لیلی (عروسک سنتی لری)
لَیلی (همچنین بَهیگ یا بَویگ) یک عروسک مفصلی رقصنده است که بهطور سنتی در میان مردم لرتبار (غالباً بختیاریها و لرهای جنوبی)ایران مرسوم بودهاست.[۱][۲] این عروسک طی گذر زمان و شهرنشینی گسترده جوامع روستایی و عشایری در حال فراموشی بود ولی اخیراً حرکتهایی برای احیای آن آغاز شدهاست،[۳][۴][۵][۶][۷]
واج ریشه[ویرایش]
منشأ نام لیلی مورد سؤال است و نظریههای گوناگونی دربارهٔ آن وجود دارد. نام بَویگ (بَهیگ) در لُری به معنای عروس است. این واژه به زنانگی، جوانی و نشاط این شخصیت عروسکی اشاره دارد.[۸]
ساختار و کارکرد[ویرایش]
کودکان میتوانند این عروسک را با کشیدن رشته نخی که به دستشان میبندند به رقص درآورند. ساختار این عروسک مفصلی ساده و جالب است. مواد طبیعی ترکیب اصلی ساختار عروسک هستند و در کنار آن سکه و پولک، مهرههای شیشهای و همچنین نوارهای رنگی برای تزئین بکار گرفته میشوند. عروسکها و ماسکها در واقع اجازه بروز فعالیتهایی را فراهم میکنند که در عالم واقع امکان آن وجود ندارد.[۹] برای مثال در دوره قاجار، یکی از شیوههای ابراز ناخشنودی مردم از شرایط جامعه در سایه خفقان و ترس از انتقاد، گسترش عروسک و خیمه شب بازی بود که در ضمن آن مردم بدون ترس از حاکمان و شرایط جامعه، حرفهای خود را منتقل میکردند.[۱۰] عروسک لیلی به علاوه نقشی مهم در نمایش و ماندگاری سنتهای فرهنگی ایفا میکند که بتدریج در جامعه شهری در حال کمرنگ شدن هستند. در واقع همگام با جابجایی روستاییان به شهرها برای بهبود شرایط زندگی، زنان بتدریج شروع به پوشیدن پوشش متداول شهری ایرانی (چادر و مانتو) با دامنه نقش و طرح و رنگ اندک کردند. این تمایل به پوشش یکسان شهری سبب کمرنگ شدن تنوع، نقش و نگار و الگوهای لباس محلی لری شدهاست. لیلی تداعیکننده پوشش سنتی زنان لر در گذشتهای نه چندان دور است.[۱]
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Nikouei, A. and Sohrabi Nasirabadi, M. (2016) Study of the Importance of Contemporary Iranian Traditional Handmade Dolls and Puppets.Wacana Seni Journal of Arts Discourse,15:2761.http://dx.doi.org/10.21315/ws2016.15.2
- ↑ Gorjian, F. 2010. The status of traditional handmade dolls (Layli or Bavig) in Lurish folklore. Svailable online at:http://anthropology.ir/article/29097.html بایگانیشده در ۱۷ آوریل ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine
- ↑ https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/10/07/1279445/6-اثر-معنوی-فارس-در-فهرست-آثار-ملی-کشور-ثبت-شد
- ↑ http://www.irna.ir/fa/News/81799136/
- ↑ http://www.khabaronline.ir/detail/640080/provinces/Fars
- ↑ http://www.farsnews.ir/printable.php?nn=13951202001306
- ↑ http://www.irna.ir/tehran/fa/News/82508906/
- ↑ Azimpour, P. 2010. Farhang-e Aroosak-ha va Namayesh-haye Aroosaki-e Aeeni va Sonati-e Iran(Iranian Ritual and Traditional Puppets and Puppet Shows Dictionary). Tehran: Namayesh.Page:554
- ↑ Baird, B. 2002. Honar-e Arousaki (The Art of the Puppet).Translated to Persian by Javad Zolfaghari.Tehran: Nowruz-e Honar.
- ↑ Beyza'i, Bahram. 2004. Iranian theatre. Tehran: Roshangaran. page:98