وایانگ

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
تئاتر عروسکی وایانگ
تئاتر عروسکی وایانگ
کشوراندونزی
منبع۰۶۳
منطقهآسیا و اقیانوسیه
اطلاعات ثبت
ثبت۲۰۰۸
نمایش راهنگ در بالی، اندونزی، نمایشنامه ای از رامایانا را ارائه می‌دهد

وایانگ، همچنین به عنوان واجانگ شناخته شده‌است، شکل سنتی از بازی عروسک خیمه شب بازی سایه‌ای که در فرهنگ جاوه‌ای، اندونزی[۱] است و شکل سنتی هنر عروسک‌گردانی که در اندونزی و سایر مناطق جنوب شرقی آسیا یافت می‌شود،[۲] که در آن داستانی نمایشی از طریق سایه‌های عروسک‌ها و گاه با شخصیت‌های انسانی روایت می‌شود.[۳] ریشه‌های آن در گسترش هندوئیسم در دوره قرون وسطی و ورود هنرهای عروسکی چرمی به نام تالوبومالاتا از جنوب هند دنبال می شود.[۱][۴][۵]

وایانگ به کل نمایش اشاره دارد ولی گاهی عروسک چرمی به خودی خود وایانگ گفته می‌شود.[۶] نمایش‌های تئاتر عروسکی سایه ای با یک ارکستر گاملان در جاوه و در بالی همراه هستند. داستان‌های دراماتیک اسطوره‌ها را، مانند قسمت‌هایی از حماسه‌های هندو، رامایانا و ماهاباراتا، و همچنین اقتباس‌های محلی از افسانه‌های فرهنگی به تصویر می‌کشد.[۱][۵] به‌طور سنتی، نمایش توسط یک dalang، یک هنرمند و یک رهبر معنوی اجرا می‌شود و مردم نمایش را از دو طرف صفحه تماشا می‌کنند.[۳]

یونسکو در ۷ نوامبر ۲۰۰۳ وایانگ کولیت(wayang kulit)، تئاتر عروسکی سایه ای و مشهورترین وایانگ اندونزیایی را به عنوان شاهکارهای شفاهی و ناملموس میراث بشری معرفی کرد. در ازای تأیید و ثبت این اثر، یونسکو از اندونزیایی‌ها خواست تا این سنت را حفظ کنند.[۷] وایانگ همچنین در مالزی، تایلند، کامبوج و لائوس یک شکل هنری مهم تاریخی بوده‌است.[۲][۸] [note ۱]

نام[ویرایش]

اصطلاح wayang واژه‌ای از زبان جاوه‌ای به معنای «سایه»[۱۱] یا «تخیل» است. معادل این کلمه در اندونزیایی کنونی bayang است. در واژگان مدرن جاوایی و اندونزیایی، wayang می‌تواند به خود عروسکی یا کل عملکرد تئاتر عروسکی اشاره کند.

تاریخ[ویرایش]

وایانگ تئاتر عروسکی سایه ای سنتی در اندونزی و سایر کشورهای جنوب شرقی آسیا است.[۲][۱][۳] هیچ مدرکی مبنی بر وجود این هنر در اندونزی باستان وجود ندارد. اولین شواهد مربوط به اواخر هزاره اول میلادی، در متون دوره قرون وسطایی و اماکن باستانی است. سرچشمه وایانگ نامشخص است.[۱۲] وایانگ یا نمایش سایه‌ها (نمایش عروسکی) یکی از قدیمیترین شیوه‌های تئاتر کاغذی یا عروسکی در جهان است. اجرای این نمایش همیشه با موسیقی و ارکستر سازهای کوبه ای کوک شدهٔ گاملن همراهی می‌شود. وایانگ فرم‌های مختلفی دارد که در هر یک از آنها، برای روایت و داستان سرایی از ابزار گوناگون استفاده می‌شود. وایانگ‌ها در واقع نوعی نمایش ـ موسیقایی هستند، که در نزد مردم محبوبیت بسیار زیادی دارند.[۱۳]

سبکها[ویرایش]

اگر تکنیک به کار رفته در اجرای نمایش بر اساس سایه و نور باشد، نمایش، وایانگ کولیت (wayang kulit) نامیده می‌شود. در این نمایش عروسک‌ها از جنس چرم گاو نر هستند و بر دسته‌هایی از جنس بامبو سوار شده‌اند. اگر جنس عروسک‌های وایانگ از چوب باشد، نمایش را وایانگ گولک (wayang golek) می‌نامند. عروسک گردانهایِ این نمایش دالانگ (dalang) نامیده می‌شوند و از پشت پردهٔ سفیدی که نور بر آن تابیده می‌شود، عروسک‌ها را حرکت می‌دهند.[۱۳]

وایانگ کولیت
وایانگ ونگ
وایانگ توپنگ
وایانگ گولک
وایانگ کلیتیک
وایانگ بیبر
وایانگ و تم جدید

شخصیت‌ها[ویرایش]

ووهانگ پوروا[ویرایش]

جستارهای وابسته[ویرایش]

پانویس[ویرایش]

  1. ↑ The art is regionally called by different names. For example, it is called nang yai or nang talung in Thailand.[۹] In Cambodia, it is called nang sbaek thom (large puppets), or ayang (small puppets).[۱۰]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ "Wayang: Indonesian Theatre". Encyclopaedia Britannica. 2012.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ James R. Brandon (2009). Theatre in Southeast Asia. Harvard University Press. pp. 143–145, 352–353. ISBN 978-0-674-02874-6.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ Don Rubin; Chua Soo Pong; Ravi Chaturvedi; et al. (2001). The World Encyclopedia of Contemporary Theatre: Asia/Pacific. Taylor & Francis. pp. 184–186. ISBN 978-0-415-26087-9.
  4. ↑ Miyao, J. (1977). "P. L. Amin Sweeney and Akira Goto (ed.) An International Seminar on the Shadow Plays of Asia". Southeast Asia: History and Culture. Japan Society for Southeast Asian Studies (7): 142–146. doi:10.5512/sea.1977.142.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Yves Bonnefoy (1993). Asian Mythologies. University of Chicago Press. p. 162. ISBN 978-0-226-06456-7.
  6. ↑ Siyuan Liu (2016). Routledge Handbook of Asian Theatre. Routledge. pp. 72–81. ISBN 978-1-317-27886-3.
  7. ↑ ""Wayang puppet theatre", Inscribed in 2008 (3.COM) on the Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity (originally proclaimed in 2003)". UNESCO. Retrieved 10 October 2014.
  8. ↑ Beth Osnes (2010). The Shadow Puppet Theatre of Malaysia: A Study of Wayang Kulit with Performance Scripts and Puppet Designs. McFarland. pp. 2–3, 7–14. ISBN 978-0-7864-5792-2.
  9. ↑ Thai Shadow Puppet Show بایگانی‌شده در ۲۰۱۷-۱۱-۰۷ توسط Wayback Machine, Museum of Anthropology, University of Missouri (2015)
  10. ↑ Siyuan Liu (2016). Routledge Handbook of Asian Theatre. Routledge. pp. 194, 553, 561. ISBN 978-1-317-27886-3.
  11. ↑ Mair, Victor H. Painting and Performance: Picture Recitation and Its Indian Genesis. Honolulu: University of Hawaii Press, 1988. p. 58.
  12. ↑ James R. Brandon (2009). Theatre in Southeast Asia. Harvard University Press. pp. 42–44, 65, 92–94, 278. ISBN 978-0-674-02874-6.
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ «انسان‌شناسی و فرهنگ». anthropology. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۷ دسامبر ۲۰۱۹.

پیوند به بیرون[ویرایش]

الگو:میراث فرهنگی شفاهی و موسیقایی یوسنکو

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=وایانگ&oldid=38246811»