خانات خیوه

Xiva Xonligi خانات خیوه
→   → ۱۵۱۱–۱۹۲۰ ←
پرچم
موقعیت جغرافیایی خانات خیوه، حدود ۱۶۰۰
پایتخت	خیوه
زبان‌(ها)	ازبکی و فارسی
دین	اسلام سنی تصوف (نقشبندیه)
دولت	پادشاهی مطلقه
خان
- ۱۵۱۱–۱۵۱۸	ایلبارس یکم
- ۱۹۱۸–۱۹۲۰	سید عبدالله
تاریخچه
- تأسیس	۱۵۱۱
- Kungrad dynasty established	۱۸۰۴
- ضمیمه روسیه	۱۲ اوت ۱۸۷۳
- انقراض	۲ فوریه ۱۹۲۰

قلمرو خیوه، بخارا و خوقند تحت سرپرستی روسیه در سالهای 1903-1902

خانات خیوه (به ازبکی: Xiva Xonligi) کشوری در آسیای میانه بود که در میان سال‌های ۱۵۱۵ تا ۱۹۲۰ میلادی در منطقهٔ خوارزم در جنوب دریاچهٔ آرال تشکیل شده بود. پایتخت این خانات، شهر خیوه در ازبکستان کنونی بود. خانات خیوه به همراه بخارا و خوقند (خجند) یکی از سه خانات ازبک به شمار می‌رفت که در دوره زمانی پس از تیموریان تا پیش از تصرف آسیای میانه توسط امپراتوری روسیه در اواخر قرن نوزدهم بر آسیای میانه حکومت می‌کردند.

فرمانروایان این خانات، از دودمان قاآن‌قیرات‌ها بودند که شاخه‌ای از فرمانروایان آستراخان و از تبار خاندان چنگیزخان به‌شمار می‌آمدند که نسب پدری آن‌ها به شیبان خان بنیان‌گذار دودمان شیبانیان در آسیای میانه و نسل پنجم جوچی نوهٔ چنگیزخان می‌رسید.

با فتح این منطقه توسط ارتش روسیه در سال ۱۸۷۳، خیوه تحت‌الحمایه روسیه شد و در سال ۱۹۲۰ این خانات ملغی شده و به‌جای آن جمهوری شوروی خلق خوارزم تأسیس شد. این منطقه در سال ۱۹۲۴ به طور رسمی بخشی از شوروی شد و امروزه بخش عمدهٔ آن در جمهوری خودمختار قره‌قالپاقستان و استان خوارزم در ازبکستان کنونی و شمال ترکمنستان کنونی قرار دارد.

اهالی خیوه ترکیبی از ازبک‌ها، ترکمن‌ها، قره‌قالپاق‌ها و قزاق‌ها بودند. خانات خیوه در دوران اوج قدرت خود بر مناطق قراق‌نشین در بخش‌های غربی قزاقستان کنونی و بخش‌های شرقی ترکمنستان کنونی در سواحل دریای خزر نیز حکومت می‌کردند. جمعیت خیوه در سال ۱۲۸۲ ه.ق حدود ۷۰۰ هزار نفر برآورد شده بود که ۴۰۰ هزار ازبک و ۳۰۰ هزار ترکمن بودند.

نگارۀ اسفندیار جورجی بهادر؛ فرمانروای خیوه در سالهای 1918-1910

جستارهای وابسته

• پادشاهی مستقل درواز

پیوند به بیرون

• سفارت نامه خوارزم: آخرین هیئت ایرانی در آسیای میانه قرن نوزدهم
• نگین خیوه
• قتل خان خیوه
• قاجاریه و خانات خیوه و بخارا
• برخوردهای نظامی دولت قاجار و خانات آسیای مرکزی
• خانات خیوه (دانشنامه جهان اسلام)

منابع

Wikipedia contributors، "Khanate of Khiva،" Wikipedia، The Free Encyclopedia، http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Khanate_of_Khiva&oldid=191163014 (accessed February ۱۹، ۲۰۰۸).