اختروش

یولاس جی۱۱۲۰+۰۶۴۱، طرح هنری از یک اختروَش بسیار دوردست که نیروی آن توسط یک سیاه‌چال فراهم می‌شود و جرم آن دو میلیارد برابر خورشید است. Credit: رصدخانه جنوبی اروپا/M. Kornmesser

اختروَش یا کوِیزار یا کوازار (به انگلیسی: Quasar)، یک هستهٔ فعال به شدت نورانی و دوردست است که وابسته به یک کهکشان جوان است. آنها در ردهٔ یک کلاس از اشیا به نام هسته کهکشانی فعال قرار دارند.

اختروش‌ها پیشتر به عنوان منابع انرژی الکترومغناطیسی شامل امواج رادیویی و نور مرئی با انتقال به سرخ زیاد شناخته می‌شدند که به ستاره‌ها شبیه بودند باوجود بحث‌های مختلف بر سر وجودیت این شئ آسمانی همگی دانشمندان به یک توافق علمی رسیدند که یک اختروش، هاله متراکم شده ماده‌ است که ابرسیاهچاله یک کهکشان جوان را احاطه کرده‌است
اختروشها دارای کاربردهای زیادی هستند مثلاً در تعیین سرعت چرخش زمین و تهیج‌های آن کاربرد دارند.

در مباحث ژئودزی از این امکان جهت اندازه‌گیری فواصل بسیار بلند با دقت میلی متری و تعیین تهیج مدار چرخش زمین استفاده می‌کنند.

اندازه ی اختروش ها

عکسبرداری اپتیکی و نیز اندازه گیری های تلسکوپ های رادیویی نشان می دهد که اندازه ی کوازارها بسیار کوچک است. خطوط نشری بسیار پهن آنها حاکی است که این اجرام از ابرهای گازی رقیق و بسیار داغ که سرعت گردابی زیادی دارند، تشکیل شده اند. سرعت شعاعی اختروش ها که از جابه جایی دوپلری خطوط نشری طیف آنها اندازه گیری شده، بسیار زیاد است و گستره ای از چندین هزار کیلومتر تا سرعت هایی حدود 99 درصد سرعت نور دارد. گاهی شدت نور آنها افت و خیزهای سریع و معمولا نامنظمی را طی چندین روز یا هفته نشان می دهد.

اخترشناسان از این موضوع نتیجه می گیرند که آنها اجرام کوچکی هستند، زیرا اگر قطرشان چندین سال نوری بود، درخشندگی کل نمی توانست طی دوره های کوتاه تغییر کند. بنابراین اختروش ها نمی توانند قطری بیشتر از چند روز نوری داشته باشند.

منابع

• ویکی‌پدیای انگلیسی