محمدحسن ممقانی
شیخ محمدحسن مامقانی محمدحسن ممقانی | |
|---|---|
| عنوان(ها) | شیخ، آیتالله |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | محمدحسن مامقانی ۱۲۹۰ قمری |
| درگذشته | ۵ فروردین ۱۲۸۴ مصادف با ۱۳۲۳ قمری |
| محل دفن | نجف |
| محل اقامت | نجف، ممقان |
| تحصیلات | نجف |
| بستگان | عبدالله مامقانی |
| استادان | مرتضی انصاری |
شیخ محمد حسن، (درگذشته ۱۸ محرم ۱۳۲۳ ق. در نجف) پسر ملا عبدالله، پسرِ محمدباقر ممقانی (مامقانی) از فقیهان بنام و از مراجع شیعه بود.
تولد و تحصیلات
[ویرایش]محمدحسن مامقانی، پسر عبدالله پسر باقر مامقانی، در مامقان دیده به جهان گشود. او پس از این که مقدمات را آموخت، برای ادامه تحصیل به کربلا رفت. او پس از مدتی، از سویی به سبب فتنه نجیبپاشا و کشتار زایران و مردم کربلا و از دیگر سو به درخواست مردم آذربایجان از شیخ محمدحسن نجفی به تبریز و مامقان بازگشت[۱][۲]، اما پس از اقامتی ۸ ساله بار دیگر رهسپار نجف شد و در همان شهر ساکن شد و در محرمِ ۱۳۲۳ هجری قمری، در همانجا درگذشت و به خاک سپرده شد.
استادان
[ویرایش]مامقانی در نجف سالهای پایانی سده سیزدهم -که کانون دوستداران دانش بود- نخست نزد شیخ مرتضی انصاری و پس از درگذشت او در حوزهٔ درس سید حسین کوهکمری و برخی دیگر از بزرگان، حضور یافت و سپس به تألیف و تصنیف سرگرم شد.
تالیفات
[ویرایش]تالیفاتاش بسیارند، از جمله «البشری الوصول» و «درایع الاحکام». شرحِ خوی خداپسندانه و رفتار پارسایانهاش در «تنقیح المقال» و «ریحانه الادب»، به کلکِ پسرش -شیخ عبدالله مامقانی- آمده است.
شاگردان
[ویرایش]داماد
[ویرایش]سید علی تبریزی مشهور به سید علی داماد، از مراجع و فقیهان مشروطهخواه داماد مامقانی است.
فرزند
[ویرایش]شیخ عبداله مامقانی رجالی مشهور سده چهاردهم فرزند او است. همچنین محی الدین مامقانی نوه پسری او است که در خرداد سال ۱۳۸۷ش در قم درگذشت.
فعالیتهای سیاسی
[ویرایش]محمدحسن مامقانی مخالف استبداد قاجار بود و در عزل و تکفیر اتابک اعظم با آخوند خراسانی و میرزا حسین خلیلی تهرانی و ملا محمد شربیانی همراه بود.
همچنین در جریان نهضت مشروطه، پس از آن که نامههای بسیاری از مردم ایران در شکایت از حکام مستبد قاجار به مراجع نجف رسید، آخوند خراسانی، شیخ حسن مامقانی، فاضل شربیانی و حاجی میرزا حسین تهرانی برای بررسی اوضاع و چارهجویی و اقدام دربارهٔ مشکلات، جلسات ۴ نفرهای را تشکیل دادند که سری بود و فرزندان و یاران او حق شرکت در جلسات را نداشتند. جلسات سیار، و به تناوب در منزل یکی از آنان برگزار میشد ولی با مرگ شربیانی و ممقانی جلسات پی گرفته نشد.[۳]
تأثیر در گسترش وبا در ایران
[ویرایش]در سال ۱۹۰۴ میلادی، ممقانی قصد داشت از نجف وارد خاک ایران شده و به مشهد برود. با توجه به گسترش وبا در عراق آن زمان، مأموران جلوی او و کاروانش را گرفتند. ژوزف نوز از عبدالمجید عینالدوله (صدراعظم وقت) خواست با پرداخت پول به ممقانی از او بخواهد سفرش را به تعویق بیندازد اما عینالدوله این کار را نکرد. نیروهای دولتی مرزبان که مأمور اجرای قرنطینه بودند هم به تعداد کافی نبودند؛ بنابراین زائران همراه ممقانی (۸۰۰ نفر) به زور وارد ایران شدند و وبا را با خود به ایران آوردند. گسترش این بیماری همراه با کاروان ممقانی از کرمانشاه به تهران و سپس به مشهد ادامه یافت. همسر ممقانی هم در حرم عبدالعظیم قربانی وبا شد.[۴]
درگذشت
[ویرایش]محمدحسن ممقانی یک سال پیش از مشروطه و در ۵ فروردین ۱۲۸۴ در نجف درگذشت و در حرم علی بن ابیطالب دفن شد.
منابع
[ویرایش]- ↑ «حادثة نجیب باشا .. کربلاء .. غدیر دم». ۷ جولای ۲۰۱۸. بایگانیشده از اصلی در ۷ نوامبر ۲۰۲۲. دریافتشده در ۲۲ اکتبر ۲۰۲۲.
- ↑ «واقعة الوالی العثمانی محمد نجیب باشا وأثرها علی أهالی مدینة کربلاء». ۱۵ آگوست ۲۰۱۶. بایگانیشده از اصلی در ۲ نوامبر ۲۰۲۲. دریافتشده در ۲۲ اکتبر ۲۰۲۲.
- ↑ ««آخوند» هرگز راضی به اعدام «شیخ» نبود». جام جم آنلاین. دریافتشده در ۱۱ دی ۱۳۹۱.
- ↑ بورل، آ.آر. ام؛ فرزی، فریده؛ نظرزاده، زهرا (۱۳۹۲). «همهگیری وبا در ایران(۱۹۰۴م): برخی از ابعاد جامعه قاجاری». خردنامه. ۴ (۱۱). دریافتشده در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۵.
- لغت نامهٔ دهخدا
- فرهنگ معین- فهرست اعلام
- گلشن ابرار، ج۶، ص۶۳.
- گلشن ابرار، ج۴، ص۳۷۰(شرح حال پسرش)