خانات خیوه
Xiva Xonligi خانات خیوه Khiva | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۵۱۱–۱۹۲۰ | |||||||||||
 پرچم | |||||||||||
 موقعیت جغرافیایی خانات خیوه، حدود ۱۶۰۰ | |||||||||||
| پایتخت | خیوه ۴۱°۲۳′ شمالی ۶۰°۲۲′ شرقی / ۴۱٫۳۸۳°شمالی ۶۰٫۳۶۷°شرقی | ||||||||||
| زبان(های) رایج | ازبکی و فارسی[۱] | ||||||||||
| دین(ها) | اسلام سنی تصوف (نقشبندیه) | ||||||||||
| حکومت | پادشاهی مطلقه | ||||||||||
| خان | |||||||||||
• ۱۵۱۱–۱۵۱۸ | ایلبارس یکم | ||||||||||
• ۱۹۱۸–۱۹۲۰ | سید عبدالله | ||||||||||
| تاریخ | |||||||||||
• بنیان‌گذاری | ۱۵۱۱ | ||||||||||
• Kungrad dynasty established | ۱۸۰۴ | ||||||||||
• ضمیمه روسیه | ۱۲ اوت ۱۸۷۳ | ||||||||||
• فروپاشی | ۲ فوریه ۱۹۲۰ | ||||||||||
| |||||||||||
خانات خیوه (به ازبکی: Xiva Xonligi) کشوری در آسیای میانه بود که در میان سال‌های ۱۵۱۵ تا ۱۹۲۰ میلادی در منطقهٔ خوارزم در جنوب دریاچۀ خوارزم تشکیل شده بود. پایتخت این خانات، شهر خیوه در ازبکستان کنونی بود. خانات خیوه به همراه بخارا و خوقند (خجند) یکی از سه خانات ازبک به‌شمار می‌رفت که در دورۀ زمانی پس از تیموریان تا پیش از تصرف آسیای میانه توسط امپراتوری روسیه در اواخر سدۀ نوزدهم بر آسیای میانه حکومت می‌کردند.
فرمانروایان این خانات، از دودمان قاآن‌قیرات‌ها بودند که شاخه‌ای از فرمانروایان آستراخان و از تبار خاندان چنگیزخان به‌شمار می‌آمدند که نسب پدری آن‌ها به شیبان خان بنیان‌گذار دودمان شیبانیان در آسیای میانه و نسل پنجم جوچی نوهٔ چنگیزخان می‌رسید.
با فتح این منطقه توسط ارتش روسیه در سال ۱۸۷۳م، خیوه تحت‌الحمایه روسیه شد و در سال ۱۹۲۰م این خانات ملغی شده و به‌جای آن جمهوری شوروی خلق خوارزم تأسیس شد. این منطقه در سال ۱۹۲۴م به‌طور رسمی بخشی از شوروی شد و امروزه بخش عمدهٔ آن در جمهوری خودمختار قره‌قالپاقستان و استان خوارزم در ازبکستان کنونی و شمال ترکمنستان کنونی قرار دارد.
اهالی خیوه ترکیبی از ازبک‌ها، ترکمن‌ها، قره‌قالپاق‌ها، قزاق‌ها و تاجیک‌ها بودند. خانات خیوه در دوران اوج قدرت خود بر مناطق قزاق‌نشین در بخش‌های غربی قزاقستان کنونی و بخش‌های شرقی ترکمنستان کنونی در سواحل دریای خزر نیز حکومت می‌کردند. جمعیت خیوه در سال ۱۲۸۲ ه.ق حدود ۷۰۰ هزار نفر برآورد شده بود که ۴۰۰ هزار ازبک و ۳۰۰ هزار ترکمن بودند.
جستارهای وابسته[ویرایش]
پیوند به بیرون[ویرایش]
- سفارت نامه خوارزم: آخرین هیئت ایرانی در آسیای میانه قرن نوزدهم
- نگین خیوه
- قتل خان خیوه
- قاجاریه و خانات خیوه و بخارا
- برخوردهای نظامی دولت قاجار و خانات آسیای مرکزی
- خانات خیوه (دانشنامه جهان اسلام)
پانویس[ویرایش]
- ↑ Nancy Rosenberger (2011), Seeking Food Rights: Nation, Inequality and Repression in Uzbekistan, p.27
منابع[ویرایش]
Wikipedia contributors, "Khanate of Khiva," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Khanate_of_Khiva&oldid=191163014 (accessed February ۱۹، ۲۰۰۸).
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ خانات خیوه موجود است. |
- آسیای مرکزی
- امپراتوری روسیه
- ایالتها و قلمروهای بنیانگذاریشده در ۱۵۱۱ (میلادی)
- ایالتها و قلمروهای منحلشده در ۱۹۲۰ (میلادی)
- پادشاهیهای پیشین آسیا
- تاریخ آسیای مرکزی
- تاریخ ازبکستان
- تاریخ ترکمنستان
- تاریخ خوارزم
- تاریخ اتحاد شوروی
- تحتالحمایههای پیشین
- تحتالحمایههای سابق روسیه
- ترکستان
- خاناتها
- دربارهای فارسیزبان
- سلسلههای ترک
- کشورهای تاریخی ترکتبار
- کشورهای پیشین
- کشورهای پیشین در آسیا
- کشورهای قدیم در آسیای مرکزی