وزرگ فرمذار

وُزُرگ فَرمَذار والاترین مقام رسمی در دربار ساسانیان بود که آن را برابر با «وزیر اعظم» در دوران خلافت عباسیان دانسته‌اند. این مقام را پس از پادشاه، والاترین مقام دانسته و حتی از موبد موبدان برتر دانسته‌اند.

• کریستن سن باور دارد:

منصب وزارت اعظم که خلفا برقرار کردند و در میان دول اسلامی متداول گردید، تقلید مستقیم از مقام وزرگ فرمذار ساسانیان بوده‌است؛ از این سبب تحقیقاتی که دانشمندان عرب در اصول سیاست کرده‌اند و آنچه در باب مقام و منصب وزیر بزرگ گفته‌اند، عموماً در حق وزرگ فرمذار عهد ساسانی صحیح است.

همچنین برخی «بزرگمهر» را نیز گونهٔ تغییر یافتهٔ این واژه دانسته‌اند.

در متن فارسی میانهٔ سورسخن در دربار شاهی، رتبه و جایگاه وزرگ فرمذار، فقط از شاهنشاه و شاهزادهٔ ولیعهد پایین‌تر است، در حالی که سپاهبد (:فرماندهٔ ارشد نظامی)، شهردادور (:قاضی شاهی)، مغان اندرزبد (:رئیس شورای روحانیون زرتشتی)، هزاربد (:فرماندهٔ هزار سرباز) و درون‌یاز (:برگزارکنندهٔ مراسم درون)، همگی در مرتبهٔ پایین‌تری از وی قرار دارند.

فهرست وزرگ فرمذاران ساسانی

دارندگان شناخته‌شدهٔ این مقام به قرار زیر می‌باشند:

• ابرسام ← اردشیر یکم
• خسرو یزدگرد ← یزدگرد یکم
• مهرنرسه ← یزدگرد یکم، بهرام پنجم
• سورن پهلو ← بهرام پنجم
• بزرگمهر ← خسرو یکم، قباد یکم
• ایزدگشنسپ ← خسرو یکم
• پیروز خسرو ← قباد دوم، اردشیر سوم
• ماه‌آذر گشنسپ ← اردشیر سوم
• فرخ‌هرمز ← بوران‌دخت

جستارهای وابسته

• وزیر
• فرمذار

پیوند به بیرون

محمد سلیمان‌خانی. «وزارت در عهد ساسانیان» (PDF). دانشگاه آزاد اسلامی.

منابع

• Chaumont, Marie-Louise (2001). "FRAMADĀR". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Vol. X. p. ۱۲۵–۱۲۶. Retrieved 7 September 2014.
• Daryaee, Touraj (2012). "Mehr‐Narseh". دانشنامه ایرانیکا (به انگلیسی).