زرنیخ سرخ
| زرنیخ سرخ | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کلی | |
| رده‌بندی | سولفور |
| فرمول شیمیایی (بخش تکراری) | As4S4 |
| ویژگی‌ها | |
| رنگ | قرمز قهوه‌ای - قرمز نارنجی |
| رَخ | کامل - مطابق باسطح |
| سختی موس | ۱٫۵ |
| جلا | الماسی - چرب |
| رنگ خاکه | قرمز نارنجی وزرد نارنجی |
| شفافیت | شفاف |
| ویژگی‌های ظاهری | بلوری- تجمع توده‌ای با دانه‌های ریز- توده‌های پودری - پوسته‌ای تقریباً کمیاب است و بیشتر در روسیه (بلورهای تا ۱۵ سانتیمتر)، یوگسلاوی، رومانی، سوئیس و آمریکا |
| کنارزایی | - زرنیخ- سینابر- استیین |
| توضیح بیشتر | به‌طور قسمتی محلول در اسید و KOH As:70.08% S:۲۹٫۹۲٪ |
| دلیل‌نام‌گذاری | در مقابل نور زرد رنگ می‌شود و توسط آب تمیز و پاک می‌گردد. باید در تاریکی نگهداری شود. از کانی‌های مشابه آن: سینابر، کوپریت و کروکوئیت است که توسط سختی ضعیف تر، شیارهای روی سطوح بلورهای منشوری و رنگ اثر خط از آنها متمایز می‌گردد. رآلگار از کلمه عربی رهج الغار به معنی پودر غار گرفته شده‌است. |
| خاستگاه | هیدروترمال - چشمه‌های آبگرم - ثانوی |
| کاربرد | کانسار آرسنیک - کاربرد دارویی در سده‌های میانه - کاربرد در شیشه‌گری |
زرنیخ سرخ یا زرنیخ زرد با فرمول شیمیایی As4S4 از مجموعه کانی هاست و در مقابل نور زردرنگ می‌شود و توسط آب تمیز و پاک می‌گردد. این کانی که آن را رهج‌الغار و رآلگار (به انگلیسی: Realgar)، یاقوت آرسنیک و یاقوت سولفور نیز می‌نامند، کانی سولفید آرسنیک است و باید در تاریکی نگهداری شود. این کانی جزو کانی‌های سَمی می‌باشد.
این کانی نخستین بار در چک اسلواکی کشف شد و از نظر شکل بلور: منشورهای اغلب شیاردار، رنگ: قرمز قهوه‌ای - قرمز نارنجی، شفافیت: شفاف، جلا: الماسی - چرب، رخ: کامل - مطابق باسطح، دستگاه بلوری: تک‌شیب (مونوکلینیک) و در رده‌بندی سولفور است و خاستگاه تشکیل آن گرم‌آبی - چشمه‌های آبگرم - ثانویه است.
همایند کانی‌شناسی (پارانژ) آن - زرنیخ- سینابر- استیین است. کاربرد آن: کانسار آرسنیک - کاربرد داروئی در قرون وسطی - کاربرد در شیشه‌گری، از نظر ژیزمان بلوری- تجمع توده‌ای با دانه‌های ریز- توده‌های پودری - پوسته‌ای تقریباً کمیاب است و بیشتر در روسیه (بلورهای تا ۱۵ سانتیمتر)، یوگسلاوی، رومانی، سوئیس و آمریکا یافت می‌شود.
این کانی تقریباً کمیاب است و در: روسیه (با بلورهای تا ۱٫۵ سانتیمتر)، یوگسلاوی، رومانی، سوئیس و آمریکا یافت می‌شود. دیگر ویژگی‌های این کانی عبارتند از:
- در مقابل نور زرد رنگ می‌شود و توسط آب تمیز و پاک می‌گردد.
- باید در تاریکی نگهداری شود.
- این کانی در محلول قلیایی هیدروکسید پتاسیم KOH حل می‌شود.
از جمله کانی‌های مشابه آن می‌توان از: سینابر، کوپریت و کروکوئیت نام‌برد، زرنیخ سرخ را می‌توان به وسیلهٔ سختی ضعیف‌تر، شیارهای روی سطح بلورهای منشوری و رنگ خاکه آن از سایرین متمایز کرد.
شعر اورپیمنت
[ویرایش]این شعر فارسی طنز بسیار جالبی است که به تجربهٔ شخصی با کانی (اورپیمنت) می‌پردازد. راوی داستان با وجود هشدارهای استاد خود دربارهٔ سمی بودن این کانی، مجذوب زیبایی و جلوهٔ آن می شود و به تعامل نزدیک تری با آن می پردازد. شعر با زبان ساده و صمیمی احساسات راوی را از سردرگمی و سرگیجه تا تحسین و کنجکاوی بیان می کند. استفاده از عبارات تصویری مانند (سرم گیج میره چشمام تار میشه) و (زمین زیر پام بی‌تاب میشه) به خوبی حالات جسمی ناشی از تماس با مادهٔ سمی را به تصویر می‌کشد. اشاره به (گوگرد) و (رئالگار) نیز نشان دهندهٔ آشنایی با ویژگی های شیمیایی این کانی هاست و به عمق محتوای شعر می افزاید. این شعر با طنزی ملایم به مخاطب یادآوری می کند که گاهی اوقات نادیده گرفتن هشدارها و خطرات می تواند پیامدهای ناگواری داشته باشد. همچنین نشا دهندهٔ میل انسان به تجربه و کشف زیبایی هاست، حتی اگر با خطر همراه باشد. در مجموع، این شعر ترکیبی از طنز، آموزش و بیان احساسات است که آن را دلنشین و تأمل برانگیز می‌کند.
نمیدونم چراحالم گرفته است، ازون وقتی زدم به اورپیمنت دست
سرم گیج میره چشمام تار میشه، زمین زیر پام بی تاب میشه
زمانی گفت به من سمیست استاد، زدم لبخند گفتم نیست استاد
کشیدم من کمی خود را جلو تر، چه زیبا و تماشاییست گوهر
بگردوندم دیده ام سوی استاد، زدم فریاد ایول، چیست استاد؟
به من گفتا بسی گوگرد دارد، که این را بوی تندش یادم آرد
نمیدونم چیه گوگرد ـه انگار، که اینجا هم نوشته دیده میشه با رئالگار
محک سختی زدم با خط ناخون، بشویم بعد از این با آب و صابون
برفت از یاد من، دستم دهانم، نمیدونم بده سمش امانم یا نمانم
شاعر: علی دوستی
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]| دید کلی |  | |
|---|---|---|
| کانی‌های رایج | ||
| مرتبط | ||
 | این یک مقالهٔ خرد کانی‌شناسی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |