. در دو سالگی او پدرش درگذشت و مادرش با او و دیگر فرزندان به تهران آمد<ref name="مجله دانشکده">مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران</ref>. او در مدارس ابتدایی اقدسیّه و اشرف به تحصیلات مقدماتی و فراگیری [[خوشنویسی]] پرداخت و پس از اتمام دوره متوسطه در [[دارالفنون]]، دوره لیسانس علوم ادبی و فلسفی را در [[دانشسرای عالی]] (دارالمعلمین عالی سابق) به پایان برد و در ۱۳۲۴ ش به اخذ دکتری در زبان و ادبیات فارسی از [[دانشگاه تهران]] نایل گشت<ref name="مجله دانشکده">مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران</ref><ref>بیانی ، ج ۳، مقدمة محبوبی اردکانی </ref><ref>ایرانیکا ، ذیل «بیانی »</ref>.
 بیانی پس از گذراندن دوره تعلیمات دانشکدة افسری و خدمت وظیفه، در ۱۳۱۲ ش همزمان با کار در کتابخانه دانشسرای عالی ، تدریس زبان و ادبیات فارسی را آغاز کرد و در ۱۳۱۳ ش به مدیریت کتابخانه عمومی معارف منصوب گردید<ref name="مجله دانشکده">مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران</ref>. او در این مقام به گردآوری کتابها از کتابخانه سلطنتی و کتابخانه معارف برای بنیانگذاریی «کتابخانه ملی ایران» پرداخت و پس از تأسیس این کتابخانه در ۱۳۱۶ ش، ریاست آنجا را به عهده گرفت.
@@ خط ۹: / خط ۹: @@
 در ۱۳۱۹ش، به مدت یک سال از طرف [[وزارت آموزش و پرورش]] (وزارت فرهنگ سابق) به ریاست فرهنگ [[اصفهان]] اعزام شد و پس از بازگشت و انجام دادن مأموریت آموزشی یکساله در وزارت پیشه و هنر وقت ، بار دیگر به ریاست کتابخانه ملی منصوب شد. در ۱۳۳۵ش ، ریاست [[کتابخانه سلطنتی]] را عهده‌دار شد و این سمت را همراه با استادی [[دانشگاه تهران]] و تدریس «تاریخ تکامل خطوط اسلامی» و «کتابشناسی نسخه‌های خطی » تا پایان عمر به عهده داشت<ref name="مجله دانشکده">مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران</ref>
-او همچنین انجمنی برای حمایت و معرفی خوشنویسان و هنر خوشنویسی با نام «انجمن حمایت خط و خطاطان » تأسیس کرد. وی به سبب تبحّر در شناخت خطوط و نسخه‌ها به عنوان کارشناس نسخه‌های خطی و چاپی ، با کتابخانه‌های ملی ، [[مجلس شورای ملی]] و [[کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران]] همکاری می‌کرد<ref>بیانی ، ج ۳، مقدمة محبوبی اردکانی ، ص چهار</ref>. او خود خطی خوش داشت<ref>افشار، ص ۱۱۵</ref> <ref>بیانی ، ج ۴</ref> <ref>پیشگفتار دانش پژوه، ص ۳۵</ref> و بویژه در [[نستعلیق]] قوی و ماهر بود.
+او همچنین انجمنی برای حمایت و معرفی خوشنویسان و هنر خوشنویسی با نام «انجمن حمایت خط و خطاطان » تأسیس کرد. وی به سبب تبحّر در شناخت خطوط و نسخه‌ها به عنوان کارشناس نسخه‌های خطی و چاپی ، با کتابخانه‌های ملی ، [[مجلس شورای ملی]] و [[کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران]] همکاری می‌کرد<ref>بیانی ، ج ۳، مقدمة محبوبی اردکانی ، ص چهار</ref>. او خود خطی خوش داشت<ref>افشار، ص ۱۱۵</ref><ref>بیانی ، ج ۴</ref><ref>پیشگفتار دانش پژوه، ص ۳۵</ref> و بویژه در [[نستعلیق]] قوی و ماهر بود.
 بیانی از بنیانگذاران [[انجمن فرهنگی ایران و شوروی]] وعضو آن بود و نزدیک به ۲۵ سال در راه گسترش و استواری پیوندهای دوستی و فرهنگی دو کشور همسایه تلاش کرد <ref>پیام نوین ، ص ۲۱</ref>. مأموریتهای فرهنگی بسیاری به کشورهای [[آسیا]]یی، [[اروپا]]یی و [[آمریکا]] داشت. ایشان در هفدهم بهمن ۱۳۴۶ درگذشت<ref name="مجله دانشکده">مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران</ref>.