بند کجکی
| سد کجکی | |
|---|---|
 تصویر سد کجکی | |
  موقعیت سد کجکی در افغانستان | |
| کشور | افغانستان |
| محل | ولسوالی کجکی، ولایت هلمند |
| مختصات | ۳۲°۱۹′۱۹″ شمالی ۶۵°۷′۸″ شرقی / ۳۲٫۳۲۱۹۴°شمالی ۶۵٫۱۱۸۸۹°شرقی |
| کاربری | آبیاری و برق |
| وضعیت | ۰ |
| آغاز ساخت | ۱۹۵۱ |
| گشایش | ۱۹۵۳ |
| مالک(ـان) | وزارت انرژی و آب |
| سد و سرریزها | |
| گونه سد | سد وزنی |
| بر روی رود | رود هلمند |
| بلندی | ۱۰۰ متر (۳۲۸ فوت) |
| طول تاج | ۲۷۰ متر (۸۸۶ فوت) |
| حجم سد | ۲٬۸ میلیارد متر مکعب آب (یک سوم دریاچه هامون) |
| مخزن | |
| حجم کل مخزن | ۱٬۷۱۵ میلیون متر مکعب (۱٬۳۹۰٬۳۷۳ جریب فوت) |
| گنجایش فعال | ۱٬۱۳۴ میلیون متر مکعب (۹۱۹٬۳۴۹ جریب فوت) |
| گونه سد | سد وزنی |
| نیروگاه | |
| گرداننده(گان) | اداره هلمند و دره ارغنداب (HAVA) |
| تاریخ راه‌اندازی | ۱۹۷۵ |
| توربین‌ها | ۲ x ۱۶٫۵ مگاوات، ۱ x ۱۸٫۵ نوع فرانسیس[۱] |
| گنجایش اسمی | ۵۲٫۵ مگاوات |
سد کَجَکی، یکی از سدهای مهم افغانستان است که بر روی رود هیرمند احداث شده است. این سد در فاصلهٔ ۱۶۱ کیلومتری شهر قندهار در ولایت هلمند قرار دارد. کارکرد این بند برای آبیاری ۱٬۸۰۰ کیلومتر مربع از زمین‌های خشک و هم‌چنین تولید برق است. گنجایش آبگیری این سد ۲٫۸ میلیارد متر مکعب است یعنی یک‌سوم ذخیرهٔ دریاچهٔ هامون.
آب‌های روان‌شده از این بند تا ۵۰۰ کیلومتر به سوی پایین‌دست، در کانال‌های کشاورزی منطقه جریان می‌یابد. در طی سال‌های گذشته به جهت خشک‌سالی در افغانستان به عنوان سرچشمهٔ آب هیرمند با بسته شدن دریچه‌های بند کجکی و کاهش ورودی آب به هیرمند در ایران در میان دو کشور اختلافاتی بروز کرد.
بنا بر قراردادی که میان ایران و افغانستان در سال ۱۳۵۱ ه.ش بسته شده آب باید همواره در جریان و در هر ثانیه ۲۶ مترمکعب آب (برابر با ۸۵۰ میلیون مترمکعب در سال) سهم سیستان و دریاچهٔ هامون باشد. بسته شدن کامل بند کجکی و نرسیدن سهم سیستان در زمان طالبان از مسائل مورد مناقشه میان دو کشور بوده‌است.[۲]
خشک شدن دریاچه هامون[ویرایش]
در حال حاضر در سال ۲۰۱۴ یکی از عوامل اصلی خشکیدن تالاب بین‌المللی هامون و ایجاد مشکلات فراوان برای مردم منطقهٔ سیستان انتقال آب رودخانهٔ هیرمند برای کشت مزارع در افغانستان می‌باشد؛ که تا به‌حال دولت افغانستان از دادن اب به سیستان و دریاچهٔ هامون شانه خالی می‌کند؛ و این مورد از روابط حسن همجواری میان دو کشور کاسته‌است. در ضمن، دولت افغانستان آبی که به هامون روانه می‌کند به صورت سیلاب و سرریز این سد می‌باشد که در سیستان افزون بر مشکلات زیست‌محیطی، مشکلات آب آشامیدنی هم ایجاد کرده‌است؛ و این امر بر نارضایتی بیشتر دولت ایران از افغانستان انجامیده‌است.
از سوی دیگر، دولت ایران در اعتراض به سدسازی افغانستان از اهرم‌هایی چون ناامنی، مهاجران، حق ترانزیت از بندر چابهار، به دولت افغانستان فشار می‌آورد که حقآبهٔ بیشتری را از هیرمند داشته باشد.
ساخت سد[ویرایش]
سد کجکی در سال ۱۹۵۳ میلادی توسط شرکت آمریکایی «واشینگتن گروپ اینترنشنال» (موریسون-کنودسن) ساخته‌شد. به هنگام حملهٔ روسیه به افغانستان پیمانکاران این شرکت محل کار را ترک کردند. با ترک این پیمانکاران دو متر آخر تاج سد تکمیل نشد و دریچهٔ تخلیهٔ اضطراری آن نیز نساخته بجا ماند.
به خاطر تکمیل نشدن دریچه‌های سد، سد کجکی همهٔ آب بالاتر از ۱۰۳۳٫۵ را از مخزن خود تخلیه و روان می‌کند.
در سال ۱۳۷۸ خورشیدی حدود پنج هزار نفر از نیروهای خارجی و افغان، موفق شدند پس از سفری پنج روزه و نبرد با شورشیان، یک توربین تولید برق را به سد کجکی در جنوب افغانستان برسانند. چندین فروند هواپیما، این کاروان عظیم را در این مأموریت حمایت می‌کردند. پنج روز طول کشید تا این مسیر خطرناک پیموده شد. این توربین بزرگ، به چهار قسمت تقسیم شده بود، که هر قسمت در کامیون جداگانه‌ای حمل می‌شد.[۳]
آب و هوا[ویرایش]
| داده‌های اقلیم کجکی | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ماه | ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مه | ژوئن | ژوئیه | اوت | سپتامبر | اکتبر | نوامبر | دسامبر | سال |
| میانگین بیش‌ترین °C (°F) | ۱۲٫۰ (۵۴) |
۱۴٫۲ (۵۸) |
۲۱٫۰ (۷۰) |
۲۷٫۵ (۸۲) |
۳۳٫۶ (۹۲) |
۳۹٫۲ (۱۰۳) |
۴۰ (۱۰۴) |
۳۸٫۸ (۱۰۲) |
۳۴٫۱ (۹۳) |
۲۸٫۱ (۸۳) |
۲۰٫۳ (۶۹) |
۱۴٫۶ (۵۸) |
۲۶٫۹۵ (۸۰٫۷) |
| میانگین روزانه °C (°F) | ۵٫۵ (۴۲) |
۷٫۷ (۴۶) |
۱۳٫۷ (۵۷) |
۱۹٫۳ (۶۷) |
۲۴٫۵ (۷۶) |
۲۹٫۳ (۸۵) |
۳۰٫۹ (۸۸) |
۲۹٫۰ (۸۴) |
۲۳٫۵ (۷۴) |
۱۷٫۹ (۶۴) |
۱۱٫۲ (۵۲) |
۷٫۲ (۴۵) |
۱۸٫۳۱ (۶۵) |
| میانگین کم‌ترین °C (°F) | −۰٫۹ (۳۰) |
۱٫۲ (۳۴) |
۶٫۲ (۴۳) |
۱۱٫۲ (۵۲) |
۱۵٫۴ (۶۰) |
۱۹٫۵ (۶۷) |
۲۱٫۶ (۷۱) |
۱۹٫۲ (۶۷) |
۱۳٫۰ (۵۵) |
۷٫۷ (۴۶) |
۲٫۲ (۳۶) |
−۰٫۵ (۳۱) |
۹٫۶۵ (۴۹٫۳) |
| منبع: Climate-Data.org[۴] | |||||||||||||
فیلم‌شناسی[ویرایش]
- کمک آمریکا برای ساخت سد در مستند سال ۲۰۱۵ آدام کورتیس ذکر شده‌است.
دریاچه تلخ[۵] مطابق به فیلم، دریاچه با رسوبات زیادی از خاک روبرو می‌شود و و از دریاچه برای کشت تریاک استفاده می‌شود.
- کجکی یک فیلم اکشن بریتانیایی ساخت ۲۰۱۴ است که مطابق یک داستان واقعی ساخته شده‌است.
نگارخانه[ویرایش]
.jpg)
_the_Honorable_Ray_Mabus_tours_the_Kajaki_Dam.jpg)
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
.svg){kind=small}
- ↑ "Hydroelectric Power Plants in Afghanistan". IndustCards. Archived from the original on 6 December 2012. Retrieved 7 February 2012.
- ↑ روزنامه ایران بایگانی‌شده در ۸ سپتامبر ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine، اجتماعی، ۲۱ مهر ۱۳۸۱–۱۳ اکتبر ۲۰۰۲. شمارهٔ ۲۲۶۹
- ↑ بی‌بی‌سی فارسی، انتقال موفقیت‌آمیز توربین به سد کجکی افغانستان، سه‌شنبه ۰۲ سپتامبر ۲۰۰۸–۱۲ شهریور ۱۳۸۷
- ↑ "Climate: Kajaki - Climate-Data.org". Retrieved 9 September 2016.
- ↑ Boone، Jon (۳۰ ژانویه ۲۰۱۵). «دریاچه تلخ آدام کورتیس، مرور: منظره خیبر افغانستان». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۰ نوامبر ۲۰۱۷. از پارامتر ناشناخته
|موقعیت=صرف‌نظر شد (کمک); از پارامتر ناشناخته|کار=صرف‌نظر شد (کمک)
- Wikipedia contributors, "Kajaki Dam," Wikipedia, The Free Encyclopedia, (accessed July ۴، ۲۰۰۹).
