دهستان دهتل

دهستان دهتل

اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	هرمزگان
شهرستان	بستک
بخش	مرکزی
مرکز دهستان	ده تل (بستک)
جمعیت	۲۰۳۵
ارتفاع مرکز از سطح دریا	۳۷۴ متر
تعداد آبادی	۷
پیش‌شمارهٔ تلفنی مرکز	٠٧٦٤٤٣٧
دهستان دهتل

دِهتَل دهستانی از توابع بخش مرکزی شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران واقع شده‌است. این دهستان در ۵۵ کیلومتری شمال شرقی شهر بستک مرکز شهرستان واقع می‌باشد. همچنین «ده تَل» یا «ده طَل» نیز نوشته می‌شود. تل به معنی تپه، و طَل به معنی شبنم یا رطوبت است. نام پیشین دهتل بر اساس تحقیقات به دلیل وجود معادن «طَلا» در پیرامون روستا، این دهستان دِه طَلا نیز نامیده شده‌است. این روستا در ۴۲ کیلومتری شرق روستای تدرویه واقع است.

محدودهٔ دهتل

از شمال رودخانه شور گوده، از جنوب کوه، از شرق به روستای لرد بستو، و از سمت مغرب به روستای بامستان محدود می‌گردد.

جمعیت

جمعیت دهستان دهتل طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۸۵، برابر با ۱۷۲۶ نفر بوده‌است. که از اهل سنت و از شاخه شافعی هستند یعنی از پیروان محمد ادریس شافعی می‌باشند و به زبان اچمی تکلم می‌کنند. ودارای دبستان، مدرسه راهنمائی، دبیرستان شبانه‌روزی دخترانه، دبیرستان پسرانه، برق و لوله‌کشی آب است. ٨ باب مسجد با بنای بسیار زیبا، ۱۰ باب آب‌انبار برکه، ۸۰۰۰ اصله نخل دیم، ۷ دستگاه پمپ آب و ۳۲۰۰۰ کیلوگرم زمین زیر کشت دارد. دارای ۲ سد که هنگام بارندگی پر از آب باران می‌شود و در جنوب شرقی روستا قرار دارد؛ و نیز دارای یک ورزشگاه ودو باب زمین فوتبال است. روستای ده تل مرکز دهستان بوده و روستاهای: ایلود، برکه لاری، چاه دزدان، بامستان، سید احمدی، کنچی، رودبار و انجیردان از توابع این دهستان است. مرکز بهداشتی درمانی آن ۶ خانه بهداشت زیر پوشش دارد. سوابق این مرکز بهداشتی درمانی به حدود ۳۵ تا ۴۰ سال می‌رسد.

پیشینهٔ تاریخی

دهتل که تا پیش‌از این، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین محوطه‌های سنگ‌نگاره‌ای ایران شناخته می‌شد، اینک قدیمی‌ترین سکونت‌گاه شناسایی شده‌ی بشری در سواحل و پس‌کرانه‌های شمال خلیج فارس است.[۱] آخرین نتایج پژوهشی درخصوص یافته‌های باستان‌شناختی دهتل بستک در مجله‌ی مطالعات باستان‌شناسی پارسه پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری منتشر شد. این پژوهش که با همکاری کارشناسان موزه ملی ایران و اداره کل میراث فرهنگی استان هرمزگان انجام شده است، بیانگر قدیمی‌ترین سکونت‌گاه شناسایی شده در سواحل و پس‌کرانه‌های شمالی خلیج فارس با فرهنگ تراشه‌های بزرگ آشولی پارینه‌سنگی قدیم می‌باشد.

مطالعه در سیر وقایع و گذشته دهتل حکایت از وجود مردمانی فرهیخته با سابقه‌ای درخشان دارد که نشان دهنده غنای فرهنگی با پیشینهٔ پربار مردم این سامان دارد به‌طوری‌که در گذشته نه چندان دور اقوام مختلفی مانند: اوزی‌ها، قشمی‌ها، کرمستجی‌ها، مینابی‌ها و عده‌ای از بندر خمیر در این روستا مشغول تجارت و داد و ستد در حرفه‌هایی همچون عبا بافی، گیوه سازی، زنبیل بافی، کنجد پزی، ارده سازی، کشاورزی و دامداری و دامپروری بوده‌اند، و به گواهی تاریخ به نقل از سالمندان در آن دوران جمعیت روستا بالغ بر ۴۵۰۰ نفر بوده‌است. اما به دلایلی چون زلزله و قحطی در منطقه مردم ناچار به مهاجرت گردیدند به‌طوری‌که جمعیت قابل توجهی از این روستا هم‌اکنون در بندرعباس و دیگر شهرها، و حتی در کشورهای عربی مخصوصاً کشورهای حاشیهٔ خلیج فارس نیز زندگی می‌کنند.

• مهندس جمیل موحد (مورخ) در کتاب: «بستک و خلیج فارس» می‌نویسد: دهتل شهر نسبتاً آبادی است که چندین هزار نفر جمعیت داشته و دارای مدرسه و کاروانسراهای بزرگ است.
• مصطفی خان بستکی متخلص به فایز بستکی، حکمران بستک و جهانگیریه در دیوان اشعار خود در سال ۱۲۵۹ در وصف دهتل چنین می‌سراید:

نظرگاه خدا باشد دِهِ تل		که جای اولیاء باشد دِهِ تل
شعار دین و آیین طریقت		سراسر برملا باشد دِهِ تل
زیمن مرحمتهای حزین است		که خاکش کیمیا باشد دِ هِ تل
چو باشد قطب عالم قدوه دین		زنورش پر ضیاء باشد دِهِ تل

شاعران بسیاری در وصف دهتل سروده‌اند تا جایی که تائب شاعر نامدار اوزی آنچنان مجذوب دهتل می‌شود که اکثر عمر خود را در این روستا به سر می‌برد. ابراهیم منصفی شاعر و هنرمند عزیز خطه هرمزگان نیز چندین سال در دیار دهتل به شغل معلمی مشغول بوده و پس از آن نیز به ایلود از توابع دهتل رفته و در آنجا زندگی تشکیل داده و تا آخر عمر در همین مکان سکنی می‌گزیند.

مشاهیر

• سید عبدالله حسینی
• احمدنور عبدي
• شهید فخرالدین فلک نازی

آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری

آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری گوناگونی در این منطقه وجود دارد که شامل: دمون زار (گورستان وسیع گبرها )، سنگ نگاره های باستانی با قدمتی بیش از ۹۰۰۰ سال، قلعه کهنه، سد زیبای خَشُوَه، قناتهای آب شیرین از سید احمدی تا لرد بستو، طبیعت و نخلستان و دشت‌های بسیار وسیع در شمال روستا، برکه‌های ساروجی با سابقه بالای یک قرن، آرامگاه‌های شخصیت‌ها و امامزاده‌ها از جمله زاهد دانیال .

فهرست منابع و مآخذ

• محمدیان، کوخردی، محمد. «شهرستان بستک و بخش کوخرد» ج۱. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۵ میلادی.
• عباسی، قلی، مصطفی، «بستک وجهانگیریه»، چاپ اول، تهران : ناشر: شرکت انتشارات جهان معاصر، سال ۱۳۷۲ خورشیدی.
• سلامی، بستکی، احمد. (بستک در گذرگاه تاریخ) ج۲ چاپ اول، ۱۳۷۲ خورشیدی.
• بالود، محمد. (فرهنگ عامه در منطقه بستک) ناشر همسایه، چاپ زیتون، انتشار سال ۱۳۸۴ خورشیدی.
• بنی عباسیان، بستکی، محمد اعظم، «تاریخ جهانگیریه» چاپ تهران، سال ۱۳۳۹ خورشیدی.
• الکوخردی، محمد، بن یوسف، (کُوخِرد حَاضِرَة اِسلامِیةَ عَلی ضِفافِ نَهر مِهران Kookherd, an Islamic District on the bank of Mehran River) الطبعة الثالثة، دبی: سنة ۱۹۹۷ للمیلاد.
• بختیاری، سعید،، «اتواطلس ایران» ، “ مؤسسه جغرافیایی وکارتگرافی گیتاشناسی، بهار ۱۳۸۴ خورشیدی.
• نگاره‌ها از: محمد محمدیان.
• محمد، صدیق «تارخ فارس» صفحه‌های (۵۰ ـ ۵۱ ـ ۵۲ ـ ۵۳)، چاپ سال ۱۹۹۳ میلادی.
• محمدیان، کوخری، محمد، “ (به یاد کوخرد) “، ج۱. ج۲. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۳ میلادی.
• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران [Atlas Gitashenasi Ostanhai Iran] (Gitashenasi Province Atlas of Iran)