حسین نایل

حسین نایل، نویسنده و عضو سابق اکادمی علوم افغانستان

حسین نایل، نویسنده، استاد دانشگاه، پژوهشگر، تاریخ‌نگار هزاره و عضو سابق اکادمی علوم افغانستان بود. نایل یکی از پژوهشگران نامدار افغانستان و جزو نخستین کسانی بود که بنای یک رویکرد علمی در زمینهٔ پژوهش دربارۀ تاریخ، فرهنگ و رجال مردم هزاره را بنیان گذاشت. او در دوران عضویت خود در اکادمی علوم افغانستان سفرهای زیادی به کشورهای مختلف داشت و از سوی نهادهای بسیاری تقدیر شد.

زندگی‌نامه

حسین نایل در سال ۱۳۱۰ خورشیدی در کابل به دنیا آمده است. او در اصل از قریۀ حصار قول‌خویش، ولسوالی حصۀ ‌اول بهسود، ولایت میدان وردک بود. پدر او غلام‌حسین نام داشت و به‌دلیل مشکلات زندگی، فشار سیاسی و بدرفتاری کوچی‌ها ، دیار خود را ترک کرده و به کابل عزیمت کرده بود .

نایل بعد از سپری کردن ایام کودکی وارد مکتب ابتداییه شد و بعد از یک وقفهٔ کوتاه تحصیلات خود را در لیسه شبانه ادامه داد و کورس‌های مالی و اداری را در مربوطات وزارت معارف نیز فراگرفت. همین‌طور به‌عنوان کارمند در بخش اداری وزارت صحت‌عامه مشغول به‌کار شد. او با شرکت‌های خصوصی نیز به‌عنوان دفتردار کار کرده است.

^{تحصیلات}

^{حسین نایل هم‌زمان با کارهای دفترداری در ادارات دولتی و خصوصی تحصیلات خود را نیز در لیسه شبانه ادامه داده و در سال 1346 خورشیدی به‌سویه بکلوریا فارغ شد و سپس وارد دانشکده ادبیات و علوم بشری دانشگاه کابل شده و در سال 1351 خورشیدی از این دانشکده سند لیسانس ادبیات را به‌دست آورد.}

^{فعالیت‌های اجتماعی و اداری}

حسین نایل در سال 1341 خورشیدی در ریاست مجادله ملاریا به‌عنوان کارمند کار کرد و بعدها به مدت دو سال در مربوطات وزارت تعلیم و تربیه به‌صفت معلم خدمت کرده و سپس در سال 1353 خورشیدی به‌کرسی استادیاری در دانشکده ادبیات و علوم بشری دانشگاه کابل تکیه زده و سال‌های زیادی در این سمت باقی ماند. او بین سال‌های 1355 تا 1356 خورشیدی به‌عنوان کارمند در اداره اصلاحات ارضی کار کرد و در این اداره در 26 سرطان 1356 هـ.ش از رتبه هفتم به هشتم، ترفیع گرفت.

حسین نایل در دفتر کارش در ریاست تفتیش وزارت مالیه؛ سال 1359 هجری خورشیدی

از سال 1357 تا 1359 خورشیدی در سمت معاون گمرک‌ها و رییس تفتیش وزارت مالیه خدمت کرده است و در این وزارت در 7 ثور 1357 هـ.ش به رتبۀ چهارم، ریاست اداری، مدیریت مأمورین وزارت مالیه ترفیع گرفت.

آقای نایل لقب "کارمند شایستهٔ فرهنگ" را از سوی "انجمن نویسندگان" بنا بر فرمان شماره 473، مورخهٔ 12/3/1369 ه.ش رییس‌جمهوری و مدال هفتادمین سال استقلال افغانستان را در کارنامهٔ خود دارد.

^{عضویت در اکادمی علوم افغانستان}

^{حسین نایل در اول ماه میزان سال 1359 خورشیدی به‌عضویت اکادمی علوم افغانستان درآمد و سیزده سال متمادی در این نهاد کار کرد. حسین در زمان فعالیتش در اکادمی علوم به ترفیعاتی گرفت که عبارتد از:}

سمرقند، دلو 1360

ترفیع به رتبه 3، اکادمی علوم افغانستان، 7 ثور 1360 هـ.ش؛

ترفیع به رتبه دوم، اکادمی علوم افغانستان، 1363 هـ.ش؛

ترفیع به رتبه علمی محقق، اکادمی علوم افغانستان، 7 دلو 1364 هـ.ش؛

ترفیع به رتبه اول، اکادمی علوم افغانستان، 7 ثور 1366 هـ.ش؛

ترفیع به رتبه فوق، اکادمی علوم افغانستان، 28 اسد 1370 هـ.ش؛

ترفیع به رتبه معاون سرمحقق، اکادمی علوم افغانستان، جوزای 1372 هـ.ش.

سمینار تجلیل از ناصر خسرو در هتل انترکانتیننتال کابل، سال 1365 هجری خورشیدی

او در زمان عضویتش در اکادمی علوم افغاستان به‌ پژوهش‌های علمی، ادبی و تحقیقات ژرف در زمینهٔ تاریخ، سرزمین و مردم و رجال افغانستان و مشخصاً جغرافیای تاریخی مردم هزاره پرداخت.او با این‌که در ادارات مختلف دولتی در افغانستان مشغول کار بود و کارهای پژوهشی گسترده‌ای را به‌انجام رسانیده است؛ اما هرگز از درد مردم خود نیز غافل نبوده است. او خواستار محو روحیهٔ برتری‌جویی و از بین رفتن تعصب در جامعه بود و می‌خواست عده‌ای به‌جرم وابستگی تباری مورد تبعیض، بی‌عدالتی و محرومیت قرار نگیرند. او در ماه قوس سال 1372 خورشیدی با رتبهٔ معاون سرمحقق و فوق رتبهٔ دولتی از اکادمی علوم بازنشسته شد.

کارنامهٔ مطبوعاتی و فرهنگی

^{نایل افزون بر اشتراک و سخنرانی در مجامع و کنفرانس‌های بزرگ علمی و ادبی در داخل و خارج از افغانستان در نشریات و مجلات و نهادها و سیمینارهای ادبی نیز اشتراک، کار و فعالیت کرده و عضویت داشته است:}

شهر دوشنبه، در حضور رئیس اکادمی علوم تاجیکستان، سال 1360 هجری خورشیدی

شهر دوشنبه، دفتر کار استاد محمد عاصمی رئیس اکادمی علوم تاجیکستان، سال 1360 هجری خورشیدی

عضو هیأت تحریریه مجله خراسان از سال 1352 تا 1359 هـ.ش؛

عضو سیمینار بزرگداشت هزار و دوصدمین سال وفات خالد برمکی، 24 جوزای 1361 هـ.ش؛

عضو کمیته تدوین قانون کتاب‌خانه‌های عامه، 1362 هـ.ش؛

عضو سیمینار شناخت فولکلور، 25 میزان 1363 هـ.ش؛

عضو کمیته پذیرش و ارزیابی مقالات در سیمینار سه صد و چهلمین سال تولد میرزا عبدالقادر بیدل، 1363 هـ.ش؛

عضو اصلی سیمینار هنر خطه در دو قرن اخیر، 15 و 16 عقرب 1364 هـ.ش؛

عضو شورای عالی فرهنگ ملیت‌ها، 20 سرطان 1366 هـ.ش؛

عضو هیأت تحریریه مجله ملیت‌های برادر، 1367 هـ.ش؛

عضو هیأت قیمت‌گذاری کتب استاد خلیلی در کتاب‌خانه‌های عامه، وزارت اطلاعات و کلتور، 1368 هـ.ش؛

عضو شورای مرکزی و هیأت رییسه انجمن نویسندگان افغانستان، 1369هـ.ش؛

عضو هیأت تحریریه مجله ژوندون (زندگی)، 1369هـ.ش؛

مدیر مسئول مجله خراسان از سال 1369 تا 1370 هـ.ش؛

عضو هیأت تحریریه مجله غرجستان؛

عضو هیأت تحریریه مجله حجت؛

عضو اتحادیه ژورنالیست‌های افغانستان.

آقای نایل علاوه بر این از دیر زمان با نشریات و مجلات مختلف همکاری داشته و برخی از مقالات و نوشته‌های ایشان در مجلات دیگر نیز چاپ و نشر شده است. متأسفانه به دلیل تحولات سیاسی در افغانستان بسیاری از نوشته‌ها و مقالات نایل از بین رفته و در دسترس نیست.

^·

^{آثار قلمی و کتاب‌ها}

^{حسین نایل یکی از پژوهشگران پرکار و باپشتکار افغانستان بود که آثار قلمی فراوانی را به‌رشتهٔ تحریر درآورده است. او با هدف‌مندی و تلاش خستگی‌ناپذیر کتاب‌های ذیل را از خود به‌ یادگار گذاشته است:}

^{· فهرست کتب چاپی دری افغانستان، چاپ انجمن تاریخ، سال 1356 هـ.ش؛}

^{· سایه‌روشن‌هایی از وضع جامعه هزاره، چاپ اول، 1364 ه.ش، وزارت اقوام و قبایل، چاپ دوم در کویته، چاپ سوم در قم، چاپ چهارم نشر زریاب در کابل، 1394 هـ.ش؛}

^{· یادنامهٔ کاتب، چاپ اول وزارت اقوام و قبایل، 1365 ه.ش، چاپ دوم بنیاد اندیشه، 1395 هـ.ش؛}

^{· سیری در ادبیات سدهٔ سیزدهم، جلد اول، چاپ وزارت اقوام و قبایل، 1365 هـ.ش (برنده جایزه)؛}

^{· کهزاد و پژوهش‌های او، چاپ دانشگاه کابل، 1366 هـ.ش؛}

^{· اعلام سراج‌التواریخ (جلد اول)، چاپ دانشگاه کابل، 1366 هـ.ش؛}

^{· اعلام سراج (رجال، اماکن و قبایل هزاره)، چاپ دانشگاه کابل، 1366 هـ.ش؛}

^{· سال‌نمای رویدادهای فرهنگی در گسترهٔ زبان دری، چاپ انجمن نویسندگان، 1367 هـ.ش؛}

^{· مقدمه و چاپ تذکره، چاپ اکادمی علوم، 1367 ه.ش}

^{· سرزمین و رجال هزاره‌جات، چاپ اول مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان در قم، 1379 ه.ش، چاپ دوم بنیاد اندیشه در کابل؛}

^{· ساختار طبیعی هزاره‌جات، چاپ اول، انتشارات صلصال در قم، 1381 هـ.ش، چاپ دوم بنیاد اندیشه در کابل؛}

^{· سیری در ادبیات سدهٔ سیزدهم، جلد دوم، اکادمی علوم افغانستان، 1382 هـ.ش؛}

^{· جستارها، چاپ بنیاد اندیشه در کابل، خزان 1395 هـ.ش؛}

^{· مسایل هزاره در شش جلد، چاپ بنیاد اندیشه در کابل، 1397؛}

^وفات

^{حسین نایل بعد از سپری نمودن 67 بهار از زندگی پربار علمی و فرهنگی خود، حوالی ساعت 4 صبح روز شنبه، 16 حمل 1376 هـ.ش، بر اثر بیماری چشم از جهان فروبست. پیکر مرحوم نایل حوالی ساعت یک همان روز در دامنهٔ شمالی تپهٔ بی‌بی مهرو در کابل به‌خاک سپرده شد. عبدالشکور رشاد، معاون اول اکادمی علوم افغانستان در آن‌ زمان ضمن قدردانی از خدمات فرهنگی و علمی آقای نایل، نبود او را یک ضایعهٔ فرهنگی خواند. (نایل، 1395: 6)}

^منابع }}