سواد
 | این مقاله نیازمند تمیزکاری است. لطفاً تا جای امکان آنرا از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این برچسب را بردارید. محتویات این مقاله ممکن است غیر قابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد. |
در تعریفِ سنّتی سواد، توانایی خواندن و نوشتن است یا توانایی به‌کاربردن زبان برای خواندن، نوشتن، گوش‌دادن و سخن‌گفتن ولی در مفهومِ نوین این واژه به سطحی از خواندن و نوشتن گفته می‌شود که برای ارتباط کافی است. سطحی که یک فرد بتواند مفهوم را بفهمَد و انگاره‌ها و اندیشه‌هایش را تا جایی که در آن جامعه سهیم باشد، بتواند بیان کند. سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو UNESCO) تعریف زیر را ارائه داده است: «باسوادی: توانایی شناخت، درک، تفسیر، ساخت، برقراری ارتباط و محاسبه در استفاده از مواردِ چاپ‌شده و نوشته‌شده مربوط به زمینه‌های گوناگون است. باسوادی زنجیره آموزشی را که توانایی رسیدن به اهداف، توسعهٔ دانش، پتانسیل و شرکتی کامل را در جامعه‌ای بزرگتر دربردارد، برای یک فرد فراهم می‌کند.»[۱]
اقتصاد
[ویرایش]بسیاری از تحلیل‌هایِ سیاسی نرخ باسوادی در هر منطقه را اندازه‌ای قاطع برای سرمایهٔ انسانی آن می‌دانند. ادعا می‌شود که افراد باسواد (که بیشتر جایگاه اجتماعی بالاتری دارند و از سلامتی و چشم‌انداز کاری بهتری برخوردار هستند) را بسیار ارزان‌تر از افراد بیسواد می‌توان تربیت کرد.
تاریخ
[ویرایش]شواهد تاریخی: حکایت از آن دارند که عرب جاهلی در برخی مناطق کاملاً از نعمتِ سواد بی بهره بوده و در جاهایی مثل مکّه نیز بهره ای بسیار اندک داشته است. بعضی از تاریخ نویسان، تعداد باسوادان مکّه را در آستانهٔ ظهورِ اسلام ۱۷ نفر برشمرده‌اند. در شهر یَثرب نیز در میانِ اوس و خزرج به ندرت فردی با سواد یافت می‌شد و البته وضع یهودیان در این زمینه بهتر بود. در دیگر مناطق نیز وضع بدین منوال بود. بنابر روایتی، محمد (پیامبر خدا) نامه ای برای قبیلهٔ بکربن وائل فرستاد، اما در میانِ این قبیلهٔ بزرگ، کسی که قادر به خواندن آن باشد، یافت نشد! البته در مناطقِ جنوب که از مظاهر تمدّنی برخوردار بود، دانش و سواد رواجِ بیشتری داشت.[۲]
در اروپا، پیش از انقلاب صنعتی که هنوز کاغذِ ارزان و کتاب فراوان وجود نداشت (و در میانهٔ سدهٔ ۱۹ در آموزشگاه‌ها توزیع شد) تنها درصدِ کمی از جمعیت این کشورها باسواد بودند. به دلیل تأکید برای یادگیری خواندن متن عربی قرآن، در ۱۲ قرنِ گذشته بسیاری از مسلمانان از سطح بالایی از سواد برخوردار بوده‌اند.[۳][۴] در اروپا، از سدهٔ ۵ تا ۱۵ میلادی، جمعیت یهودیان باسواد نسبت به جمعیت مسیحیان باسواد بیشتر بوده است.[۵]
باسوادی در ایران
[ویرایش]آمار کلی نرخ باسوادی در ایران طی سال‌های ۱۳۳۵–۱۳۹۰[۶]
سال ۱۳۳۵: ۱۵٪
سال ۱۳۴۵: ۲۸٪
سال ۱۳۵۵: ۴۷٪
سال ۱۳۶۵: ۶۱٪
سال ۱۳۷۵: ۷۵٪
سال ۱۳۸۵: ۸۴٪
سال ۱۳۹۰: ۹۱٪
طبق آمار سالِ ۱۴۰۲، نرخ باسوادی در ایران به ۹۷٪ رسیده است که باسوادترین استان ایران مازندران با حدود ۹۹٪ است.[۷]
آموزش سواد
[ویرایش]سوادشماری مهارتِ زیر را شامل می‌شود:
- آگاهیِ نواشناسی.
- آگاهی رمزگشایی.
- آگاهی روانی.
- آگاهی دریافت و واژگان.
چیره‌دستی در هر یک از این مهارت‌ها، برای دانش‌آموزان لازم است تا خوانندگانی زبردَست (ماهر) شوند.
جستارهای وابسته
[ویرایش]- باسوادی علمی
- سوادآموزی تابعی
- سواد اطلاعاتی
- سواد علمی
- سواد رایانه‌ای
- سواد رسانه‌ای
- سواد سلامت
- سازمان نهضت سوادآموزی
- سازمان پیکار با بی‌سوادی
- نهضت سوادآموزی کوبا
منابع
[ویرایش]- ↑ "The Plurality of Literacy and its implications for Policies and Programs" (PDF). UNESCO Education Sector Position Paper: 13. 2004.
- ↑ تاریخ اسلام (۲) (PDF).
- ↑ "Literacy and English" (PDF). Scottish Government. p. 4.
- ↑ "What is literacy". National literacy trust. 2021. p. 1.
- ↑ Kress, Gunther R. (2003). Literacy in the new media age. New York: Routledge. ISBN 978-0-415-25356-7.
- ↑ چند درصد از ایرانیان باسواد هستند؟ - سایت خبری تحلیلی فردا | Farda News
- ↑ «نرخ باسوادی ایرانیان به ۹۶٫۶ درصد رسید/اجرای طرح شتاب بخشی در استان‌های زیر میانگین کشوری». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۱-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۷-۰۴.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Literacy». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای ، بازبینی‌شده در ۲ مارس ۲۰۰۸.
| تولید | |
|---|---|
| مصرف | |
| بر پایهٔ کشور | |
| دیگر |
|
| مرتبط | |
