آرمیتا گراوند

آرمیتا گراوند
زادهٔ	۱۳ فروردین ۱۳۸۵ ‏(۱۸ سال)
محل زندگی	تهران
ملیت	ایرانی
پیشه	دانش‌آموز

آرمیتا گراوند (زادهٔ ۱۳ فروردین ۱۳۸۵) شهروند ایرانی است که در ۹ مهر ۱۴۰۲، پس از حادثه‌ای در متروی تهران بیهوش و در بیمارستان فجر، وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ارتش، بستری شد و در کما است. وی دانش‌آموز کلاس یازدهم هنرستانی در تهران است.

اینکه دقیقاً چه اتفاقی برای آرمیتا در واگن قطار افتاده نامشخص است. برخی رسانه‌ها از جمله رادیو فردا و گاردین، به نقل از شاهدان عینی گزارش داده‌اند که اندکی بعد از ورود گراوند به متروی تهران، یکی از زنان حجاب‌بان با او بر سر حجاب اجباری وارد مشاجره شده و با مقاومت گراوند، حجاب‌بان او را هل می‌دهد و با برخورد سرش به ستون فلزی، بیهوش می‌شود. رسانه‌ها و مقامات نظام جمهوری اسلامی ایران مدعی هستند که هیچ گونه برخورد فیزیکی با او صورت نگرفته‌است.

زندگی

آرمیتا گراوند متولد ۱۳ فروردین ۱۳۸۵ و به گفته سازمان حقوق‌بشری هه‌نگاو از اهالی کرمانشاه است. او دانش‌آموز کلاس یازدهم هنرستان دولتی عروه‌الوثقی در منطقه ۱۱ تهران است. او ورزشکار رزمی است و در تکواندو کمربند مشکی دان ۳ دارد.

حادثه مترو

خبر بیهوش شدن آرمیتا گراوند در متروی تهران اولین بار یکشنبه ۹ مهر ۱۴۰۲ منتشر شد. فرزاد سیفی‌کاران، روزنامه‌نگار رادیو زمانه اولین بار ماجرای آرمیتا را گزارش کرد. اینکه دقیقاً چه اتفاقی برای آرمیتا در واگن قطار افتاده نامشخص است، اما شرایط به این اتهامات دامن زده‌است که مأموران حجاب به او آسیب رسانده باشند.

بر اساس گزارش‌های غیررسمی، یک دختر نوجوان به همراه دوستانش، در حالی که حجاب اجباری بر سر نداشت، در ایستگاه متروی میدان شهدا وارد واگن شده و در پی هل دادن مأموران، سرش به ستون فلزی واگن برخورد کرده و بیهوش شده‌است. این گزارش بعداً توسط رادیو فردا و گاردین و به نقل از شاهدان عینی بازنشر شده‌است.

رسانه‌های حکومتی در ایران تا کنون چند ویدیوی کوتاه منتشر کرده‌اند تا از زوایای مختلف حادثه رخ داده را تشریح کنند. اما تنها به انتشار تصاویر بیرون از واگن اکتفا شده و ویدیوی ضبط شده توسط دوربین‌های داخل واگن پخش نشده‌است. به ادعای رسانه‌های حکومتی «قطار ۱۳۴ که حامل دختر دانش‌آموز بی‌هوش شده بوده، از سری ۱۰۰ و فاقد دوربین بوده‌است.» اما در مقابل، تعدادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی با مقایسه تصویر قطارهای سری ۱۰۰ با قطاری که در ویدیوها منتشر شده، مدعی شده‌اند که قطاری که روز حادثه فعال بوده از سیری ۱۱۰ بوده و دارای دوربین مداربسته داخلی است.

گزارش ایرنا

یک روز بعد از حادثه، خبرگزاری ایرنا مصاحبه‌ای با مسعود درستی، مدیر عامل بهره‌برداری مترو تهران انجام داد که گفته‌است این دختر ۱۶ ساله «به دلیل افت فشار خون، تعادل خود را از دست داده و زمین‌خورده‌است». مدیر عامل مترو تهران تأکید کرد که همه «دوربین‌های مداربسته بازبینی شده و هیچ درگیری‌ای ثبت و ضبط نشده» است.

ایرنا همچنین تصاویر دوربین‌های مداربسته از لحظه ورود این دختر دانش‌آموز و دوستانش را که مقنعه به سر نداشتند منتشر کرد. لحظاتی بعد از سوار شدن به قطار مترو یکی از آنها به زمین‌خورد و سپس با کمک دوستان و یکی دیگر از مسافران به روی سکو منتقل شد. تصاویر دوربین‌های مداربسته از لحظه ورود این سه دانش‌آموز به ایستگاه مترو شهدا و قبل از ورود به قطار منتشر نشده‌است.

ایرنا همچنین ویدیویی از مادر و پدر او منتشر کرد که به تعبیر برخی کاربران رسانه‌های اجتماعی و گروه‌های حقوق بشر «اعتراف اجباری» است. آنها در حالی که مضطرب به نظر می‌رسند، با تردید از «افت فشار» و «اصابت سر دخترشان به لبه قطار» گفتند.

ایرنا در گزارش‌هایش هیچ اسمی از آرمیتا گراوند و والدین او نیاورده و او را «دانش‌آموز بستری شده» معرفی می‌کند. پس از گذشت دو روز از حادثه، هه‌نگاو هویت او را «آرمیتا گراوند» اعلام کرد و رسانه‌های دولتی ایران روز چهارشنبه ۱۲ مهر برای اولین بار از این دختر به عنوان «آرمیتا گراوند» نام بردند.

گزارش صدا و سیما

۱۲ مهر، صدا و سیما، تلویزیون دولتی ایران، در گزارشی تصاویر تازه‌ای از ایستگاه شهدا منتشر کرد که شامل تصویری از داخل واگن که حادثه در آن رخ داد نیست. در این ویدئوهای مداربسته آرمیتا گراوند روسری یا مقنعه به سر ندارد و موهای او دیده می‌شود.

این گزارش می‌گوید که «ساعت هفت و هشت دقیقه صبح آرمیتا با دوستانش سوار مترو می‌شود، و پس از چهار ثانیه سرش گیج می‌رود و به عقب برمی‌گردد و به لبه مترو می‌خورد.» این گزارش همچنین می‌گوید که «در پرونده پزشکی او علت بیهوشی افت فشار عنوان شده‌است.»

صداوسیما در این گزارش همچنین صحبت‌های دو دختر که صورت آنها تار شده و می‌گوید دوستان آرمیتا گراوند هستند را پخش کرد. این دو دختر می‌گویند که آرمیتا به محض ورود به واگن مترو «ناگهان از پشت افتاد و سرش محکم برخورد کرد به (فاصله میان) سکو و درِ مترو».

گزارش گاردین

۱۳ مهر، دو شاهد عینی در گفتگو با روزنامه گاردین «ضرب و شتم» آرمیتا گراوند «بر سر حجاب» را تأیید کردند. در ابتدای سال ۱۴۰۲، علیرضا زاکانی، شهردار تهران، اعلام کرده بود که در ایستگاه‌های مترو تهران یگان حفاظت شهرداری برای کار «ایجابیِ سنگین» مستقر کرده تا با شهروندانی که از نظرشان مشکل داشته باشند برخورد و از ورود آنها به مترو جلوگیری کنند.

به گفته یکی از شاهدان عینی، آرمیتا به هنگام ورود به واگن مترو با تذکرات یک حجاب‌بان زن روبه‌رو می‌شود و این زن به دلیل آن که آرمیتا روسری نداشته با او مشاجره می‌کند. به گفته این شاهد عینی «زن چادری فریاد زد که چرا حجاب نداری؟» و آرمیتا در پاسخ گفت: «آیا من به تو می‌گویم چرا چادرت را برنمی‌داری»؟

به نوشته گاردین به نقل از این شاهد عینی، این درگیری لفظی بعداً به خشونت کشیده شد و حجاب‌بان زن، با حمله به آرمیتا او را به شدت هل داده‌است. گزارش گاردین به نقل از یک شاهد عینی دیگر هم حاکی است که «آرمیتا هنوز بعد از زمین‌خوردن همچنان به هوش بوده‌است.» این شاهد عینی همچنین به گاردین می‌گوید «همان زن حجاب‌بان، وقتی اورژانس تهران آرمیتا را به بیمارستان منتقل می‌کرد در کنار در آمبولانس ایستاده بود.»

بیمارستان

آرمیتا پس از بیهوشی به بیمارستان فجر نیروی هوایی منتقل شد. جو اطراف بیمارستان پس از بستری شدن آرمیتا در آن امنیتی شده بود و پوشش خبری رسمی این واقعه تحت تدابیر شدید امنیتی تنها در انحصار ایرنا قرار گرفت. در این شرایط مریم لطفی، خبرنگار روزنامه شرق که برای کسب خبر به بیمارستان فجر نیروی هوایی رفته بود، برای ساعاتی بازداشت شد.

به دلیل دسترسی نداشتن خبرنگاران مستقل به بیمارستان محل بستری آرمیتا، اطلاعاتی مستندی از وضعیت سلامتی او وجود ندارد، اما وبگاه ایران‌وایر به نقل از منابع خود گزارش کرده‌است که آرمیتا گراوند در وضعیت کما است و روزنامه اینترنتی فراز دیلی نیز در خبری که پس از چند ساعت از وبگاهش حذف کرد به نقل از پدر آرمیتا گراوند نوشته بود که او در کما است. اولین مرتبه وبگاه هه‌نگاو گزارش کرد که آرمیتا در کما است.

انتشار تصویری از آرمیتا گراوند در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان فجر تهران در شبکه‌ها اجتماعی سبب شد که فشار بر خانواده او دوچندان شود و مأموران گوشی‌های همراه اعضای خانواده آرمیتا را که همچنان در کما به سر می‌برد به ظن ارسال تصویر، ضبط کنند. همچنین به گزارش شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران، معلمان آرمیتا توسط رئیس حراست وزارت آموزش و پرورش تهدید شدند که از انتشار هرگونه خبر یا عکسی از او خودداری کنند.

۱۲ مهر، رادیو فردا از یک منبع مطلع در بیمارستان کسب اطلاع می‌کند که آرمیتا دچار «خونریزی مغزی و خونریزی در جمجمه» شده و «دلیل افت فشار و بیهوشی او همین مسئله است». بر اساس این گزارش، آرمیتا «همچنان در کُما به‌سر می‌برد»، اما در مورد علت به کما رفتن او به‌طور شفاف اطلاع‌رسانی نمی‌شود.

هه‌نگاو، عصر روز چهارشنبه ۱۲ مهر گزارش کرد شهین احمدی، مادر آرمیتا، در محوطه بیمارستان فجر تهران «بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل» شده‌است. هم‌زمان خبرگزاری تسنیم، نزدیک به سپاه پاسداران، خبر بازداشت مادر آرمیتا گراوند را تکذیب کرد.

واکنش‌ها

این حادثه و توضیحات ضد و نقیض پیرامون آن، شباهت‌هایی به وقایع قبل از کشته‌شدن مهسا امینی دارد که به دلیل رعایت نکردن حجاب اجباری دستگیر شده بود. از زمان رسانه‌ای شدن وضعیت آرمیتا تمامی رسانه‌های حکومتی نظام جمهوری اسلامی ایران به صورت سازمان‌یافته و با متنی یکسان ضرب و شتم او را تکذیب و مقامات حکومتی نیز مدعی شدند که هیچ گونه برخورد فیزیکی صورت نگرفته‌است.

چند رسانه غیردولتی در ایران از پیگیری وضعیت آرمیتا و انتشار گزارش دربارهٔ او منع شدند. روزنامه هم‌میهن با اشاره به «بی‌اعتباری» رسانه‌های دولتی نوشته‌است که با فرض صحت روایت «افت فشار» آرمیتا گراوند، «سؤال اینجاست که چرا این روایت مورد پذیرش گروهی از مردم قرار نگرفته و مسئله درگیری او با حجاب‌بان‌های درون مترو مطرح شده‌است؟»

وبگاه دیده‌بان ایران گزارش داده‌است که نیروهای انتظامات شهرداری تهران موسوم به حجاب‌بان از دوشنبه ۱۰ مهر در تقریباً هیچ‌کدام از ایستگاه‌های مترو تهران حضور نداشته‌اند. شهرداری تهران از اواسط مرداد ۱۴۰۲ تعدادی نیرو را به عنوان حجاب‌بان در مترو استخدام کرده بود.

بیهوش‌شدن و به کُما رفتن آرمیتا، واکنش‌های بین‌المللی زیادی به‌دنبال داشته و برخی از مقامات سیاسی دربارهٔ این موضوع واکنش نشان دادند. در مقابل ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی، این واکنش‌ها را «مداخله» در امور داخلی کشورش عنوان کرد.

گاردین در گزارشی به تردیدهای افکار عمومی و امکان تکرار فاجعه ژینا (مهسا) امینی پرداخت. تلگراف، ای‌بی‌سی نیوز، بیلد، اشپیگل و ان‌تی‌وی رسانه‌های دیگری هستند که به این موضوع پرداختند.

رضا پهلوی در توییتی نسبت به این اتفاق نوشت: «در حالی که ملت ایران همچنان داغدار و دادخواه قتل #مهسا_امینی است، خبر به کما رفتن #آرمیتا_گراوند به دست اوباش حجاب‌بان جمهوری اسلامی تأیید دگرباره‌ای‌ست بر اینکه با وجود این رژیم ضدایرانی، جان فرزندان ایران هر روز و هر لحظه در خطر است.»

آنالِنا بِربوک وزیر خارجه آلمان، ضمن غیرقابل تحمل خواندن رفتار جمهوری اسلامی، در توییتی نوشت: «جای والدین آرمیتا گراوند روبروی دوربین نیست، آن‌ها حق دارند بر بالین دخترشان حاضر باشند.» ملانی جولی، وزیر خارجه کانادا، گفت است که جمهوری اسلامی همچنان به «ظلم و خودکامگی» و بی‌توجهی به شهروندان خود ادامه می‌دهد.

سازمان حقوق بشر ایران خواستار تحقیق مستقل درخصوص اتفاقاتی شد که به آسیب‌دیدگی این دختر ۱۶ ساله منجر شده‌است. عفو بین‌الملل با اشاره به تلاش جمهوری اسلامی در سرپوش‌گذاشتن بر حقایق پیرامون شرایط آرمیتا گراوند، خواستار بررسی وضعیت از سوی یک هیأت مستقل بین‌المللی شد.

جستارهای وابسته

• نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی ایران
• نقض حقوق زنان در جمهوری اسلامی ایران