رضاقلیخان هدایت: تفاوت میان نسخه‌ها
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
برچسب: خنثی‌سازی |
|||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
'''رضاقلی خان طبرستانی''' ملقب به '''لَلِـه‌باشی''' در پانزدهم محرم ۱۲۱۵ (۱۸ خرداد ۱۱۷۹) در [[تهران]] متولد شد. پدرش از اعیان قریهٔ [[دیباج|چارده]] [[هزارگری|هزارجریب]] (که امروزه تبدیل به [[دیباج|شهردیباج]] در [[شهرستان دامغان]] شده) و در زمان [[آقامحمد خان]] خزانه‌دار بود و در دوران [[فتحعلی شاه]] نیز این شغل را ادامه داد. رضاقلی خان در [[شیراز]] به تحصیل دانش پرداخت. در سفر [[فتحعلی شاه]] به [[اصفهان]] مورد توجه شاه قرار گرفت و لقب امیرالشعرایی یافت. پس از [[فتحعلی شاه]]، به دربار [[محمد شاه]] و سپس [[ناصرالدین شاه]] راه یافت و از طرف [[ناصرالدین شاه]] به ریاست مدرسهٔ [[دارالفنون]] رسید. در سال ۱۲۶۷ قمری پس از پایان [[جنگ]] با ترکمانان ناحیهٔ [[سرخس]]، به دستور [[امیرکبیر]] به‌عنوان سفیر به [[خوارزم]] رفت. هدف مأموریت او که یک [[سال]] به طول انجامید، آگاهی‌یابی از اوضاع [[ماوراءالنهر]] از نظر سوق‌الجیشی، آزادی اسرای مسلمان و ممانعت از خرید و فروش آنان بود. |
'''رضاقلی خان طبرستانی''' ملقب به '''لَلِـه‌باشی''' در پانزدهم محرم ۱۲۱۵ (۱۸ خرداد ۱۱۷۹) در [[تهران]] متولد شد. پدرش از اعیان قریهٔ [[دیباج|چارده]] [[هزارگری|هزارجریب]] (که امروزه تبدیل به [[دیباج|شهردیباج]] در [[شهرستان دامغان]] شده) و در زمان [[آقامحمد خان]] خزانه‌دار بود و در دوران [[فتحعلی شاه]] نیز این شغل را ادامه داد. رضاقلی خان در [[شیراز]] به تحصیل دانش پرداخت. در سفر [[فتحعلی شاه]] به [[اصفهان]] مورد توجه شاه قرار گرفت و لقب امیرالشعرایی یافت. پس از [[فتحعلی شاه]]، به دربار [[محمد شاه]] و سپس [[ناصرالدین شاه]] راه یافت و از طرف [[ناصرالدین شاه]] به ریاست مدرسهٔ [[دارالفنون]] رسید. در سال ۱۲۶۷ قمری پس از پایان [[جنگ]] با ترکمانان ناحیهٔ [[سرخس]]، به دستور [[امیرکبیر]] به‌عنوان سفیر به [[خوارزم]] رفت. هدف مأموریت او که یک [[سال]] به طول انجامید، آگاهی‌یابی از اوضاع [[ماوراءالنهر]] از نظر سوق‌الجیشی، آزادی اسرای مسلمان و ممانعت از خرید و فروش آنان بود. |
||
[[شیخ اسدالله ایزدگشسب گلپایگانی|شیخ اسدالله ایزدگشسب گلپایگانی ملقّب به درویش ناصر علی]] (۱۳۲۵–۱۲۶۴. ش) در کتاب [[شمس التواریخ]] در شرح احوال رضاقلیخان هدایت |
[[شیخ اسدالله ایزدگشسب گلپایگانی|شیخ اسدالله ایزدگشسب گلپایگانی ملقّب به درویش ناصر علی]] (۱۳۲۵–۱۲۶۴. ش) در کتاب [[شمس التواریخ]] در شرح احوال رضاقلیخان هدایت آورده‌است: «امیرالشّعرا رضاقلی خان هدایت؛ در وصفش نشاطی گفته: |
||
{{شعر|نستعلیق}} |
{{شعر|نستعلیق}} |
||
| خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
== آثار == |
== آثار == |
||
*[[مجمع‌الفصحاء| |
* [[مجمع‌الفصحاء|مجمع الفصحاء]] |
||
* ریاض العارفین |
|||
*رياض العارفين |
|||
*[[فرهنگ انجمن‌آرا|فرهنگ انجمن‌آرای ناصری]] |
* [[فرهنگ انجمن‌آرا|فرهنگ انجمن‌آرای ناصری]] |
||
*[[تاریخ روضه‌الصفای ناصری]] |
* [[تاریخ روضه‌الصفای ناصری]] |
||
*[[فهرس‌التواریخ| |
* [[فهرس‌التواریخ|فهرس التواریخ]] |
||
*[[سفارتنامهٔ خوارزم]] |
* [[سفارتنامهٔ خوارزم]] |
||
*اجمل التواریخ |
* اجمل التواریخ |
||
*مظاهر الانوار |
* مظاهر الانوار |
||
* |
* ریاض المحبین |
||
*[[مدارج‌البلاغه]] (در علم بدیع) |
* [[مدارج‌البلاغه]] (در علم بدیع) |
||
*شمس |
* شمس الحقایق (برگزیده ای از قصاید و غزلیات مولانا) |
||
*[[مفتاح‌الکنوز]] (در شرح اشعار خاقانی) |
* [[مفتاح‌الکنوز]] (در شرح اشعار خاقانی) |
||
*[[سته ضروریه|سِتّهٔ ضروریّه]] (شامل شش منظومه که اثر مشهور [[گلستان ارم]] جزو آن است) |
* [[سته ضروریه|سِتّهٔ ضروریّه]] (شامل شش منظومه که اثر مشهور [[گلستان ارم]] جزو آن است) |
||
*[[نژادنامه]] (در مورد نسب |
* [[نژادنامه]] (در مورد نسب نامهٔ شاهان ایرانی) |
||
* |
* لطایف المعارف |
||
*مجمع الاسرار |
* مجمع الاسرار |
||
* دلیل السالکین |
|||
*دليل السالكين |
|||
* |
* خردنامهٔ مظفری |
||
*[[دیوان قصاید]] |
* [[دیوان قصاید]] |
||
*[[دیوان غزلیات]] |
* [[دیوان غزلیات]] |
||
* |
* کلیات اشعار هدایت |
||
* ریاض العاشقین |
|||
*رياض العاشقين |
|||
* |
* منشآت |
||
* بیاض امیرالشعرا |
|||
*بياض اميرالشعرا |
|||
*اصول الفصول فی حصول الوصول |
* اصول الفصول فی حصول الوصول |
||
*پرتوستان |
* پرتوستان |
||
*الوان النعم |
* الوان النعم |
||
== جستارهای وابسته == |
== جستارهای وابسته == |
||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
* ''لغت‌نامهٔ دهخدا'' |
* ''لغت‌نامهٔ دهخدا'' |
||
* [http://www.iranicaonline.org/articles/v12f2/v12f2003.html Encyclopædia Iranica] |
* [http://www.iranicaonline.org/articles/v12f2/v12f2003.html Encyclopædia Iranica] |
||
*[http://www.ensani.ir/storage/Files/20121231090358-9611-36.pdf شناخت نامه ی هدایت]، محمدابراهیم ایرج پور، |
*[http://www.ensani.ir/storage/Files/20121231090358-9611-36.pdf شناخت نامه ی هدایت]، محمدابراهیم ایرج پور، نشریهٔ «آینه میراث»، بهار و تابستان ۱۳۸۹، شماره ۴۶. |
||
{| style="margin:۰٫۵em auto; clear:both; text-align:center; width:۹۰٪" align=center class="toccolours" |
{| style="margin:۰٫۵em auto; clear:both; text-align:center; width:۹۰٪" align=center class="toccolours" |
||
نسخهٔ ۳ اکتبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۰:۲۵
| رضاقلی خان هدایت | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | پانزدهم محرم ۱۲۱۵ قمری |
| درگذشت | ربیع‌الاول ۱۲۸۸ قمری یا دهم ربیع‌الثانی ۱۲۸۸ قمری ایران، تهران |
| محل زندگی | دامغان، هزار جریب؛ بابل؛ شیراز؛ تهران |
| ملیت | ایرانی |
| والدین | ملا زمان جعفر قلی خان |
رضاقلیخان هدایت طبرستانی (زادهٔ ۱۸ خرداد ۱۱۷۹ تهران (اصالتاً هزارجریب مازندران[۱]) - درگذشتهٔ ۸ تیر ۱۲۵۰ تهران)، ادیب، شاعر و تذکره‌نویس سدهٔ سیزدهم هجری در ایران در دوران حکومت محمدشاه و ناصرالدین‌شاه قاجار بود.
زندگی‌نامه
رضاقلی خان طبرستانی ملقب به لَلِـه‌باشی در پانزدهم محرم ۱۲۱۵ (۱۸ خرداد ۱۱۷۹) در تهران متولد شد. پدرش از اعیان قریهٔ چارده هزارجریب (که امروزه تبدیل به شهردیباج در شهرستان دامغان شده) و در زمان آقامحمد خان خزانه‌دار بود و در دوران فتحعلی شاه نیز این شغل را ادامه داد. رضاقلی خان در شیراز به تحصیل دانش پرداخت. در سفر فتحعلی شاه به اصفهان مورد توجه شاه قرار گرفت و لقب امیرالشعرایی یافت. پس از فتحعلی شاه، به دربار محمد شاه و سپس ناصرالدین شاه راه یافت و از طرف ناصرالدین شاه به ریاست مدرسهٔ دارالفنون رسید. در سال ۱۲۶۷ قمری پس از پایان جنگ با ترکمانان ناحیهٔ سرخس، به دستور امیرکبیر به‌عنوان سفیر به خوارزم رفت. هدف مأموریت او که یک سال به طول انجامید، آگاهی‌یابی از اوضاع ماوراءالنهر از نظر سوق‌الجیشی، آزادی اسرای مسلمان و ممانعت از خرید و فروش آنان بود.
شیخ اسدالله ایزدگشسب گلپایگانی ملقّب به درویش ناصر علی (۱۳۲۵–۱۲۶۴. ش) در کتاب شمس التواریخ در شرح احوال رضاقلیخان هدایت آورده‌است: «امیرالشّعرا رضاقلی خان هدایت؛ در وصفش نشاطی گفته:
| تا که شعر ایجاد شد آمد دو شاعر در وجود | امرءالقیس از عرب خانِ هدایت از عجم |
کتاب ریاض العارفین و مجمع الفصحا و اصول الفصول او در جمع شعرا و عرفاً حقّی عظیم دارد. ارادت خدمت مستعلی شاه شیروانی داشته و کتاب فرهنگ انجمن آرای او در بیان لغت فارسی بی نظیر است و سه مجلّد روضةالصفای ناصری از اوست. تولدش در طهران نیمهٔ محرم الحرام ۱۲۱۵ بوده و درگذشتش به طهران ماه ربیع‌الاول سال ۱۲۸۸ این بیت از اوست:
| با چنین آهوی مشگین که تو داری با خویش | پنجه در پنجهٔ شیران نر انداخته‌ای |
و نیز از اوست:
| در توبهٔ من از می سعی عجبی دارید | من توبه نخواهم کرد از من طلبی دارید»[۲] |
فرزندان
وی جد صادق هدایت می‌شد.[۳]
آثار
- مجمع الفصحاء
- ریاض العارفین
- فرهنگ انجمن‌آرای ناصری
- تاریخ روضه‌الصفای ناصری
- فهرس التواریخ
- سفارتنامهٔ خوارزم
- اجمل التواریخ
- مظاهر الانوار
- ریاض المحبین
- مدارج‌البلاغه (در علم بدیع)
- شمس الحقایق (برگزیده ای از قصاید و غزلیات مولانا)
- مفتاح‌الکنوز (در شرح اشعار خاقانی)
- سِتّهٔ ضروریّه (شامل شش منظومه که اثر مشهور گلستان ارم جزو آن است)
- نژادنامه (در مورد نسب نامهٔ شاهان ایرانی)
- لطایف المعارف
- مجمع الاسرار
- دلیل السالکین
- خردنامهٔ مظفری
- دیوان قصاید
- دیوان غزلیات
- کلیات اشعار هدایت
- ریاض العاشقین
- منشآت
- بیاض امیرالشعرا
- اصول الفصول فی حصول الوصول
- پرتوستان
- الوان النعم
جستارهای وابسته
منابع
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به رضاقلیخان هدایت در ویکیگفتاورد موجود است. |
- ↑ هدایت طبرستانی، رضا قلی خان (۱۳۸۲ چاپ دوم). مجمع الفصحا. ج. دوم بخش سوم صفحه ۱۷۸۹. به کوشش مظاهر مصفا. تهران: انتشارات امیرکبیر. شابک ۹۷۸۹۶۴۰۰۰۸۸۷۸۲ مقدار
|شابک=را بررسی کنید: length (کمک). تاریخ وارد شده در|سال=را بررسی کنید (کمک) - ↑ شیخ اسدالله ایزدگشسب گلپایگانی (درویش ناصر علی)، شمس التّواریخ(شرح احوال فقها و حکما و عرفاً و شعرا و ادبا به انضمام مجموعه‌ای از اشعار)،انتشارات نقش جهان، تهران: 1345.
- ↑ http://www.mehrnameh.ir/article/1579/خاطراتِ-خانه‌ی-اعتضادالملک-آخرين-گفتگو-با-مهرانگيز-دولتشاهي-خواهرزاده‌ی-صادق-هدايت
- مدارج‌البلاغه در علم بدیع، نوشتهٔ رضاقلیخان هدایت، به‌کوشش حمید حسنی (با همکاری بهروز صفرزاده)، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، چاپ اوّل، ۱۳۸۳، ص یازده ـ دوازده.
- لغت‌نامهٔ دهخدا
- Encyclopædia Iranica
- شناخت نامه ی هدایت، محمدابراهیم ایرج پور، نشریهٔ «آینه میراث»، بهار و تابستان ۱۳۸۹، شماره ۴۶.
| آثار رضاقلیخان هدایت |
|---|
| اصول‌الفصول | تاریخ روضه‌الصفای ناصری | دیوان غزلیات | دیوان قصاید | سِتّهٔ ضروریّه | فرهنگ انجمن‌آرای ناصری | فهرس‌التواریخ | مجمع‌الفصحاء | مدارج‌البلاغه در علم بدیع | مفتاح‌الکنوز در شرح اشعار خاقانی | نژادنامه | هدایت‌نامه | تذکره ریاض‌العارفین |
ردهها:
- پژوهشگران ادبیات اهل ایران
- استانداران ایران
- اهالی تهران
- تاریخنگاران اهل ایران
- تذکرهنویسان اهل ایران
- خاندان هدایت
- دارالفنون
- درگذشتگان ۱۲۵۰
- درگذشتگان ۱۲۸۸ (قمری)
- درگذشتگان ۱۸۷۱ (میلادی)
- زادگان ۱۱۷۹
- زادگان ۱۲۱۵ (قمری)
- زادگان ۱۸۰۰ (میلادی)
- دیپلماتهای اهل ایران
- شاعران ایران بزرگ
- شاعران سده ۱۹ (میلادی) اهل ایران
- شاعران فارسیزبان
- شاعران فارسیزبان اهل ایران
- شاعران مرد اهل ایران
- فارسیزبانان
- قاجاریان
- نویسندگان ادبیات فارسی
- نویسندگان فارسیزبان اهل ایران
- نویسندگان مرد اهل ایران