شطرنج با چشمان بسته

تصویری از صحنه ای که درآن، فرانسوا-آندره دانیکان فیلیدور، در حال نمایش بازی شطرنج، با چشمان بسته‌است.

شطرنج با چشمان بسته (انگلیسی: Blindfold chess) شیوه ای از بازی شطرنج است که در آن، حداقل یکی از حریفان بازی، بدون دیدن یا لمس مهره‌های شطرنج، تنها از طریق شنیدن موقعیت مهره‌ها بر روی صفحه، با اتکاء به تصویر ذهنی و حافظه خود، حرکات مناسب را بیان کرده و بازی را هدایت می‌کند. یک مجری به نمایندگی بازیگر چشم بسته، حرکات را بر اساس دستورهای بیانی وی انجام داده و حرکات و موقعیت مهره‌های رقیب مقابل را بر اساس سامانه یادداشت بازی، با صدای بلند بیان می‌کند.
بازی شطرنج با چشمان بسته، همان‌طور که از نامش پیداست، قرن‌ها به عنوان نوعی چشمبندی یا شعبده بازی محسوب می‌شد. اما امروزه شناخت بیشتری از پشتوانه های احتمالی این شیوه بازی وجود دارد. در طول تاریخ افراد متعددی، بازی با چشمان بسته را به نمایش گذاشته‌اند و حتی همزمان چند بازی مختلف را در مقابل حریفان متعدد هدایت کرده‌اند. چنین نمایشهایی همیشه موجب شگفتی عوام و شک و تردید خواص شده و می‌شود.
سابقاً در ایران، بازی شطرنج با چشمان بسته، به نام بازی غایبانه شناخته می‌شد. ادعا شده‌است که در حدود قرن هشتم هجری خورشیدی، برابر با قرن ۱۴م، در دوران حکومت تیمور گورکانی (لنگ) شخصی به نام علاءالدین تبریزی، معروف به علی شطرنجی، همزمان با چند حریف، غایبانه بازی و حضار که احیاناً شرط بندی نیز کرده بودند را شگفت زده می‌کرده‌است.