هرمز یکم کوشانشاه

هرمز یکم کوشانشاه
سکه هرمز یکم کوشانشاهنشاه. در یک سو: «مزداپرست، بغ هرمز، کوشانشاهنشاه بزرگ» و در سوی دیگر: «ایزد باشکوه، هرمز بزرگ، کوشانشاهنشاه»، ضرب‌شده در مرو
کوشانشاه پادشاهی ساسانیان هند
سلطنت	۲۷۵–۳۰۰
پیشین	پیروز یکم کوشانشاه
جانشین	هرمز دوم کوشانشاه
درگذشته	۳۰۰
پدر	بهرام یکم

هرمز یکم کوشانشاه (۲۷۷–۲۸۶ میلادی) که نامش به شکل اورمزد یکم نیز ضبط شده‌است، یکی از فرمانروایان کوشانشهر بود. او بخش‌های شرقی شاهنشاهی ساسانی فرمان می‌راند و سغد، بلخ و گنداره را تحت فرمان داشت. از این کوشانشاه در کابل، بلخ، هرات و مرو سکه‌هایی پیدا شده‌است. او فرزند شاهنشاه ساسانی، بهرام یکم و برادر بهرام دوم ساسانی بود.

بالا: پیروزی بهرام دوم بر امپراتور روم، کاروس پایین: پیروزی بهرام دوم بر کوشانشاه، هرمز یکم

برای اولین بار در این دوران است که در سکه‌های شاهزادگان ساسانی-کوشانی با عنوان کوشانشاهنشاه روبرو می‌شویم. در واقع در ایران باستان، عنوان شاهنشاه (شاهِ شاهان) نشانی از استقلال بود و به نظر می‌رسد استفاده از عنوان شاهنشاه به جای واژه ساده شاه، نشان از سرکشی هرمز کوشانشاه بر شاهنشاه ساسانی دارد. او مدعی تاج و تخت ایران یا بازسازی شاهنشاهی باستانی کوشان‌ها بوده‌است. در برخی از سکه‌های او، شیوا ایزد هندو را می‌بینیم، حال آنکه سایر سکه‌هایش در سبک کلاسیک ساسانی و با نمایش دادن چهره شاه در یک سو، و آتشکده زرتشتی در سوی دیگر ضرب شده‌اند.

او شورشی را در برابر برادرش بهرام دوم رهبری کرد؛ با این حال، شکست خورد. منابع لاتین در گزارش جنگ‌های ایران و روم در زمان بهرام دوم، از شخصی به نام اورمیس سکستانی نام برده‌اند که بر شاهنشاه ایران شوریده‌است. گفته شده که مردم سیستان از ادعای او بر تاج و تخت حمایت کرده‌اند.

جستارهای وابسته

• ساسانیان هند
• کوشانشاهان